Aleksandër Çipa/

“Skulptori” i karaktereve në skenë,

Mjeshtri i mbikombëtares në Vlorë.

Sot në mendjen time, rivetëtiu shfaqshëm Albert Vërria. Ky artist, me ndikim të fuqishëm në jetën publike të Vlorës dhe me jehonshmëri vijuese në jetën dhe kujtesën artistike dhe aktruese të Shqipërisë, gjatë 70 viteve të shkuara dhe atyre që pasojnë.

Deri në çastin kur u “fsheh nën dhe”, aktori Vërria nuk iu nda qytetit të Vlorës duke i shtuar historisë kulturore të qytetit që tejkalon imazhin për të, edhe një fakt me peshë artefakti:

Teatrit dhe kinematografisë shqiptare, artisti Vërria u dhuroi talentshëm një galeri vetiake. Kjo galeri e bollshme me role dhe karaktere, spikatëse dhe atipike, si në lartësinë e talentit të vet, është hiseja e shqueshme e pavdekësisë që shenjohet me emrin e tij.

Qysh prej fillimit të viteve ’60, në Teatrin e Vlorës që tashmë mban emrin ” Petro Marko”, Albert Vërria mishëroi dallesat mes rolit të ri dhe pasuesit.

U lartësua në këtë artbërje, duke ia dalë të respektojë veçoritë e substancës jetësore në art dhe të vlerës artistike si specifikë e jetës. Në rolet e Vërrisë ngjet si në vargun e Rudyard Kipling:” Lindja është Lindja, Perëndimi është Perëndimi”. Xha Sulua tek ” Kapedani” është karakteri më potencial në kinokomedinë shqiptare.

I ngjashëm me ikonat e kinokomedisë italiane dhe franceze të viteve ’70 apo ’80.

Artisti Vërria është si xha Sulo, në aktin e vet artistik më triumfal. Skaliti një karakter aq tipologjik përmes një aktrimi modern e të përkorë. E imponoi shoqërinë dhe publikun (aq diversiv shqiptar), të qeshte dhe të rishihte me sytë e mendjes bashkëjetesën me brenditë dhe mendësitë obskurante e feudale, arkaike dhe ekstraurbane. Projektoi përmes peshës aq sarkastike të rolit të vet, se ishte jo vetëm artist i talentuar, por veçanërisht i rëndësishëm.

Nuk ka në rolet dhe karakteret mishëruese të Vërrisë elemente dhe substancë jashtëartistike.

Është aq pranë kësaj mundësie në rolin e Nuri Beut tek filmi “Koncert në vitin ’36”, por i mërgohet me aq elegancë dhe sharm, sa në memorien e publikut vijon të mbartet imazhi potent i atij karakteri si personazh kinematografik dhe si tip shoqëror përveçueshëm.

Albert Vërria i ndau rolet- karaktere që solli, përgjatë çdo interpretimi, me talentin dhe cilësitë unike të plastikës aktoriale. Sepse jetonte jo vetëm me ambicien krijuese e estetike, por veçanërisht me korpusin e brendshëm të kulturës, interesimit dhe dijes për galeritë jashtë tij dhe për empathitë që i mbartte si qytetar. Këto të fundit në ndërgjegjen e tij shëmbëllenin me një bahçe të papërsëdytë.

Artisti Vërria ishte armik i kaosit dhe i së paplotës në lojën dhe rolin e vet aktoresk apo kinematografik. Përmes episodit apo qoftë edhe së pjesëshmes, realizonte imazhin dhe siluetën e plotë të protagonistit pa protagonizëm skenari, të personazhit pa hapësirën e të shqueshmit, por që mbeti e shqueshme për shkak të ustait që e lozi.

Mjafton që lexuesit duke ndalur një çast shikimet në portretet e fiksuara nga celuloidi i kamerave në kohën e ” Kinostudios”, të vërrejë dhe natyrshëm të rigjejë, në frizerin e kujtesës së vet, portretet dhe karakteret e galerisë së Vërrisë.

***

Ka kohë që në Vlorë nuk ndihet as zëri dhe as hapi i Bertit, por vijon koha që e mban të shqueshëm Vërrinë e rëndësishëm. Atë zotni Bertin, që bëri një art dhe na dhuroi interpretim dhe që nga amëshimi, na imponon të saktësojmë se:

E kemi një rast artisti dhe personaliteti, prej vlerash të peshës dhe dimensioneve në nivel mbi kombëtar.

Aleksandër Çipa/

Ka kohë dhe ditë të veçanta që për një qytet mund të marrin vlerën e një magjie të prekshme, të shijueshme dhe natyrisht imponuese, për t’u mbartur si hise e përhershme kujtese tek njeriu.

I tillë është Festivali Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës.

Ky i sivjetshmi që po ndodh, nga data 24 Qershor deri në 1 Korrik 2023, i njëmbëdhjeti në rendin numëror.

Gjirokastra ka shumë gjëra të rëndësishme që përbëjnë shenjat identifikuese të saj, sikundër ka disa gjëra atipike që kanë vlershmërinë e identitetit kombëtar të këtij qyteti. Njeri ndër më të rëndësishmit është pikërisht ky festival.

I ndalur, i penguar apo i ndërprerë, prej tetë vitesh, por sfidant për nga prurjet dhe spektakli që shpalos në shtatë ditët e tij.

Nuk gjen një sfilatë të tillë kostumesh në asnjë festival ndërkombëtar e aq më tepër, në asnjë bienale ndërkombëtare kostumografie.! Hapësira Shqiptare në kalanë e Argjiros, në mënyrën më natyrale dhe spontane të mundshme, njëjtëson vetveten përmes një shfaqjeje dhe sjelljeje kulturore.

Seicili grup, çdo krahinë dhe specifikisht njeri pas tjetrit, çdo entitet, në ditët e këtij festivali, janë materia unike e shpirtit dhe kulturës kombëtare, e shenjave etno dhe antropokukturore shqiptare..

Krejt ky vërshim folkloriko- kulturor, ka vlerën tingëlluese dhe pohuese të klithmës: ” Rron or rron dhe nuk vdes shqiptari!” Aq më tepër në kontekstin e një kohe si e tanishmja, kur po thahet dhe bjerret veçanësia dhe po triumfon depresivisht njëjtësia globale.

Në natën e katërt të festivalit erdhën ansamblet e Durrësit dhe Korçës.

Grupet nga Kruja sollën ciklin e parë të numrave të koncertit për qarkun bregdetar. Kostumet elegante dhe sidomos këngët folklorike qytetare, edhe pse nuk shënojnë një akt shtues për nga materia folklorike, gjithësesi, janë rifreskim i një paraqitjeje të fondit folklorik lokal.

Kënga aq tipologjike e pleqve të Krujës, shënon vijimësinë e një tradite aq qytetse.

Rrezëllitëse dhe elegante, sharmante dhe modul i elegancës qytetse ishin paraqitjet dhe interpretimet e grupeve të Korçës dhe Kolonjës.

Koloriti interpretues i këngëve, sidomos valleve të vajzave dhe djemve të kësaj trupe, rikthejnë shpresën e triumfit të traditës së ndërprerë por edhe të shtesës sharmante tek trupa dhe interpretët e një gjenerate të re artistësh e instrumentistësh.

Gjirokastra, natën e ka zgjatim dite, këto ditë. Grupet folklorike, artistë dhe instrumentistë të ndryshëm, fansa, adhurues të shumtë të folklorit, turistë, kurreshtarë nga vendi dhe bota janë të gjithë, banorët e mbrëmjeve dhe netëve të kësaj jave, në qytetin magjik të gurit dhe dritave.

Mes tyre; domethënë mes njerëzve, gurit dhe këngëve, (jo vetëm polifoniket), janë të meritueshmet për t’u ndriçuar prej dritash si në art. Të tillë, domethënë art, Gjirokastra ka prej kohësh më shumë se për vete dhe të çmuar për Botën.

Më të vjetra ndër gjithë dritësitë që gjeneron ky qytet, janë dritat e natyrës.

Por më të hershme për nga vlershmëria, janë ato të shpirtrave të talentuar njerëzorë të cilët, në shumicë dhe me kaq pasuri, mund t’i mbledhë e vetmja kala, si kjo e Argjiros.

Këtë aset unik kulturor të popullit tonë, mund ta shtojë dhe ekspozojë specifikisht, vetëm ky Festival Folklorik Kombëtar, i Gjirokastrës.!

Gjirokastër, Ora 1.10, 28 Qershor, E mërkurë 2023