Nga Asllan Bushati/*
New York- 9 Janar 2016 Sot mbushen 40 vjet nga dita kur u nda nga jeta, burri i madh i Kombit Shqiptar , gjeneral Abaz Kupi. Per këtë personalitet tashmë janë shkuajtur libra, artikuj, vjersha, poema, këngë etj. Por jam i bindur se akoma më shumë do të shkruhen në të ardhme, sepse e tillë është jeta dhe veprimtaria e tij. Cfardo të themi sot,në përkujtimoren e 40-të të tij, është fare pak, sepse asnjë llojë ligjërate nuk mund ta rroki aktivitetin dhe veprimtarinë patriotike të tij. Por në të njejtën kohë,ne kemi obligim para vehtes,fëmijve tanë, bashkëkohsëve dhe së ardhmes, të mblidhemi dhe qoftë edhe me pak fjalë, të kujtojmë e të sjellim në fokus ate cfarë bëri për kombin ky burrë i madh.
Të nderuar bashkëatdhetar,familja ime ka qenë përkrahse dhe dashamirëse e Mbretit Zog. Që në fëmijri prindërit më kanë folur me respect për Mbretit Zog, por po ashtu me shumë respect edhe për Abaz Kupin. Një vartës, mik, shok dhe bashkëpunëtor i Abaz Kupit, Kapiten Sali Llani (ish komandanti i forcave të Legalitetit në Mat), ka jetuar në shtëpinë time për më shumë se gjashtë muaj në kohën e Luftës Dytë Botrore. Ai ka lënë gjurmë të thella respekti tek Babai im dhe në të gjithë gjakun tim, vecanerisht per vlerësimin e anës ushtarake që ka bërë për Abaz Kupin. Kurse miq te familjes time në Gardhac të Kurbinit: Lam Kurti, Nel Lika, Dik Neziri dhe Dil Cakon e Met Ali Cakoni në Baz të Matit (të gjithë këta miq e bashkëluftëtar të Abaz Kupi), më kanë folë me ndieshmëri shumë të lartë për fjalën dhe burrërinë në kuvend të Abaz Kupit.
Të dyja këto cilësi të Abaz Kupit, pra mencurinë në kuvend dhe trimërinë në luftë, historiografia komuniste, nuk i ka përmendur kurrë, madje për ta errësuar sa më shumë figurën e këtij heroi popullor, ka hedhur shumë baltë mbi të, vetëm e vetëm që ta cvleftësonte sa më shumë që të ishte e mundur.Por sa më shumë koha kalon,aq më e shëndritëshme bëhet vepra dhe veprimtaria e tij.
Të nderuar bashkëatdhetar, më lejoni që me këtë rast, të sjellë në fokusin e kujtesës tuaj,për mprehtësinë dhe integritetin në bisedime të Abaz Kupit,thëniet e dy ushtarakëve të lartë britanik që janë diametralisht të kundërta me ata që ka thënë diktatori E.Hoxha..Së pari Julian Amery në librin “Bijtë e Shqipes” thotë:”Në takimin e parë me të u befasova nga përzemërsia që tregoi dhe vecanërisht më bëri përshtypje profili i tij me atë të Napoleonit, me një cullufe mbi ballë, me të cilën mundohej të fshihte një shenjë plage plumbi…Ai fliste pak me ngadalë, por me një shprehje të mahnitshme, me gjeste dhe me një ton të ngrohtë, të cilat përkthyesi i kishte shumë të vështirë të na i përkthente.”Së dyti Davis Smajli në librin me titull”Me detyrë në Shqipëri”, thotë:”Ishte i qetë dhe i rezervuar nga natyra, ai kishte sjellje të përsosur dhe kurrë nuk i tradhëtoi ndjenjat me ndonjë gjest apo shenjë të dukshme”. Po tu shtosh këtyre thënieve dhe mendimet e tij ne Konferencën e Pezës dhe atë të Mukjes, në mbledhjet e Shtabit Pergjithshëm dhe në cdo kuvend që ai ka qenë i pranishën, bindëshëm mund të thuhet se ai ishte burrë i madh i kuvendeve shqiptare.
Historiografia komuniste , jo vetëm nuk e ka vlerësua, por nuk i ka permendur as dhe emrin në një nga ngjarjet më të medha sic ishte rezistenca kundër pushtuesve fashistë italiane më 7 prillë të vitit 1939. Ai nuk ishte një i pa njohur per kohën, por ishte Komandanti i Mbrojtjes Kombëtare, ku i bëri rezistencë armikut pushtues edhe në një raportë forcash 50 me 1, rezistencë që i dha nder Shqipërisë në sytë e gjithë botës. Po ashtu nuk u përmend asgjëkundi lufta e 3 gushtit të vitit 1943 nga Qaf-Shtama deri tek Pylli i Kadiut ku u asgjësu tërësisht regjimenti Italian “Guida”, luftimi në pritë në Klos, Ura e Lus, Kurdari, lufta kundër gjermanëve në Krujë,lufta e Koplikut kundër serbve etj , vetëm se të gjitha këto e shumë të tjera i organizoi e drejtoi Gjenerali i madh popullor Abaz Kupi.
E nderuar Familja Kupi, të nderuar bashëatdhetarë. Mendoj se ka ardhur koha të bëhen disa ndryshime në funksion të kujtimit të veprës kombëtare të Abaz Kupit.
Së pari, këtej e tutje, sygjeroj të përkujtohet e të festohet , ditëlindja e Abaz Kupit. Pra 6 gushti të këthehet në një festë popullore,ku të përcillen në mënyrë festive cdo gjë që ka lidhje me figurën dhe veprimtarinë e tij. Kjo jo vetën nga familja, por nga gjithë organizmat shoqëror e shtetror.Festimi të ketë kumtesa, këngë, valle,muzikë, pije dhe ushqim.
Së dyti: Monografia që është bërë për Abaz Kupin duhet të ri shkruhet ,sepse kanë dalë shumë dokumenta , kujtime e materiale të rëndësishme të cilat nuk janë përfshirë në këtë botim. Por në të njejtën kohë, botimi i ri të nxjerrë më mirë në pah gjithë dimensionet e figurës së Abaz Kupit .
Së treti: Eshtrat e trupit të pajetë të heriot popullor Abaz Kupit e kanë vendin pranë munomentit “Nëna Shqipëri” në Tiranë. Këtë detyrim e ka komuniteti shqiptar i Amerikës dhe Partia e Legalitetit, (madje edhe Vatra e shoqatat etjera duhet të ndihmojë ),në kordinim me autoritet shtetrore në Tiranë .
Së katërti: Një bust i bronxtë i Abaz Kupit në qytetin e Krujës, do ti bënte nder gjithë shqiptarisë. Shpenëzimet për të duhet ti marrë përsipër Partia e Legalitetit në bashkpunim me komuniteti shqiptaro-amerikan dhe Bashkinë e Krujës.
Të nderuar pjesëmarres, në emër të Federatës Panshqiptare Vatra, dhe në emrim tim, i shpreh ndiesitë më të larta Familjes Kupi dhe ju që ishit të pranishëm në këtë përkujtimore. I nderuar qoftë për mot e jetë kujtimi dhe vepra e Abaz Kupit.
*Nënkryetari i Vatrës
NY , më 9 Janar 2016.