Nga Frank Shkreli*/

*(Shënim: Shkrimi i mëposhtëm*, megjithëse i shkruar pothuaj 30-vjetë më parë, dhe i transmetuar nga autori në Zërin e Amerikës më 28 Nëntor  1984 — ashtu siç ishte traditë për çdo 28 Nëntor -duket gjithnjë aktual, pasi vet festa e 28 Nëntorit është gjithmonë aktuale dhe e përhershme dhe çuditërisht pasqyron edhe festimet e komunitetit shqiptaro-amerikan të festës kombëtare të Shqipëtarëve — si atëherë edhe sot — ndonëse sot në përmasa shumë më të mëdha pasi vet komuniteti shqiptaro-amerikan ka ardhur e zgjëruar shumë në këto dy tre dekadat e fundit).

“Në këtë ditë të shënuar për kombin shqiptar, edhe shqiptarët e komuniteteve të ndryshme të Shteteve të Bashkuara, megjithëse kanë kaluar dekada të tëra ç’prej shpërnguljes së tyre nga Atdheu, si edhe ata që kanë ardhur kohët e fundit në Amerikë, kujtojnë me mall, veçanërisht në këtë ditë, Atdheun, Shqipërinë, trimëritë e heronjve kombëtarë, fuqinë, guximin dhe ndjenjat për Mëmdheun.

Siç vërtetojnë edhe këngët e vjetëra të Arbëreshve, që në kohët më të lashta, Shqipëria formonte një terësi në mendje dhe në zemër dhe nuk ndahej në fise, siç e paraqitnin armiqtë e saj. Këto ndjenja janë edhe më të thella në radhët e shqiptarëve të Amerikës me rastin e festës së 28 Nëntorit, ditës së Pavarësisë së Shqipërisë.

Megjithëse larg, ata janë afër Atdheut, afër flamurit të Arbërit. Në Amerikën e Uashingtonit, të Xhefersonit dhe të Linkolnit, djepit të demokracisë dhe të drejtave të njeriut, shqiptarët anë e mbanë Shteteve të Bashkuara kujtojnë këtë ditë kaq të rëndësishme për ta, këtë ditë të shënuar të kombit shqiptar, i cili për shekuj me radhë jetoi me armë në dorë dhe me dorë në armë, vetëm e vetëm për të qenë zot në truallin e vet. Si për shqiptarët kudo, ashtu edhe për shqiptarët e Amerikës, 28 Nëntori ndezë një flakë dashurie, ngjallë shpresën dhe në jehonën e kësaj dite, secili prej tyre shpalosë kujtimet dhe sakrificat e luftëtarve shqiptarë dhe njëkohësisht të gjithë e ndjejnë veten se bejnë pjesë në një sofër të përbashkët kombëtare.

Në mbledhje e në konferenca politike dhe shoqërore, dhe në shërbimet fetare që mbahen sot në qendrat myslimane, ortodokse dhe katolike të komunitetit shqiptaro-amerikan, kujtohet Gjergj Kastrioti në Lezhë, Abdyl Frashëri në Prizren, bashkë me zbritjen në Vlorë të Ismail Qemalit, Luigj Gurakuqit, Pandeli Cales, Isa Boletinit e të tjerëve. Në veshët e tyre, jehon sot kushtrimi i Bajram Currit, i Ded Gjon Lulit, i Mihal Gramenos dhe i Çerçiz Topullit.

Në radhët e shqiptarëve të Amerikës, përveçse zgjon ndër ta dashurinë për Atdheun, 28 Nëntori i sjellë atyre në mend edhe përpjekjet e e një ish-presdenti të vendit të tyre të adaptuar, dmth, orvatjet e Uodrou Uilsonit, i cili kishte në zemër fatin dhe interesin e kombeve të vegjël, në një kohë kur ato ishin pjesë e planeve përçarse të fuqive të mëdha të asaj kohe. Interesimi dhe përkrahja e presidentit amerikan Uilson për pavarësinë e Shqipërisë, është venë në dukje shpeshëherë. Dua të përmend vetëm përvojën e një shqiptaro-amerikani të dalluar, dmth. Të peshkop Fan Nolit, i cili, sipas shkrimeve dhe kujtimeve të tija, ka patur rastin të takohej personalisht me ish-presidentin amerikan, Uilson.

Noli ka thënë se gjatë takimit që ka patur me Uilsonin, ai i bëri atij thirrje që të shpëtonte racën heroike shqiptare. Gjithnjë sipas Fan Nolit, Uilsoni iu përgjigj atij duke thënë tekstualisht kështu: “Një zë do të kemë në Konferencën e Paqës dhe atë zë do t’a përdor për të mirën e Shqipërisë.”

Pas veprimtarive të ndryshme të ditës, komunitete të mëdha të shqiptarëve në Amerikë, si për shëmbull në Nju Jork, në Detroit, në Boston, në Çikago, në Filadelfia, në Uestër, në Los Angjeles, në San Francisco dhe në qytete të tjera anë e mbanë Amerikës, shtrohen darkë  dhe në përgjithësi është një natë gazmore me këngë e valle deri në orët e para të mengjesit. Është gjithashtu edhe një rast që shqiptarët anë e mbanë Amerikës të takohen e të shmallen me njëri tjetrin duke uruar ditën e 28 Nëntorit.

Me këtë rast, seksioni i gjuhës shqipe i Zërit të Amerikës u uron dëgjuesve të tij, si mbrenda ashtu edhe jashtë Shqipërisë, për shumë vjetë e gëzuar Ditën e Flamurit, Ditën e Pavarësisë së Shqipërisë.”

*Transmetuar nga VOA, 28 Nëntor, 1984