BE dhe SHBA nuk duhet ta neglizhojnë prezencën e Kinës dhe Rusisë në Ballkan Nga Akri Çipa/ The Globe Post/

Pas luftërave katastrofike dhe traumatike të viteve 90’, Ballkani përjetoi dy dekada stabilitet dhe progres demokratik. Bashkimi Europian, në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara, luajtën një rol kritik në pajtimin e popujve të rajonit, në mbështetjen dhe thellimin e proceseve shtet-formuese dhe në rimëkëmbjen dhe zhvillimin ekonomik. Këto procese u lehtësuan nga mungesa e aktorëve të tjerë të huaj në rajon.

Por, investimet në rritje të Kinës si dhe aktivitetet e reja të Rusisë në rajon, në një kohë kur  Bashkimi Europian duket i lëkundur në çështjen e zgjerimit, kanë ngritur stekën. Prezenca e Pekinit dhe Moskës mund të kërcënojë paqen, të pengojë demokratizimin dhe të sfidojë orientimin perëndimor të rajonit. Për t’iu kundërvënë këtyre influencave, nevojitet më shumë lidership dhe angazhim nga partnerët perëndimorë.

Influenca e Rusisë në Ballkan

Vëzhguesit dhe vendimmarrësit në Bruksel dhe në Uashington kanë qenë gjithmonë të vëmendshëm ndaj aktiviteteve destabilizuese ruse, që synonin të pengonin pajtimin e vendeve të Ballkanit.

Nën sundimin e Vladimir Putin, Rusia i ka konsideruar konfliktet e tejzgjatura të rajonit si asete që mund t’i lëvrojë për të ruajtur influencën mbi aktorët vendas dhe për të vonuar integrimin e shteteve të Ballkanit në organizatat perëndimore. Kjo ishte evidente në kundërvënien e Rusisë ndaj marrëveshjes ndërmjet Greqisë dhe tashmë Maqedonisë së Veriut për emrin zyrtar të kësaj të fundit. Është gjithashtu e theksuar në mënyrën se si Rusia ndërhyn në konfliktin ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

Megjithatë, tashmë Rusia po shkon përtej mbështetjes së thjeshtë diplomatike për aleatët e saj në rajon dhe shfrytëzimin e konflikteve të mbetura. Muajt e fundit, Rusia ka fuqizuar në mënyrë të drejtpërdrejtë kapacitetet ushtarake të Serbisë me armatime të reja. Këto prokurime ushtarake u kanë dhënë zemër nacionalistëve të thekur. Për t’u përmendur është rasti i Ministrit serb të Mbrojtjes Aleksandar Vulin, i cili deklaroi se armët që Serbia po merr nga Moska shërbejnë si “garanci që Ballkani do të jetë në paqe”. Në të njëjtën kohë, ka sugjerime se Rusia po synon një bazë ushtarake në Republika Srpska, entitetin e dominuar nga serbët në Bosnje-Hercegovinë.

Rusia gjithmonë ka luajtur rolin e plangprishësit në gadishull, por aktivitetet e kohëve të fundit tregojnë se po bëhet shumë më kategorike. Megjithatë, Rusia mund të promovojë destabilizimin nëpërmjet aktiviteteve politike dhe diplomatike, duke i shtuar së fundmi edhe një element ushtarak, por nuk është e aftë të konkurrojë në të njëjtin nivel me Bashkimin Europian në Ballkan për shkak të mungesës së resurseve ekonomike. Por, një sfidë e tillë për politikën e BE-së në Ballkan mund të vijë nga Kina, e cila po e zgjeron influencën e saj në rajon.

Influenca e Kinës në Ballkan

Investimet kineze në Ballkan kanë ardhur duke u rritur dhe duke e shndërruar gradualisht Kinën në një lojtar të rëndësishëm nëpërmjet projekteve ekonomike. Kina po e realizon këtë në mënyrë të organizuar dhe përmes një platforme të qartë.

Të gjitha vendet e Ballkanit – me përjashtim të Kosovës, të cilën Kina nuk e njeh – janë pjesë e platformës së bashkëpunimit 17+1. E nisur në vitin 2012 si 16+1 me qëllimin për të rritur bashkëpunimin me pesë vendet e Ballkanit Perëndimor dhe me njëmbëdhjetë vende anëtare të BE-së, platforma u zgjerua me Greqinë këtë vit dhe është tashmë një pjesë integrale e iniciativës madhore të Kinës, “Një brez, një rrugë”.

Investimet kineze në Ballkan janë kryesisht të përqëndruara në Serbi dhe përfshijnë modernizimin e aseteve në pronësi kineze, sikurse dhe oferta për të ndihmuar këtë të fundit në ndërtimin e rrjetit 5G.

Përveç Serbisë, Kina është duke bërë dhe investime të rëndësishme infrastrukturore në Maqedoninë e Veriut, Bosnje-Hercegovinë dhe në Mal të Zi. Por, Kina duket tashmë e gatshme të shkojë një hap më përpara. Këtë muaj, zyrtarët serbë deklaruan se Kina ka rënë dakord t’i shesë Beogradit dronë të armatosur. Kjo do e bëjë Serbinë vendin e parë europian që importon dronë luftarakë nga Kina, duke i dhënë prezencës së kësaj të fundit në Ballkan një dimension të ri.

Implikime afatgjata

Vendet e Ballkanit janë orientuar drejt perëndimit dhe Bashkimi Europian mbetet deri më tani i vetmi projekt politik për rajonin. Megjithatë, qëndrimi dhe aktiviteti destabilizues rus mund të minojë progresin demokratik dhe stabilitetin e rajonit, ndërsa prezenca kineze ka rreziqe të tjera dhe frymëzon mungesën e transparencës dhe praktikat korruptive. Vendet e Ballkanit Perëndimor mund të përballen së shpejti me një realitet të vështirë teksa janë treguar papërgjegjshmërisht të hapur ndaj granteve dhe borxheve kineze.

Ndërkohë që Rusia dhe Kina po bëhen më imponuese në Ballkanin Perëndimor, qasjet e tyre ndryshojnë nga njëra-tjetra. Moska kombinon soft power me një qëndrim në çështjet e sigurisë rajonale. Pekini është i fokusuar në rritjen e investimeve dhe gjurmës ekonomike, duke shmangur deri tani pozicionimin në çështjet gjeopolitike.

Kina dhe Rusia kanë objektiva të ndryshme në rajon, por, përpara lidershipit të mangët të BE-së, prezenca e tyre rrezikon të ketë pasoja afatgjata për rajonin.

Limitimi i influencës ruse dhe kineze

Bashkimi Europian dhe Shtetet e Bashkuara mund dhe duhet të jenë më aktive dhe efektike në zvogëlimin e rreziqeve që vijnë nga aktivitetet e Kinës dhe Rusisë në Ballkan. Ata mund ta bëjnë këtë duke ripërtërirë përpjekjet për të shtyrë vendet e rajonit në reformat kundër korrupsionit, si edhe duke luftuar më aktivisht kanalet e dezinformimit dhe duke mbështetur llogaridhënien dhe shtetin ligjor.

Mbështetja e ripërtërirë për proceset shtet-formuese dhe rritja e transparencës do të godisnin praktikat korruptive që frustrojnë popullatat vendase dhe krijojnë konditat për rritjen e influencës së Kinës dhe Rusisë. Kjo do të duhej të shoqërohej me një projekt dhe përkushtim të rifreskuar nga aktorët perëndimorë për integrimin europian të Ballkanit Perëndimor.

Brukseli dhe Uashingtoni nuk mund të neglizhojnë prezencën e Rusisë dhe të Kinës në Ballkan. Pasojat mund të jenë të rënda.

Përkthyer nga The Globe Post: https://theglobepost.com/2019/09/20/russia-china-balkans/