Këshilli i Sigurisë së Kombeve të Bashkuara ka shqyrtuar të hënën në Nju Jork, në një mbledhje me dyer të mbyllura, raportin e parë të “mekanizmit të përbashkët hetimor”, organizëm i ngritur për të provuar se cilët janë përgjegjësit e përdorimit të armëve dhe agjentëve kimik në Siri. Pjesë e këtij mekanizimi me 3 anëtarë është dhe diplomati shqiptarAdrian Neritani Ai thotë se “Është arritur në përfundimin se në 91 raste janë përdorur armët kimike ose kimikatet. Nga këto, ekipi i hetuesve ka rishikuar dhe analizuar të gjithë këtë evidencë kolosale, e kanë konkluduar se, në të paktën 8 raste ka informacion që mund të hetohet më tej, për të gjetur se kush janë përgjegjësit që qëndrojnë prapa përdorimit të tyre”. Në lidhje me identifikimin e autorëve përgjegjës, zoti Neritani theksoi se, “Ky është qëllimi dhe objektivi ynë. Do të bëjmë të gjitha përpjekjet e mundshme që të arrihet në një përfundim. Një afat maksimal fillestar është fundi i shtatorit të këtij viti, i cili mund të shtyhet edhe më tej në varësi të ndonjë vendimi që duhet të marrë Këshilli i Sigurimit”. Duke u ndalur te përplasjet mes fuqive të mëdha në Këshillin e Sigurimit mbi Sirinë, ai sqaron se rezultatet e këtij hetimi janë të pakontestueshme, por palët ndahen tek autorët. “Grupet ndahen për t’i dhënë përgjigje pyetjes se, kush është përgjegjësi. Në këtë pikë ka dallime të jashtëzakonshme, me apo pa arsye, të cilat duhet t’i shohim kur të bëhen hetime më të plota”, deklaroi më tej Adrian Neritani. Diplomati shqiptar është zgjedhur në këtë detyrë me propozim të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së vitin e kaluar.
SIRIA I KA PERDORUR ARMET KIMIKE 1700 VJET ME PARE
Nga Gezim Llojdia*/
1.
Siria ka një traditë të hershme në prodhimin dhe përdorimin e armëve kimike. Këtë e thonë gjetjet arkeologjike dhe zëri i arkeologëve. Duket se rajoni mund të keni parë luftën kimike qysh 1700 vjet më parë. Një nga incidentet më të hershme e dokumentuar e nxjerrjes së gazit helmues mund të ketë ndodhur në një provincë lindore sirian. Një arkeolog nga Universiteti i Mbretërisë së Bashkuar të Leicester ishte parë të publikohen gjerësisht dëshminë e një sulmi me gaz helm lashtë . Sipas deklaratave të lëshuara nga universiteti , Dr Simon James erdhi në përfundim e tij befasuese pasi rishqyrtimin e eshtrave të rreth 20 ushtarëve romakë që kanë vdekur në një hapësirë të ngushtë dhe nën rrethana misterioze duke mbrojtur qytetin e tyre nga sulmuesit persiane rreth viteve 256 pas Krishtit.Gërmimet në këtë zonë në vitet 1920 dhe 1930 , si dhe një gërmim të mëvonshme në vitin 1986, ndihmoi rikrijim Hulumtuesit Udhëzuesit ” të skenës . ” Për persët për të vrarë 20 burra në një hapësirë më pak se 2 metra të lartë apo të gjerë , dhe rreth 11 metra e gjatë , fuqitë e kërkuara mbinjerëzore luftarake – ose diçka më shumë tinëzare “, James tha në një deklaratë. ” Unë mendoj se Persianët vendosen shakull në galerinë e tyre , dhe kur romakët depërtuan ,duke shtuar kimikate dhe pompohet retë,që krijuan mbytje në tunelin romak. sulmi la shumë pa ndjenja në sekonda , vdekur në minuta . “Arkeologët treguan se lloi i gazit është krijuar duke shtuar në një kompleks bitumi duke djegur dhe squfur të zjarrit. Kur ndizen , materiale të tilla retë e dendura lëshojnë gazeve që shkaktojnë mbytje.
2.Deklarata që sjell agjencia Rojter bënë fjalë për shumën rreth 1000 ton armë kimike deklaruara nga Siria. Siria shpalli te ONAK prodhimin e 30 mbushje dhe objektet e magazinimit , tetë njësitë mobile mbushje dhe tre armë kimike të lidhura me objektet .
Ato përmbanin rreth 1.000 ton të armëve kimike , kryesisht në formën e prekursorëve të para, 290 ton municione të ngarkuar dhe municioneve 1230 paplotësuara tregojnë dokumentet e ONAK.Duke bërë fjalë për këtë sasi gjigante lendeve helmuese disa shtete janë angazhuar për ti shkatërruar në një vend tjetër ku midis këtyre vendeve është zgjedhur edhe vendi i varfër në rajonin e Ballkanit,Shqipëria. Britania ka premtuar 3 milion $, ndërsa Rusia , Franca dhe Kina thanë se do të dhurojë ekspertët dhe stafi teknik, të cilët kanë nevojë për të dëshmuar procesin e gjatë shkatërrimit .
3.
Përzgjedhja e Shqipërisë është menduar për kushte dhe rrethanat si dhe për nevojën për euro që ka vendi ballkanik pas një tranzicioni të lodhshëm e të mundueshëm 20 vjeçar. Për të kuptuar rrezikun që sjell ku mision i vështirë për vendin ballkanik mjafton të kuptosh se poja e këtij vendi do të jetë gjysmë po duke pasur parasysh edhe presionin që do të bëjnë ambientalistët dhe shoqatat e përafërta me to por edhe gjysmë e zërit të qeveritarëve të cilat do të duhet të shkelin disa premtime që kanë bërë siç ishte rasti për ndalimin e importit të mbeturinave ,një nga ligjet e para të qeverisë. Mirëpo mjafton të lëvizsh nëpër disa zonë në jug të vendit për të kuptuar se katastrofa mjedisore e ndotjes së këtij vendi nga mbeturinat e fqinjëve është prezente. Goma të përdoruar të cilat fqinjët i kanë hequr nga territori i tyre duke paguar ca shqiptarë të cilët kanë korruptuar doganierët dhe i kanë shkarkuar ato nëpër mjedise e areale ku turizmi një ditë pritet të ketë zhvillim. Vendi ynë trashëgoi nga koha e monizmit sasira të konsiderueshme të armatimit luftarak dhe kimik. U asgjësua shprehen specialistët. Mirëpo mbetjet luftarake nga luftërat në këtë vend kanë lënë gjurmë. Ende në detin jugut e më gjerë janë prezentë predhat nga luftërat ende dhe ende nuk janë pastruar nga ky material i rrezikshëm. Me gjithë këto si nuk të mjaftonin, vendit tonë im afrohet një tjetër mundësi infektimi nga këto materiale që mezi u hoqën me para,punë e katastrofë si Gërdeci. Asgjësimi i armëve kimike të një vendi tjetër diku në gadishullin arabik .Zgjidhja më e mirë do të ishte që këto helme të këtij vendi që i ka prodhuar nga kohët e lashta e deri më sot të shkarkoheshin diku në stepat e Azisë,ndoshta në Rusi e më gjerë. Dhe nëse NATO na e zë kokën me derë,do të jetë lexueshëm qëndrimi. E mira do të qe që këto helme të mos shkarkoheshin në këtë vend sepse edhe kështu është munduar shumë nga helmet e tij.
*Msc.Anëtar i Akademisë Evropiane të Arteve