KUJTOJ ARTISTIN BERATAS, KOMPOZITORI I SUKSESSHËM, I NDRITURI:
ASQERI KADËNA- 12 JANAR 1934 – 8 KORRIK 2001/

Nga Pierre-Pandeli Simsia/

Artistët kanë të veçantën e tyre; ata krijojnë art, artin e pavdekshëm që trashëgohet ndër breza. Atyre u shkëlqen fytyra, janë njerëz fisnikë, artistë në shpirt, në komunikim.

“Rri e derdhur ti në bronx
Margaritë moj, në mes të qytetit.
Rri vështron e nuk çmallesh dot,
Njerëzit i përshëndet me buzë të qeshur.

Ëmbël vështron ti lagjen tënde,
Dyert që të pritën, të përcollën,
Vijn’ pranë teje nëna, motra, vëllezër,
Ti e qeshur u ke zgjatur dorën…!”

Këto vargje të thjeshta i kam shkruar shumë vite më parë, në fillimvitet 80-të, në moshën time të adoleshencës.
Duke qenë shumë i pasionuar pas muzikës, këngës së bukur shqiptare, interpretues në instrumentin e trombës, sigurisht, në ato vite kisha pasion edhe letërsinë.
Në qytetin tonë sapo ishte vendosur busti i Heroinës së Popullit Margarita Tutulani në lulishten pranë shëtitores së bukur përpara Shtëpisë së Kulturës që mban emrin e heroinës, punuar mjeshtërisht nga artisti Vangjel Papa. (Nëse jam gabim për emrin e artistit Papa, ju lutem më korrigjoni)
Në shëtitjet (xhirot) e mbrëmjeve të bukura e të paharuara të Beratit në atë bulevard kryesor, Margarita e derdhur në bronx, e bukur, e qeshur, e heshtur, vërtetë të duket se të përshëndet, madje edhe në ditët e sotme.
Pikërisht, nisur nga kjo, në ato vite, i ri në moshë, më lindi dëshira të shkruaja disa vargje në formë vjershe. Edhe për vetë faktin se, shtëpia e heroinës me shtëpinë time, ndahen me një murr, ku dritaret e dhomave të shtëpisë sime, shikohen në avllinë e shtëpisë së heroinës.
Pasi e kisha përfunduar vjershën, më lindi një ide tjetër; pse mos të kompozohej e të bëhej këngë?
Një vit më parë kisha bashkpunuar me kompozitorin Fatmir Agalliu dhe kënga jonë fitoi çmimin e dytë në një nga festivalet e rretheve që zhvilloheshin në ato kohë.
Duke e lexuar vjershën e saposhkruar, mendja menjëherë më shkoi tek kompozitori i mirënjohur i qytetit tonë, artisti i talentuar që vetëm buzëqeshja i lulëzonte në fytyrën e tij, njeriu i urtë dhe punëtor me shpirt të mirë që ndihmën për njerëzit e shumtë e kishte të veçantë në karakterin e tij, i ndrituri, ASQERI KADËNA.
Pse më shkoi mendja te kompozitori Asqeri Kadëna?
Sepse, ai ishte paraqitur edhe në anketën muzikore të vitit me këngën “Erdhën djem e vajza” kënduar nga këngëtarja Luljeta Përbasha dhe kishte fituar çmimin e parë, ku në atë anketë ishin konkuruese edhe kënga: “Erdhi nusja nga qyteti” kompozuar nga Agim Prodani dhe kënduar nga Naile Hoxha, apo kënga “Marinarë të Atdheut tim” kënduar nga këngëtari durrsak Petrit Dobjani.
Pa u menduar thellë, një mbasdite, nisem drejt Shtëpisë së Pionierit, ndërtesë e bukur dykatëshe, e ndërtuar në një lulishte tjetër të Beratit, pranë Bibliotekës Publike “Vehxhi Buharaja”
Sa e sa talente të shumtë artistë të qytetit Berat e kanë nisur udhën e tyre të bukur, të gjatë e të vështirë, udhën e artit nga ajo shtëpi pionieri.
Mjeshtri i talentuar Asqeri Kadëna, kishte pak vite që ishte emëruar Shef i Seksionit Artistik në Shtëpinë e Pionierit ku punoi për 20 vjet rresht. Ka meritën e madhe që, përveçse ngriti kurset e para të instrumenteve të ndryshëm, dolën edhe këngëtarë të mirënjohur e të suksesshëm të skenës kombëtare shqiptare si: Tenori i Teatrit të Operas dhe Baletit, i ndjeri Ruzhdi Karaj, tenori, pedagog në Shkollën e Mesme Artistike “Ajet Xhindole” Berat, i mirënjohuri Dhimitër Dushi, e talentuara këngëtare profesioniste e Estradës së Beratit dhe tani e Estradës së Vlorës, Ludmilla Baballëku, i mirënjohuri këngëtar i suksesshëm i skenës shqiptare, Kozma Dushi…
Artistët në qytetin tonë janë të njohur, pavarësisht njohjeve personale, jo për faktin se jemi vendas dhe e njohim njëri tjetrin brez pas brezi, por, ata kanë të veçantën e tyre; ata krijojnë art, artin e pavdekshëm që trashëgohet ndër breza. Atyre u shkëlqen fytyra, janë njerëz fisnikë, artistë në shpirt, në komunikim.
Edhe pa u njohur personalisht me artistët, kur shkëmbehesh në rrugë, përshëndetesh buzagaz.
Në shtëpinë e pionierit kisha shkuar përpara orës kur ai duhet të vinte. Po e prisja tek dera kryesore; në dorë mbaja letrën ku kisha shkruar vjershën.
Nuk vonoi shumë dhe mjeshtri artist u shfaq në bulevard, u kthye djathtas dhe eci në udhëkalimin përmes lulishtes. Kur iu afrua derës për të hyrë brenda, më përshëndeti ngrohtësisht.
Ndërsa ai hyri brenda, unë i heshtur, po e ndiqja nga pas dhe nuk po më dilnin fjalët se si do t’ia filloja mendimin tim.
Ai ndaloi hapat, u kthye nga unë:
– Pret ndonjë njeri? – më pyeti.
– Jo! – thash, gjithmonë i druajtur. – Ty po të prisja!
Ai buzëqeshi. – Do këndosh? – më pyeti në formë shakaje.
– Jo! – iu përgjigja prerë. – Kam diçka këtu për ty dhe vështrimin e hodha nga letra që mbaja në dorë.
– Çfarë është kjo letër? – dhe zgjati dorën.
Ia dhash letrën, por, ndërkohë, në hyrjen kryesore u dukën disa nxënës të hyjnë brenda.
Me të folurën dhe të qeshurën e tyre, ata na u afruan, e përshëndetën maestron dhe qendruan aty, si për të mësuar diçka rreth bisedës sonë.
Asqeriu, i hodhi një shikim asaj çfarë unë kisha shkruar dhe, pasi u përshëndet me nxënësit e ardhur, më thotë, ngjitemi lart.
Ndërsa ne gjitëm shkallët për në katin e dytë, nga pas dëgjuam hapat e nxënësve që po ngjiteshin edhe ata sipër. Na ndoqën nga pas edhe kur ne hymë në dhomën e tij të punës.
Me urtësinë e tij, me dashurinë për fëmijët, për talentet e rinj, nuk i kundërshtoi ata nxënës, vetëm, pasi u ul, tha: – Ju lutem, dua qetësi!
Asgjë nuk pipëtinte. Pasi e lexoi, më pa në sy, sikur donte të më pyeste e të më thoshte diçka.
– Nëse të pëlqen kjo vjersha që kam shkrur, kam shumë dëshirë, nëse do jetë e arsyeshme nga ty të bëhet këngë dhe nëse do jetë e pranueshme të këndohet në festivalin e këngës në Berat. Jam frymëzuar nga busti i Margarita Tutulani-t, vazhdova t’i flas.
Ai tundi kokën në shenjë pohimi; shikimin e hodhi përsëri nga ajo ç’kisha shkruar. Ishte i përqendruar dhe, pas disa sekondash na tha pa iu drejtuar askujt.
Tani, duhet të dilni të gjithë jashtë; më duhet të punoj pak…
Ne u çuam dhe pa zhurmë, me hapa të ngadaltë dolëm nga dhoma e tij e punës.
Unë zbrita poshtë dhe nuk dija ç’të bëja; po mendoja: të rrija aty e të prisja, apo të ikja.
Nga lart në katin e dytë, u dëgjuan tinguj të panjohur të fisarmonikës. Kisha ndjesinë, sigurisht, maestro Kadëna po kompozonte vargjet e mija. Filluan emocionet të ndjehen në qënien time; kuptova se po ndjeja dridhje trupi. Eca drejt lulishtes në anën e majtë dhe u ula në një stol.
Nuk mund ta përcaktoj dot me saktësi se sa minuta apo orë kishin kaluar, kur pash nxënësit që po më thërrisnin: – Hej, o çuni, po të kërkon mësues Asqeriu. Shpejt, hajde se po të kërkon…
Nuk e mohoj, emocionet m’u shtuan! Ndërsa i afrohesha derës, ata vazhdonin të më thoshin: – Shpejt, shpejt, po të thërret mësues Asqeriu.
U ngjita në katin e dytë. – Ulu! – më tha maestroja. – Dëgjoje tani këngën.
Gishtat e tij filluan të lëviznin mbi tastjerën e fisarmonikës.
Po dëgjoja një vijë melodike të panjohur për mua pa kuptuar asgjë. Ishte introduksioni i këngës dhe, kur unë nuk e prisja, maestro filloi ta këndojë vetë këngën, njëkohësisht duke lëvizur gishtat mbi fisarmonikë dhe syt i mbante në letrën përpara vjershës. Ai këndonte shumë bukur. Kishte zë të kthjellët, intonativ. Ishte hera e parë që e dëgjoja nga afër mjeshtërin Asqeri Kadëna të këndonte. Ai zë melodioz më ka shoqëruar shumë vite dhe shpesh mendoja me vete: Pse nuk u bë edhe këngëtar artisti Asqeri Kadëna!
Kush i ka provuar emocionet në krijimtarinë e tij letrare artistike, duhet të më kuptojë shumë mirë edhe mua, emocionet që po jetoja në ato çaste, emocion dhe gëzim.
Pasi mbaroi interpretimin e këngës së sapokrijuar, më pa në sy dhe, si gjithmonë, duke qeshur, më tha: – Hë, të pëlqeu kënga apo jo?
Unë buzëqesha dhe tunda kokën në shenjë pohimi edhe pse vija melodike ishte e panjohur për mua.
– Ja, u krijua edhe kënga, – vazhdoi maestro. – Kjo është fillimi i këngës, por do ta punoj edhe pak, jo vetëm në vijën muzikore, por edhe mund të shtoj dhe të heq diçka nga kjo që ke shkruar.
Unë përsëri tunda kokën në shenjë pohimi. Isha gati ti thoja, bëj ç’të duash, vetëm kënga të dalë bukur dhe të këndohet. Kujtoj që e falenderova.
Atë vit, Estradës së Beratit, i ishin shtuar edhe dy artiste të reja në moshë këngëtare dhe aktore; vajza të bukura si vetë mosha e bukur e rinisë, elegante, që binin në sy, të sjellshme, të respektuara, interpretuese të talentuara: Mirela Langore dhe Pranvera Belliu.
Pa u menduar shumë, e pyes: – Kush do ta këndoj këngën, Mirela Langore?
Mirela këndonte qetë, bukur.
– Të shohim, m’u përgjigj maestro Kadëna. Nuk e kam menduar…
……………………………………………………………………………………..
Në një nga sallat e mëdha të Shtëpisë së Kulturës “Margarita Tutulani”, artistët beratas të moshave të ndryshme anëtarët e Grupit Karakteristik të Këngës dhe Valles Qytetare Beratase i krijuar në vitin 1979 nga Mjeshtri Asqeri Kadëna që ishte edhe drejtues dhe udhëheqës artistik i grupit, vinin për të bërë prova për premierën e radhës.
Kënga Qytetare Beratase, thesar i Artit dhe Kulturës Shqiptare, vlerësuar si Pasuri Kombëtare, Trashëgimi e Pasurisë Botërore të UNESCO-s. Është nder dhe krenari për cilindo ne, pavarësisht është apo nuk është qytetar beratas.
Një mbasdite, ndërsa ngjitesha sipër për në katin e tretë për të bërë prova në instrumentin e trombës me mësuesin e sukssesshëm Fatos Hazizi, pedagog në instrumentin e trombës në Shkollën e Mesme Artistike “Ajet Xhindole” Berat, pjesëmarrës në orkestrën simfonike të Radiotelevizionit Shqiptar në Festivalin e 15-të dhe në Festivalin e 17-të të Këngës në Radiotelevizion, por, që e mallkuar biografi ia ndaloi të drejtën e punësimit në Orkestrën e Radiotelevizionit Shqiptar, qendrova pak çaste përpara sallës ku bëheshin provat.
Drejt meje, vjen artistja Xheni Kadëna, bashkëshortja e mjeshtrit Asqeri Kadëna, ajo zonjë grua, fisnike, aktore e talentuar dhe e mirënjohur e Estradës së Beratit, njëkohësisht edhe prezantuese e Grupit Karakteristik të Këngës dhe Valles Qytetare Beratase.
E qeshur, ashtu siç ishte gjithmonë edhe në jetë (Zoti i kishte bekuar ata dy bashkëshortë artistë të mrekullueshëm, të qeshur, të dashur, të respektueshëm, të komunikueshëm) u afrua tek mua dhe më tha: – Kënga ka dalë shumë e bukur. Urime! Do ta dëgjosh vetë.
Po ndjeja gëzim, emocione. Artistja Xheni Kadëna, sikur e kuptoi atë që unë po përjetoja në ato çaste, më ra tre herë shpatullave: – Tani ngjitu lart, bëj prova, se edhe ne do fillojmë provat tona…
……………………………………………………………………………………..
Shkruajta këto kujtime të bukura, emocionuese dhe të paharuara për artistin e ndritur, i ndjeri Asqeri Kadëna që me punën e tij të palodhur për vite e vite me radhë, me krijimtarinë e tij artistike të larmishme, mbetet Gjerdan i Artë i Artit dhe Kulturës Beratase, Pasuri Kombëtare.
E kujtojmë mjeshtrin e suksesshëm Asqeri Kadëna, beratasin e ndritur, ish anëtarin prej shumë vitesh i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, vlerësuar me dekorata urdhër të lartë nderi nga Shteti Shqiptar, nga Këshilli Bashkiak i Beratit, Laureat i çmimit kombëtar, vlerësuar me çmime të shumtë nga juritë në aktivitetet e ndryshme artistike…