Afrore Shaipi – Dielli

PROFESOR IBRAHIM KELMENDI (1916-1979)

April 16, 2016 by dgreca

Me rastin e 100 vjetorit të lindjes, kujtojmë jetën dhe veprën e patriotit, inetelektualit dhe historianit të shquar/

Nga Afrore SHAIPI/Presheve/

Të kujtosh veprën e njerëzve të mëdhenj të kombit, e në veçanti të figurave dhe veprimtarëve të çështjes kombëtare gjatë shekullit XX, nuk është vetëm mirënjohje për këtë plejadë atdhetarësh, por edhe vlerë për t’ia lënë brezave vazhdimësinë e punës së tyre titanike.Ta mbrosh me armë dhe të respektosh me dije e shkencë qenien etnike, kulturën dhe civilizimin e tij, në të vërtetë pasqyron figurën e atdhedashurisë dhe përcaktimit kombëtar nëpërmjet ngritjes së çështjes kombëtare në nivelin më të lartë të idealit të tij. Të krijosh historinë e kombit tënd dhe të shkruash historinë e kombit tënd është mision i njerëzve të rrallë dhe të mëdhenj. Në mesin e të tyre hyn pa mëdyshje edhe figura emblematike e profesorit Ibrahim Kelmendi nga Presheva si historian i parë nga Kosova Lindore e ndoshta edhe nga mbarë Kosova.Ibrahim Kelmendi lindi më 16.04.1916, në Preshevë në një familje me traditë atdhetarizmi dhe arsimi. Shkollën fillore e kreu në Preshevë, kurse në vitin 1938 e mbaroi Medresenë e Madhe në Shkup. Studimet e historisë i filloi në Universitetin e Beogradit, i vazhdoi në Peruxha të Italisë, ku për shkak të veprimtarisë antifashiste u përjashtua dhe u detyrua t’i përfundoj në Zagreb. Pas diplomimit në nëntor të vitit 1942 u punësua në gjimnazin “Sami Frashëri” të Prishtinës si profesor i historisë, ku pas një kohe emërohet zëvendësdrejtor i gjimnazit dhe drejtor i Internatit të nxënësve.

Me çështjen kombëtare ishte preokupuar qysh në medresen e madhe. Shpesh është evidentuar si nacionalist, armik, kolonë e pestë, irredentist e reaksionar. Gjatë studimeve në Beograd, për shkak të mospajtimit të mësimdhënjes për historinë e shqiptarëve demonstrativisht e lëshoi fakultetin dhe u transferua në Itali, e edhe atje për veprimtari të hapur ndaj fashizmit Italian u përjashtua nga fakulteti. Si shumica e intelektualëve të ndritur, edhe ai u radhit në krahun e nacionalizmit shqiptar, gjegjësisht tek Balli kombëtar. Me bindje ishte antifashist i pastër. Si i tillë ishte anëtar aktiv i kreut të ngushtë të komitetit të intelektualve të Lidhjes se Dytë të Prizrenit. Ishte këshilltar i Komitetit të Rinisë Nacionaliste Shqiptare, e pastaj ishte në organet drejtuese të Komitetit Nacional Demokratik Shqiptar, ku u dallua me aktivitetin e tij dhe në funksione të ndryshme në udhëheqjen e saj.

Rrethanat e atëhershme të luftës e detyruan të kthehej në Preshevë në shtatorin e vitit 1944, kur e mori organizimin dhe udhëheqjen e popullatës shqiptare të Kosovës Lindore në ruajtjen e trojeve shqiptare nga sllavokomunistët dhe bullgarët fashistë. Këtë luftë të turmave të gjëra popullore nuk ka të drejtë askush ta quajë ndryshe, pos luftë e shenjtë çlirimtare, thjesht për liri dhe të drejta tjera njerëzore. Duke u nisur nga ky postulat, vetë Kelmendi thotë “kjo luftë është thjesht kombëtare, pa mbështetje në ndonjë politikë, ideologji, mendim e interes të huaj. Sipas karakterit, mënyrës, qëllimit, kjo luftë nuk dallohet prej të gjitha luftërave antifashiste që kanë bërë popujt e tjerë të Evropës”.

Kur lufta në Preshevë dhe rrethinë ishte e pashpresë dhe kur forcat partizane serbo-maqedonase e të tjerë do të hynin në Preshevë, ai i mbeti besnik idealeve të veta. I mbeti besnik dhe i paluhatshëm njësive vullnetare që kishin zgjedhur vdekjen më parë se jetën nën robëri të komunizmit jugosllav. Pas pushtimit të Preshevës, ai së bashku më Mulla Idrizin, Hysen Tërpezën, Adem Gllavicën, Luan Gashin e tjerë, drejtpërsëdrejti me pushkë në dorë mori pjesë aktive në të gjitha përleshjet me forcat partizane në Anamoravë, Ferizaj, Gjilan, Malësi të Preshevës e Drenicën legjendare. Në nëntorin e vitit 1946, u detyrua me një grup veprimtarësh të NDSH të kalojë kufirin dhe emigroi në Greqi, pastaj në Gjermani dhe në fund u vendos në Melburn të Australisë.Profesor Ibrahim Kelmendi është një prej intelektualëve dhe shkencëtarëve të parë të Kosovës që u mor me hulumtime shkencore nga fusha e historisë kombëtare që nga periudha e parahistorisë e deri në kohën bashkëhore.Në mënyrë parimore dhe shkencore ai polemizon me autorët serbë për çështjen e Kosovës, prejardhjen ilire të shqiptarëve, autoktoninë e shqiptarëve të Kosovës, vazhdimësinë së tyre në Kosovë dhe të drejtën historike të shqiptarëve të Kosovës për një shtet në një njësi territoriale natyrore, të cilën ai e quan etnike. Me shumë fakte të qëndrueshme kundërshton dhe e konteston historiografinë glorifikuese serbe në përgjithësi dhe demaskon historiografinë serbomadhe mitike, borgjeze e ekspansioniste ndaj historisë dhe çështjes shqiptare në Kosovë.

Angazhimi i tij politik ishte në dy rrafshe kryesore:

luftën e pa ndërprerë për çlirimin e tokave shqiptare të robëruara dhe bashkimin e tyre me Shqipërinë e pavarur dhe
luftën kundër komunizmit, të cilin e quante me të drejtë një ideologji pansllaviste dhe thoshte se komunizmi është një proces jonatyror.

Ai ka shkruar një mori promomoriesh të ndryshme në aktualizimin e çështjes së Kosovës dhe çështjen shqiptare para organizatave më të rëndësishme politike botërore dhe shteteve të mëdha për interevenim në mbrojtjen e të drejtave elementare njerëzore të shqiptarëve të Jugosllavisë.

Prof.Ibrahim Kelmendi, si një hulumtues i zellshëm, bashkëpunoi me të gjitha revistat dhe gazetat e kohës, që botonte mërgata shqiptare anembanë rruzullit tokësor. Ishte bashkëpuntor i rregullt i: “Albania” e Bostonit, ”Albania “ e Romës, “Përpjekja jonë” e Nju Jorkut, “Flamuri” i Ballit Kombëtar, “Besa” e Stambollit, “Koha e jonë”, “Rinia kosovare në botën e lirë të Nju Yorkut” etj. Ndër punimet më të dalluara janë:

“Ilirët në protohistori-origjina, kultura dhe përhapja e tyre”,

“Prej Miteve deri në Butmir”,

“Pak fjalë për të kaluarën e shqiptarëve”,

“E vërteta mbi gjendjen e shqiptarëve në Jugosllavi”,

“Përbërja etnike dhe historike e Kosovës”,

“Kosova në luftë”,

“Të mësuem me u ba fqinjë të padurueshëm”,

“Kosova në luftë me komunizmin”,

“Perspektiva e imprerializmit serb”,

“Një shtyllë e Kosovës quhet Preshevë”,

“Klika Hoxha-Shehu nuk është për Kosovë”.

Ibrahim Kelmendi është në mesin e atyre historianëve të paktë i cili jo vetëm që bëri histori, por edhe e shkroi atë, jo vëtëm për të mos e harruar por edhe për të mos na u përsëritur ajo. Pra, me shumë të drejtë mund të konkludohet se Ibrahim Kelmendi si historian, luftëtar e patriot, bëri histori, shkroi histori dhe i siguroi vetes vend nderi jo vetëm në historinë e Kosovës e të Preshevës në veçanti, por edhe në historinë e popullit shqiptar në përgjishësi.

Për nder të kontributit të tij, me rastin e 100 vjetorit të shtetit shqiptar, Presidentja e Republikes së Kosovës e dekoroi me “Urdhërin e lirisë”; Me rastin e shtatëdhjetëvjetorit të themelimit të Gjimnazit “Sami Frashëri “ në Prishtinë, Ministri i Arsimit i ndau Fletëfalemnderim (post humno); kurse shkolla fillore më e madhe dhe më me traditë në Preshevë, mban emrin e këtij patrioti dhe historiani të mirëfilltë.

Me rastin e 100 vjetorit të lindjes së këtij personaliteti, po e botojmë një punim të pa botuar deri më tani nga vepra (gjithashtu e pa botuar) “Pak fjalë për historinë e shqiptarëve”:

SHQIPNIJA KUNDËR PUSHTIMIT ANADOLLAK

Mbas luftës së Kosoves popujt e Ballkanit, njani mbas tjetrit ranë ndër sundimin turk. Më 1396 Bullgaret, më 1453 Konstantinopoli dhe me të muer fund Buzanti i famshëm; serbët të cilët qysh nga lufta e Kosovës gjithnjë kanë njohtë sovranitetin turk, ranë definitivisht më 1459 për t’u ringjallë në shekullin XIX. I vetmi popull qi rezistoi me një kryenaltësi madhështore qe populli shqiptar. Ai u bë kështjella e fundit e kristinianizmit në Ballkan. I primun prej Skenderbeut, ai nuk iu përkul 23 vjet pa pushue. Emri i mbretit të shqiptarëve kaloi dete e male dhe si frymë shprese e ngushëllimi u përhap nëpër Europë. Skenderbeu qe mbiquejtë “Drague i Shqipnisë”, ‘‘Athlet i Kristianizmit” etj.

Në luftën e vitit 1448 Serbia qe konsiderue si vend anmik ndaj Skenderbeut dhe Jan Huniadit, sepse tue qenë vasal i Turqisë, e tradhtoi kauzën kristiane.

Në luftrat me Skenderbeun, ushtria e armikut shpesh herë e ka arrijtë numrin 100.000. Në fushën e betejës, shqiptarët kanë qenë gjithëmonë të vetmuem por ndihmat morale nga Papa si dhe ato materialë nga Napoli e Venediku nuk u patën mungue.

Shqiptarët janë të lindun me luftue kundra indovarvarëvet. Sikur e luftuen Romen, dy shekuj me radhë, për nji kohë aspak më të shkurtë e luftuen invadorin turk. Edhe atëhere kur kështjellat e tyne njena mbas tjetrës ranë në duert e turqve, shqiptarët nuk pushuen së luftuemi për lirinë e tyre. Përveç malazezëvet, janë i vetmi popull i perandorise turke qi nuk u quejt ndonji herë “raja”. Gjatë gjithë kohës turke, shqiptarët qenë qeverisë vetë duke pasë ligje, zakonet e tyne. Shqiptarët nuk paguejshin taksa dhe gjithënji refuzojshin me u ba ushtarë të rregullt të Sulltanit.

Shqiptarët ishin gjithënji në gjendje revolti. Prandaj njerëzit qi nuk e njohin mirë konstruktin shpirtnor të tyne konkludojnë se nuk janë të aftë me i u bindë ligjeve të shoqënise. Shqiptarët, në të vërtetë, nuk u bindshin vetëm atyne ligjevet qi ishin symbol i sundimit të huej. Zakonet i u qenë bamun ligje shqiptarëvet. Atyre iu bindshin , sepse ato qenë pasuni e tyne e fitueme ndër shekuj. Edhe ata qi në shekujt XVI e XVII qenë bamë muslimanë, nuk sakrifikuen kurrgja nga karakteristikat dhe zakonet e tyne. Më këtë akt të tyne, lufta kundër invaduesit turk nuk humbi kurrgja.

Vihet në dukje gjithmonë se ndër popullatat muslimane të Perandoris Turke, të vetmit qenë muslimanët Shqiptarë, qi gjithnji luftuan pa rezervë kundër Turqisë.

H.N.Brailsford thotë: Këthimi i tyne në Islamizëm u ka ndërrue vetëm besimin e tyne, por veset e Islamizmit, poligamia dhe skllavëria nuk i infektuan shqiptarët. Pushtimi Osman nuk qe i zoti as t’i skllaverojë e as t’i korruptoje temperamentet e tyne të pamposhtun…“

Natyrisht sundimi turk qe mjaft i gjatë. Nuk mohohet se përveç kundërshtimeve dhe luftravet që i patën me ta, shqiptarët i suellën edhe shumë shërbime të çmueshme. Vullnetarët e tyne derdhën gjak gjithkund. Në Kaukaz, Egjypt, Persi, Krime, Arabi, Vllahi i Molldavi. Numri i Veziravet dhe i pashallarëvet të origjinës shqiptare qe mjaft i madh. N.Jorga thotë: “Qysh prej ardhjes së turqëvet njerëzit politik ma energjik të Perandoris Turke , qenë pa dyshim shqiptarët.”

Për t‘i shfrytëzue njerëzit e talentuem të popujvet të ndryshëm turqit u treguen shumë të shkathët. Për këtë qëllim , ata nuk i pengonte as feja as rraca. Për t’u bamun personalitet mjaftonte të ishte i zoti. Nicola Jorge thotë përsëri: ”Vezirat, dinjitarët e Oborrit, komandantat e ushtrisë,- shkallë qi me radhë të gjithë i kalojnë- qeveritarët ndërmjet të kristianëvet pa dallim nëse janë me dëshirë ose janë bamun rob lufte a për ndonjë arësye, kanë qenë të shtrënguem me lanë besimin e tyne të parë. Kështu kemi si shembull Grekë bile edhe ndër Paleologe sikurse kemi pamun, Sërbë meqenëse vendi i tyne në momentin e pushtimit ndodhej në shkatrrim të plotë, Bullgarë, por në numër më të vogël meqenëse nuk ishin fort të aftë, Shqiptarët shumë të zotë e të fortë, hypnin njeni mbas tjetrit në radhët e para të botës politike dhe ushtarake othomane..”

Kurdo që Austro-Hungarija dhe Venediku luftojshin kundër Turqisë, Shqiptarët u ishin aleatë të sigurt. Sidomos në kohen e Maria Therezës, qe damtue shumë qytetnimi shqiptar e sidomos arsimi i porsa filluem në pjesën katolike. Nga kjo kohë fillestare në Shkup e Prizren, si dhe në vende të tjera kanë mbetë edhe disa dokumente në gjuhën shqipe. Shqiptarëvet u lumtë gjaku sepse Austro-Hungarija dhe Venediku sa herë që bajshin paqë me Turqinë, nuk i përfillën asnjëherë. Sa pushonin luftat, Turqia i kthente armët e saja kundra shqiptarëvet. Ky pat qenë shkaku qi shqiptarët të merrnin udhët e mërgimit në Dalmaci, Srem, Itali e gjetiu.

KRYENGRITJE SHQIPTARE

“Për ne, perendimorët”- shkruen M.Cyprien Robert-“nji fakt ndahet kjartësisht nga kaosi i shqiptarëvet të dashtun. Ky fakt asht se, në të gjitha epokat, populli shqiptar duket i destinuem me qenë kalaja e fundit e lirivet greko-sllav. Asht ai që i rezistoi ma gjatë romakëvet, i sulmuem ma përpara se grekët, nuk u dha veç se mbas tyne. Kurrë nuk e ka pësue tanësisht zgjedhën e sulltanëvet. Qysh kur se dhelpnija othomane e ka çorganizue, ai ka kethye të gjithë energjinë e tij drejt luftës dhe mbi fushat e betejës qe shumë herë tmerri i orientit dhe i oksidentit…”Sikurse në nji kohë, me mjete modeste e patën luftue Bizantin, me nji vrull të madh dhe nji fanatizëm të rreptë e hutuen edhe pasardhësin e tij Turkinë. Në shekullin e XVIII kur mendimet e reja tronditshin absolutizmin në Europë, shqiptarët të mbështjellun rreth Shkodrës e Janinës, bajshin nji rezistencë vigane kundër centralizmit e përgjitësisht kundër Turqisë. Në këtë kohë shihet nji kristalizim mendimesh ndër ta. Kjo kohë asht e vetmja periudhë – mbas asaj të Skenderbeut kur shqiptarët, paraqiten të bashkuem. Epet përshtypja se kufijt e krahinave nuk ekzistojnë ma. Në të dy epiqendrat arrihet nji nivelizim respektiv. Në veri sundojnë Bushatlinjtë e në Jug Ali Pasha. Ndër këta rivalë të fortë kishte edhe mëni. Secili prej tyne mendonte me u ba vetë strumbullar i shqiptarëvet. Më 1819, në mes këtyne rivalëvet të ashpër, bahen edhe lidhje familjare. Kjo provokon nji zbutje në lakmitë e tyne. Ali Pasha kishte miq të fortë në çdo vend të veriut e sidomos në Mirditë. Edhe Bushatlinjëvet nuk u mungonin miqt në Jug. Ky penetrim reciprok, jug-veri asht kristalizimi i shpirtit politik e Kombëtar te Shqiptarëvet. Fqinjëvet të shqiptarëvet, në at kohë, në fund të shekullit XVIII e sidomos atyne të veriut e të Veri-Lindjes u mungonte krejtësisht ideja politike. Me gjith aktivitetin e agjentavet Rusë e Austriak, ata nuk e kuptoninin nevojën e shkundjes së baltës “raja” nga kurrizi i tyne.

BUSHATLIJT E SHKODRËS

Që nga viti 1741 e deri më 1832, zotnijt absolutë të Veriut ishin Bushatlijtë e Shkodrës. Begollët e Pejës në këtë kohë ndigjohen fare pak. Nga shumë të huej, Bushatlijt quhen dinaste. Ata qenë gjithënji në përleshje me Sulltanin. Edhe malazezët nuk i honepseshin. Ndër Bushalijt, ma i ndigjuemi ka qenë kara-Mahmudi. Akti ma politk i tij qe Asambleja e Podgoricës (1786) ku përpara krenevet shqiptare, muslimane e katolike, u betue n’Ungjillë e në Kuran për ta luftue anmikun e liris deri në vdekje. Ky akt i tij provokoi admirimin e çdo kujt. Senatori i Raguzës, n’emën të Republikës së vet, i çfaqi urimet, Franc Jozefi i II i dërgoi nji kryq të artë në vend të dekoratës. Ushtrit e tija luftuen në Shkodër, në Kosovë e në Mal tëe Zi. Pasardhësi i tij, Mustafa me nji ushtri të madhe, të komandueme prej tij dhe Leshit të Zi , arrijti deri në Prilep . Atje qe thye nga Rashid Pasha ma tepër me dinakëri se sa me forcë dhe qendresën e fundit e bani ne Rozafat. M.Cyprien Robert-i shkruen:”Perlepi u ba kështu . Kapua e këtij Hanibalit të ri…”

“I falun por i çfuqizuem, plaku(Mustafa) u nis për në Stamboll dhe në Pranverën e vitit 1832, tak tiki (ushtarët e rregullt) të veshun n’uniformë u nis , hypën shkallët e shenjtatë Rozafat-it per dëshprimin e madh të mirditasvet (Autori i quen mirditas të tanë Geget)..”

Mbas kësaj disfate , ushtritë turke banë kërdi në popullatën shqiptare të shumë vendeve dhe sidomos të Kyprilisë dhe të Shkodrës. Reshid Pasha urdhënoi qi në çdo vend krenët të zhduken. Nga ky dënim nuk shpëtuan as pashallarët e bejlerët e Pejës, Prizrenit, Prishtinës e Gjakovës.

“Asht e sigurt se ashtu sikur Ali Pasha i Tepelenës e pat shkatrrue feudalizmin trashigimtar shqiptarë në Toskëni, mund të thohet se Veziri i Madh Reshid Pasha e zhduku në Gegni…”

ALI PASHË TEPELENA

Më 1788, Ali Pashë Tepelena qe emnue Pasha i Janinës dhe më vonë i Thesalisë dhe i Aharnanis. Suksesi i parë i tij qe qi e qetësoi vendin nga rebelizmat. Më vonë i shtypi edhe bejlerët e agallarët me sa nuk i bindën . Atij iu bindën edhe Pashallarët e Peleponezit dhe bile edhe ai i Selanikut për nji kohë. Kur e pat forcue pozitën dhe qe organizue ushtarakisht ai dezertoi nga Sulltani. Në shumë vende, ushtritë e tij ngashënjyen mbi ushtritë turke. Agjentat e tij qarkullojshin në Greqi, Rumani e deri në Syri. Ai qe bamë brenga ma e madhe e Portës. Me të drejtë e quejtën “Burri ma i madh i Ballkanit në dy dhjet-vjetshat e para të shekullit XIX“.

Ali Pasha ishte shumë i zgjuet. Në politikë ishte makiavelist i mbaruem. Për t’ia arrijtë qëllimit nuk zgjidhte mjete. Më përfaqësuesit e huej ishte shumë i përzemërt. Ai përkrahte çdo renegat qi mund t’i shërbente punëvet të tija. Grekët më 1821 Ali Pashën e kishin mbështetësin kryesor. Nicola Jorga thotë se me dhaskajt grekë bisedonte mbi ardhmënin e popullit të tyne. “… Disa nga krenët intelektualë të kombit shihshin në te “mbretin’ e ardhshëm të Heladhës së Re…” Me Napoleonin ishte në marrëdhanje të mira. Ai simbas motit këthente gëzofin. Edhe me Anglezët ishte mirë. Por, Ali Pasha ishte edhe symbol i tiranizmit. Më 1882, qe zhdukë trathtisht nga turqit. Mbas vdekjes së Ali Pashajt u shemb edhe karabinaja e tij. Konstrukti i saj qe nji pasqyrë e jetës së sajë të shkurtën. Drejtues i kësaj ndërmarrjeje duhet t’ishte gjithëmonë nji Ali Pasha. Mbasi ky mungoi, ajo ra në duert e dobëta të Veli Beut, të Zylyftar Podës dhe të Asllan Beut të cilën ishin nji parodi e Ali Pashës.

“… Shkatërrimi i Turqis filloi me vendosjen e pashallëkvet praktikisht të pamvarun siç ishin ata të Shkodrës ndën Mehmedin e Bushatit, të Janinës ndën Ali Pashë Tepelenën dhë të Vidinin ndën Pasvanoglou…”.

Më 1830, pasardhësit e Aliut, që nuk ishin mirë as ndërmjet tyne, tentuen të bajnë nji kryengritje . Mirëpo shpata e Reshid Pashës i shkallmoi. Porta dha nji falje dhe bani nji gosti të madhe për të gjithë krenët në Manastir. Në gosti muerën pjesë afër 500 krenë shqiptarë – muslimanë. Mbasi mbaroi ngranja e pija, Rashid Pasha ua këtheu armët dhe i pushkatoi që të gjithë deri te ma i fundit. Me këtë masakrim, sui generis, turqit deshtën me shue çdo shenjë gjallënije ndër shqiptarët. Disa vjet mbas këtij tmerri, M.C. Robert shkruen ”Klanet muslimane q’u shpërndanë, të gjithë krenët e tyne qenë zhdukë dhe pa krenë ata përbajshiun nji masë të vdekun” . Mirëpo populli asht nji bimë e gjallë së cilës nuk i mungon kurrnjëherë fuqia vegjetative. Me krejt masat e ndërmarruna prej turqvet, shqiptarët nuk i ndërruen zakonet e tyne.

Kryengritjet vazhduen të përsëriten por nuk u banë lëvizje deri vonë mbasi pengojshin lakmitë e fqinjëvet të mbështetuna sidomos prej Carëvet të Rusise.

Thanë se kryengritje u bajshin gjithënji. Më 1835 u ba nji në Shkodër dhe u pat kushtue Turqvet 15000 të vramë. Tre vjet ma vonë, nën kryesinë e Ali Pagullës në Vlonë e në Berat dhe më 1843 u ba nji kryengritje në Shkup, e cila u përhap deri në Tetovë e në Prishtinë dhe kështu ato nuk u mbaruen ndonjëherë. Por mjerisht, interesi i Evropës për Shqipni ka qenë gjithënji i vogël, a ma mire deri në kohnat e reja për Shqipni nuk ashtë interesuae njeri. Gjatë historisë, Rusia gjithënji i ka përbuzë Shqiptarët. Ajo ka përkrahë fqinjët me u përhapë në kurrizin e damin e Shqipnis.

SANXHAKU I JENI PAZARIT

Përveç Kosovës, Metohisë dhe Makedonisë Perëndimore, pjesë e Shqipnisë është edhe Sanxhaku i Jeni Pazarit. Banorët e kësaj krahine malore ndahen dysh: Musliman dhe orthodoks. Të parët janë Shqiptar dhe të dytët Serb. Nji klasifikim të këtillë e bamë për arsye se të dy palët kanë origjinë shqiptare. Orthodoksit janë sllavizue në kohë të lashta dhe përveç fizionomisë dhe disa zakonevet nuk kanë gja tjetër shqiptare.

Shumicën e popullatës së Sanxhakut e përbëjnë Shqiptarë. Serbë mund të jenë vetëm 25%. Nji anëtar i komisionit për të caktue kufinin e Malit të Zi më 1878; në të përkohshmen <<Pester Loyd>> më 12 Tetuer 1912 në mes tjeravet shkruente: <<Thuej se krejt Sanxhaku i Jeni Pazarit banohet nga musliman t’origjinës shqiptare>>. Shqiptarët ndodhen të koncentruem në Jeni Pazar, në Sjenicë, në Beranë, në Priepole dhe në Biellspole. Propaganda serbe këta Shqiptarë gjithni i quen serbë të muslimanizuem dhe pastaj të shqiptarizuem. Ata i quajnë si vazhdim natyral të muslimanëve të Bosnjës. Bosnja në çdo pikpamje mbaron në lumin Drina. Popullata e saj asht kroate ose serbe dhe me atë të Sanxhakut nuk ka kurrnji të ngjame. Sanxhakllitë pa dallim feje, me shumicë, kanë fise: Kelmend, Shale, Hot, Kalosh dhe sidomos Kuç. Këta të fundit me shumicë mund të jenë serbizuar; Mjaft i përhapun asht edhe Shkreli. Ka djetarë qi mendojnë se fiset (disa) bërthamën e kanë në këto anë.

Në Sanxhak fliten dy gjuhët: shqipja dhe serbishtja. E para flitet ma shumë, por gjithnji asht tue humbë. Rrethanat politike kanë qenë dhe vazhdojnë me qenë në favor të dytës. Shkolla shqipe dhe libri shqip ende nuk kanë mbërri n’ato anë. Qe ma shum se gjysëm shekulli bahen përpjekje serioze për tí sllavizue, së paku me gjuhë. Në shekullin e kaluem sllavizimi i shqipes asht ba me anë të lidhjevet kulturale qi kishin këta Shqiptarë me muslimanët e Bosnjës dhe të Hercegovinës. Por ma shum me anë martesash. Me gjithë atë shqipja qëndron fort. Katundet thuej se përgjithsisht flasin shqip-natyrisht me sa janë shqiptarë. Sllavizimi asht ba vetëm nëpër qytete. Me gjithë atë e pakta gjysma e popullatës se qytetvet gjithnji flet shqip ose asht bilinguiste. Popullata e Beranes dhe e Sjenicës edhe nëpër qytete flet thuejse vetëm shqip. Për katunde as të mos flasim. Bje fjala Peshteri i gjith flet vetëm shqip; sepse serbë në këtë krahinë nuk ka as për fare. Po ashtu katundet e Jeni Pazarit, të Beranës dhe të Bielopoles dhe të Priepoles Shqiptarët me shumicë absolute flasin shqip. Kufini etnik i Shqipnisë mbaron në lumin Lim.

E kaluemja e këtyne Shqiptarëvet nuk asht tjetër përveç nji varg i papremë dhe i përgjakshëm përpjekjesh për të mbrojtë egzistencën kombëtare të tyne me standardet e Malit të Zi dhe me vojvodët e Serbisë. Motivi ma populluer i poezisë së tyne, në gjuhën shqipe ose serbe, asht gjaku i derdhun në lufta kundra dy armiqvet të sipërm. Dhe serbët e malazezët nuk i thrrasin ndryshe përveç <<Arbanasi>> qi do me thanë <<Shqiptarë>>.

Në kohën e Jugosllavisë së përparshme dhe të kësaj të sodit ata persekutoheshin dhe persekutohen nji lloj si shqiptarët e Kosovës, të Metohisë dhe të Makedonisë Perëndimore. Asht sulm i madh numri i tyne qi tue mos muejtë me i rezistue teoritë lanë shtëpijat e tyne dhe shkuen në Turqi. Nji numër i konsiderueshëm pat ardhë edhe në Shqipni.

Gjindarmi serb dhe malazez ishte autoriteti ma i naltë. Ai vriste dhe priste pa qenë nevoja me dhanë llogari të madhe.

Prej vjetit 1920 deri më 1928 këta Shqiptarë e kanë kundërshtuar ushtarin dhe gjindarmin jugosllav me nji vendomsëni jashtzakonisht të madhe. Nuk ka të madh as të vogël, në mbarë Sanxhakun, qi nuk i din trimnitë e Jusuf Hadrit, të Sahit Hadrit, të Jusuf Mehoviqit, të Husein Boshkoviq Hotit, të Abdyl Kolashin Hotit, të Rexh Ballotës, të Feri Sallkut dhe të shum tjerëvet qi vetmohisht kanë luftue kundra Jugosllavis, për të vetmen arsye pse vehten e ndijshin Shqiptar. Pra, gjatë periudhës së siperme edhe Sanxhaku kishte Azem Bejtat dhe Sadik Ramnat e tij, qi qenë ba tmerri i ushtarit dhe i gjindarmit jugosllav, në luftë për nji kauzë të shenjt, qi ishte bashkimi i Sanxhakut me Shqipni.

Gjatë luftës së dytë botnore Sanxhakllijtë, kanë vuejtë shumë, ndoshta ma shumë se Shqiptarët e krahinavet tjera, qi shtrydhen prej Jugosllavisë. Qysh prej vjetit 1941 çetat drazhiste dhe çetnike pa pre i janë vërsuel Sanzhakut për tí shbije Shqiptarët. Ma vonë këtyne barbarevet të çmendun i u bashkuen edhe partizanët e Titos dhe në këtë mën yrë egzistenca e Shqiptarëvet qe vue në rrezik. Për me kuptue vogëlsinë shpirtnore të këtyne katilavet, mjafton me përmendë krimin qi banë çetat drazhiste, nën komandën e Pavle Gjurishiqit, në nji natë të Frorit 1943, kur dogjën 50 copë katunde të Bihorit dhe vranë afër 7000 gra, fëmi dhe pleq. Nënvizojmë se edhe krahinat e tjera të Sanxhakut nuk kanë kalue shumë ma mirë. Shkaku i kësaj poshtërsije duhet kërkue në imperializmen e pafrenueme të serbvet dhe në faktin se këta Shqiptarë fatin e tyne dojshin me e lidhë me atë të Shqiptarëvet të tjerë.

Faji nuk asht i tyne, por i serbëvet qi mashtrojshin botën me të paqenuna dhe i Shqitarëvet qi nuk ishin në gjendje me luftue nji propagandë t’atillë.

NË KUJTIM TË MANDELËS!

December 10, 2013 by dgreca

Nga AFRORE SHAIPI/Presheve/

Epokat e ndryshme të njerëzimit kanë dëshmuar për fuqinë e lirisë njerëzore si një triumf mbi padrejtësitë e robërimin. Besimi në të gjithnjë e çoi botën një hap përpara drejt evoluimit, i dha kuptim jetës njerëzore dhe nxori në pah parimin se njeriu lind për të qenë i lirë dhe si i tillë, duhet të respektohet me të drejtat e veta të plota.

Kjo pikëpamje u shndërrua në shtyllën ku mbështetet drejtësia dhe dinjiteti njerëzor. Ajo simbolizoi kërkimin e paqes univerzale dhe shërbeu si ide për të luftuar dhunën dhe diskriminimin.

Çdo popull ruan me fanatizëm në historinë e vetë, personalitetet e veta më të shquara, luftëtarët dhe heronjtë e vetë të lirisë. Por, luftëtarët nuk admirohen nga të gjithë! Ata që adhurohen nga populli i tyre, ndoshta janë më të urryerit për popullin tjetër. Andaj, ata që çmohen më shumë janë ata që vepruan përtej kufijve e kombësive të veta, ata që i lanë botës trashëgim humanizmin e paqen dhe sot gëzojnë respektin e tërë njerëzimit.

I tillë ishte edhe Nelson Mandela, “ambasadori” më i mirë dhe i përjetshëm i Afrikës së Jugut!

I lindur në një fshat të vogël afrikan, Mandela ishte shprehur njëherë “Unë nuk linda me nje uri për t’u brë i lirë. Unë linda i lirë”. Besnikëria ndaj kësaj bindjeje i kushtoi shumë shtrenjtë dhe e pagoi me çmim shumë të lartë. Duke mbrojtur idetë e veta mbi liritë e njeriut, ai u shndërrua në një kundërshtar të ashpër të aparteidit, një politike raciste të pakicës së bardhë, që diskriminonte njerëzit me ngjyrë.

Ai ndoqi një rrugë, që më 1964, e çoi prapa grilave të atij sistemi dhe ia mori 27 vite të jetës. Por, nuk hoqi dorë! Vetëm pak para se të dënohej, Mandela do të shprehej kështu “Gjatë jetës sime, i jam dedikuar luftës së popullit afrikan. Kam luftuar kundër dominimit të bardhë dhe kam luftuar kundër dominimit të zi. Kam mbështetur idealin e një shoqërie demokratike dhe të lirë, në të cilën të gjithë të jetojnë së bashku në harmoni dhe me mundësi të njejta. Është një ideal, për të cilin shpresoj të jetoj dhe ta arrij. Por, po qe nevoja është një ideal për të cilin jam gati të vdes”. Një vendosmëri që nuk u shua në asnjë sekondë e minutë gjatë atyre 27 viteve të kaluara në qeli. Sepse e dinte se ai ishte simboli i drejtësisë në gjyqin e pushtuesit, përfaqësues i idelaeve të mëdha të lirisë, drejtësisë dhe demokracisë në një shoqëri që i kishte çnderuar ato virtyte. Ai e kuptoi se atëherë dhe atje, ai mund të vazhdonte të luftonte, qoftë edhe në kalanë e armikut.

Por përtej asaj sakrifice të madhe, vlerësimi më i madh për Mandelën, nis nga viti 1990, kur lirohet nga burgu. Të rallë janë ata njerëz që kanë zemër aq bujare e fisnike, sa të arrijnë të mbyllin sytë ndaj vuajtjeve më të mëdha që kanë përjetuar, e të jenë aq human edhe ndaj atyre që ndoshta më së paku e meritojnë. Si një njeri me vlera të mëdha, Mandela fali të gjithë ata që e dënuan e i vodhën 27 vite të jetës. “Tek sa po ecja drejt portës që do të më çonte drejt lirisë sime, e dija se nëse nuk do ta lija zemërimin dhe urrejtjen time prapa, unë ende do të isha i burgosur”. Kështu, Mandela e bëri atë që pak kush do e bënte sot! E kjo e bën atë unik. Se ai më së miri na tregoi të gjithëve se për të krijuar një botë të lirë, duhet të falësh dhe të pajtohesh. E kjo e shndërroi atë në një ikonë botërore të lirisë, barazisë, faljes dhe pajtimit. E të gjitha këto e bënë të denjë për të fituar Nobelin e paqes!

Mandela e ndjente për detyrë t’i shërbente popullit të vet, për të pasur drejtësi për çdo qytetar. E ndjente për mision të realizoj ëndrrën e tij për një Afrikë Jugore demokratike dhe joraciste! “E vlerësoj shumë lirinë time, por ende shqetësohem për lirinë tuaj. Shumë njerëz kanë vdekur qëkur isha në burg, shumë kanë vuajtur për dashurinë ndaj lirisë. Ua kam borxh grave të tyre, jetimëve të tyre, nënave e etërve të tyre, që kanë qajtur dhe kanë pasur dhimbje për ta. Nuk kam vuajtur vetëm unë gjatë ketyre kaq shumë, shumë viteve të humbura. Liria juaj dhe liria ime nuk mund të ndahen.” Por sa ka arritur tË realizoj AfrikËn e tij ideale, ta nxjerrË atË prej konfliktit dhe kaosit, ai vetë do të shprehej “Kam ecur rrugë të gjatë drejt lirisë. Kam bërë gabime gjatë rrugës. Por, kam zbuluar sekretin se pasi të ngjitësh një maje, e kupton se ke edhe shumë maje të tjera për të ngjitur. Kam pushuar një moment, për të vjedhur një pamje nga lavdia që më rrethon, të shikoj prapa, në distancën që kam bërë. Por, mund të pushoj vetëm për një moment, sepse me lirinë vijnë përgjegjësitë, nuk guxoj të zgjatem, sepse rruga ime e gjatë nuk ka mbaruar ende”.

Nelson Mandela, një lider i jashtëzakonshëm që udhohoqi tranzicionin e vështirë, duke arritur të shuaj konfliktin racor në Afrikën e Jugut, duke i shtrirë dorën kundërshtarit të vetë dhe duke zhdukur urrejtjen mes bashkëkombasve, u bë një forcë e pamatshme e mirëkuptimit dhe e pajtimit. Në këtë mënyrë, ai bëri për vete jo vetëm zemrat e miliona jugafrikanëve, që e zgjodhën si president të parë me ngjyrë të vendit të tyre, por në të njejtën kohë, Mandela rrëmbeu edhe zemrat e miliona njerëzve paqedashës, përtej Afrikës, anembanë globit.

E më 5 dhjetor, ditën kur ndërroi jetë Nelson Mandela, personaliteti që mishëronte në vetvete virtytet më të larta njerëzore, u dëshmua se njerëzit e mëdhenj u përkasin të gjithë popujve. Sepse ai ishte i të gjithëve. Ishte inspirim për të gjithë ata që kërkonin liri dhe paqe. Ishte shëmbëlltyra më e mirë e njeriut fisnik, që di të kërkoj dhe të mbroj të drejtat e veta, ishte aq i fortë sa diti të falte dhe të shtrinte dorën e pajtimit, duke i dhënë leksion mbarë botës se edhe konfliktet më të vështira, që ndoshta duken të pazgjidhshme, mund të zgjidhen nëpërmjet paqes, mirëkuptimit dhe dashurisë ndaj njëri-tjetrit. “Askush nuk ka lindur duke urryer dikë tjetër për ngjyrën e lëkurës, fenë apo bagazhin e tij të diturisë. Njerëzit mësojnë të urrejnë, dhe nëse mund të mësojnë të urrejnë, ata mund të mësohen të duan, se bile dashuria vjen më natyrshëm në zemrën e njeriut sesa e kundërta.”

Nelson Mandela e rriti nivelin e humanizmit dhe zbërtheu më së miri domethënien e vërtetë të demokracisë, e për këtë sot i ngrit atribut i tërë njerëzimi. Afrika e Jugut humbi “babain e kombit”, liderin e saj gjenial, me vullnet dhe vizion të pazakontë. Kurse e mbarë bota humbi mbrojtësin e madh të të drejtave të njeriut, njeriun ikonë të drejtësisë, zërin e barazisë dhe paqes.Bota humbi heroin e fundit të shekullit XX!

Këto epitete ndaj figurës së pavdekshme të Mandelës, lënë të kuptohet se shpirti, ideali dhe vepra e tij do të rrojnë përjetësisht! “Le të ketë drejtësi për të gjithë. Le të ketë paqe për të gjithë. Le të ketë punë, bukë, ujë dhe kripë për të gjithë. Le ta dijë secili se për secilin trupi, mendja dhe shpirti janë të lirë për të përmbushur vetveten.”

E tërë jeta dhe vepra e Nelson Mandelës, përçon mesazhin se ajo çka e bën më të bukur këtë botë gjigante është diversiteti, por ajo që e çon përpara atë, është liria… Një liri e pastër, që thyen tabu nëpër kohë, sfidon realitete, i jep fuqi fjalës dhe mendimit të njeriut, duke revolucionalizuar botën e lë njërzimin të jetojë jetën.

*Gjimnazi “Skenderbeu”/ PRESHEVË

SHQIPËRIA DHE SHQIPTARËT NË KËTË PËRVJETOR

November 23, 2013 by dgreca

“…që sot Shqipëria të bëhet e lirë, më vete dhe e mosvarme.”- (Ismail Qemali)

Shkruan: AFRORE SHAIPI/

Këto fjalë të datës 28 nëntor 1912 ishin fjalët që rrotulluan fatin e shqiptarëve dhe shënuan kthesë në historinë tonë. Këto fjalë e lindën Shqipërinë. Ato simbolizuan më së miri kulmin e përpjekjeve shekullore të tërë aty burrave e femrave, trimave e heronjëve, që e deshën Shqipërinë më tepër se veten, luftuan me mish e me shpirt për të mbrojtur kulturën dhe dinjitetin kombëtar. Duke ngritur në piedestal veprat e tyre, ne sot u jemi thellësisht mirënjohës po këtyre heronjëve të lirisë, të cilët të frymëzuar nga Skenderbeu vazhduan dhe rritën edhe më tej ndjenjën e atdhedashurisë. Me përkulje ndaj bëmave të tyre, ne sot u themi faleminderit të gjithë rilindasve, vizonarë dhe largpamës, anëtarëve të Lidhjes së Prizrenit, të Kongresit të Manastirit e deri tek Ismail Qemal Vlora, Hasan Prishtina e intelektualët tjerë, që nënshkruan deklaratën e pavarësisë së Shqipërisë, aktin më të rëndësishëm të kombit.

Shqipëria lindi më 1912! Lindi në një kohë trazirash dhe lindja e saj nuk e gëzoi askënd tjetër përpos popullit të vet. Pikërisht atëherë kur ky shtet i porsalindur ishte i brishtë, i dobët dhe i pambrojtur, atëherë kur kishte më së shumti nevojë për përkrahje dhe ndihmë, nuk gjeti askund! Kërkoi mbështetje, por mbështetje askush s’i dha! As fqinjët. As fuqitë e mëdha madje s’e ndihmuan. Për më tepër ato shkuan edhe më tej… Ende pa mbushur një vit, Shqipërinë e bënë copash, ia shpërndan tokat e tyre fqinjëve, e përdorën më tepër si pazar në traktate të ndryshme, pa pyetur vullnetin e popullit vendas shqiptar. Padrejtësia më e madhe ndaj kombit tonë u zyrtarizua para plot një shekulli, pikërisht më 1913, në Konferencën e Londrës, ku shqiptarët i ndanë në 5 shtete. Një gabim që historia e ruajti për plot një shekull dhe po e vuajmë të gjithë edhe sot e kësaj dite.

Shqipëria, e mbetur kaq e vogël gjeografikisht, pa Kosovën, Preshevën, Shkupin, Tetovën, Çamërinë, Janinën…pa gati gjysmën e vet, vendosi të ecë tutje. Me aq mundësi sa kishte. Me aq forcë që i kishte mbetur.

E kështu rodhën pastaj ngjarje të mëdha si Lufta I Botërore, Mbretëria e Ahmet Zogut – të vetmit mbret shqiptar, Lufta II Botërore, regjimi komunist i Enver Hoxhës, vitet ’90 kur u vendos sistemi demokratik e deri tek Shqipëria e ditëve të sotme. Një rrugëtim 101 vjeçar, gjatë të cilit Shqipëria u transformua, i rezistoi kohrave të ndryshme, sfidoi sisteme dhe përballoi ngjarje të mëdha! Bëri më shumë se një shekull jetë! Bëri më shumë se një shekull histori! Shqipëria pa, përjetoi e mësoi shumëçka nga e kaluara e vet.

Por tani, çfarë çmojmë më shumë gjatë historisë 101 vjeçare të shtetit?

Shqiptarët, jo vetëm ata të Shqipërisë por edhe përtej kufijve të saj, sot mburren për ato virtyte e vlera që ditën t’i mbrojnë aq mirë ndër vite. Vlera që mundohen t’i ruajnë edhe sot me krenari, si një imazh i veçantë i këtij shteti dhe kombi.

Shqiptarët gjithmonë janë karakterizuar me një tolerancë fetare të mrekullueshme. Nuk është se e themi vetëm ne, këtë e kanë dëshmuar edhe të tjerët. Gjithkush që ka qenë ndonjëherë në Shqipëri, është impresionuar nga bashkëjetesa fetare që kanë gjetur këtu. Myslimanë, katolikë e ortodoks, të gjithë së bashku kanë jetuar në harmoni me njëri tjetrin, sepse kanë qenë të vetëdijshëm se para se të jenë myslimanë apo katolikë apo ortodoks, ata në radhë të parë janë shqiptarë.

Shqiptarët gjithmonë janë shquar për mikpritjen bujare, ndjenjën e humanizmit dhe gatishmërinë për t’i ndihmuar atyre që kanë nevojë. Kjo u dëshmua edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur populli i Shqipërisë i hapi dyert qindra hebrenjve të arratisur. Edhe pse të vetëdijshëm për rrezikun që barte në atë kohë strehimi i tyre, ata zgjodhën të mbronin drejtësinë. Ata shfaqën zemërgjersinë e tyre! Vitet kaluan, por virtyti mbeti i njejtë. Më 1999, kur forcat policore dhe ushtria serbe, kishin dëbuar mizorisht mijëra kosovarë nga trojet e tyre, pasi kishin ushtruar mbi ta dhunë, gjenocid e masakra të tmerrshme, Shqipëria dhe shqiptarët jashtë saj, në Preshevë e Maqedoni i hapën dyert për bashkëkombasit e vet. Duke i ndihmuar atyre, ata shprehën vëllazërinë në mes vete dhe bëri të kuptohej se shqiptarët edhe pse të ndarë, janë një komb e kanë një gjuhë.

Por sot, ky përvjetor pavarësie si i gjen shqiptarët? I gjen ashtu të ndarë si para një shekulli! Por kanë kaluar shumë vite dhe kohët kanë ndryshuar. Sistemet kanë ndërruar dhe bota sot, pjesa më e madhe e saj, jeton në demokraci. Sot kërkohet respektimi i të drejtave të njeriut, qytetarëve e minoriteteve. Por sa respektohen të drejtat e shqiptarëve të mbetur jashtë kufijve të Shqipërisë: në Greqi, publikisht bëhen thirrje antishqiptare, në Maqedoni shqiptarët edhe pse bashkqeverisës kanë probleme të thella me zyrtarizimin e gjuhës, e ashtu si edhe në Mal të Zi të rinjtë shqiptarë rrihen rrugëve vetëm për motive etnike.

Ndërkaq ne, preshevarët, tashmë e kanë kuptuar edhe të tjerët se, ne përfaqësojmë popullatën më të diskriminuar në Ballkan.Jetojmë pa të drejta. Pa asnjë simbol kombëtar. As flamur. Një lapidar të heronjve kishim, edhe atë na hoqën. Bile na e hoqën me forcë! Erdhën me dhjetëra tanke e qindra xhandarë për ta rrënuar këtë monument, për ta bërë një “spektakël” dhune ndaj qytetarëve të pambrojtur. Është sikur duan të na heqin identitetin, të zhdukin gjuhën, të na mohojnë origjinën e të fshijnë dëshmitë e popullit autokton. As të arsimohemi nuk na lënë. Na marrin librat nga dora, duke na drejtuar armët e xhandarëve. Padrejtësi dhe diskriminim më të madh nuk besoj që ka! Në shekullin e sotëm ky është krim! Por ja që koha, me sa duket, nuk ka ecur për të gjithë. Në Preshevë sot ndodh ajo që ka ndodhur në Romë në shekullin VII, kur ka ekzistuar “ndalimi i kujtesës” – nëpërmjet shkatërrimit të përmendoreve, ndryshimit të emrit, ndryshimit të programeve shkollore – e kështu popullit iu është hequr e drejta për të kujtuar. Dëshmi e gjallë për këtë, sot është Presheva. Ajo është pasqyrë e një vendi pa përspektivë, i lënë pas dore, i harruar nga të tjerët dhe detyrohet që ngadalë- ngadalë e qetë- qetë të boshatiset.

E Kosova? Kosova sot është e pavarur. Ka 5 vjetë që është bërë republikë! Në fakt, kjo ishte fitorja më e madhe e kombit gjatë këtij një shekulli jetë të shtetit shqiptar. Ajo është njohur ndërkombëtarisht dhe gëzon mbështetje të plotë nga shumë vende të botës.

Kështu, shqiptarët e sotëm, ndryshe nga ata në të kaluarën, kanë dy shtete që do të forcohen edhe më shumë në të ardhmen. Kanë dy shtete që bashkëpunojnë shumë në mes vete dhe kjo është arritje e madhe për ne si komb. E të gjithë ne shqiptarët, të mbetur jashtë kufijve të tyre, duam nga to përkrahje dhe ndihmë. Por meqë Kosova është ende e mitur, me problemet dhe hallet e veta në shtetformimin e saj, përgjegjësia më e madhe bie mbi Shqipërinë. Mbi atë Shqipëri që e kemi adhuruar gjithmonë si gjënë më të shtrenjtë, për të cilën na kishin mësuar aq shumë vjershat e Naimit e Fishtës, për të cilën na kishin folur aq shumë gjyshërit e stërgjyshërit, e për të cilën, ndër vite kishim dëgjuar e kënduar aq shumë këngë patriotike. Mbi atë tokë që gjithmonë kishte qenë aq e shenjtë për ne. Mbi atë vend që na dukej më i bukuri nga të gjithë. Mbi Shqipërinë tonë të dashur, Shqipërinë 101 vjeçare.

Por sot, në këtë përvjetor pavarësie, si na duket realisht Shqipëria jonë?! Ajo ka ndryshuar shumë nga e kaluara. Sot, Shqipëria është aleate me fuqitë më të mëdha botërore, është një vend anëtar i NATOs,OSBE, e shumë organizatave tjera ndërkombëtare. Është një shtet që aspiron çdo ditë e më shumë të jetë anëtar i Bashkimit Evropian. Shqipëria e kohës sonë është “demokratike”. Pak a shumë. Demokracia e saj në fakt është akoma e dobët, e brishtë, e jo shumë e vërtetë dhe e mirëfilltë. Të kesh tolerancë fetare nuk mjafton për të qenë vend demokratik.

Ndryshe nga e kaluara, Shqipëria sot ka probleme me vetveten! Ajo sot sfidon shoqërinë e saj! Ajo lufton dhe duhet të luftoj edhe më ashpër me korrupsionin që po e fundos, e gati po i zë dhe frymën! Edhe pse duhej të ishte ndryshe, në Shqipëri sot mezi respektohet ligji. As drejtësia nuk respektohet aq sa duhet! Në Shqipëri, sot, më e rëndësishme dhe mbi të gjitha është bërë politika. Ose më saktë – partitë. Politikanët po marrin mbi vete edhe ligjin, edhe drejtësinë, edhe arsimin edhe gjithçka… Të gjitha janë në duart e tyre. Dje ishte dikush tjetër, sot janë të tjerë, nesër prapë do të vijnë disa të rinj. Por ata të gjithë të njejtin rol luajnë. E nëse Shqipëria nuk ka arritur ende të ndërtoj një shoqëri përparimtare, të krijojë një sistem vlerash, atëherë faji i mbetet atyre. Kjo më çon ndërmend fjalët shumë kuptimplote të Faik Konicës “Nëse Shqipëria do të vdiste ndonjëherë, atëherë në epitafin e saj do të shkruhej: Shqipëria lindi nga Zoti, shpëtoi nga rastësia dhe vdiq nga politikanët”.

Urojmë që kjo të mos ndodh kurrë, urojmë që vetë shqiptarët do të vetëdijësohen e të zgjedhin për përfaqësues të tyre më të mirët e të rrënjosin thellë brenda vetes demokracinë e vërtetë. Mjaft më me Shqipërinë e Skenderbeut e Nënë Terezës, mjaft u mburrëm me ata që patëm në të kaluarën. Është koha që këtë krenari të madhe ta kthejmë në vepra. Të mundohemi ta bëjmë Shqipërinë edhe më të mirë sesa kjo që e kemi sot. Të punojmë denjësisht për të mirën e atdheut, që nesër gjeneratat e reja të krenohen me Shqipërinë e ditëve tona. Urojmë që ky shekull i ri që nisi, të jetë edhe më i mirë se i pari, të jetë vetëm fillimi i një rruge të gjatë, të ndritur e plot suksese.Gëzuar!