Analizë e debatit të GOP nga Rafael Floqi /
MILWAUKEE (AP) – Kandidatët presidencialë republikanë që konkurrojnë për të qenë alternativa kryesore ndaj kandidatit kryesor Donald Trump luftuan – ndonjëherë me hidhërim – për të drejtat e abortit, mbështetjen e SHBA për Ukrainën dhe llojin e përvojës së nevojshme për të menaxhuar një qeveri federale të gjerë gjatë debatit të parë të fushatës 2024. Vendimi i ish-presidentit Donald Trump për t’u tërhequr nga debati i parë primar i GOP të Fox News këtë javë ka të ngjarë t’i kushtojë rrjetit një shans për një audiencë shumë të madhe për fundin e verës. Ai gjithashtu teston aftësinë e rrjetit për t’u kthyer sërish pas atij viti të vështirë, që ka paguar 787 milionë dollarë për të zgjidhur një padi për shpifje ashtu siç do të fillonte një gjyq, dhe duke shkarkuar personalitetin e njohur Tucker Clarson.
Donald Trump duket i pashmangshëm, edhe pse ai ishte elefanti që mungonte në dhomë por shumë republikanë përqafojnë edhe një diskutim fushate pa të. Ish-presidenti po e anashkalon debatin dhe emri i tij u fol pak në 25 minutat e hapjes. Dhe kjo përkundër ish-guvernatorit të Nju Xhersit, Chris Christie, i cili ka premtuar se do të ndërtojë garën e tij presidenciale rreth ndalimit të Trump, duke dhënë një përgjigje të gjatë duke mbrojtur rekordin e tij në shtetin e tij.
Ish-zëvendëspresidenti Mike Pence mbrojti rekordin e “administratës Trump-Pence” dhe guvernatori i Floridës Ron DeSantis mori një faqe nga libri politik i Trump duke u zotuar të shkarkojë Dr. Anthony Fauçi, duke marrë duartrokitje nga turma në Milwaukee.
Por kur ishte fjala për zgjedhjen e diskutueshme më të rëndësishme me të cilën përballet partia, praktikisht të gjithë në skenën e debatit në Milwaukee të mërkurën mbrëma ata u rreshtuan pas Trumpit, i cili nuk pranoi të merrte pjesë, duke përmendur vendin komandues në sondazhe. Shumica thanë se do të mbështesnin Trumpin si kandidaturën e tyre, edhe nëse ai dënohej në një sërë rastesh të ngritura me qëllim nga juristë demokratë, që variojnë nga trajtimi i dokumenteve të klasifikuara, deri te përpjekjet e tij për të përmbysur zgjedhjet e vitit 2020 dhe roli i tij në dhënien e pagesave të parave të heshtura për një aktore pornografike dhe grave të tjera vetëm me synimin për ta larguar atë nga politika dhe gara e mundshme presidenciale. Synim që është letra e lakmuesit për demokracinë amerikane.
Ramaswamy: “Trump,- presidenti më i mirë i shekullit të 21
“Le të flasim vetëm të vërtetën,” tha sipërmarrësi i teknologjisë Vivek Ramaswamy. “Presidenti Trump, besoj, ishte presidenti më i mirë i shekullit të 21-të. Ky është fakt.”
Përballë një momenti kaq të paprecedent në politikën amerikane, kjo ndjenjë ishte një kujtesë e fuqisë që Trump vazhdon të ushtrojë tek partia dhe ngurrimin e shumicës së atyre që shpresojnë të marrin Shtëpinë së Bardhë të GOP për t’u përballur drejtpërdrejt me të ose me aktivitetin e tij “shkelës” të normave. Dhe foli për luftën e çdo kandidati të vetëm në fushën e mbushur me njerëz për t’u shfaqur si një kundërvënie e besueshme ndaj Trumpit me më pak se pesë muaj derisa grupet parlamentare të Iowa-s të nisin zyrtarisht procesin e nominimit të kandidatit presidencial të GOP-së. Vivek Ramaswamy është në qendër të skenës, plus momente të tjera kyçe nga debati i parë republikan.
Kjo sfidë ishte veçanërisht e mprehtë për guvernatorin e Floridës Ron DeSantis, i cili shpalli fushatën e tij në maj me bujë të madhe, por që atëherë ka luftuar për të fituar tërheqje. Ai ndonjëherë u eklipsua të mërkurën nga kandidatë me votime më të ulëta, duke përfshirë ish-zëvendëspresidentin Mike Pence, një politikan përgjithësisht i nënvlerësuar që demonstroi një anë agresive teksa pozicionohej si kandidati më me përvojë në skenë.
Pence së bashku me ish-guvernatorin e Nju Xhersit, Chris Christie, u gërricën shpesh me Ramaswamy-n. Qëllimi për pothuajse çdo kandidat ishte të përdorte ngjarjen, të organizuar nga Fox News, për të zhvendosur DeSantis nga pozicioni i tij i largët i vendit të dytë dhe për të prezantuar veten para shikuesve që sapo po futen në garë.
Shumica kundërshtojnë Trump si kandidat, nëse ai do të dënohet
Ndërsa kandidatët u ngatërruan në mënyrë të përsëritur – shpesh duke folur për moderatorët Bret Baier dhe Martha MacCallum – shumica refuzuan të kundërshtojnë Trump si kandidat, edhe nëse ai bëhet një kriminel i dënuar. Pyetja erdhi gati pas një ore debati dhe një ditë përpara se Trump të dorëzohet në Georgia, me akuzën e përpjekjes për të përmbysur zgjedhjet e shtetit të vitit 2020. Moderatorët u shfaqën duke kërkuar falje edhe për ngritjen e çështjes së një të nominuari potencialisht të burgosur, duke thënë se do të kalonte vetëm një “moment të shkurtër” duke diskutuar për njeriun që ata e quajtën “Elefanti që mungonte në dhomë”, gjë që tërhoqi brohoritjet nga publiku.
“Dikush duhet ta ndalojë normalizimin e sjelljes së keqe. Pavarësisht nëse besoni apo jo se akuzat penale janë të drejta apo të gabuara, sjellja është nën zyrën e presidentit të Shteteve të Bashkuara”, tha Christie, një aleat i dikurshëm i Trump, i cili që atëherë është bërë një kritik i ashpër i tij.
Ish-guvernatori i Arkansas, Asa Hutchinson ishte i vetmi person që qartazi refuzoi të ngrinte dorën, duke treguar se nuk do ta mbështeste Trumpin si kandidat nëse do të dënohej.
DeSantis ishte ndër ata që ngritën dorën. Ai tha se Pence “e bëri detyrën e tij” më 6 janar 2021, kur ai refuzoi të bashkohej me skemën antikushtetuese të Trump për të përmbysur votimin, por megjithatë i shtyu nikoqirët të vazhdonin përpara.
Nga ana e tij, Pence mbrojti vendimin e tij për të mos përmbysur zgjedhjet në favor të Trump, një lëvizje që i dha fund partneritetit të tyre të fortë, duke thënë se ai mbajti betimin e tij për të mbrojtur kushtetutën.
A ta mbështesim, apo jo Ukrainën ?
Por edhe pa Trumpin, debati tregoi përçarje të mprehta brenda partisë për çështje të ndryshme, duke përfshirë luftën midis Rusisë dhe Ukrainës pas pushtimit të Rusisë gati 18 muaj më parë. Si DeSantis ashtu edhe Ramaswamy thanë se kundërshtojnë më shumë financime për Ukrainën, duke argumentuar se paratë duhet të shpenzohen për sigurimin e kufirit të SHBA-së kundër trafikut të drogës dhe njerëzve.
“Si president i Shteteve të Bashkuara, detyrimi juaj i parë është të mbroni vendin tonë dhe popullin e tij”, tha DeSantis. Ramaswamy e krahasoi mbështetjen për Ukrainën me ndërhyrjet fatkeqe ushtarake të SHBA-së në Irak dhe Vietnam.
Christie, Pence dhe ish-ambasadorja e OKB-së, Nikki Haley, e cilësuan mbështetjen për Ukrainën si një detyrim moral dhe një imperativ të sigurisë kombëtare, duke paralajmëruar se presidenti rus Vladimir Putin do të vazhdojë agresionin e tij nëse ka sukses në Ukrainë, duke kërcënuar potencialisht aleatët e SHBA-së.
“Kushdo që mendon se ne nuk mund t’i zgjidhim problemet këtu në Shtetet e Bashkuara dhe të jemi udhëheqësi i botës së lirë, ka një pamje të vogël të kombit më të madh në tokë,” tha Pence.
Aborti ngatërron dhe republikanët
Kandidatët gjithashtu u ngatërruan me abortin, duke nënvizuar sfidat e partisë për këtë çështje pasi Gjykata e Lartë rrëzoi Roe kundër Wade vitin e kaluar. Të gjithë kandidatët u identifikuan si “pro-jetës”, por ata dallonin se kur duhet të fillonin kufizimet pasi gjykata i dha fund të drejtës kushtetuese për një abort, duke çuar në një valë kufizimesh në shtetet e udhëhequra nga republikanët.
DeSantis refuzoi përsëri të thoshte nëse ai mbështet një ndalim federal.
“Unë do të qëndroj në anën e jetës. Shiko, e kuptoj që Wisconsin do ta bëjë ndryshe nga Teksasi. E kuptoj që Iowa dhe New Hampshire do të jenë të ndryshme, por unë do të mbështes kauzën e jetës si guvernator dhe si president, “tha ai.
Haley, e cila ka thënë se do të nënshkruante “absolutisht” një ndalim federal 15-javor, argumentoi për konsensus, duke thënë se ndalimi i procedurës në mbarë vendin do të ishte shumë i pamundur pa më shumë republikanë në Kongres.
“Konsensusi është e kundërta e lidershipit,” kundërshtoi Pence, i cili e ka bërë kundërshtimin e tij ndaj të drejtave të abortit një parim qendror të fushatës së tij. Pence mbështet një ndalim federal të abortit në gjashtë javë, para se shumë gra të dinë se janë shtatzënë, dhe i ka bërë thirrje fushatës që të mbështesë një ndalim kombëtar 15-javor si minimum.
Senatori i Karolinës së Jugut Tim Scott u kundërpërgjigj gjithashtu atyre që argumentuan se çështja duhet t’u lihej shteteve. “Ne nuk mund të lejojmë shtete si Kalifornia, Nju Jorku, Illinois të bëjnë abort sipas kërkesës deri në ditën e lindjes. Kjo është e pamoralshme, është joetike, është e gabuar”, tha ai.
Ramaswamy Chatbot apo tabelë qitjeje
Ndërsa DeSantis kishte pritur të ishte objektivi kryesor si kandidati kryesor në skenë, kandidatët i përqendruan shumë nga sulmet e tyre te Ramaswamy, i cili është ngritur në sondazhe dhe përkrah shumë nga pozicionet e Trump.
“Më lejoni të trajtoj një pyetje që është në mendjen e të gjithëve në shtëpi sonte,” tha sipërmarrësi i bioteknologjisë. “Kush dreqin është ky djalë i dobët me një mbiemër qesharak?” Ish-zëvendëspresidenti Mike Pence e quajti atë një “rishtar”, duke thënë se njerëzit nuk duhet të zgjedhin njerëz pa përvojë. Christie akuzoi Ramaswamy-n se po përpiqej të imitonte Barack Obamën dhe tha se vendi e kishte provuar tashmë këtë.
“Tani nuk është koha për trajnime në punë. Ne nuk kemi nevojë të sjellim një fillestar. Ne nuk kemi nevojë të sjellim njerëz pa përvojë”, tha Pence. Christie gjithashtu u ngatërrua me Ramaswamy.
“Më mjaftoi sonte që një djalë që tingëllon si ChatGPT të qëndrojë këtu,” tha ai, duke iu referuar programit të bisedës së inteligjencës artificiale dhe duke e quajtur atë “amator”.
“Më përqafo ashtu siç bëre me Obamën”, u përgjigj Ramaswamy – një referencë për përqafimin e ish-presidentit nga Christie pasi një stuhi shkatërroi shtetin e tij.
Haley, e vetmja grua në skenë në një det burrash të veshur me kravata të kuqe, u përpoq të ngrihej mbi përleshjen mes palëve.
“Unë mendoj se kjo është pikërisht arsyeja pse Margaret Thatcher tha: “Nëse doni të thuhet diçka, pyesni një burrë”. Nëse doni të bëni diçka, pyesni një grua, “tha ajo.
Haley : Eshtë koha për një llogaritare në Shtëpinë e Bardhë.
Nikki Haley iu kundërvu kolegëve republikanë për shpenzimet federale duke bërë kështu pa probleme rrëshqitjen e parë të natës për një pyetje në lidhje me shpenzimet e tepërta federale dhe tundi me kokë për të vlerësuar diplomën e saj të kontabilitetit nga Clemson.
Ish-guvernatorja e Karolinës së Jugut dhe ish-ambasadorja e Kombeve të Bashkuara nuk u kthyen te rivalët e saj me përvojë në Kongres për t’i fajësuar ata – jo Joe Biden – për borxhin e vendit.
“Ju keni Ron DeSantis. Ju keni Tim Scott. Ju keni Mike Pence. Të gjithë votuan për rritjen e borxhit. Dhe Donald Trump i shtoi 8 trilionë borxhit tonë”, tha Haley. Scott është një senator i Karolinës së Jugut, DeSantis një ish-përfaqësues i Floridës dhe Pence një ish-kongresmen nga Indiana.
Haley tha: “Pra, më thuaj. Kush janë shpenzuesit e mëdhenj? Mendoj se është koha për një kontabilist në Shtëpinë e Bardhë.”
DeSantis kopjon Trump “ You are fired”
“Je pushuar nga puna!” Ishte fjalia e famshme e Donald Trump për “The Apprentice”, por në debat, u mor përsipër nga një prej sfiduesve të tij kryesorë të GOP. Guvernatori i Floridës Ron DeSantis tha se “një arsye kryesore” për betejat aktuale të Amerikës është “sepse se si kjo qeveri federale e trajtoi COVID-19 duke mbyllur ekonominë”. DeSantis, i cili ka folur shpesh në gjurmët e fushatës për mënyrën se si ai “e mbajti të hapur Florida” gjatë pandemisë, tha në debat se, “Si presidenti juaj, unë kurrë nuk do t’i lejoj burokratët e shtetit të thellë t’ju mbyllin.”
Për Anthony Fauci, eksperti më i lartë i qeverisë për sëmundjet infektive gjatë pandemisë, DeSantis tha, “Ju nuk duhet të merrni dikë si Fauci dhe ta përqafoni atë. Ti e sjell Fauçin dhe e ul dhe i thua, “Anthony, je pushuar nga puna”.
Ekonomia e “Njerëzve të Pasur në veri të Richmondit”
Por pjesa më e madhe e debatit të hershëm u përqendrua te kandidatët në skenë që rrëmbejnë Presidentin Joe Biden dhe politikat ekonomike të administratës së tij.
Për të nisur debatin, kandidatëve iu kërkua të parashtronin argumentet e tyre ekonomike duke shpjeguar pse një këngë virale që dënonte taksat e larta dhe pasurinë e elitës kishte marrë flakë.
Guvernatori i Floridës Ron DeSantis përdori përgjigjen e tij ndaj popullaritetit të “Burrave të pasur në veri të Richmond” të Oliver Anthony për të fajësuar Presidentin Joe Biden për atë që ai e karakterizoi si “rënie amerikane”. DeSantis përfitoi gjithashtu nga një mundësi për të ndjekur djalin e Biden, Hunter, duke thënë se ai fitoi “qindra mijëra dollarë në piktura të këqija”, ndërsa amerikanët “po punojnë shumë dhe nuk mund të përballoni sende ushqimore një makinë apo një shtëpi të re”.
Ish-guvernatori i Nju Xhersit, Chris Christie tha se ai ishte “kryesisht dakord” me përgjigjen e DeSantis, por argumentoi se ai mund të jetë një ndërtues i konsensusit pasi ai “u zgjodh si një republikan konservator në një shtet blu”.
Dy kandidatët anti-Trump u zhurmuan nga salla
Ish-presidenti Donald Trump nuk është në skenën e debatit, por audienca duket fort në këndin e tij. Turma përshëndeti ish-guvernatorin e Nju Xhersit, Chris Christie dhe ish-guvernatorin e Arkansas, Asa Hutchinson, teksa u prezantuan në debatin e së mërkurës mbrëma në Fox News. Të dy janë ndër kandidatët më të shquar anti-Trump në fushën e GOP.
Trump e anashkaloi ngjarjen për një intervistë me Tucker Carlson. Ai i tha Carlsonit: “A ulem atje për një ose dy orë, çfarëdo që do të ndodhë dhe të ngacmohem nga njerëz, që as nuk duhet të kandidojnë për president? A duhet ta bëj këtë në një rrjet që nuk është veçanërisht miqësor me mua?”
Ish-presidenti Donald Trump u duk i gatshëm të postonte në platformën e tij “Truth Social” gjatë debatit. Ai e anashkaloi debatin dhe në vend të kësaj kreu një intervistë të regjistruar paraprakisht me Tucker Carlson që u transmetua në të njëjtën kohë.
Donald Trump u dorëzua të enjten autoriteteve në Gjeorgji me akuzat se kishte planifikuar në mënyrë të paligjshme për të përmbysur zgjedhjet e vitit 2020 në atë shtet, një paraqitje në burgun e qarkut që pritet të japë një ngjarje të parë historike: një “mug shot” të një ish-presidenti amerikan.
Dorëzimi i Trumpit, që vjen në mes të një tronditjeje të papritur të ekipit të tij ligjor, dhe pasoi debatin presidencial në Milwaukee një natë përpara se të shfaqeshin rivalët e tij kryesorë për nominimin republikan në 2024 – një garë në të cilën ai mbetet kandidati kryesor, pavarësisht problemeve të gjera ligjore. Prania e tij në Gjeorgji, ndonëse ka të ngjarë të jetë e shkurtër, po tërheq sërish vëmendjen nga kundërshtarët e tij pas debatit në të cilin ata kërkuan të shfrytëzonin mungesën e tij për të ngritur perspektivat e tyre presidenciale.
Ndërsa fotografia e Trumpit e arrestit mund të bëhet një motiv për një T- shirt. për GOP dhe mund t’i shtojë pikët e Trump në sondazhe, por do të gëzojë dhe turmat e urrejtësve të tij, kryesisht demokratë të zhgënjyer nga një Biden “i Lodhur”, por do të jetë dhe një dëshmi e zhgënjimit nga demokracia amerikane, kur mendon burgosjen e një kundërshtari politik si në vendet e diktaturave të cilën shqiptarët mirë e njohin. Ja vlen të kujtojmë thënien e presidentit – Ronald Reagan, 1984, gjatë një debati se “Është koha që ne të kuptojmë se jemi një komb shumë i madh për të kufizuar veten në ëndrra të vogla.”