Nga MSc. Albert HABAZAJ*/
Popullata Çame akoma nuk i ka fituar të drejtat e saj demokratike e qytetare si komunitet ndaj të cilit është ushtruar gjenocid, dhunë, bastisje, vrasje, masakra masive, shpërngulje me forcë nga shfarosësit kriminelë të gjenocit grek (1913, 1944). Së pari, Çëshja e Çamërisë zgjidhet duke e ndërkombëtarizuar problemin e madh që ka një shekull e kusur që ka ngecur e bën prapa. Bota duhet ta njohë gjenocidin që është ushtruar ndaj kësaj popullate në dheun e saj. Duhet ta dijë bota çfarë ka ndodhur atje, kur, pse dhe nga kush. Për këtë duhet përgatitur dosja e duhur dhe të paraqitet në organizmat përkatëse ndërkombëtare. Është një punë titanike, sidomos në rrafshin diplomatik, së pari, për të bërë njohjen e saj ndërkombëtarisht, për të sensibilizuar opinionin qytetar botëror, për të fituar solidaritetin ndërkombëtar dhe në vijim, me kryerjen e tre fazave të tjera të kuartetit realizues të Çëshjes Çame, të cilat i ka përcaktuar qartë me platformën e të drejtës ndërkombëtare diplomati i njohur Prof. Dr. Lisen Bashkurti. Gjykoj se Çështja Çame është e mprehtë, delikate, kërkon trimëri mendimi e gjykimi, por s’është rebus i pazgjidhshëm. Zgjidhet në kohë dhe në hapësirë, duke e shqyrtuar gjendjen vertikalisht ngushtë dhe në thellësi, jo duke u hapur si vaji në lakra, jo duke u hallakatur me problem të rëndësisë së dorës së dytë. Nëse dikush nëpër tryeza të rrumbullakta mendimmëdha, edhe të nivelit sipëror të Tiranës, kërkon që me një gur të “vrasë” jo dy por dhjetë zogj, e ngatërron më keq dhe e bën tallavà Çështjen. Vërtet që duhen ekspeditat dhe konferencat, vlen të studiohet sociolektika e bashkësisë, por sipas vendit kuvendi, na mëson urtësia popullore dhe çdo gjë ka kohën e vet. Në rend të ditës sot është ndërkombëtarizimi i Çështjes Çame. Strategjia, që realizon Lirinë e Çamërisë është e qartë dhe periodizim me katër fazat e saj është i mbarënjohur dhe i miratuar edhe nga Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë. S’kemi pse e bëjmë kokolëmsh Çështjen, se pastaj do na thonë: Ku ishe ?- Asgjëkundi.- Çfarë bëre? – Hiç asgjë. Që të mos na qërtojë koha dhe të nesërmit tanë, po e përsëris që ne duhet të kuptojmë se ora punon për Çështjen dhe ne duhet të punojmë për të. Qafa e Botës (grekët i thënkan “Mavro Mati” (“Syri i zi”) është dëshmitare natyrore e lemerisë shovene, e therjeve barbare, e shpënguljeve me forcë, e karvanëve me mushka, ku qenë ngarkuar një grusht plaçka, aq sa mundën të mirreshin nga shkatërrimtaria greke.
Me një grup veprimtarësh dhe intelektualësh nga Shqipëria, (me banim brenda kufijve shtetërorë, në Kosovë, në Çamëri, në Shkup e Tetovë, Tuz e Ulqin) më datën 29. 09. 2015, ora 11. 30’ në Malieveld Den – haag Holland (Malifed HAGË) u zhvillua një tubim paqësor për të përkujtuar viktimat e genocidit grek ndaj popullsisë të masakruar çame, si dhe për ta bërë më të njohur botërisht padrejtësinë që i është bërë dhe vazhdon t’i bëhet kësaj popullate të shpërngulur nga trojet e veta nga ana e shtetit të sotëm grek, vijim i të djeshëm grek. Morën pjesë dhe mjaft shqiptarë me banim në vendet europiane, sikurse dhe shumë miq e dashamirës nga Holanda, nga Belgjika, nga Italia etj., që shprehën solidaritetin ndaj të drejtës qytetare të popullatës së persekutuar, të masakruar e të përndjekur e masakruar nga shovenët grekë. U grumbulluam atje ku është peshorja e të drejtës ndërkombëtare për t’u bërë tok e për ta sensibilizuar situatën ndër shqiptarët e shpërndarë nëpër Europë, si dhe për t’i bërë të njohur botërisht krimet e padrejtësitë që i janë bërë dhe vazhdojnë t’i bëhen kësaj popullate të shpërngulur nga trojet e veta për tekat feudale të shtetit të sotm grek, që s’është gjë tjetër veçse vijim i atij të djeshmit grek të Venizellosit me co.
U bëmë bashkë atje, në tempullin e të drejtës ndërkombëtare dhe demokracisë, si substancë e bërthamës diellore mbarëshqiptare, sepse jemi pjellë bio e asaj fare origjinale europiane, të pastër shqiptare. Edhe shumë të tjerë qenë bashkuar me ne, në mbështetje të kësaj çështjeje të madhe, të vërtetë, të drejtë. Respekti, detyrimi, kënaqësia dhe dinjiteti qe i përbashkët dhe reciprok ndër ne, për këtë pjesëmarrje me dobi sa historike, aq qytetare. Shkova atje nga Vlora e Labëria dhe në emër të kësaj shoqërie atdhetare – kulturore që përfaqësova shpura zërin zërin e saj specifikatje, në majë të Europës për të mbështetur të drejtën e Çamërisë, duke e cilësuar atë si një zgjidhje të çështjes së madhe kombëtare e qytetare. E vranë dhe e përzunë nga vatra e tyre, nga oxhaku i tyre, nga tymi e nga zjarri i tyre këtë popullatë të pambështejte, se bënë fajtorë pa faj 35 mijë çamër të mirë, të ndershëm, punëtorë e në punë të tyre, për 260 kobaloracionistë të fëlliqur të pushtimit. Ka fakte, ka dokumente, ka imazhe, ka libra të shkruar, monografi nga autorë shqiptarë dhe studiues të huaj, ka filma dokumentarë, ka harta kadastrale, ka gazeta të kohës, të cilat shkruajnë, flasin e tregojnë për gjenocidin, për masaktrat, për vrasjet massive e varret katakombe pa emra, për mijëra fëmijë të pafajshëm çamë, për gra, plaka e pleq çamë të torturuar, të grabitur, të masakruar, të djegur e të v rarë barbarisht, mizorisht, aq sa gjuha jonë e pasur shqipe s’gjen dot fjalë ta shprehë atë mizori shovene. Faktet, dokumentet, imazhet, filmat dokumentarë, hartat, gazetat e kohës, librat monografikë për Çamërinë u evidentuan në atë kuvend burrnie për çështjen çame. Atje filloi puna përgrumbullimin e dokumentacionit të nevojshëm, të domosdoshëm e të këkuar për plotësimin e dosjes çame. Dosja është prova e duhur në Hagë. Bashkë me të tjerët shkova atje të falënderoj organizatori i atij tubimi paqësor për çështjen çame dhe të jem më krah të fisnikut Festim Avdulla LATO, i cili me Fondacionin Demokratik “Çamëria” e në ballë të tij, ndezi pishtarin për zjarrin e vatrës. Ne duhet ta mbajmë ndezur zjarrin kombëtar, sepse është zjarri ynë, imi, yti, or ti vëlla, oj ti motër, joni, shqiptarisht, drejtësisht, fisnikërisht!
Me një mirësi të bukur u mbledhëm atje, në Holandën magjike të Rembrandit e të Van Gogut, në Holandën e tulipanëve aq simbolikë për universin njerëzor, në Holandën e kolonel Tomsonit, që aq përkushtueshëm u përpoq për Shqipëri, në Holandën e ëndërruar qytetarisht. Të gjithë një zëri u shprehëm: Faleminderit Holandë që na pret! Mirënjohje Mbretërisë dhe shteti holandez! Mirënjohje Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë që është për ne tempulli i së Drejtës Ndërkombëtare dhe Demokkracisë. Shprehëm respekt e mirënjoje partnerëve të nderuar, shteteve të mëdha europiane, gjermanisë, Austrisë, Italisë, Anglisë, edhe Belgjikës etj., që po efaktorizojnë çështjen tonë në dobi të zgjidhjes së saj, në interes të së drejtës ndërkombëtare civile. Mbi të gjitha i thamë Faleminderit Lidershipit të përbotshëm dhe Mirënjohje sipërore Partnerit strategjik, SHBA, që për një shekull e më shumë ka mbështetur Çëshjen tonë kombëtare nga Vlora e Ismail Qemalit dhe Kosova e Hasan Prishtinës e Isa Boletinit. Në fjalën time falënderova të gjithë pjesënmarrësit në tubim, që me praninë e tyre fizike e shpirtërore ndaj çështjes came, u bënë mbështetje konkrete e misionit në kuadër të zgjidhjes së të drejtave të mohuara, për gjenocidin masiv, për krimet ndaj popullatës çame dhe përzënien me dhunë të tyre nga dheu i të parëve. Duke i falënderuar vëllezërit shqiptarë edhe për besimin që kanë e kemi, se këtë çështje do ta çojmë pëprpara, duke filluar qysh me këtë bulëz ndërkombëtarizimi të saj, theksova: Sa e thjeshtë e sa elementare kjo kërkesë e drejtë jona, që si starti i kërkesave të qytetarisë demokratike na del dhembshëm nga shpirti i përgjakur keq, me një krenari të paulur, me dinjitet për t’u legalizuar edhe Shqiptaria në gjendjen Civile të Europës, në hartën e Qytetërimit Universal. Ne kërkojmë zgjidhjen e çështjes came me të drejtën e Zotit. Burrat e Çamërisë e Shqiptaria mbarë duhet ta ngrenë zërinqë të korrigjohet padrejtësia e shovinizmit grek të vitit të mbrapsht 1913 dhe të famëziut grek të dimrit 1944, sepse krimet kundër njerëzimit nuk parashkruhen asnjëherë. Sot ora punon e rreh për dritën e çështjes çame. Edhe ne të punojmë për këtë orë të bekuar. Në emër të gjakut të dedhur për Vatrën, për zjarrin e ndezur, për zjarrin e pashuar shqiptar kërkuam në Hagë, në atë kuvend shqiptarisht burrnor në kontekst e jo më pak europianizues, që unë u prezantova, kërkuam, edhe sot e nesër e deri në zgjidhje, kërkojmë njëzëri e botërisht të drejtën e Çamërisë. Në atë kuvend gjykimtar të 29 Shtatorit 2015, në Malieveld Den – haag Holland (Malifed HAGË) u diskutua, u miratua dhe u krijua Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë, me 50 firmëtarët nismëtarë të kësaj lëvizjeje civile dinjitoze e demokratike. Kryetar i Këshilli Ndërkombëtar të Çamërisë u zgjodh veprimtari Festim Lato, ndërsa sekretar i përgjithshëm Prof. Dr. Lisien Bashkurti. Të drejtën e kësaj popullsie me etnitet shqiptar, në kohë dhe në hapësirë, e kërkkuam dhe e kërkojmë me periodizimin e duhur, me të katër fazat përkatëse, si zgjidhje të Çështjes së Madhe Shqiptare, si vendosje e dinjitetit të merituar në vend. Çështja çame është një çështje që nuk harrohet, por ndriçohet, sepse Çamëria ekziston, rron, ngrihet dhe ka mbështetje e zgjidhje edhe nga SHBA, edhe nga Gjermania e Holanda, edhe nga Europa…Kemi besim… Kemi besim, sepse jemi pak e jemi shumë. Si grushti i dorës, që kur e hap, gishtat bëhen yje, kur i mbledh bëhen grush për Çështjen e Madhe…

Tiranë, e diel, 11 Tetor 2015, 10.30’
****
Nga MSc. Albert HABAZAJ*

Popullata Çame akoma nuk i ka fituar të drejtat e saj demokratike e qytetare si komunitet ndaj të cilit është ushtruar gjenocid, dhunë, bastisje, vrasje, masakra masive, shpërngulje me forcë nga shfarosësit kriminelë të gjenocit grek (1913, 1944). Së pari, Çëshja e Çamërisë zgjidhet duke e ndërkombëtarizuar problemin e madh që ka një shekull e kusur që ka ngecur e bën prapa. Bota duhet ta njohë gjenocidin që është ushtruar ndaj kësaj popullate në dheun e saj. Duhet ta dijë bota çfarë ka ndodhur atje, kur, pse dhe nga kush. Për këtë duhet përgatitur dosja e duhur dhe të paraqitet në organizmat përkatëse ndërkombëtare. Është një punë titanike, sidomos në rrafshin diplomatik, së pari, për të bërë njohjen e saj ndërkombëtarisht, për të sensibilizuar opinionin qytetar botëror, për të fituar solidaritetin ndërkombëtar dhe në vijim, me kryerjen e tre fazave të tjera të kuartetit realizues të Çëshjes Çame, të cilat i ka përcaktuar qartë me platformën e të drejtës ndërkombëtare diplomati i njohur Prof. Dr. Lisen Bashkurti. Gjykoj se Çështja Çame është e mprehtë, delikate, kërkon trimëri mendimi e gjykimi, por s’është rebus i pazgjidhshëm. Zgjidhet në kohë dhe në hapësirë, duke e shqyrtuar gjendjen vertikalisht ngushtë dhe në thellësi, jo duke u hapur si vaji në lakra, jo duke u hallakatur me problem të rëndësisë së dorës së dytë. Nëse dikush nëpër tryeza të rrumbullakta mendimmëdha, edhe të nivelit sipëror të Tiranës, kërkon që me një gur të “vrasë” jo dy por dhjetë zogj, e ngatërron më keq dhe e bën tallavà Çështjen. Vërtet që duhen ekspeditat dhe konferencat, vlen të studiohet sociolektika e bashkësisë, por sipas vendit kuvendi, na mëson urtësia popullore dhe çdo gjë ka kohën e vet. Në rend të ditës sot është ndërkombëtarizimi i Çështjes Çame. Strategjia, që realizon Lirinë e Çamërisë është e qartë dhe periodizim me katër fazat e saj është i mbarënjohur dhe i miratuar edhe nga Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë. S’kemi pse e bëjmë kokolëmsh Çështjen, se pastaj do na thonë: Ku ishe ?- Asgjëkundi.- Çfarë bëre? – Hiç asgjë. Që të mos na qërtojë koha dhe të nesërmit tanë, po e përsëris që ne duhet të kuptojmë se ora punon për Çështjen dhe ne duhet të punojmë për të. Qafa e Botës (grekët i thënkan “Mavro Mati” (“Syri i zi”) është dëshmitare natyrore e lemerisë shovene, e therjeve barbare, e shpënguljeve me forcë, e karvanëve me mushka, ku qenë ngarkuar një grusht plaçka, aq sa mundën të mirreshin nga shkatërrimtaria greke.
Me një grup veprimtarësh dhe intelektualësh nga Shqipëria, (me banim brenda kufijve shtetërorë, në Kosovë, në Çamëri, në Shkup e Tetovë, Tuz e Ulqin) më datën 29. 09. 2015, ora 11. 30’ në Malieveld Den – haag Holland (Malifed HAGË) u zhvillua një tubim paqësor për të përkujtuar viktimat e genocidit grek ndaj popullsisë të masakruar çame, si dhe për ta bërë më të njohur botërisht padrejtësinë që i është bërë dhe vazhdon t’i bëhet kësaj popullate të shpërngulur nga trojet e veta nga ana e shtetit të sotëm grek, vijim i të djeshëm grek. Morën pjesë dhe mjaft shqiptarë me banim në vendet europiane, sikurse dhe shumë miq e dashamirës nga Holanda, nga Belgjika, nga Italia etj., që shprehën solidaritetin ndaj të drejtës qytetare të popullatës së persekutuar, të masakruar e të përndjekur e masakruar nga shovenët grekë. U grumbulluam atje ku është peshorja e të drejtës ndërkombëtare për t’u bërë tok e për ta sensibilizuar situatën ndër shqiptarët e shpërndarë nëpër Europë, si dhe për t’i bërë të njohur botërisht krimet e padrejtësitë që i janë bërë dhe vazhdojnë t’i bëhen kësaj popullate të shpërngulur nga trojet e veta për tekat feudale të shtetit të sotm grek, që s’është gjë tjetër veçse vijim i atij të djeshmit grek të Venizellosit me co.

U bëmë bashkë atje, në tempullin e të drejtës ndërkombëtare dhe demokracisë, si substancë e bërthamës diellore mbarëshqiptare, sepse jemi pjellë bio e asaj fare origjinale europiane, të pastër shqiptare. Edhe shumë të tjerë qenë bashkuar me ne, në mbështetje të kësaj çështjeje të madhe, të vërtetë, të drejtë. Respekti, detyrimi, kënaqësia dhe dinjiteti qe i përbashkët dhe reciprok ndër ne, për këtë pjesëmarrje me dobi sa historike, aq qytetare. Shkova atje nga Vlora e Labëria dhe në emër të kësaj shoqërie atdhetare – kulturore që përfaqësova shpura zërin zërin e saj specifikatje, në majë të Europës për të mbështetur të drejtën e Çamërisë, duke e cilësuar atë si një zgjidhje të çështjes së madhe kombëtare e qytetare. E vranë dhe e përzunë nga vatra e tyre, nga oxhaku i tyre, nga tymi e nga zjarri i tyre këtë popullatë të pambështejte, se bënë fajtorë pa faj 35 mijë çamër të mirë, të ndershëm, punëtorë e në punë të tyre, për 260 kobaloracionistë të fëlliqur të pushtimit. Ka fakte, ka dokumente, ka imazhe, ka libra të shkruar, monografi nga autorë shqiptarë dhe studiues të huaj, ka filma dokumentarë, ka harta kadastrale, ka gazeta të kohës, të cilat shkruajnë, flasin e tregojnë për gjenocidin, për masaktrat, për vrasjet massive e varret katakombe pa emra, për mijëra fëmijë të pafajshëm çamë, për gra, plaka e pleq çamë të torturuar, të grabitur, të masakruar, të djegur e të v rarë barbarisht, mizorisht, aq sa gjuha jonë e pasur shqipe s’gjen dot fjalë ta shprehë atë mizori shovene. Faktet, dokumentet, imazhet, filmat dokumentarë, hartat, gazetat e kohës, librat monografikë për Çamërinë u evidentuan në atë kuvend burrnie për çështjen çame. Atje filloi puna përgrumbullimin e dokumentacionit të nevojshëm, të domosdoshëm e të këkuar për plotësimin e dosjes çame. Dosja është prova e duhur në Hagë. Bashkë me të tjerët shkova atje të falënderoj organizatori i atij tubimi paqësor për çështjen çame dhe të jem më krah të fisnikut Festim Avdulla LATO, i cili me Fondacionin Demokratik “Çamëria” e në ballë të tij, ndezi pishtarin për zjarrin e vatrës. Ne duhet ta mbajmë ndezur zjarrin kombëtar, sepse është zjarri ynë, imi, yti, or ti vëlla, oj ti motër, joni, shqiptarisht, drejtësisht, fisnikërisht!
Me një mirësi të bukur u mbledhëm atje, në Holandën magjike të Rembrandit e të Van Gogut, në Holandën e tulipanëve aq simbolikë për universin njerëzor, në Holandën e kolonel Tomsonit, që aq përkushtueshëm u përpoq për Shqipëri, në Holandën e ëndërruar qytetarisht. Të gjithë një zëri u shprehëm: Faleminderit Holandë që na pret! Mirënjohje Mbretërisë dhe shteti holandez! Mirënjohje Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë që është për ne tempulli i së Drejtës Ndërkombëtare dhe Demokkracisë. Shprehëm respekt e mirënjoje partnerëve të nderuar, shteteve të mëdha europiane, gjermanisë, Austrisë, Italisë, Anglisë, edhe Belgjikës etj., që po efaktorizojnë çështjen tonë në dobi të zgjidhjes së saj, në interes të së drejtës ndërkombëtare civile. Mbi të gjitha i thamë Faleminderit Lidershipit të përbotshëm dhe Mirënjohje sipërore Partnerit strategjik, SHBA, që për një shekull e më shumë ka mbështetur Çëshjen tonë kombëtare nga Vlora e Ismail Qemalit dhe Kosova e Hasan Prishtinës e Isa Boletinit. Në fjalën time falënderova të gjithë pjesënmarrësit në tubim, që me praninë e tyre fizike e shpirtërore ndaj çështjes came, u bënë mbështetje konkrete e misionit në kuadër të zgjidhjes së të drejtave të mohuara, për gjenocidin masiv, për krimet ndaj popullatës çame dhe përzënien me dhunë të tyre nga dheu i të parëve. Duke i falënderuar vëllezërit shqiptarë edhe për besimin që kanë e kemi, se këtë çështje do ta çojmë pëprpara, duke filluar qysh me këtë bulëz ndërkombëtarizimi të saj, theksova: Sa e thjeshtë e sa elementare kjo kërkesë e drejtë jona, që si starti i kërkesave të qytetarisë demokratike na del dhembshëm nga shpirti i përgjakur keq, me një krenari të paulur, me dinjitet për t’u legalizuar edhe Shqiptaria në gjendjen Civile të Europës, në hartën e Qytetërimit Universal. Ne kërkojmë zgjidhjen e çështjes came me të drejtën e Zotit. Burrat e Çamërisë e Shqiptaria mbarë duhet ta ngrenë zërinqë të korrigjohet padrejtësia e shovinizmit grek të vitit të mbrapsht 1913 dhe të famëziut grek të dimrit 1944, sepse krimet kundër njerëzimit nuk parashkruhen asnjëherë. Sot ora punon e rreh për dritën e çështjes çame. Edhe ne të punojmë për këtë orë të bekuar. Në emër të gjakut të dedhur për Vatrën, për zjarrin e ndezur, për zjarrin e pashuar shqiptar kërkuam në Hagë, në atë kuvend shqiptarisht burrnor në kontekst e jo më pak europianizues, që unë u prezantova, kërkuam, edhe sot e nesër e deri në zgjidhje, kërkojmë njëzëri e botërisht të drejtën e Çamërisë. Në atë kuvend gjykimtar të 29 Shtatorit 2015, në Malieveld Den – haag Holland (Malifed HAGË) u diskutua, u miratua dhe u krijua Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë, me 50 firmëtarët nismëtarë të kësaj lëvizjeje civile dinjitoze e demokratike. Kryetar i Këshilli Ndërkombëtar të Çamërisë u zgjodh veprimtari Festim Lato, ndërsa sekretar i përgjithshëm Prof. Dr. Lisien Bashkurti. Të drejtën e kësaj popullsie me etnitet shqiptar, në kohë dhe në hapësirë, e kërkkuam dhe e kërkojmë me periodizimin e duhur, me të katër fazat përkatëse, si zgjidhje të Çështjes së Madhe Shqiptare, si vendosje e dinjitetit të merituar në vend. Çështja çame është një çështje që nuk harrohet, por ndriçohet, sepse Çamëria ekziston, rron, ngrihet dhe ka mbështetje e zgjidhje edhe nga SHBA, edhe nga Gjermania e Holanda, edhe nga Europa…Kemi besim… Kemi besim, sepse jemi pak e jemi shumë. Si grushti i dorës, që kur e hap, gishtat bëhen yje, kur i mbledh bëhen grush për Çështjen e Madhe…

Tiranë, e diel, 11 Tetor 2015, 10.30’

***