• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

PRIZRENI DHE KROJET SHUMË SHEKULLORE

September 9, 2020 by dgreca

SHKRUAN: ARGJIRA (ARI) UKIMERI,MA.SC. PEDAGOGE-

KROI DHE XHAMIA E TERZI MAHALLËS–

Xhamia e TERZI MAHALLËS është ndër xhamitë më të vjetra në Prizren. Është ndërtuar në vitin 1721. Gjindet në lagjen e Terzive në Prizren, gjegjësisht në kryqëzimin e rrugës kryesore dhe rrugës anësore, në pjesën ballore xhamia është e orientuar kah veriperëndimi. Duke u bazuar në faktet historike, në fillim kjo xhami kishte 3 emërtime: Xhamia e Terzi Memit, Xhamia e Terzi Memishit dhe Xhamia e Mehmet Mehmet Beut. Ndërsa sot në popull njihet me emrin XHAMIA E TERZI MËHALLËS. Krahas xhamisë, është ndërtuar edhe knjë krua. KROI I TERZI MËHALLËS, shërbente për ritualet e fetare të banorëve të lagjes (për pastrimin e trupave të të vdekurve, për ritual të ndryshme fetare). Mbishkrimi në gjuhën arabe mbi këtë krua, ruhet në Muzeun arkeologjik të Prizrenit. Kroi së bashkuë me xhaminë, sot paraqesin vlerat më të mëdha historike, kulturore, religjioze në vend.

KROJET TOPOKLI – 6 KROJET

6 Krojet janë ndër objektet kulturore më me rëndësi në Prizren. Këto kroje gjinden në hyrje të lagjes së Marashit, përballë shtëpisë së Ymer QysesëGjithësej ka gjashtë cepa të punuar në bronz, dhe një vaskë prej guri. Nuk dihet saktësisht, se kur është ndërtuar, por mendohet që egziston para ardhjes së Perandorisë Osmane në trojet tona. Këto kroje vizitohen nga shumë njerëz, madje edhe uji që rrjedhë aty, ëshë shumë shërues. Qytetarë të asaj lagje thonë s uji i 6 krojeve shëron shumë sëmundje: dhimbjet e koës, sëmundjet reumatologjike etj. Në vitin 1994, janë restauruar këtokroje, duke e kthyer këtë pjesë të vendit në një vend mahnitës për shumë vizitoë

KROI I ESMA HANËMIT

Në bazë të dhënave historike dhe gojëdhënave të ndryshme, tregohet se Esma Hanëm ishte donatore kryesore e këtij kroi, dhe si i tillë e mori edhe emrin e saj. Kroi i Esma Hasëmit, u ndërtua në gjysëmn e shekullit të XIX. Vend-ndodhja e këtij kroi ishte në shehshin Çlirimi i Popullit. Mirëpo, me qëllim të punimeve infrstrukturore, është zhvendosur në oborrin e Muzeut Arkeologjik të Prizrenit, në vitin 1975. Për periudhën e ndërtimit nuk ka të dhëna të saktë. Deri në vitin1975 (viti kur u largua prej vendit  paraprak), ky krua ka shërbyer për nevoja të qytetarëve dhe nevoja higjienik. Ndërsa, sot është një Kura dhe një eksponant shuëm i rëndësishëm për kulturën e Prizrenit. Është i punuar me gurë gëlqerorq të gdhendur me madhësi të ndryshme. Kurse pllanimetria e tij është katrore që përfundon me një kurorë të profiluar thjeshtë, mbi të cilin është mbulesa (turbani) e punuar prej dy pjesëve në formë piramidale të punuar me gurë të gdhendur të profiluar. Në maje të kulmit është vendosur një gjyle metalike. Pjesa e ballores është gdhendur në formë të një kornize të profiluar brenda së cilët gjendet nisha, ku duhet të kishte qenë e vendosur pllaka e mbishkrimit. Vaska është një pjesëshe prej guri gëlqeror. Gjatë kohës së zhvendosjes së kroit në vendin actual,  është ndryshuar lartësia e saj origjinale dhe në vend të tri hapjeve për depërtim të ujit është bërë vetëm një.

KROI I BIMBASHIT

Zona historike e Prizrenit, është pjesa më e bukur dhe më e ndjeshme e qytetit. Në të zënë vend një numër i madh i objekteve kulturore dhe fetare. Përmes këtyre objekteve, tregojet dhe njëherë që Prizreni është qytet multikulturor. Në mesin  e objekteve kulturore është edhe Kroi i Bimbashit. Kroi i Bimbashit, gjindet në pjesën perëndimore të zonës historike të Prizrenit, gjegjësisht mes xhamisë së Iljaz Kukës dhe ish ndërtesës Beledye. Ky krua u ndërtua nga një officer i lartë shqiptar, që ishte pjesë e Perandorië Osmane. Të dhënat historike na tregojnë që  na paraqiten përmes një mbishkrimi nq gjuhën e vjetër Osmane, tregojnë për një donacion që e ka bërë një officer i lartë ushtarak me emër Bimbash, në vitin 1902. Dhe në bazë të këtij kontributi të dhënë, quhet KROI I BIMBASHIT. Si të  gjitha krojet që janë publike, edhe ky krua ka të njëjtin epitet. Poashtu, edhe ky shërben për furnizim të banorëve dhe kalimtarëve për ujë të pijshëm dhe higjienë mentale. Kroi i Bimbashit, është punuar me gurë gëlqerorë të gdhendur në formë drejtkëndëshi. Planimetria e tij është katrore që përfundon me një kurorë të profiluar thjeshtë, mbi të cilin është mbulesa (turbani) e përbërë prej tri pjesëve në formë piramidale, të punuar me gurë të gdhendur të profiluar. Pjesa e ballores e këtij kroi është gdhendur në formë të një kornize të profiluar brenda të cilit gjenden dy nisha. E para ka formë të hapjes me hark të thepisur dhe shërben për vendosjen e sapunit, kurse e dyta ka formë drejtkëndëshe ku ka qenë i vendosur mbishkrimi. Mbishkrimi është larguar nga kroi gjatë viteve ’70 dhe tani gjendet në Muzeun Arkeologjik të Prizrenit. Prej kohës kur është ndërtuar e deri më tani, kroi ka mbetur në vendin fillestar me disa adaptime të ambientit përreth. Gjatë restaurimit të kroit në vitin 2014 janë gjetur gypat prej qeramike origjinale prej nga ka rrjedhë uji nga përrenjtë që degëzoheshin nga lumi Lumbardhi. Ky krua është i vendosur në veri të Xhamisë “Iljaz Kuka”. Ndërsa në trotuar, ku bëhet kryqëzimi i dy rrugëve, rruga: “Shuaip Spahiu” dhe rruga “Iljaz Kuka”. Kroi i Bimbashit takon tipit të krojeve të mbështetura të cilat janë ndërtuar pranë ndërtesave të vendosura në kënd të rrugëve. Planimetria është pothuajse katrore me dimensione 98 x 90 cm. Të gjitha karakteristikat e krojeve publike të ndërtuara gjatë shek. XIX i përmbajnë këto elemente: trupin me bazë katrore të punuar nga gurë të gdhendur gëlqerorë, kurorën me përfundim (turban) në pjesën e epërme në formë piramidale, të ndarë në tri breza horizontale, vendi ku ka qenë i vendosur mbishkrimi, nisha për vendosjen e sapunit, rubineti prej nga rrjedh uji dhe vaska me planimetri katrore nga guri i mermerit të bardhë.

PASHA ÇEZMA

Pasha Çeshmja është një krua që gjindet në një kodër afër Kalasë së Prizrenit. Ky krua (çezmë), ka qenë pjesë e burgut në periudhën e Perandorisë Osmane. Poashtu, mendohet se çezma në fjalë ishte burgu për eprorë dhe jeniçerë, që dënoheshin me ferman Nga Perandoria Otomane. Në vendin tonë kjo njihet edhe si Çezma e Pashës. Për këtë çezme ka gojëdhëna dhe të ndyshme si: Ndihmon në zgjidhjen e halleve dhe problemeve të ndryshme, mendime të ndryshme!  Në atë kohë, mendohet se Uji Pasha Çeshmes, ishte nxitës për dashuri, dhe shumë nga të burgosurit e pinin atë, dhe binin në dashuri. Një gojëdhënë tjetër shpjegon se ujit i këtij kroi lidhej ngushtë edhe me kultin e zjarrit e kjo kishte të bënte me ripërtëritjen e natyrës dhe bimësisë  Një tjetër gojëdhënë mbi Çezmen e Pashës, ishte edhe Lisi i Pashës. Sipas pleqërisë në atë kohë, rridhte ujë porsi qumësht, që shërbente për shërimin e fëmijëve që kishin problem në të pamur, Gratë që nuk lindnin (U ndihmonte që të bëheshin Nënë), mbylljen e plagëve të ndryshme etj. etj. Karakteristikë e këtij Kroi të Pashës, sipas banorëve të Prizrenit, shërben për shërimin e sëmundjes “IBRET”. Të gjitha familjet për të patur suksese në jetën e tyre, familje dhe shoqëri, merrnin enët e tyre me vete për të mbushur ujë në këtë krua. Shumë njerëz në Prizren (Pleqë dhe të rinjë), këtë krua e konsidrojnë të Shenjtë – si dhuratë nga Zoti. Vlen të përmendet se Pasha Çeshme ka luajtur rol të rëndësishëm edhe në kohën kur është ndërtuar Kalaja e Prizrenit dhe Kalaja e Cucave, dhe si e tillë ka shëbryer me pozitivitet.  Një histori për këtë krua tregohet kështu: Një udhëheqës i lartë turk (Në Perandorinë Osmane), ishte dënuar me burg.  Pasi e kishte përfunduar burgun, ishte liruar dhe dërguar në Turqi, në një detyrë të re. , Por udhëheqësi pas 3 muajsh, kishte dëshirë që të pinte përsëri në këtë krua. Më vonë ai mori Fermanin (Urdhërin), që nuk mund të vizitonte edhe njëherë Prizrenin, ai (udhëheqësi) vrau veten. Pas përfunfimit të Luftës së Dytë botërore, në Pasha Çezmë ka patur një vend-banim. Kryesisht banorët ishin nga Luma e Shqipërisë, për shkak të kulltoavë dhe uji i shëndetshëm që ishte.

KROI I QORR AGËS

I ndërtuar në zonën historike të Prizrenit, KROI I QORR AGËS gjindet në kuadër të xhamisë së Haxhi Ramadanit – në lagjen JENI MËHALLA 9LAGJA E RE). I ndërtuar afër xhamisë dhe me një mur të rrethues të xhamisë, në popull njihet si Kroi i Qorr Agës. Bazuar në analogjinë e krojeve publike në Prizren, forma, material dhe teknikat e ndërtimit na tregojnë se ky Krua u ndërtua në fund të vitit të XIX. Nga koha e ndërtimit, e deri në ditët e sotme, KROI I QORR AGËS, shërben si krua i lagjes, për furnizimin me ujë të banorëve të kësaj lagje, dhe për nevojat e mirëmbajtjes së higjienës për besimtarët që shfrytëzojnë xhaminë. Planimetria e Kroit është drejtëkëndëshe që përfundon me një kurorë të profiluar thjeshtë, në formë piramidale dhe të punuar me gurë të gdhendur dhe me gurq gëlqerorë. Në pjesën ballore ka një përpunim-gdhendje të cektë në formë kornize me harqe të shkallëzuara, të profiluara, me gjerësi rreth 7.5 cm. Në mes të kësaj balline gjendet nisha për vendosjen e sapunit, derisa mbishkrimi nuk ekziston dhe nuk kemi informatë se a ka ekzistuar ndonjëherë. Që nga fillimi i ndërtimit, KROI I QORR AGËS është aty, dmth nuk iu është lëvizur vendi asnjëherë. Poashtu, Kroi ka përfunduar me një kurorë të punuar me katër rende tullash prej argjilës së pjekur dhe me një rend gurësh shpuzë, dhe në fund është vendosur një rend tjegulla të luguara. Gjatë një studimi që është bërë para disa viteve, është vërtetiar se kurora që ka tani kroi, nuk është origjinale. Në restaurimet e bëra në vitim 2014, është vërtetuar që kurora origjinale është ndërtuar në shekullin e XIX. Kjo kurorë përbëhej prej 3 pjesëve, pa ndonjë trajtim dekorativ. Por me kalimin e kohës, kurora është tjetërsuar. Vitet e fundit janë rindërtuar pjesët e deëmtuara të këtij kroi. Sikur të gjitha korjet tjera edhe ky është monument culture dhe i përdorueshëm për nevojat e të gjithë qytetarëve.

PRIZREN, SHTATOR 2020

Filed Under: Ekonomi Tagged With: ARGJIRA (ARI) UKIMERI, Krojet e Prizrenit

PRIZREN- TRASHËGIMIA (OBJEKTET FETARE)

July 6, 2020 by dgreca

http://www.albaniapress.com/fotot/lajme_foto/sep_14/631CG3AAD.png

ARGJIRA (ARI) UKIMERI  – MA.SC.PEDAGOGE/PRIZREN, KORRIK 2020/

ARGJIRA (ARI) UKIMERI /

Siç mësojmë edhe nga Shkrimet e Shenjta, Zoti i krijoi njerëzit sipas shëmbëlltyrës së tij. Sipas tij (Zotit), njeriu është element zotërues në tokë, ku përmes frymës së shenjtë arrin të dallojë të mirën dhe të keqen. Qysh nga fillimi e deri në kohët moderne, njerëzit kanë arritur të ndërtojnë tempuj fetarë (Kisha, Xhamia), për hirë të dashurisë dhe nderëshmërisë që kishin ndaj Zotit, dhe vazhduan të jetojnë të lumtur mes vete. Pothuajse, ky bashkëpunim ka qenë fryt i harmonisë fetare edhe në qytetin tonë – Prizrenin. Si njëri ndër vendet më me ndikim në historinë tonë kombëtare, Prizreni përveç vlerave morale, kulturore, dhe intelektuale ka luajtur një rol të rëndësishëm edhe në aspektin fetar. Raportet e mira ndërfetare kanë ndikuar edhe më shumë në aspektin social në këtë trevë. Bashkëpunmi i ndërsjellë mes bashkësive fetare, martesat mes këtyre bashkësive, tregojnë qartë raportet dhe karakterin harmonik në Prizren. Në kohën tonë kur gjinia njerëzore njësohet çdo ditë e më shumë dhe rritet ndërvarësia mes popujve të ndryshëm. Në fakt popujt e ndryshëm përbëjnë një bashkësi të vetme. Ata kanë një zanafillë të vetme, meqë Zoti ka bërë që krejt gjinia njerëzore të banojë në të gjithë tokën, me një qëllim: Të ketë Paqe, Harmoni dhe mbi të gjitha Dashuri mes vete, gjithmonë duke u bazuar në Shkrimet e Shenjta, që janë fjala e Zotit në Tokë. Më poshtë, do të shohim disa nga objektet fetare. Këto 

KALAJA E FSHATIT DHE KISHA PALEOKRISTIANE – SHËN PJETRI (FSHATI KORISHË)

Në kodrën e Kalasë së Korishës, sipas mikrotoponimeve quhet Gralishta, gjindet Kisha Paleokristiane e shekullit të VI. Kisha e Shën Pjetrit gjindet brena arealit të brendshëm të Kalasë së këtij fshati. Kjo Kishë është e orientuar nga lindja, dhe ka një absidë. Në këtë pjesë, u evidentuangjurmë të sinkronit të konstruktuar në formë të shkallëzuar dhe në trajtë trapezi. Poashtu, në kuadër të hapësirës së altarit u evidentuan edhe pjesë të kangjelës. Vlen të përmendet që sa i përket materialit të lëvizshëm arkeologjik, në shesh kanë dalë mjaftë fragmente enësh me rëndësi të veçantë, dolën  enësh qeramike, të me karakter  prehistoric. Të gjitha këto zhvillime arkeologjike, lidhen me lokalitetin përballë të periudhës së bronzit të mesëm, si dhe fragmente të enëve të ndryshme si amfora, pitosa, vorba, kana etj të datimit të fundit të antikitetit të vonë, shek. VI. Një rol të rëndësishëm e luan edhe Gërmadhat e Kalasë së fshatit Korishë. Hulumtimet e bëra tregojnë që në anën jugore të fshatit Korishë, me  një lartësi mbidetare 728 m gjenden Gërmadhat e Kalasë së Korishës. Gërmimet e bëra në atë pjesë na tregojnë që këto Gërmadha datojnë nga shekulli V-VL. Respektivisht besohet që në atë periudhë është ndërtuar edhe Kisha e  Shën Pjetër (Kishë Paleokristiane). 

Culture - Sharri Region

Gërmadhat e Kishës Shën Pjetri – Korishë

https://dtk.rks-gov.net/files/8802/1/01.JPG

KISHA KATOLIKE “ZOJA NDIHMËTARE” – PRIZREN

Prizreni si qytet i vlerave multikulturore, ishte edhe qendër kishtare. Sipas dokumenteve dhe njohurive, është qytet mjaftë i lashtë dhe qendër e parë katolike në vend. Historia e Prizrenit të sotëm, njihej qysh në vitin 485. Ipeshkëvi i parë i krishtërimit në vendin tonë, atë kohë ishte Paul – Pali. Pavarësisht trysnive, përndjekjeve dhe bindjeve, që nga koha Romake (deri në Ediktin e Milano-s 313)  por edhe gjatë pushtimit Otoman, Krishtërimi qëndroi i palëkundur në krijimin e identitetit tonë shumëshekullor kombëtarë. Martirizimet që u bënë në atë kohë, ishin faktorët dhe arsyet e lulzëzimit dhe organizimit të drejtë dhe të begatë i Krishtërimt, që ndikuanedhe në krishtërimin e botës slave në përgjithësi. Me kalimin e kohës dhe me ardhjen e krishtërimin në vendin tonë, u krijuan dhe Ipeshkëvitë e para që nga viti 1020, e deri në ditët tona. Ksha Katolike ZOJA NDIHMËTARE në Prizren, gjindet në zonën historike të Prizrenit, konkretisht në lagjen Qafë Pazari. Historia bindshëm tregon se ky objekt u ndërtua në vitet 1865 – 1870. Kisha Katolike Zoja Ndihmëtare, është ndër kishat më të vjetra në Kosovë. Poashtu, i ka përballuar përndjekjeve dhe stuhive të shumta të motit dhe kohës së sundimit të Perandorisë Osmane.  Në përiudhën kur ishte ndërtuar Kisha Katolike, ipeshkëv ishte Imzot Dario Bucciarreli (1827-1878). Në periudhën e Dario Buciarelli, ishte prift françeskan i lindur në Itali më 04.04.1827. Në fillim ishte ipeshkëv në  Pultit që shërbeu në vitet 1860-1864. Më pas, u emërua Arqipeshkëv në Shkup, por me seli në Prizren në vitin 1864. Vlen të përmendet që Dario Bucciarelli, përveç që ishte Arqipeshkëv në Shkup-Prizren, ishte dhe pjesëmarrës në Koncillin e Vatikanit (1869 -1870)  dhe pjesë marrës në Kuvendin e dytë të Arbërit (1871). Përveç që  ishte Aripeshkëv dhe baritor, ai merrej me shkrime dhe studime të ndryshme.  Gjithashtu, ka botuar dhe dy libra: Gramatika e Gjuhës Shqipe (Grammatica della lingua Albanese – 1858) dhe Udha e Kryqit – 1862. Ai kishte punuar edhe në përgatitjen e Lidhjes së Prizrenit, si dhe në shumë veprimtari tjera me karakter kulturor, shpirtëror, fetar dhe kombëtar. Me ardhjen e Imzot Bucciarreli në Prizren si Arqipeshkëv, filloi aksioni për grumbullimin e ndihmave, projekteve dhe mjetevepër ndërtimin e Kishës në Prizren. Pasi që, në atë kohë Kisha në Prizren ishte mjaftë e vogël, e dobët dhe nuk plotësonte kushtet, kërkesat dhe nevojat kishtare dhe të besimtarëve në atë kohë. Pas përfundimit shumë shekullor të Perandorisë Osmane, dhe me ardhjen e Perandorisë Austro-Hungareze në vendin tonë, iu besua leja për ndihmën, ndikimin dhe ndërtimin e Kishës. Në vitin 1838, ipas një raporti të J. Myller, mësohet se Kisha Zoja Ndihmëtare ishte shumë e vogël dhe si e tillë ishte rrënuar. Në hapësirën e rrënuar, isht vendosur sheshi për ekzekutimin e të të dënuarve me vdekje. Poashtu, në këtë raport tregohet se me gjasë Kisha Katolike Zoja Ndihmëtare është ndërtuar mbi gërmadhat e kishës ortodokse. Por kjo rezulton si e pa vërtetë dhe pa fakte shkencore. 

Fakte historike dhe ngjarje të tjera tregojnë realitetine vërtetë të ndërtimit të kishës Në vitin 1848, Perandoria Austro-Hngareze kërkoi që të happen shkollat shqipe, duke cituar që “Në shkolla, fëmijët duhet të mësojnë gjuhën Amtare).pranë Katedrales Zoja Ndihmëtare, është hapur Shkolla e Parë Shqipe në vitin 1889. Ndërsa, disa vite më vonë ëhstë hap edhe shkolla për vajza. 

Me hapjen e këtyre shkollave citohet kështu:  “Në hapjen dhe zhvillimin e shkollave shqipe, bashkë me atdhetarët në Prizren, punuan edhe klerikët përparimtarë shqiptarë me ipeshkvinë e Prizrenit”. Në Prizren, përveç Katedrales dhe selisë Ipeshkëvore, ishin edhe këto objekte me karakter fetar dhe arsimor: Rezidenca për seminare, Shtëpia e Famullisë, Kuvendi i Murgeshave, Shkollat, Shoqata dhe Organizata të ndryshme që mirreshin me aktivitete kulturore dhe fetare dhe Organizata Bamirësie. Në bazë të njohurive dhe dokumenteve historike në Katedralen Zoja Ndihmëtare në Prizre,ruhen Reliktet (Eshtrat) e Shën Viktorit (emër në gj. Latine) apo Shën Nika (emër në gj. Greke).  “Emri i këtij shenjti në të dy gjuhët e ka kuptimin e emrit shqiptar Fitim (Fitimtar). Sipas dokumentit të dëshmisë së Imzot Bucciarielit eshtrat e Shën Viktorinit ishin nxjerrë nga varrezat në Ciriakë dhe ato ia kishte dhuruar atij, Sh. K. Propaganda Fide në vitin 1873 dhe janë të vendosura për nderim në Kishën Katedrale në Prizren nën eletrin e madh më 20 qershor 1875. Kutia është mbyllur dhe është përforcuar me vulën e argjipeshkvit, Imzot Dari Bucciarielit, me dyll. Konfirmimi i këtij dokumenti është bërë më vonë gjatë administrimit të Ipeshkvisë nga Imzot Smiljan Qekada, më 27 korrik 1963 dhe së fundi gjatë administrimit të Ipeshkvisë nga Imzot Nikë Prelës, më 10 dhjetor 1992”  Poashtu, në bazë të gjurmimeve që janë bërë në Katedralen e Prizrenit, portretet e Gjergj Kastriotit dhe të Janos Hunyadit, janë punuar nga piktori austriak Sincoëissnë vitin 1878 (Viti i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. 

Diocèse de Prizren-Pristina — Wikipédia
Rizbulohet i restauruar Portreti i Gjergj Kastriotit në Katedralen ...

(Kisha Brenda)                                                     (Portreti i Gjergj Kastriotit)

Katedralja e sotme “Zoja Nihmëtare” në Prizren | www.drita.info ...
Kisha e Zojës Ndihmëtare - Prizren

KISHA KATOLIKE – ZOJA NDIHMËTARE PRIZREN

KISHA SHËN GJERGJI – SINODALE

Kisha e Shën Gjergji është  ndërtuar në vitin 1887, ndërsa këmbanarja e saj u ndërtua në vitin 1903. Objekti në fjalë gjindet  në pjesën e vjetër të qyteti, gjegjësisht në lagjen Qafë Pazar në Prizren. Përbërja arktitektonike e kishës është tri anijatëshe, e ndërtuar me gur të gdhendur të lidhur me llaç gëlqeror, kurse pjesa e këmbënares është ndërtuar me tulla të lidhur me llaç gëlqeror. Në pjesën e jashtme, objekti nuk është suvatuar, ku shihen qartë strukturat e mureve. Kisha mbulohet me kulm dy ujor, të mbuluar me pllaka plumbi. Objekti posedon dy hyrje. hyrja kryesore nga ana perëndimore dhe një hyrje nga ana jugore. Nga ana lindore ndodhet absida gjysmë harkore kurse nga ana  perëndimore dhe jugore pranë hyrjeve ndodhet streha e cila mbështetet mbi shtylla guri me prerje rrethore. Në pjesën lindore,gjindet altari në formë gjysmë harkore. Para altarit gjindet Naosi, i cili ndahet ndahet narteksi nga shkallët. Pjesa perëndimore e enterierit, gjegjësisht mbi portën hyrëse ndodhet galleria. Ndërsa në pjesën jugore dhe perëndimore nga altari gjinden Proskomodia dhe Diakomikoni. Përballë kishës së Shën Gjergjit, gjindet një kishë tjetër me emër Shën Gjergji Runoviç. Kjo kishë (Shën Gjergji Runoviç), ishte shfrytëzuar si objekt konsullate nga Rusia në shekullin XIX. Poashtu shërbente edhe për pritjen e mysafirëve (dmth si shtëpi apo konak). Pastrimi i kishës, Riparimi dhe pastrami  i gurëve të dëmtuar në mure, Rindërtimi i qemerëve dhe kupolës nga guri, Monitmi i druri,Instalimet e elektrike, Rindërtimi i enterierit, Rindërtimi i Konakut qendror dhe shtëpisë së mysafirëve në oborr të Kishës dhe Montimi i këmbanave të  kishës, janë investimet dhe restaurimet që janë bërë pas përfundimt të luftës në Kosovë.

File:St. George Church (Synod) in Prizren 03.jpg - Wikimedia Commons
Church of Saint George, Prizren - Tripadvisor

KISHA ORTODOKSE SHËN GJERGJI – PRIZREN

KISHA E SHËN PREMTËS – KISHA LEVISHKA

(R. ISLAM – XHAMIA E XHUMASË)

Zona historike e Prizrenit është një kopsht i gjelbëruar, në mesin e së cilit gjindet objekte të kultit dhe ato fetare që ngjasojnë me lulet që qelin në stinën e pranverës.  Në mesin e objekteve fetare në këtë zonë historike, është dhe KISHA E SHËN PREMTËS. Ky objekt fetar, ka prejardhje Bizantine. Janë dhënë mendime nga disa shkencëtarë, se Kisha e Shën Premtës është kishë paleokristiane shek. V-VI.. mbi të gjitha mendohet se objekti në fjalë u ndërtua mbi një objekt paleokristian. Sipas shkencëtarëve, supozohet se themelet e kishës, vihen mbi themelet e tempullit Pagan – Ilir (para erës sonë). Ky tempull ishte përkushtuar për hyjneshën ilire të plleshmërisë dhe lindjes Prema apo Premta. Në mesjetën e vonshme, gjegjësisht me ardhjen e e slavëve në . Kjo kishë u ndërtua në vitin 1306-1307, me mirtimin e mbretit Millutin.  Punët e përgjithshme dhe meremetuese u udhëhoqën nga mjeshtrit e njohur të asaj kohe, Nikolla dhe Astrapa. Stili i ndërtimit të kishës në fjalë, u pasurua me shprehje specifike me një arkitekture artistike, dhe një kombinim mes tilit Bizantin dhe atij të kishës së Rashkës.. Pas rindërtimit të kishës nga mbreti Millutin, serbët përdorën emrin e mëparshëm të kishës, por gjithashtu bënë përshtatjen e saj nga Shën Premta në Sveta Petka. Ndërsa emri Levishka, mori emrin në bazë të rrjedhës së Lumbardhit. (pasi që rrjedha e Lumbardhit bëhej në anën e mjtë objektit). Me pushtimin e trojeve shqiptare nga, Perandoria Osmane në vitin 1455-1459, dhe rënia e Prizrenit nën këtë Perandori, nga objekti kishtarë u shëndrrua në xhami. CUMA CAMI (XHAMIA E XHUMASË). Ky emërtim njihet edhe sot e kësaj dite në popull. Faltorja e re u ndërtua mbi planimetrinë e kryqit. Me luftën e parë Ballkanike 1912, ky objekt fetarë, u kthye përsëri në Kishë. Gjatë shëndrrimeve të shuma nga kisha në xhami dhe anasjelltas, objekti përjetoi disa ndryshme si:  U suvatuan muret e brendshme, u mbyllen disa dritare, u ndërtua Minarja mbi Kambanare etj. Ndërsa muret e brendshme të kishës janë të pasura me afreska. Shtresa e parë e afreskave i takon periudhës mesjetare Bizantine ku mbizotërojnë shqiponjat dykrenare. Në shtresat e mëvonshme, dominojnë kompozicionet me motive biblike dhe të personaliteteve nga dinastia e Nemanjidëve etj. Në fillimet e saj, kisha ishte trianiatëshe, gjatë rindërtimit të vitit 1306/7 iu shtuan edhe dy kupola me ç’rast formohen pesë aniatat. Atëherë u bënë edhe gërmime arkeologjike në objekt dhe oborr. Kohë pas kohe,janë bërë zjarre djeigie të objektit Brenda dhe jashtë tij. Mirëpo, menjëherë janë bërë ndërhyrje dhe restaurime të objektit dhe afreskave murale.  Është i vetmi objekt fetarë në Prizren, që u bë pjesë e UNESCO-s në vitin 2006.

Kisha Ortodokse e Shën e Premtes - Prizren
Bogorodica Church Stock Photos - Download 88 Royalty Free Photos
Church of Our Lady of Ljeviš | Prizren | Kosovo | OzOutback

KISHA SHËN PREMTA (LEVISHA – XHAMIA E XHUMASË)

TEQJA E TARIKATIT HALVETI

Teqja e Tarikatit Halveti, gjindet në zonën hisyotikr te Prizrenit, gjegjësisht në lagjen e Saraçhanes. Ndërtesa në fjalë i është e tipit sakrale Islame, dhe i përket tarikatit Halveti. Fjala Halveti, rrjedhë nga gjuha arabe Halëet – që do të thotë vetmi. Emrin e mori nga themeluesi i saj PIRI I MADH OMARU – L HALVETIU. Themeluesi i kësaj teqe në Prizren vdiq në vitin 1397/8 në Tabriz. Themelimi i Teqes Halvetive në Prizren lidhet ngushtë me Sheh Osman Babën. Nga të dhënat bibliografike tregohet se ai (saj PIRI I MADH OMARU – L HALVETIU) ishte nga Vlesha, fshat i rrethit të Peshkopisë në Shqipëri. Shkollimet e para i mori në Medresenë  Serez (Greqi), ku edhe është përcaktuar për rendin e halvetive. Pasi mbaroi shkollimin ai punësohet për të shërbyer në Xhaminë e Kukli-Beut në Prizren. Gjatë punës së tij 2/3 vjeçare bie në sy devotshmëria e tij si besimtar, mendjehollësia e tij, aftësia çudibërëse etj. Ka shumë gojëdhëna që na lidhin me punën çudibërëse të tij. Një e tillë tregohet më poshtë: 

Një pasardhëseje të Kukli-Beut i kishte humbur djali, për këtë ajo shqetësohet tej mase. Ajo për ta gjetur të birin bën çmos, por se gjen dot. Në një rast, nëna e dëshpëruar e qan hallin me Osman Babën. Ky i jep kurajë, duke i premtuar se do t`ia gjej djalin, kudo që të jetë ai, dhe me të vërtetë ashtu ndodhi; djali kthehet në shtëpi, shëndosh e mirë. Ajo në shenjë falënderimi i fali Osman Babës një shtëpi dykatëshe, të cilën ai e shndërron në teqe, e njohur si ,,Asitane saraqhane tekesi’’. Kjo ngjarje ka ndodhur në vitet 1418-1428. Edhe pse disa të dhëna historike na tregojnë se themelimi i kësaj tee ka ndodhur në vitet 1604 – 1713 Teqja ka bazë drejtkëndëshe, e mbuluar me kulm katër ujor me tjegulla tradicionale. Në pjesën lindore gjendet hajati i dekoruar me shtylla të gdhendura nga druri. Semahanja paraqet një ndërtesë karakteristike,. Brenda teqes janë disa dhoma të veçanta. Semahnja – Dhoma e lutjes, Tyrbja – ku janë varrosur udhëheqësit e Teqes (Shehlerët). Ndërsa oborri është i shtruar me kalldrëm , në mes të tij  është një krua mermeri dhe Brenda tij rrjedhë ujë. Enterieri i Teqes është i dekoruar me pllaka qeramike me motive florale dhe arabeska. Përveç enterierit të këtij objekti, në Samahane gjenden elementet origjinale të saj, veglat e punës dhe veglat muzikore.

Databaza e Trashëgimisë Kulturore të Kosovës
Databaza e Trashëgimisë Kulturore të Kosovës
Teqja e Saraçhanës | Instagram photos and videos
Images at Teqja e Saraçhanës Halveti on instagram
Historiku i Teqesë së Halvetive të Prizrenit (FOTO) - Gazeta e ...

TEQJA HALVETI – PRIZREN

TYRBJA E SHEHZADEUT NË PRIZREN

E ndërtuar në vitin 1582, njihet si Tyrbja më e madhe në Ballkan. E themeluar nga Sylejman Axhiz Baba, kjo tyrbe ka një histori 400 vjeçare që është përcjellë brez pas brezi deri në ditët e sotme. I takon tarikatit Saadi. Në këtë tyrbe, lutjet janë çdo here të pranishme nga njerëz të ndryshëm, duke thyer kështu autoritetin e heshtjes dhe së keqes. Shumë vizitorë vijnë këtu, luten, lënë monedha, për të cilat besojnë në ralizimine lutjeve dhe dëshirave të tyre. Karakteristikë e kësaj Tyrbe është, edhe lisi mijëravjeçarë që ndodhet përballë saj. Ky lis njihet me emrin Lisi i Axhis Babës, dhe si e tillë edhe Tyrbja e mori po  këtë emër. Sot Tyrbja në fjalë, vizitohet nga mijëra njerëz për arsye të ndryshme, dhe është nën mbrojtjen e trashëgimisë kulturore të Kosovës.

11
Skeda:Rrapi Prizren6.jpg - Wikipedia

GURI I AXHIS BABËS

XHAMIA E SINAN PASHËS

E ndërtuar në vitin1615 nga Sofi SInan Pasha, kjo xhami ndodhet në zonën historike  të Prizrenit, gjegjësisht në qendër të qytetit. Sofi Sinan pasha shquhej si njeri i dijes, i shquar dhe person shumë i rëndësishëm në Perandorinë Osmane. Xhamia e Sinan Pashës ndodhet në Zonën Historike të qytetit të Prizrenit. Pozita e mirë gjeografike dhe dominuese e xhamisë, forma e ndërtimit të saj, proporcioni ndaj kupolës, materialet dhe teknikat e ndërtimit, një enterier i mrekullueshm dhe dekorimet e pasura, Xhamia e Sinan Pashës pasqyron një ndër objektet më karakteristike në Prizren. Ky monument është  vendosur mbi një bazament të ngritur ku qasja nga rruga bëhet në anën veriore nëpërmjet shkallëve të gdhendura nga guri. Ka planimetri katrore me një nishë në pjesën jug-lindore që e bën xhaminë më specifike në krahasim me xhamitë tjera në Kosovë. Vlen të përmendet që xhamia është ndërtuar nga gurët lumorë të latuar, të lidhur me llaç gëlqeror, ndërsa nga ana e jashtme është veshur me gurë të gdhendur (të cilët supozohet që janë marrë nga gërmadhat e Manastirit të Kryeengjëjve). Minarja e xhamisë është ndërtuar prej gurëve shtufe (siga), me bazë katrore dhe trung rrethor. Në pjesën e sipërme ndodhet një Sherefe. Para hyrjes në xhami ndodhet hajati i hapur, i punuar prej guri. Ky hajat ka tri kupola të mbuluara me plumb të cilat mbështeten në shtylla guri me bazë rrethore. Poashtu, xhamia mbulohet me një kupolë të gjerë më diametër 42.5 m. Enterieri paraqet një është hapësirë unike, e ndriçuar përmes dritareve të radhitura në nivele, me kupolë të pikturuar me motive florale në tri faza. Fazat e para të pikturave murale u takojnë shekujve XVI-XVII të punuar me teknikën “al seko, ndërsa faza e tretë i takon periudhës së shekullit XIX të punuar në stilin Barok, ku mbizotërojnë motivet me ngjyrë blu. Enterieri në përbërje ka mahvilin, mimberin dhe mihrabin po ashtu të dekoruar me piktura me motive florale dhe dekorime plastike të punuara në gurë. Në pjesën veriore të xhamisë, pranë shkallëve gjendet një fontanë guri e dekoruar e cila shërben për abdes (ritual fetar) dhe shfrytëzim publik. Në pjesën jugore të xhamisë gjendet oborri i madh i rrethuar me mure nga guri. Sipas karakteristikave që ka xhamia,  i takon tipit të xhamive me nishë (Mihrab) dhe me Hajat (Portik) të ndërtuar prej guri, në të cilin gjendet edhe një mihrab. Deri në vitin 1912, Xhamia i shërbeu nevojave fetare. Gjatë kohës së luftërave Ballanike dhe Luftës së Parë Botërore xhamia u shfrytëzua nga ushtria serbe dhe bullgare si depo për municion. Xhamia e Sinan Pashës, pësoi një dëmtim të rëndë, me ç’rast u dëmtua rëndë Hajati i xhamisë në vitin 1919.  Mbështetur në gjurmët dhe dokumentet e vjetra, Xhamia si tërësi është restauruar disa herë, si pasojë e dëmtimeve që ka pasur ndër shekuj. Në vitin 1967, është formuar Enti për mbrojtjen e Monumentve dhe Përmendoreve. Nga ky vit, filloi përkrahja dhe përkujdesja e monumenteve të Kulturës dhe Fetare. 

Ndërsa në vitet 1968-69, pas një renovimi të thellë që iu ë objektit, Xhamia e Sinan Pashës shëndërrohet në një Muze të Dorëshkrimeve Orientale.  Gjatë viteve 1973-1978, bëhet konservimi i dhe restaurimi i pikturave murale. Ndërsa që nga viti 2003,  Xhami SInan Pasha, hapet tërësisht për besimtarët dhe shërbime të tjera fetare. Në vitet e fundit parashihet që të që të krijohen hapësira përcjllëse për dhe rekreative në kuadër të kompleksit të këtij objekti. 

Database of Cultural Heritage of Kosovo
Sinan Pasha mosque | Prizren | Kosovo | OzOutback
World Beautiful Mosques Pictures
Sinan Pasha Mosque

XHAMIA E SINAN PASHWS

NAMAZXHAHU

Namazxhahu gjendet në anën veri-perëndimore të qytetit pranë rrugës magjistrale Prizren-Gjakovë. Fjala Namazxhah rrjedh nga gjuha persiane që do të thotë vend për falje (apo lutje). Në vitin 1455,  Prizreni ra nën sundimin e Perandorisë Osmane. Isa Beu, ishte komandant i Fatih Sulltan Mehmetit. Poashtu, Isa Beu është  njohur për ndrtimin e Namazxhahut, që shërbeu për kryerjen e ritualeve fetare të ushtarëve të Perandorisë Osmane në Prizren.  Vlen të përmendet që mjeshtri kryesor  dhe mbikqyrës  I këtij tempulli ishte Ahmed Çaushi. Mjeshtri dhe mbikëqyrësi kryesor ishte Ahmed Çaushi. Pas vendosjes së plotë të administrimit Osman në Prizren Namazxhahu, ky tempull, përveç faljes nga ushtarët turq të asaj kohe, filloi të shërbente edhe për falje nga bujqërit që punonin tokat e tyre. Ndryshe në popull, Namazxhahu njihet edhe si Kërëk Camii, apo Xhami e thyer.Me përkrahje edhe të Komunës së Prizrenit, hartohet dhe implementohet projekti i restaurimit të Namazxhanut dhe parkut rreth saj. Namazxhahu është ndërtuar me planimetri drejtkëndëshe nga gur të gdhendur të lidhur me llaç gëlqeror. Nëpërmjet tri shkallëve ngjitet në platenë ku gjendet një mur me lartësi rreth 1 metër, ku është paraqitur nisha që e shënjon mihrabin. Në këndin e djathtë të murit gjendet minarja me bazë katrore dhe trung gjashtë këndor, të punuar nga gur të gdhendur. .

Databaza e Trashëgimisë Kulturore të Kosovës

NAMAZXHAHU

Filed Under: Featured Tagged With: ARGJIRA (ARI) UKIMERI, objektet fetare, trashegimia

Artikujt e fundit

  • NDJESHMËRIA SI STRUKTURË – NGA PËRKORËSIA TE THELLËSIA
  • Si Fan Noli i takoi presidentët Wilson the T. Roosevelt për çështjen shqiptare
  • TRIDIMENSIONALJA NË KRIJIMTARINË E PREҪ ZOGAJT
  • Kosova dhe NATO: Një hap strategjik për stabilitet, siguri dhe legjitimitet ndërkombëtar
  • MEGASPEKTAKLI MË I MADH ARTISTIK PAS LUFTËS GJENOCIDIALE NË KOSOVË!
  • Veprimtaria atdhetare e Isa Boletinit në shërbim të çështjes kombëtare
  • FLAMURI I SKËNDERBEUT
  • Këngët e dasmës dhe rituali i tyre te “Bleta shqiptare” e Thimi Mitkos
  • Trashëgimia shqiptare meriton më shumë se sa emërtimet simbolike të rrugëve në New York
  • “Unbreakable and other short stories”
  • ÇËSHTJA SHQIPTARE NË MAQEDONINË E VERIUT NUK TRAJTOHET SI PARTNERITET KONSTITUIV, POR SI PROBLEM PËR T’U ADMINISTRUAR
  • Dr. Evia Nano hosts Albanian American author, Dearta Logu Fusaro
  • DR IBRAHIM RUGOVA – PRESIDENTI I PARË HISTORIK I DARDANISË
  • Krijohet Albanian American Gastrointestinal Association (AAGA)
  • Prof. Rifat Latifi zgjidhet drejtor i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT