Saimir Z. Kadiu/
Me 9 shkurt 2020 u shua ne Modena, ne moshen 85-vjeçare sopranoja e famshme italiane Mirela Freni, nje nga Divat e medha te botes operistike.
Freni ka debutuar ne Teatro Municipale te Modenes me 3 mars 1955 ne rolin e Micaëles ne operen Carmen te Bizet.
Debutoi ne La Scala ne vitin 1963 me rolin e Nannetes ne operan Falstaff te Verdit.
E famshme per interpretimet ne operat Aida, La Boheme, Madama Butterfly etj.
Freni e perfundoi karrieren profesionale ne moshen 70 vjeçare, me 11 prill 2005 me operen “Vajza e Orleanit” ne Operen e Washingtonit ne rolin e Zhan D’Arc.
Ka kenduar ne teatrot e operave me te famshme te botes : La Scala (Milano), Metropolitan (New York), Opera e Parisit, Bolshoj ( Moske), Covent Garden ( Londer), Staatsoper (Vienna), Colon ( Buenos Aires), Opera e Washington, Teatri Kombetar ( Tokyo) etj.
Freni ishte e preferuara e dirigjenteve dhe regjizoreve me te famshem te kohes se saj si : Von Karajan, Giulini, Pretre, Kleiber, Solti, Abbado, Sinopoli, Muti, Osawa, Visconti, Strehler, Zeffirelli, Ronconi, Barrault, Ponnelle.
Nga viti 1978, Mirela Freni ishte e martuar me basin e madh bullgar Nicolai (Kolja) Ghiaurov (1929-2004), qe kishte studjuar ne Konservatorin Çajkovski te Moskes ( bashkestudent me ajken e muzikes shqiptare: Çesk Zadeja, Tish Daija, Avni Mula, Luk Kacaj, Ibrahim Tukiçi, Mentor Xhemali etj.)
Do te ishte miqesia e bashkeshortit te saj bullgar me shqiptaret e medhenj te muzikes qe sopranoja e madhe italiane te kishte nje afeksion per Shqiperine.
Xhino Beki, Nikola Rosilomeno, Kolja Giaurov, Boris Kristov, Fjodor Shaljapin mbeten majat e basseve te botes…
Por i tille do te ishte edhe i pervuajturi jone Lukë Kaçaj, qe i mbylli vitet e punes si punetor ngarkim-shkarkimi ne ndermarrjen e Fruta Perimeve ne Tirane.
Në vitet e demokracisë “hamalli” Lukë Kaçaj filloi te levizte jashte Shqiperise per te takuar edhe miqte apo koleget e tij te cilet kishin pasur një fat krejt tjeter .
Midis tyre ai takoi ne vitin 1991 shokun bullgar te viteve te rinise ne Moske Kolja Giaurov, që italianet e quanin mbreti i basëve..
Kolja kur ishte student me Luken në Moskë asnjëherë nuk kendonte mbasi kendonte Luka …Por bassi bullgar kishte vijuar në Itali e më gjërë karieren e tij brilante.
Ato ditë kur Luka takoi mikun e tij bullgar në Itali, shfaqej opera “La Boheme” e Puçinit. Kolja me bashkeshorten kishin dy role kryesore ; Kolja rolin e filozofit Kolen dhe Mirela rolin e heroines Mimi .
Në teater ishte i ftuar i veçant i ketyre artisteve, Lukë Kaçaj. Kur perfundoi opera me shumë sukses dhe publiku po duartrokiste, dy artistet e mëdhenjë (Kolja e Mirela) u drejtuan nga lozha e porositur ku rrinte Luka, dhe me një gjest domethenes i tregojnë publikut per mikun e tyre…
Duartrokitjet e nxehta të publikut italjan tashmë ishin per bassin e madh shqiptar Lukë Kaçaj (te cilin nuk e njihnin)…
Ketë moment Shaljapini yne e perjetoi me emocione dhe lotë…
Ne shkurt 2009, Presidenti i Republikes Bamir Topi dekoroi pas vdekjes me titullin Nderi i kombit “Shaljapinin” shqiptar Lukë Kaçaj ( 1924-2001) …
Kam patur fatin te isha i pranishem ne ate ceremoni i ftuar nga nipi i tij Salvator Kaçaj
Per aresye shendetesore sopranoja Mirela Freni nuk mundi te merrte pjese ne kete ceremoni, por dergoi nje njeri te afert i cili lexoi letren e saj…
Ne kete leter emocionuese ajo shprehte edhe ndjenjat, respektin dhe dashurine e bashkeshortit te saj te ndjere Kolja Ghiaurov per kengetarin tone te madh …
“Sipas bashkeshortit tim kur studjonin ne Konservatorin Çajkovski te Moskes, Lukë Kaçaj ishte me i miri…
Kolja u be me i madhi i botes ne gjeneraten e tij, por ai gjithmone me thoshte … bassi me i madh do te ishte shqiptari Lukë Kaçaj…”
“Shaljapini” i pafat shqiptar, u shua si sot, 21 vjet ne pare me 7 shtator 2001 ne Shkoder…
Por fatkeqsisht regjimi dhe cmirzinjte e kishin vdekur shume kohe me pare…
Pse duhej burgosur bassi yne i madh?
Shqiperia nuk i ka dashur asnjehere talentet e medhenj…
Nuk e kam kuptuar kurre kete “ves” historik te kombit tone…