Astrit Lulushi/
Në vitin 1909 në moshën 38-vjeçare, Marcel Proust filloi të shkruante në kërkim të kohës së humbur. Ai do të vazhdonte të shkruante deri në vdekjen në 1922. Në total, në kërkim të kohës së humbur, përfshinte shtatë vëllime që përmbanin rreth 3200 faqe. Pavarësisht hezitimit fillestar nga botuesit, kryevepra e Prustit vazhdoi të bëhej një nga veprat përcaktuese në letërsinë moderne.Kritikët dhe autorët ishin të shpejtë për të lavdëruar stilin dhe përmbajtjen e tij. Virginia Woolf ishte një fanse e madhe, duke shkruar në vitin 1922, “Proust e vlerëson aq shumë dëshirën time për të shprehur, saqë vështirë se mund ta përcaktoj fjalinë. Ah sikur të mund të shkruaja kështu!”Ashtu si Woolf, Proust ndihmoi në formimin e letërsisë moderniste. Puna e tij shpesh refuzonte vazhdimësinë kronologjike dhe narrative, dhe temat e tij të kohës, kujtesës dhe natyrës së artit ishin shumë në zemër të modernizmit. Kujtesa, ndoshta më shumë se çdo temë tjetër, është qendrore në kërkim të kohës së humbur; se si aroma dhe shija e një torte të vogël vërshon mendjen me kujtime të pavullnetshme. Nëse një ëndërr e vogël është e rrezikshme, ilaçi për të nuk është të ëndërrosh më pak, por të ëndërrosh më shumë, të ëndërrosh gjatë gjithë kohës. Udhëtimi i vetëm i vërtetë i një zbulimi nuk do të ishte të vizitosh toka të çuditshme, por të zotërosh sy të tjerë. Vendet që kemi njohur i përkasin tani vetëm botës së vogël të hapësirës. Kur vijmë të shqyrtojmë mendimet, jemi në një humbje ballë për ballë me fenomenet e natyrës, filozofët e parë natyrorë.Ne nuk jemi të pajisur me mençuri, ne duhet ta zbulojmë atë vetë, pas një udhëtimi nëpër shkretëtirë që askush tjetër nuk mund ta kryej për ne, përpjekje që askush nuk mund të na kursejë. Ajo që ka rëndësi në jetë nuk është kë apo çfarë duam. Nëntë të dhjetat e sëmundjeve nga të cilat vuajnë njerëzit inteligjentë burojnë nga intelekti i tyre.Libri, i vetmi libër i vërtetë, është ai që shkrimtari nuk ka nevojë ta shpikë, në kuptimin aktual të fjalës, pasi tashmë ekziston në secilin prej nesh – atij i mbetet vetëm ta përkthejë. Detyra e një shkrimtari është ajo e një përkthyesi. Ndonjëherë njerëzit thonë atë që mendojnë. Ndoshta nuk ka ditë të fëmijërisë sonë që i kemi jetuar aq plotësisht sa ditët që mendojmë se i lamë pas pa i jetuar fare: ditët që kaluam me një libër të preferuar të fshehur nën jastëk. Dashuria është hapësirë dhe kohë e perceptueshme nga zemra. Krijimi i botës nuk ka ndodhur në fillim të kohës, ai ndodh çdo ditë. Përshtypja është për shkrimtarin ajo që është eksperimenti për shkencëtarin, me ndryshimin se tek shkencëtari puna e inteligjencës i paraprin eksperimentit dhe tek shkrimtari vjen pas përshtypjes. Ndihemi në një botë, mendojmë në një tjetër. Midis të dyjave mund të vendosim një sistem referencash, por nuk mund ta mbushim boshllëkun. Një orë nuk është thjesht një orë, është një vazo plot aroma dhe tinguj, projekte dhe klima. Gjithmonë përpiqemi të mbajmë një copë qiell mbi veten.