Prof. Dr. Musa Ahmeti
Po botojmë bisedën e zbardhur nga takimi kokë me kokë i Nënë Terezës me Ramiz Alinë më 4 dhjetor 1990. – Çfarë u bisedua në këtë takim? – Pse Nënë Tereza insistonte për të marrë tri dhoma në Shqipëri për murgeshat e saj? – Cila ishte arsyea pse presidenti shqiptar, Ramiz Alija, i përmend datën 4 mars 1991, si kohën reale kur mund ta hapte shtëpinë e motrave të saj? – Cili ishte roli i ndërhyrjës së islamikëve të Arabisë Saudite në ngurrimin dhe rezervat e persidentit Ramiz Alia? – Çfarë i tha presidenti Ramiz Alia, Nënë Terezës për parashikimet te tij, rreth ndryshimeve politike në Shqipëri? – Si do ndryshoheshin Kushtetuta dhe Ligjet në Shqipëri? – Çfarë folën Ramiz Alia dhe Nënë Terza rreth sëmundjes së shekullit SIDA dhe për drogën, të cilat sipas Ramiz Alisë, nuk kishin mundur të depërtonin në Shqipëri fal izolimit që zotëronte në vend. – Rrëfimet e Nënë Terezës për angazhimet e saj dhe të motrave në gjithë botën. – Bisedat plot interes rreth konceptit të dashurisë, sakrificës, besës… etj.
Nëpër duar po kalonim dokumente origjinale te mesjetës shqiptare, ato të cilat flisnin për gjendjen e popullit dhe fisnikëve të tij, për kushtet e rënda dhe tmerret që po përjetonin nga pushtuesi, duke mos kursyer as të rinj e të vjetër, as gra e fëmijë. Në pushimin e shkurtër prej një çerek ore, morëm vesh se në cortile në me të Archivio Segreto vaticano e Bibliteca Apostolica Vaticana do të qëndronte humanistja shqiptare, Nënë Tereza, për një pushim të shkurtër. Nuk kishim dëgjuar shumë për të më parë, mirëpo kureshtja na bëri që me çdo kusht ta prisnim ta shikonim në cortile (kortilja është një vend, shëtitore, në katin e tretë në mes të Arkivit Sekret të Vatikanit dhe Bibliotekës Apostolike, ku dalin për t’u çlodhur jo vetëm studiuesit dhe punonjësit e arkivit dhe të bibliotekës, por edhe prelatët dhe të tjerë, si kardinalët, sekretarët, prefektët e kongregacioneve etj., etj.). Nuk vonoi shumë, dhe e shoqëruar nga njëri prej kardinalëve doli aty ku ishte fontana e shekullit të gjashtëmbëdhjetë edhe Nënë Tereza, një grua e imët por shumë e shkathët. Pas disa momentesh patëm fatin që t’i flisnim duke i thënë se ishim shqiptarë. Ajo buzëqeshi me ëmbëlsi dhe shkëmbyem disa fjalë. Ky nuk ishte takimi i fundit dhe as i vetmi me Nënë Terezën.
Meqë ky vit është vit i përvjetgorit të Nënë Terezës, ne vendosëm që të shtyrë nga botuesi ynë të përgatisim për botim një libër me burime dokumentare të panjohura ose fare pak të njohura si për studiues ashtu edhe për lexuesin shqiptar e të huaj, për Nënë Terezën.
Ç’është e vërteta, lëndën dokumentare kishim filluar ta mbledhim në origjinal të skanuar ose riprodhuar, të mikrofilmuar ose të fotokopjuar sipas rastit apo mundësive që na ofroheshin. Patëm fatin të takonim shumë persona e personaitete të jetës kishtare, publike, politike, kulturoe, etj., që e kanë njohur nga afër Nënë Terezën, rrëfimet e të cilëve shpesh shoqëroheshin edhe me letërkëmbim apo me dokumente të tjera të cilat sot kanë vlerë të paçmuar. Gjatë këtyre kërkimeve arritëm të sigurojmë mjaft materiale, dokumente edhe në gjuhën shqipe, të cilat gjendeshin në Shqipëri dhe gjetiu, që nga koha e krijimit të tyre, përkatësisht që nga vizita e parë e Nënë Terezës në Shqipëri, dhe deri tek e fundit e saj.
Siç e pohuam edhe më parë, një pjesë e tyre janë botuar në mënyrë fragmentare ose janë cituar nga autorë e studiues të ndryshëm, por pjesa kryesore e tyre kanë mbetur të pabotuara si tërësi. Ideja jonë për t’i botuar të gjitha mbështetet në faktin se ato përbëjnë një burim të vërtetë të kohës kur u krijuan, respektivisht gjatë kohës kur ishte gjallë Nënë Tereza, të cilat në mënyrë reale pasqyrojnë momente të ndryshme të vazhdimësisë logjike të sistemit në të cilin ishte Shqipëria, ku Nënë Tereza nuk ishte lejuar për shumë vite të shkelte, për shkak të atij sistemi, i cili po vetë ia mundësonte tani një gjë të tillë duke e pranuar ‘me përzemërsi’ dhe duke i ndarë çmimin kombëtar, siç ishte ai “Naim Frashëri”.
Nuk dëshirojmë që të gjykojmë apo të japim ndonjë përfundim për kohën kur Nënë Tereza e vizitoi Shqipërinë për herë të parë, dhe më vonë kur ajo takoi personalitete të ndryshme, duke filluar që nga presidenti i vendit, në atë kohë Ramiz Alia, personalitete të tjera të njohura, dhe deri te populli i thjeshtë. Megjithatë, nuk mund të lemë pa prekur pohimet e bëra nga ajo vetë, për përkatësinë kombëtare shqiptare, për faktin se kuptonte shqip, edhe pse nuk e fliste dot për shkak të kohës së gjatë që nuk e kishte folur atë, pastaj elementin e njohur shqiptar, besën, për të cilën ajo diskuton me presidentin Ramiz Alia në dhjetor të vitit 1990, kur ai i premton se do t’i mundësonte të hapte një shtëpi në Shqipëri.
Dokumenti që po botojmë është transkriptim stenografik i bisedës që u zhvillua gjatë takimit të Nënë Terezës me presidentin Ramiz Alia, më 4 dhjetor 1990. Ky dokument ruhet në tri kopje identike, origjinale, nga ku ne disponojmë njërën prej tyre. Dy të tjerat ruhen, njëra në arkivin e shtetit në Tiranë, dhe tjetra te prelatët kishtarë.
Përveç Nënë Terezës dhe presidentit Ramiz Alia, në transkript përmendet edhe shoqëruesja kanadeze e Nënë Terezës, pastaj Adelina Mazreku, Ciril Pistoli etj. Ndërkohë, redaktore stenografe është A. Hoxha dhe e daktilografoi L. Ilia, siç vërehet edhe nga faksimilet që po botojmë.
Ky dokument do të jetë pjesë integrale e librit që siç e theksuam në fillim është në përgatitje e sipër për botim. Përgatitja po ndihmohet nga shumë bashkëpunëtorë e kolegë shqiptarë dhe të huaj, qoftë prelatë kishtarë, studiues apo persona të zakonshëm, të cilët na kanë ofruar dhe mundësuar botimin e dokumenteve të ndryshme siç është edhe dokumenti që po botojmë, letërkëmbimi i Nënë Terezës me të tjerët, kujtime të tyre, fotografi dhe gjëra të tjera.
Dokumenti stenografik që po botojmë mban titullin “Ne shqiptarët ju nderojmë sepse shikojmë tek ju një bijë të popullit shqiptar” e kemi transkriptuar duke ruajtur grafinë origjinale, pa asnjë ndërhyrje në tekst, në shenja pikësimi apo të tjera. Së bashku me transkriptimin, po botojmë edhe faksimile të tekstit të stenografuar si dhe dy faqe të një letre autograf në anglisht të Nënë Terezës të shkruara më 4 dhjetor 1990, të cilën ajo e lexon para presidentit dhe përkthimin e saj gjendet brenda dokumentit të stenografuar.
NE SHQIPTARËT JU NDEROJMË SEPSE SHIKOJMË TEK JU NJË BIJË TË POPULLIT SHQIPTAR
Më 4. 12. 1990 shoku
Ramiz Alia priti bamërisen e mirë-
njohur me origjinë shqiptare, nënë
Terezën me të cilën zhvilloi këtë
bisedë:
Shoku Ramiz Alia: Unë ju kam ndjekur vazhdimisht sepse jeni jo vetëm nënë Tereza e Kalkutës po edhe nënë Tereza e Shqipërisë.
Nënë Tereza: Unë jam shqiptare dhe në të njëjtën kohë lidh Shqipërinë me Indinë. Kam 62 vjet që jetoj në Indi dhe kam shtetësinë indiane. Kam shkuar atje që në moshën 18 vjeç.
Shoku Ramiz Alia: Por Shqipërinë nuk e keni harruar.
Nënë Tereza: Shqipërinë nuk e kam harruar, por atje nuk kam me kë të flas shqip.
Shoku Ramiz Alia: Fjalë shqip dini?
Nënë Tereza: Di, për shembull “lutu për mua” etj.
Ju kam shkruar juve disa fjalë në gjuhën shqipe për herë të parë pas kaq vitesh.
Shoku Ramiz Alia: I kam marrë letrat, ju falemnderit shumë. Ishin letra plot dashuri e ngrohtësi për popullin shqiptar edhe për mua.
Nënë Tereza: Kam sjelle diçka për ju (është një dhuratë e vogël fetare). Unë nuk kam ar e argjend. Mezi kam pritur që të sjell motrat e mia këtu. Ne jemi shpërndarë ne 94 vende të botës. Shqipëria do të jetë i 95-ti.
Sivjet ju me bëtë një dhuratë të veçantë për 80-vjetorin e ditëlindjes sime. Për vendin tim, për popullin tim unë dua të hap këto shtëpi, edhe për motrat e mia.
Shoku Ramiz Alia: Ju përshëndes për 80-vjetorin!
Nënë Tereza: Ju falemnderit! Ishte një dhuratë vërtet e bukur. Që të gjithë këtu janë sjelle me dashuri me mua.
Shoku Ramiz Alia: Dhe duhet të sillen me dashuri, se të rrallë janë njerëzit si ju. Jeni njeriu që keni një zemër të madhe. Ju keni dhënë shumë për njerëzimin duke u kujdesur për njerëzit, për ata që vuajnë, për ata që kanë shpresë dhe ata që nuk kanë shpresë. Prandaj dhe gjithë njerëzimi ju nderon, ju nderojmë ne shqiptarët, veçanërisht, sepse shikojmë tek ju dhe një bijë të popullit shqiptar.
Nënë Tereza: Prandaj thashë që kam qenë për botën dhe mezi kam pritur të vija edhe në Shqipëri. Prandaj ju thashë që nuk kam ar e argjend t’ju jap, po unë dua t’ju jap motrat e mia dhe se bashku të bëjmë diçka të bukur.
Shoku Ramiz Alia: Shumë mirë! Dhe unë do ta marr si nga zemra dhe jam i bindur që ardhja juaj në Shqipëri ndiqet me vëmendje nga gjithë populli shqiptar.
Nënë Tereza: Njerëzit kanë shfaqur një dashuri të madhe për mua,
Shoku Ramiz Alia: Ne e kishim detyrim ndaj jush si bijë e popullit shqiptar. Ne nuk japim dot çmime Nobël.
Nënë Tereza: Ju më jepni një shtëpi.
Shoku Ramiz Alia: Çmime Nobël jo, por çmimin Naim Frashëri po, sepse ai ka qenë një poet i madh shqiptar, njeri i madh i kulturës shqiptare.
Nënë Tereza: Kishte shumë njerëz aty kur ma dhanë këtë dekoratë.
Shoku Ramiz Alia: Unë mund t’ju them një gjë, këta djemtë e televizionit e dhanë mbrëmë ceremoninë në televizion dhe fëmijët e mi u gëzuan shumë kur ju panë juve, gjithashtu, u gëzuan që kishte shumë njerëz kur e morët dekoratën.
Në Shqipëri ju nderojnë sepse dhe ju e nderoni Shqipërinë.
U lodhët pak këto ditë në Shqipëri?
Nënë Tereza: Jo, jo nuk u lodha.
Shoku Ramiz Alia: Dje ishit tek fëmijët e vegjël.
Nënë Tereza: Po, shkova në kopshtin “Nënë Tereza”. E botuan të tëra gazetat indiane dhe ishin shumë të gëzuar për këtë lajm. Indianët kanë dashuri të madhe për mua.
Shoku Ramiz Alia: Duhet te kenë dashuri, se edhe ju bëni shumë për ta. Keni bërë shume për të varfërit, për të sëmurët, por edhe për Indinë keni bërë shumë.
Nënë Tereza: Unë jam qytetare indiane.
Shoku Ramiz Alia: Ashtu është. Është mirë të bëni edhe për Indinë.
Nënë Tereza: Tani kemi hapur 6 shtëpi edhe në Bashkimin Sovjetik, në Çekosllovaki, në Rumani, Hungari, Kubë. Jemi miq me zotin Kastro.
Shoku Ramiz Alia: Shumë mirë. Gëzohem shumë. Shqipëria ndryshon e ecën përpara. Ka të mira ka edhe të këqija.
Nënë Tereza: Si çdo vend.
Shoku Ramiz Alia: Bashkë shkojnë ato. E keqja dhe e mira janë motër e vëlla. Ka suksese edhe vështirësi.
Nënë Tereza: Ka edhe dështime.
Shoku Ramiz Alia: Ka edhe dështime ndonjëherë. Ndodh edhe kjo. Në jetë çdo gjë ndodh.
Nënë Tereza: Par mjafton të mos bëhet me qëllim.
Shoku Ramiz Alia: Ashtu është. Me qëllim nuk bëhet. Ne, të paktën flas për ne drejtuesit, qeveritarët, përpiqemi te bëjmë mirë. Nënë Tereza është simboli i së mirës, simboli i bamirësisë. Ne përpiqemi që popullit tonë t’i bëjmë mirë.
Nënë Tereza: Megjithatë, unë nuk mund të bëja atë që bëj sikur të mos merrja ndihmën e të tjerëve.
Për shembull, tani që kemi ardhur këtu në Shqipëri unë nuk do të mund të bëja asgjë në rast se nuk do të më ndihmonit ju. Të gjithë thanë, po qe se presidenti thotë po, çdo gjë është në rregull, Prandaj kam ardhur t’ju them juve.
Shoku Ramiz Alia: Domethënë më vë mua përpara një përgjegjësie të rëndë.
Nënë Tereza: Motrat e mia presin në Rome për të ardhur këtu, Në rast se do të gjendet një vend, mund të vijnë që nesër. Vetëm tri dhoma duam.
Shoku Ramiz Alia: le nuk e kemi te keqen tek dhomat.
Nënë Tereza: Në Rusi, në Moskë e filluam me tri dhoma, tani kemi një shtëpi tonën.
Shoku Ramiz Alia: Nënë Tereza është e Kalkutës, po unë do ta konsideroi si nënën e Shqipërisë, prandaj do t’i qaj hallet e Shqipërisë. Shqipëria ka disa halle, ka disa probleme që duhet t’i zgjidhë në rrugën e drejtë, nënë Tereza thotë në rrugën e zotit, unë po them në rrugën e drejtë, Që t’i bëjmë punët mirë nuk duhet t. nxitohemi. Unë mendoj nuk duhet nxituar. As në politikë nuk duhet nxituar, as në ekonomi, as në jetë.
Nënë Tereza: Jo, po për dashurinë nuk ka kufizime.
Shoku Ramiz Alia: Për dashurinë nuk ka kufizime por sidoqoftë nuk duhet nxituar, se edhe dashuria duhet të jetë e fortë.
Nënë Tereza: Dashuria shtyn përpara.
Shoku Ramiz Alia: Ashtu është, po edhe kësaj dashurie do t’i gjejmë kohën. Ka disa gjëra që duhet t’i rregullojmë me ligjet e shtetit. Nuk besoj që nënë Tereza do të më vërë mua në vështirësi.
Nënë Tereza: Jo, në asnjë mënyrë.
Shoku Ramiz Alia: Domethënë ju doni që edhe unë si president të jem i rregullt.
Nënë Tereza: Po, patjetër.
Shoku Ramiz Alia: Duhet të jem i rregullt me ligjet dhe Kushtetutën.
Nënë Tereza: Njerëzit duan një president të drejtë e të mirë
Shoku Ramiz Alia: E shikon, edhe nënë Tereza kështu me do.
Nënë Tereza: Po ne duhet të bëjmë diçka për popullin, është diçka që është imja, juaja e të gjithëve. Është punë e dashurisë, e paqes.
Shoku Ramiz Alia: Ne do të vendosim bashkë. Sot është 4 dhjetor. Ne do ta hapim shtëpinë këtu me 4 mars.
Nënë Tereza: Është shumë kohë, fjala është për një shtëpi të vogël.
Shoku Ramiz Alia: Shtëpia është e vogël, po puna është e madhe.
LETRA E NËNË TEREZËS PËR PRESIDENTIN E SHIPËRISË, RAMIZ ALIA
Nënë Tereza: Kam një letër për ju, të thjeshtë.
“I dashur President,
Pasi pranuat ftesën për të ardhur në Shqipëri me qëllim që të rregulloj e të përfundoj hollësitë e nevojshme për të sjellë 4 prej motrave të mia në Shqipëri, unë i anullova të tëra angazhimet me shpresën që pas takimit me ju çdo gjë do të përfundohej.
A do të jem në gjendje t’i sjell motrat. Ato po presin në Romë dhe janë gati që nesër të nisen që është ditë e mërkurë. Vetëm doja t’ju sqaroja juve. Ne nuk jemi institucion prandaj nuk do të bëjmë ceremoni fetare publike. Tani për tani na mjafton vetëm një shtëpi fare e vogël e thjeshtë ku motrat mund të jetojnë një jetë të qetë private. Mendoj që gjithë përkrahjen financiare për motrat e mia tani për tani do ta përballoj duke u dhënë atyre vetëm një dorë ndihmë prandaj ju kërkoj juve përsëri një vend ku mund të sjell motrat nesër dhe së bashku të lemë kur do të fillojnë.
Për lavdinë e zotit e për të mirën e popullit tonë. Mirënjohja ime për ju është lutja për ju dhe për popullin që i shërbeni ju.”
Kur filluam të punonim në Moskë në Bashkimin Sovjetik shkuam në një spital ku bëheshin operacionet në shtyllën kurrizore. Aty mblodhëm tërë ndihmat që i duheshin spitalit. Pastaj qeveria na dha një shtëpi. Gjithashtu po punojmë me qeverinë në Moskë që të organizojmë një shtëpi me 600 vende për të moshuar që janë gjymtuar. Në atë shtëpi të madhe kemi tri dhoma ku jetojmë.
Shoku Ramiz Alia: Unë ju kam shkruar edhe në letër dhe e keni parasysh që të gjitha rastet e fatkeqësisë i merr përsipër shteti dhe ka doktorë, infermierë, ka shërbim për të gjithë të sëmurët e fatkeqët. Këtë që do të bëjmë për ju ne do ta bëjmë në mënyrë simbolike, për ne, ndërsa për ju është në tërë kuadrin e institucionit të bamirësisë që keni. Nuk ka dyshim që është gjë
shumë e mirë. Unë kam i porositur edhe organet e drejtësisë.
Nënë Tereza: Thjesht për t’u kujdesur e për t’u shërbyer këtyre njerëzve. As para, asgjë tjetër nuk kërkojmë. Jam shumë e lirë.
Sh. Ramiz Alia: Edhe ne nuk kemi gjë’ jemi të lirë. Prandaj i thashë nënës, me do për president të mirë apo për president të keq.
Nënë Tereza: Unë lutem për ju!
Sh. Ramiz Alia: Që të jem president i mirë unë nuk kam rrugë tjetër.
Nënë Tereza: Po të me jepni mua një shtëpi ju do të jeni një president i mirë, jo i keq. Populli i Shqipërisë, shqiptarët më duan shumë.
Sh. Ramiz Alia: E di, po do të bie në kundërshtim me ligjet.
Nënë Tereza: Për punë të tillë bamirësie dashuria nuk ka ligje.
Sh. Ramiz Alia: T’jua them unë ligjin. Sot që u mor vesh që ka ardhur nënë Tereza në Shqipëri islamikët e Arabisë Saudite kërkuan të vijnë në Shqipëri të ndihmojnë për hapjen e xhamisë. Si të bëj unë?
Nënë Tereza: T’ju them unë do t’i jap nënë Terezës një xhami për një kishë.
Sh. Ramiz Alia: Jo, nuk i them dot ashtu se nuk më lejon Kushtetuta, nuk më lejojnë ligjet. Unë do t’u them atyre kur të ndryshojë ligji. Pse iu thashë juve për në 4 mars sepse parashikoj që në shkurt ne do te kemi zgjedhjet dhe do të ndryshojmë kushtetutën. Kështu që edhe ligjërisht unë jam ballhapur përpara te gjithëve dhe të parën gjë që do e bëj, do të jetë për nënë Terezën. Domethënë i pari favor do të jetë për nënë Terezën.
Nënë Tereza: Është kohë e gjatë shumë deri në mars.
Sh. Ramiz Alia: Janë vetëm 3 muaj. Do ta rregullojmë, ne kemi një institucion për fëmijë e të rritur, të hendikapuar. Ne kemi mjekë e infermiere, po motrat tuaja mund të japin një ndihmë atje. Kjo do të jetë gjë e mirë.
Nënë Tereza: Motra që më shoqëron është murgeshë dhe infermiere, do të vijë edhe një shqiptare, një italiane dhe një nga India. Motra që është këtu është nga Ishujt Mauricius. Janë katër motra nga katër kombe te ndryshme, po me një zemër.
Sh. Ramiz Alia: Shumë mirë. Edhe ne do t’i trajtojmë si njerëzit tanë.
Nënë Tereza: Ato po presin ne Romë dhe në qoftë se ju thoni “po” ato nesër janë këtu.
Sh. Ramiz Alia: Ju me 4 mars, mos me pyesni mua are, jepni urdhër të nisen në Shqipëri dhe to të vijnë këtu. Unë po ju jap fjalën në sy ë tërëve këtu. Ju si shqiptare e dini që kur japim fjalën ne e mbajmë.
Nënë Tereza: Besa shqiptare.
Sh. Ramiz Alia: Ju e kuptoni mirë gjuhën shqipe. Nënë Tereza: Sigurisht e kuptoj, po nuk mund të flas.
Sh. Ramiz Alia: Kështu do ta bëjmë dhe do të jetë më mirë. Do të jetë një gjë e mire. Edhe populli do ta presë mirë. Po unë jua them se edhe për mua është me lehtë.
Nënë Tereza: Unë dua të bëj atë që është më e mirë.
Sh. Ramiz Alia: Atëherë më 4 mars.
Nënë Tereza: Po ju tregoj marrëveshjen që kemi bërë me BS, kemi dy shtëpi në Moskë, në Leningrad, në Gjeorgji, dhe një në Siberi, në Spitakë. Qeveria ka kërkuar të hapim dhe shtatë të tjera.
Sh. Ramiz Alia: Bashkimi Sovjetik është vend i madh.
Nënë Tereza: Na janë sjellë mjaft mirë. Gorbaçovi më ka dërguar dy letra dhe jam gëzuar shumë.
Sh. Ramiz Alia: Si jeni me shëndet tani?
Nënë Tereza: Mirë. U lutën të gjithë për mua.
Sh. Ramiz Alia: Edhe ne jemi lutur në mënyrën tonë. Te gjithë donim të shëroheshit.
Nënë Tereza: Më kanë vënë peismeker në zemër. Çdo gjë kanë bërë pa pagesë.
Sh. Ramiz Alia: Shumë mirë, një nënë Terezë ka.
Nënë Tereza: Unë kam 2000 motra dhe ne kemi 440 shtëpi në 94 shtete. Dje kanë shkuar motrat në Kamboxhia. Na kanë kërkuar të hapim një shtëpi edhe ne RP të Kinës, ne Vietnam, në Japoni, në Kore.
Sh. Ramiz Alia: Kur të vini herën tjetër do t’i shikoni motrat në punë.
Nënë Tereza: Unë gjithnjë dëshiroj të fillojnë punën motrat sepse ne jemi një familje dhe jemi shumë afër njëra-tjetrës.
Sh. Ramiz Alia: Dhe ashtu duhet të jetë. Ky është një shembull i madh që jepni ju.
Nënë Tereza: Ne mund të vinim këtu në spitalin onkologjik.
Sh. Ramiz Alia: Doktoreshë Adelina ka disa ligje të forta është edhe ajo një nenë Terezë këtu. Është e rreptë shumë, nuk pranon njeri.
Këta të Kryqit të Kuq shqiptar kanë filluar tani javën e Kryqit të Kuq dhe kërkojnë ndihma në popull. Këtë po më thoshte Cirili (Pistoli) që njerëzit ndihmojnë shumë. Kryqi i Kuq ka rëndësi shumë të madhe për të zhvilluar sidomos bamirësinë e njerëzve.
Nënë Tereza: Ata dëshirojnë shumë që të na marrin.
Sh. Ramiz Alia: Po do t’ju pranojnë medoemos me 4 mars. Unë i thashë Cirilit që të mësoje nga këmbëngulja e nënë Terezës që edhe ai për Kryqin e Kuq të punojë shumë. Po Cirili nuk është “baba Tereza”, nuk e ka atë kërkesë.
A mbani kontakt me të gjitha motrat?
Nënë Tereza: Po kontakte shumë të mira. Jemi shumë të bashkuara. Përbëhemi nga 35 kombësi.
Sh. Ramiz Alia: Po shqiptare keni?
Nënë Tereza: Janë katër. Njëra është nga Prizreni, ajo është caktuar këtu.
Sh. Ramiz Alia: Mos është ajo që ka qenë këtu përpara?
Nënë Tereza: Është motra e saj. Ajo do të jetë përgjegjësja, është shumë e mirë.
Shoku Ramiz Alia: Të gjitha janë të mira derisa i janë kushtuar një çështje të tillë që është shumë humanitare.
Nënë Tereza: Një tjetër gjë që e kemi të veçantë, të gjitha jemi në një kongregacion fetar që betohen për varfërinë, bamirësinë kurse ne kemi dhe një betim të katërt, për të bërë me gjithë zemër shërbim pa para për më të varfërit e të varfërve. Ne nuk pranojmë asnjë lloj ndihme nga qeveritë, nuk kërkojmë të mbahemi nga kisha, as rroga, jemi si zogjtë e si lulet dhe asnjëherë nuk i lejojmë njerëzit të grumbullojnë para ose fonde ne emër tonë. Jemi komplet për bamirësinë për njerëzit.
Shoku Ramiz Alia: Shumë mirë! Ishte një vepër shumë humanitare dhe vetëm një njeri me zemër të madhe mund ta bëjë këtë punë. Kjo punë ju ka mbajtur gjallë.
Nënë Tereza: Po është e vërtetë, edhe lutja.
Shoku Ramiz Alia: Edhe lutja, po në radhë të parë puna juaj dhe dashuria e njerëzve për ju.
Nënë Tereza: Është gjë shumë e bukur.
Ne kemi edhe shtëpi për ata që janë në rrugën e vdekjes. Nuk kemi institucione të tjera. Nuk kemi spitale, nuk kemi shkolla, por kemi shkolla vetëm për fëmijët e rrugëve. Ne kemi shtëpi për ata që janë duke vdekur dhe kujdesemi për 1500 persona që janë lebrozë.
Në SHBA kemi 27 shtëpi, ne Nju Jork, në Uashington, në San Françisko kemi shtëpi edhe për të kuruar nga AIDS-i
Shoku Ramiz Alia: Ne këtu në Shqipëri kemi pasur një qendër për lebrozët.
Nënë Tereza: Ma jepni mua.
Shoku Ramiz Alia: Tani nuk ka më. U shëruan dhe më kanë thënë që ka mbetur vetëm një lebroz. Ai është shëruar dhe i bëhen kura nga mjekët në shtëpinë e tij. Kështu më kanë thënë, nuk e di.
Adelina Mazreku: Kështu është.
Nënë Tereza: Ne marrim medikamente nga Zvicra që mund t’i kurojmë ata brenda 6 muajsh. Dhe rastet pozitive kthehen në negative.
Tani duhet të lutemi dhe për AIDS-in, që shkencëtarët të shpikin ilaçin kundër kësaj sëmundjeje.
Shoku Ramiz Alia: Tek ne kjo sëmundje nuk ekziston. Por kjo botë ka të mira, ka edhe të këqija. Zhvillimi, ardhja e njerëzve nga jashtë në Shqipëri, kam frikë se do të na sjellë disa të këqija, do të na sjellë dhe drogën. Sot tek ne nuk ka drogë.
Nënë Tereza: Zakonisht kjo sëmundje vjen nëpërmjet drogës. AIDS-i ka ardhur nga Afrika. Atje kemi shumë shtëpi. Nga kjo sëmundje vdesin të gjithë. Nuk mund të mbijetojë ai që vuan se nuk ka ilaçe akoma.
Shoku Ramiz Alia: Juve (i drejtohet shoqërueses së Nënë Terezës) jetoni në Nju-Jork?
Shoqëruesja: Po, unë shumicën e kohës jetoj në Nju-Jork por kam lindur në Kanada
Nënë Tereza: Kjo ka bërë filmin.
Shoku Ramiz Alia: E kam parë filmin dhe më ka pëlqyer shumë.
Shoqëruesja: Doja t’ju sillja një kopje të tij, po nuk e mendova të përshtatshme t’jua jepja këtu. Një kopje të filmit e kam në shtëpinë ku po rrimë tani dhe do t’a lë nesër për ju.
Shoku Ramiz Alia: Ju falemnderit shumë. Ne njerëzit e mirë i kemi dashur dhe i duam gjithnjë. Punojmë që të zhvillohet e të përparojë vendi.
Nënë Tereza: Dhe njerëzit ju duan juve shumë dhe presin shumë prej jush.
Shoku Ramiz Alia: Po të punosh mirë duhet të të duan. Unë e di që presin prandaj nuk nxitohem shumë dhe u them të gjithëve që duhet kujdes se po ece shpejt te ngec këmba diku e vritesh.
Nënë Tereza: Dashuria nuk bën gabime.
Shoku Ramiz Alia: Unë jam për shtetin, për politikën.
Nënë Tereza: Unë nuk përzihem në politikë. Ajo që ju ofroj unë nuk ka të bëjë me politikën.
Shoku Ramiz Alia: E kam të qartë.
Nënë Tereza: Prandaj dua te vij sa më shpejt të jetë e mundur.
Shoku Ramiz Alia: Unë e dhashë besën.
Nënë Tereza: Unë i numëroj ditët. Do t’u them të gjitha motrave këtu të luten për ju. Kam shumë dëshirë, tani që kemi shkuar në aq shume vende, natyrisht motrat kërkojnë që edhe unë të vij në Shqipëri.
Shoku Ramiz Alia: Të vini medoemos. Zakonisht prindi i gëzohet fëmijës së fundit. Dhe ju do t’i gëzoheni shtëpisë sonë që do të hapet tani së fundi.
Nënë Tereza: Do të jem vërtet shumë e lumtur.
Shoku Ramiz Alia: Dhe ne ju presim të vini.
Nënë Tereza: Ne bëjmë gjëra të thjeshta, të vogla, nuk bëjmë gjëra të mëdha. Ne merremi me njerëz pa njeri, të vetmuar apo të gjymtuar nga ana mendore. Në këtë punën tonë kemi afruar edhe shumë njerëz të pasur, sepse nuk kemi paga. Çdo gjë vjen nga bamirësia e njerëzve. Shumë njerëz bëjnë sakrifica për të na ndihmuar, bile edhe fëmijët. Kjo i ka sjelle paqe shume njerëzve. Puna ka qenë një mjet paqeje për t’i bashkuar indutë, myslimanët, budistët etj., së bashku. Në shtëpinë tonë ku janë njerëzit duke vdekur nuk bëjmë asnjë lloj dallimi është kristian, mysliman apo i ndonjë feje tjetër, po u shërbejmë të gjithëve njësoj.
Shoku Ramiz Alia: Shumë mirë! Ishte një kënaqësi e madhe për mua bile një nder i madh që u takova me ju.
Nënë Tereza: Më vjen shume keq që nuk mund të flas shqip.
Shoku Ramiz Alia: S’ka gjë, ato fjalë që thatë i thatë mirë.
Nënë Tereza i lexon letrën e saj drejtuar ambasadorit shqiptar në Itali.
Nënë Tereza: Unë do te lutem shumë për ju! Zoti qoftë me ju! Ju bekoj ju edhe familjen tuaj!
Shoku Ramiz Alia: Ju falemnderit shumë!
Marrë me stenogramë.
Redaktore-stenografe: A. Hoxha (Firma, autograf).
Daktilografoi: L. Ilia