Tregim nga Bajram Karabolli/
Një personazh i ri qe dukur në lokalin tonë: një damë me qenin e vet. Ose një qen me damën e vet. Më sakt një qenie me dy kokë dhe gjashtë këmbë. Njëra kokë ishte përsosmërisht e bukur dhe leshtore. Edhe këmbët që i përkisnin kësaj koke të vogël, ishin të lehta dhe leshtore të katërta. Koka tjetër e madhe e jo dhe aq e bukur, mbështetej mbi dy këmbë të trasha e pa lesh.
Ishte një përngjitje e përsosur. Një lloj i çuditshëm siamezi. Një vepërçudí të tillë mëma-natyrë kurrë s’ka mundur ta bëjë dot.
– Më duket se këto dy kokë ngjajnë me njëra-tjetrën nga turinjtë – tha dikush nga ne.
– Afërmendsh. Nga bashkëjetesa e gjatë – sqaroi shkurt ime motër.
Unë në fillim pata frikë nga kjo qenie. M’u duk si monstër dhe seç ndjeva një si trazim e rrëqethje thellë vetes time. Po ime motër më qetësoi. Pothuaj më qortoi. Sipas saj, isha ende në kohërat shpellore, kur qentë dhe njerëzit jetonin të ndarë. Për pasojë, jo vetëm u qetësova, po fillova të ndjej simpati dhe admirim për këtë qenie moderne që mund ta quajmë… po, sipas rastit: kur vinte me pjesën njerëzore lart, ne e quanim njeriqen; përkundrazi, kur pjesa qenore qëndronte përsipër, e quanim qennjeri.
Në rastin e parë personazhi ynë, dmth njeriqeni, fliste gjuhën tonë, gjuhën njerëzore. Dhe fliste aq shumë, sa nuk i linte radhë askujt. Ne vetëm dëgjonim. Mua më bezdiste kjo gjë, po ime motër, si gjithmonë, e justifikoi dhe e mbrojti personazhin në fjalë. Sipas saj, ai fliste shumë, sepse fliste njëkohësisht për të dy pjesët: për njeriun dhe për qenin, që tani ishin një. Dhe kishte arsye.
Në rastin e dytë, personazhi dukej tepër i pamshëm e impozant. Koka qenore që qëndronte lart, në komandë, fliste një gjuhë lakonike të përbërë vetëm nga dy-tre tinguj. Sa na pëlqente kjo e folur! Ishim gati të braktisnim gjuhën tonë njerëzore, aq të vështirë, e të përdornim atë “idiomë” aq të thjeshtë dhe aq të lezetshme.
Njëherë, një klient u ankua se nuk mund të hynte në një lokal ku rrinin edhe qen. Të gjithë u indinjuam për këtë diskriminim brutal e absurd që i bëhej pjesës më të dashur të personazhit tonë. Bile dikush nga ne e kërcënoi klientin në fjalë me denoncim për shkelje ligji. Kishte ca kohë që parlamenti kishte aprovuar njëzëri ligjin, i cili u jepte qenve të drejta të barabarta me njerëzit. Ne si qytetarë, ishim krenarë për këtë ligj. Një ligj i tillë, jo vetëm u jepte qenve vendin që meritonin në shoqëri, por e vendoste vendin tonë në krye të vendeve më të qytetëruara.
Një ditë, ishte ditë me stuhi, personazhi ynë erdhi me formën njeriqen. Dukej i lodhur dhe fliste më pak se zakonisht. Kjo gjë na çuditi dhe, njëherazi, na shqetësoi. Ndërkohë pamë se, veç gojës, mbylli edhe sytë. Sigurisht e zuri gjumi. Kështu menduam.
Papritur, pjesa qenore, e cila ndodhej poshtë, u shkëput me vërtik, doli jashtë dhe duke thënë diçka të gëzueshme në gjuhën e vet lakonike, dmth duke lehur, ia mbathi nëpër shi, si të kishte shpëtuar nga kushedi ç’lloj prangash.
Në karrige mbeti vetëm pjesa njerëzore, dmth dama.
Të gjithë mbetëm të shtangur nga kjo shpërbërje mizore. Njëri nga ne iu afrua damës për më shumë vrojtim dhe tha se nuk merrte frymë. Një tjetër, që ishte mjek, filloi ta prekte, ku duhej, për ekzaminim. Pastaj mjeku tundi kokën trishtueshëm.
Dama, pa qen, nuk jetonte më.