Nga Murat Gecaj/
Ndoshta, ndonjë lexues mund të mos e dijë, se ku ndodhet krahina malore e Nikaj-Mërturit. Ajo është pjesë e Malësisë së Gjakovës (Tropojë) dhe kufizohet me krahinën e Dukagjinit të rrethit Shkodër. Për lashtësinë dhe traditat e saj të çmuara atdhetare, kulturore e shpirtërore etj., që janë trashëguar brez pas brezi, do të duheshin faqe të tëra. Për njohjen, ruajtjen dhe çuarjen përpara të tyre, ka disa vite që është ngritur dhe funksionon një shoqatë atdhetare, shoqërore e kulturore, me të njëjtin emër, e cila tani ka kryetar Av.Gjin Niklekaj.
Për ta pasqyruar sadopak jetën dhe veprimtaritë e kësaj Shoqate, është viti i shtatë qëkur del gazeta periodike, me titullin “Nikaj-Mërtur”. Në redaksinë e saj bëjnë pjesë disa intelektualë të njohur të krahinës, me drejtor Pashk Prekën dhe kryeredaktor Dedë Qokaj (dede.qokaj@gmail.com). Kjo gazetë përgatitet dhe botohet me përkushtim, duke përballuar edhe vështirësitë e njohura financiare.
Kësaj here, po ua tregojmë shkurtimisht përmbajtjen e numrit 7, të gazetës “Nikaj-Mërtur”…
Në faqen e parë është editoriali i shkruar nga Jak Përpali dhe që vazhdon në faqen e dytë, “Ndarja me trojet e të parëve, si endje nëpër tallze drite”. Duke folur me dhimbje, për largimin e të rinjve e të rejave nga toka amtare, ai nënvizon se rinia, “nisi shkëputjen nëpër ëndrra të mjegullta, plot shpresë dhe si nëpër një trandje, që ngjitej prej nëntoke, ajo zbriste nga qiejt e ndërfutej nëpër shpirtëra…”. Në faqen e tretë flitet për zgjedhjet e zhvilluara këtë vit, në Shoqatën “Nikaj-Mërtur”, nga doli edhe Asambleja përkatëse, me njerëzit e ngarkuar sipas të gjitha fshatrave të krahinës. Në të, bëjnë pjesë edhe dhjetë përfaqësues nga Kosova.
Faqja e katërt i kushtohet ceremonisë së organizuar për dhënien e titulli “Qytetar nderi” i Nikaj-Mërturit, gazetarit të njohur sportive, Mejdan Zhivani (pas vdekjes).
Krahina e Nikaj-Mërturit është e njohur edhe për traditat e bukura në fushën e artit e kulturës, por dhe të arsmit. Këtij qëllimi i shërben shkrimi i ing.Sokol Meshit, shoqëruar me fotografinë e Mark Mitrit, “Dinastia artistike e Paplekajve; arti dhe muzika në Nikaj-Mërtur”. Po në faqen 5 dhe që vazhdon në të 16-tën, është intervista me intelektualin e krahinës, prof. Lush Susaj, pedagog në Universitetin Bujqësor të Tiranës, përgatitur nga Dedë Qokaj. Gjithashtu, interesant është shkrimi i faqeve 12-13, me titullin “Gurra nikajmërturase dhe shpirti artistik popullor”, nga Ndoc Bushgjoka.
Në faqet gjashtë dhe shtatë të kësaj gazete bien në sy shkrimet e prof. Musa Krajës dhe Mujë Buçpapajt, që i kushtohen dy librave të autorit Frrok Vukaj, pas atij të mëparshmit, duke formuar kështu një “triptik”, për jetën arsimore të vendlindjes së tij dhe tërë Malësisë së Gjakovës, në përgjithësi.
Duke shkruar për “Historinë e dyerve të mëdha të krahinës së Nikaj-Mërturit”, autori Ylli Prebibaj ndalet në disa prej tyre dhe konkretisht jep të dhëna me interes për “Derën e Sadik Gjergjit të Palçit”, për Adem Sadikun dhe Fetë Sadik Gjolin-“Martir i Demokracisë” e Ukë Çunin.
Në faqen 14 është botuar shkrimi i arsimtarit e publicistit, nga fshati Zogaj i Tropojës, Ibrahim Hajdarmataj, kushtuar librit të prof. M.Gecaj, “Për ju, krijuese” dhe ai që pasqyron veprimtarinë për arsimtarin e poetin e paharruar Selim Aliaj, i cili u shpall “Qytetar nderi” i komunës Tropojë. Shkrimi me titullin “Burrat zemërbardhë e orëmëdhenj i tretë dheu, por koha s’i harron”, me autor Dedë Zhivanin, na jep të dhëna rreth librit “Amaneti i pashkruar” dhe veprimtarisë përuruese të tij, që i kushtohej birit të paharruar të krahinës Nikaj-Mërtur, Dedë Rrustemi (pas vdekjes).
Në faqen përmbyllëse të gazetës “Nikaj-Mërtur” janë botuar katër fotografi me ngjyra, nën titullin domethënës, “Curraj i Epërm, mrekullia e bjeshkëve”.
Duke e uruar redaksinë e gazetës “Nikaj-Mërtur” për botimin e këtij numri, shpresojmë e presim, që ai të pasohet me botime të reja, sa më cilësore dhe në përshtatje me kërkesat e lexuesve të shumtë të saj.
Tiranë, 13 tetor 2015
DUHET PERSHENDETUR SHOQATE DHE ANTARET QE KANE KRIJUAR NJE SHOQATE ME EMER “NIKAJ-MERIRI”
THONE NGA E VOGLA DEL E MADHJA.
KESHTU ESHT NE FILLIM ME PAK PERSOAN E RUBRIKA TASH ME SHUME PERSOAN E SHUME FAQE ME ANTAR NGA MBAR PJESA KOMBETARE(NDOFTA DUHET EDHE NDONJE NGA DIASPORA)
PO MIRE EDHE NJE SHOQATE E KA BYTYCI POR MIRE ESHT BERE ME MIRE PAK SE HICE.NUK I KAM LEXUAR KETO GAZETA RRELL BYTYCIN POR E SHOF E QE NE TE GJITH GAZETAT PERGJITHSISHTE NE SHQIPERI KA KAHJE politike.
SUPOZOJM PO TE KISHTE GAZET GASHI APO KRASNIQA.ATO KAN RENDESI TE PARAQESIN CDO SHTEPI ATDHETARE APO CDO PERSONE.CDO FSHAT PO E PO ME GJITHA KARAKTERSITIKAT HISTORIKE ETNOKULTURORE,GJUHESORE ME DOKE E ZAKONE KRAHINES,FOLKLORE DHE VESHJETE.
DUKE NDERTAUR NJE MANUAL PER NIKAJT VEC E VEC PER MERTURIN
PASTAJ NJE ENCIKLOPEDI PER KREJT ATE KRAHINE.
nE LITERATUREN BOTERORE NDODHEN NJE HARTE KU SHENOHET KRANIC,GASH,DUKAGJIN,CATRIOT, ETJ .POSHTE SHENOGET HARTE E VITIT 1840/PRA STUDIMET DUHET COJN QE KETO FISE JAN QYSH NE VITET 1840.KUPROHET MUND TE JET ME PERPARA SEPE EMRI PER TJU VU NJE VENDI DUHET KET JETGJATSI FORMUSE.
BREZAT SHKOJN SIPAS NJE RENDITJE MEKNIKE MARRIM SI SHEBULL NIKAJT QE JANE VENDASE JANE 9 FSHATRA NE FAKTE JANE 12 POR PO MARRIM KRYESORET,. ATA JANE PJESE KRASNIQES DUHET BASHKRRJEDHES NGA KRASIKA NGA SHIQ RIDA RRJEDHIN-MEKSHI QE JAN KOLMEKSHAJ-NE MSARGEGAJ,HYSEN MEKSHI =KOLGECAJT E DJESHEM NIKA I PARI I NIKAJE
NUK PERJASHTOHET MUNDSI QE EMRAT TE JEN PERSERITUR BREZ PAS BREZI APO CDO 2 BREZA JO VETEM NGA NIKA POR DHE NGA BREZAT PASARDHE POR MUNDETE KTE PERSERITJE NGA BIBA,MARKU.KOLA DHE LEKA.
PASTAJ MUND TE KET NDODHUR DHE FLUKTACINI I POPULLSISIE QE NUK DIHET KUR DHE SI.
ASHTU SIC THUHET NGA DECAN NE DALMATI NGA DALMATIA NE REC TE SHKODRES POR NUK DIHEN VEND BANIME TE TJERA VEC DUSHAJ EPER BREG DOCI- TPLA BUJAN KOLGECAJ E NIKAJE.
MEGJITH ATE STUDIME DUHET BEHEN DHE PER GJUHEN SEPSE GJHA E LASHTE SHQIPE PELLAZGO ILIRE(PROF. AREF MATHIEU) THOTE “ME MIRE I KA RUAJTUR CILSIT E GJUHES VJETER SHQIPERIA E VERIUT”.
NUK THUHET SAKTSISHT KUSHE DHE KU NE SHKODER,LEZH MALSI E MADHE.MALSI E GJAKOVES,NE KOSOVE, APO KU, POR DUKE PATUR STUDIME MBI ETIMOLOGJIN E FJALVE DHE KARATETRISTIKA TE TJERA HIDHEN BAZA E GJUHES LASHTE(DIJETAR DHIMITER PILIKA).D.K..NEDRSA PROF XHUZEPE KATAPANI THOTE LASHTSIA ESHT MBI 12500 VJET ME PARE E GJIHES SHQIPE.
PERVEC SHKENCAVE ARKEOLOGJISE.PALEONTOLOGJSE .HISTORIS DHE lINGUISTAIK-ETIMOLIGJA KANE RENDESI SHUME TE MADHE.
sHKENCTARET dH PILIKA,A.MATHIEU THONE TE GJITHA SPJAGIMET E HIROGLIFEVE TE SHKRIMEVE TE VJETRA NE PIRAMIDE APO OBJEKTE TE TEJRA(GJEJN SPJEGIM) JEPEN NGA GJUHA SHQIPE .
POR NUK DUHET TE SHIFET HISTORIA VETEM E KRAHISE NIKAJ MERTURIT E SHKEPUTUR NGA E KRASNIQES SEPSE KAN NDERTHURJE NE VITE.NUK ESHT FEJA AJO QE KA NDA SHQIPTARET,MUSLIMANIZMI ESHT IMPONUAR FUSHORVE ME LEHET ME MASA NDERSHKIMORE.BILE THUHET NIKAJT JAN LARGUAR PER TE MOS JU NENSHTRUAR KETEY MASAV REPRESIVE (TAKSA.USHTAR,)ETJ
POR ME GJITH ATE TAKOJM NE SHUME FSHATAR(NIKAJ-MERTURIT) BILE BRENDA NJE SHTEPIJE(FAMILJEE) NJERI TE JET MUSLIMAN NGA EMRI .P.SH. ADEM,TAHIR,HSAN,HAJDAR ,ZEQIR,RAM ETJ ETJ DHE KETA EMRA JANE NE BREZIN E 4-5- PAS NIKES.
POR EDHE MUSLIMANET SHKOJN NE EMRAT KATOLOK SHUME SHPEJT (NE 405 BREZA ORIC HASA.P.SH. MAS MARTIN,DOCI -PAPA TE GJITH JAN KATOLIKbILE DHE ORUC HASA MUND TE JET I RADHES KATOLIK.
NDASIA FATAR NUK KA QEN SIKUR E KAN BOTA ARABE,FANATIK DOGMATIKE-EKSTREMISTE.POR KAN SHKUAR TEK NJERI TJETRI,JANE MARTUARE,E KAN JETUAR NE HARMONI.
ME KUJTOHET DEPUTEI I ASAJ ZONE ALI NIMAN D.
KUR FILLOVA PUNEN ME DHA DISA POROSI.PUNA E JOTE ESHT ME GJTH POPULLIN E MALSISE GJAKOVES.”KUJDES SEICILA ZONE -KRAHINE KA TRADITAT E VETA”.
NE LEKBIBJ ME TREGOJ DISA FAMILJE KU MUND TE SHKOJA QE ISHIN TE MIRA.U BEN DHE I THASH SKA RENDESI VETEM 3-4 PER FSHAT.
KISHTE PERSHTYPJE SHUME TE MIRA “TE PRITSHEM, SHUME BUJARE E BESNIK TE SQUTE”
NE V.2924 ME ARRESTUAN THOTE ALIU FORCAT E MAJOR MUHARREM (BEQIR N.F. 205-206)BAJRAKTARI DHE ME MOREN LIDHUR NEPER FSHATRAT E MALSIS DERI EDHE NE LEKBIBAJ.ATJE U ULEN ME PUSHAUN.FSHTARET SOC E KAN ZAKON PREGATITEN DREKEN .ALIUN TE LIDHUR E KISHIN LEN AFER NJE ROGE PRANE PYLLIT.
I PARI I FISTI I THA PO KUSH ESHT AI NJERI ATJE ROJE ME RUAT KUAJTE??(ME SHPOTI,PSE NUK E KENI SJELL KETU?)
JO I THAN ESHT ALI NIMANI I KRASNIQES E KEMI ARRETUAR E DO TA DEGOJM NE SHKODER
PARSIMI THOTE PO PSE E KENI ARRESTUAR??.KA KUNDAESHTUAR HYQYMETIN KUNDER TAKSAVE E TATIMEVE NE POPULL.-A VEC PER KETE KUDERSHTI E KENI ARRESTUAR?
PO A PAK PO TE DUKET I THOTE MUHARREMI??
“TAKSAT NUK T PAGAUJM ANJE CKA JEMI KETU”
MUHARREMI VETE ME VETE KISH PA THEN “C ME GJET TAKSIRATI ME KETE MILET QE I KANE THAN TURQISE
“GJUEJ ME TOPA E PO MI KAPIN
MITROLOZITE I THONE RROKAC”
PARSIMI I THONE “O DO TA LIROSH ALI NIMANIN E TE VINE ME HENGER BUKE ME NE OSE TA NISEM PUSHKEN QETASH”.
mUHARREMI E DINTE TURRIN E NIKAJ MERTURIT DERGOJ NJE TOGER DHE E LIRUEN.KUR U AFARUAN ALIUN “THA JU BEFT MIRE BURRA” U CUNE NE KEMBE DHE PARSIMI E ULI AFER VETEI.ALI NUK DINTE SI ESH BERE KJO PUNE.(PARSIMI PER TI DHEN RENDESI NALIUT THONE:”FOLE NJE FKAL I THOTE I PARI I FISITE NIKAJE”.CKA ME FOLE BOTA QENKA DOLLAP DOLLAP,.POR ZORI ME KA SJELL SOTE KETU,SE POPULLI PO ANKOHET PER TAKSA E MUA MA KANE LENE TE PARET PARSIMIN.OXHAKUN E DERENE PARA DHE E KAM ZORE ME I MBAJTE SE TASH SHTETI NUK TE TVETE PER ASGJE.
PO I THONE NJE BURRE I LEKBIBAJE E COHET NE KEMB “NUK KA SHTET QE NUK I NJEF E RESPEKTON SHTEPIJATE E MIRA”
TI JU KE THEN CFARE THOTE POPULLI.”DERI NE TPLA TE KRASNIQES JE NE NDOREN TONE”.”SA HER TE KESH NEVOJE CONA FJALE.E JEMI PRANE kRASNIQESE”.
MUHARREMI E PA QE ISHTE E KOTE PER TA MARR PER SHKODER UNE THOTE MUHARREMI PO E LE TE LIRE PER HATRIN TUAJE.
“PER HATRIN TONE TI JAPISH NJE KALE E NJE PUSHKE ATHERE UDHA E MBARE PER SHKODER”
ASHTU U BE DERI NE GEGHYEN E KAN SHAOQRUAR ,ATEHERE KA HY TEK BEK AHMETI I GJONAJE DHE PREJ ANDEJ ME BEKEN E FASLI AHMETIN KAN SHKUAR NE TPLA.KJO ESHT NJE NGJARJE E THJESHT POR ME SHUME RENDESI(iN MEMORY -KUJTIM QE E RUAJ NE ARKIVIN TIME TE VOGEL NE NEW YORK).
ALIU(SI DEPUTET I NIKAJ MERTURIT) KUR KA SHKAUR TEK ENVER HOXHA NE FILLIM IKA THEN QE “NIKAJ MERTURI JAN KRAINA SHUME PATRIOTE POR JANE NE VENDE JO PJELLORE,DHE TE VRAFER”.ENVERI I THOTE” TE SHPERNGULEN”
tANI PER TANI ESHT ZORE I THOTE SE MENTALITETI I VENDIT ESHT GJE E MADHE.
VEC ALIU ME PAS ME DHEN BURSA PER SHKOLLA E RINIA SHKOLLUAR E NDRYSHON VENDIN E MENTALITETINI LEVIZJES.
PO I THOTE ENVER DO TI THEM MINISTRIT TE JAPE BURSA ME SHUMIICE. ME QEN SE JEMI TE NIKAJ MERTURI aLI NE CLIRIM U BE KAMNADATNT VENDI I RREHTIT ME GRADEN KAPITAN I PARE.BEQIRI KRYETAR FRONI SE PARTAI NUK ISHTE HAPAUR AKOMA.rASTI E SOLLI BEQIRI I TARSFERAU NE KUKES SHEF SIGURIMI PASTAJ NE PESHKOPI,NE MINSISTRI HETUSI,DREJTO I SIGURIMIT SHTETI,ZV MINISTER I BRENDSHEM ,ME GRADEN NENKOLONE E KANDIDAT I KOMITETIT QENDROR E DEPUTET E ARRESTUAN NE FLAGRANCE(e.h.BISED ME STALININ MOSKE)..ALIU NUK ISHTE SQARUAR PSE E ARRDSTUAN VEC FJLA PERGJITHSHME
I THOTE ENVEREIT “C KA BANI BEQIR NDOU QE E ARRSTAUN ?,PA PRITMAS?/.ENVERI I THOTE NJE FJALE NUK ESHT TERGUAR I SINQERTE”A I THOTE ALIU.PO A NUK BAE MA JA FAL KABAHATIN??
ENVERI E DINE PARTI E BEQIRI??.
bEQIRI NE KUJTIMET E VETA BEN SHUME ANALIZA,TEZA E HIPOTEZA.ESHT ME I SAKTI PER AQE SA KA PATUR NJOHURI.ALIUN E PERMENDE NE ROELET KYCE KU DUHET.PER TE TJHERET FLET ME REZERVA E LAVDRIME ME SHUME RRJESHTA.
PER ALIUN THOTE “ESHT BURR I MIRE,I URTE,I NDERSHEM,KONSIDEROHEJ NE POPULL SI PLAKU ME I DREJT,ME I NDERSHEM QE QE MUND TE GJINDET F,165,166,201,204-205 B,N.QE ME S.MANIN R F.AHMETINISHIN BASHKUAR LEVIZJES KOMPLET ME GJITHSE ISHIN TE VJETER KAN MBAJTUR QENDRIM BURREROR QE KISHIN INFLUENCE TE MADHE NE POPULL. Q SA NUK I GJINDET SHOQI”,(KISHTE MESUAR SHKOLLE NE KOHEN E NEMCES)
E JA SOTE NIKAJ MERZURI ESHT kRAHAIN ME KUADRO NE NIVELEIT KOMBETAR E NDERKOMBETAR
NE FAKT ASHTU ESHT TE GJITH NXENSIT E KRAHISE NIKAJE MERTURIT MESONIN SHUME MIRE NE SHKOLLEN 7 VJECARENE SHKODER,MESME E TE LARTEN NE TIRANE.
ASNJE NUK ESHT LARGUAR NGA SHKOLLA.E PLOTE NXENES LENIN SHKOLLEN E SHKONIN NE SHTEPIJA.
U ZGJATA POR NUK MUND TE RRIJA PA SHKRUA 2 FJALE PER ATE KRAHIN TE MALSISIE GJKAOVES QE UNE KALOVA 35 VJETE DHE KURR NUKE BERA FJALE ASE NE FSHATRA ASE NE PUNE KU KISHA KOLEG E EPRORE NGA NIKAJ MERTURI.kUR JEPJA MESIM NE GJIMNAZ KISHA DHE STUDENT NGA NIKAJ MERTURI QE DALLOHESHIN PERPERPÇARAIM E SJELLJE SHEMBULLORE.PO ASHTU DHE NE KOMISIONET E PROVIMEVE NE GJIMNAZ E SHKOLLA MESEM BUJAN, TROPOJE ,LLUGA KAM PATUR STUDENET NGA NIKAJ MERTURI.
QE ME KANE RRESPEKTUAR SHUME .
aRTIKULL SHKRUSIN mR mURAT GECI JAM NJOHURE NE VITET E PARA NE SHKOLLEN TEKNI NE TIRANE ,ME GJITH SHABAN ALINE KEMI NJE FOTOGRAFI TE ASJ KOHE INTERESANTE.
MURATI GJITHNJE KA QEN NJERI I SJELLSHEM I MATAUR I DREJET E PARIMORE,PUNONTE ME NDERSHMERI,PAMVARSISHT SI ISHTE KOHA.eDHE NE QYTETIN NUZ ALPEVE KEMI SHKUAR MIRE DHE KEMI PATUR BISEDA IMTIME INTERESANTE.
pASTAJ mURATI U LARGAUA FAMILJARISHT U RE ALIZUA NJE ANERR PER TE DHEN ME SHUME PER ARTIN E GAZETARINE.
PERZEMERSIHST jU PERSHENDET TE GJITHVE.
NEPERMES JUSH DHE GJITH MALSIN E GJAKOVES QE NA MABAJTI E PERKRAHU GJAT PUNE 35 VJECARE SADO PAK MODESTE PER TE MBESHTETUR PRODHIMIN BUJQESORE MBA BAZA TE SHENDOSHA SHKENCORE(EKSPERIMENTALE E PRODHUSE) PER SHTIMIN E PRODHIMEVE BUJQESOR E BELEGTORALE QE TE PERMISOHEEJ SADO PAK MIRQENJA,PAMVARSISHT DREJTIMIT TE P E R Q E N D R U A R E E IZOLIMIT QE KEQSUAN GJENDEJ EKONOMIKE.
ME URIMET ME TE MIRA
FATBARDH DOCI
SCIENTIFIC COLLABORATOR
NEW YORK
JANUARY 22.2016