Aurenc Bebja – Page 18 – Dielli

JOURNAL DES DÉBATS POLITIQUES ET LITTÉRAIRES (1935) / POLITIKA E NDËRTIMIT TË RRUGËVE NË KOHËN E MBRETIT ZOG

July 23, 2022 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 23 Korrik 2022

“Journal des débats politiques et littéraires” ka botuar, të martën e 2 korrikut 1935, në faqen n°6, një shkrim në lidhje me politikën e ndërtimit të rrugëve në kohën e Mbretit Zog, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Politika e rrugëve në Shqipëri.

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Zyra e shtypit shqiptar na komunikon shkresën në vijim :

“E dimë që mungesa e rrugëve ka qenë prej kohësh një pengesë për zhvillimin e tregtisë ndërkombëtare që kalon nga Shqipëria.

Që tani e tutje, qeveria shqiptare, e frymëzuar nga dëshira e mbretit Zog I, ka vendosur t’i japë një zhvillim të konsiderueshëm ndërtimit të rrugëve të reja që depërtojnë në zemër të vendit përmes peizazheve piktoreske. Është e panevojshme të thuhet se këto rrugë komunikimi kanë interes strategjik të rendit të parë.

Kështu rruga e re kryesore do të çojë në qytetin (komunën) e Pulajt, i cili ndodhet mbi lumin e Bunës, në Shkodër. Jo vetëm që kjo rrugë do t’i lejojë vizitorët të admirojnë vendet e bukura të atdheut, por ideja e sovranit është t’u japë më shumë avantazhe fshatarëve për të shitur mallrat e tyre në Shkodër.”

L’ÉCLAIR (1919) / LETRA E KOMANDANTIT FRANCEZ : “GREKËT DUHET TË KUPTOJNË SE EDHE SHQIPËRIA KA TË DREJTË TË EKZISTOJË…”

July 21, 2022 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 21 Korrik 2022

“L’Éclair” ka botuar, të hënën e 15 shtatorit 1919, në faqen n°2, letrën e Felix Holtz, ish-komandantit francez të Batalionit të Parë të kombësorëve shqiptarë në Korçë, në lidhje me mbrojtjen e interesave të Shqipërisë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Çështja e Shqipërisë

Një popull që pretendon të drejtën e tij për të ekzistuar

Ne kemi marrë letrën e mëposhtme nga komandanti Felix Holtz, ish-komandant i Batalionit të Parë të kombësorëve së shqiptarëve. Ne nxitojmë ta botojmë atë :

“Ndër çështjet që i interesojnë Gadishullit Ballkanik, është një që ende pak njihet, por që gjithsesi do të duhet të zgjidhet : bëhet fjalë për çështjen shqiptare.

Shqiptarët formojnë një grup etnik të përcaktuar në mënyrë perfekte dhe Konferenca e Londrës ka vendosur tashmë shumë qartë kufijtë e vendit : në veri, mirditorët dhe malsorët katolikë; në qendër, gegët myslimanë; në jug, toskët, që përbëjnë tre të katërtat e popullsisë ortodokse greke.

Por shqiptarët, qofshin katolikë, myslimanë apo ortodoksë, pretendojnë vetëm kombësinë shqiptare; gjuha e tyre është me origjinë latine; veshja dhe zakonet e tyre janë të veçanta.

Nëse deri më tani shqiptarët nuk janë dukur të kërkojnë energjikisht të drejtën e tyre për ekzistencë, kjo është sepse ata shpresojnë se pushtetet do të marrin parasysh të drejtën e tyre për vetëvendosje dhe se ato do t’u lënë atyre autonominë e tyre.

Dikush mund të pyesë veten nëse shqiptarët janë të aftë të administrojnë veten; megjithatë, nën Princin Vidin, revolucioni shpërtheu pikërisht sepse në krye ishte vënë një i huaj, i cili nuk dinte të kuptonte mentalitetin e tyre. Por ata që kanë banuar në Shqipëri gjatë luftës e dinë se në të vetmen zonë të Korçës, të pushtuar nga trupat tona, shqiptarët, nën mbrojtjen tonë, kanë organizuar dhe administruar në mënyrë të përsosur punët e vendit të tyre, kanë krijuar shkolla kombëtare, kanë menaxhuar financat në në një mënyrë kaq të ndershme, saqë, të privuar nga 700.000 franga nga grekët të cilët u detyruan të largoheshin nga Korça, ata mundën, pas disa kohësh, të rimëkëmbnin kapitalin e tyre.

Nga pikëpamja ushtarake ata mundën, me ndihmën e disa oficerëve francezë, të organizonin një forcë policie dhe një batalion që kontribuoi në tërheqjen (largimin) e austriakëve dhe bullgarëve. Batalioni është cituar, për më tepër, në urdhërin e ushtrisë.

Ushtria trime shqiptare, duke përparuar në tokën shqiptare, përjetoi ndjenjat e alzasienit (banor në Alsace) që luftonte për Alsace-Lorraine; shumë të guximshëm, shumë luajalë, besnikë ndaj fjalës së tyre, ata e kanë vendosur besimin tek Franca. Ata e njohin atë si çliruesen e të gjitha kombeve të shtypura. Franca, duke u dhënë atyre ndihmën e forcës së saj morale, do t’u kthejë atyre ndihmën që i sollën trimërisë së oficerëve, dhe grekët, që në të kaluarën kishin nevojë për mbështetjen e Francës dhe aleatëve të saj për të patur të drejtën e tyre për të ekzistuar, duhet të kuptojnë, nëse udhëhiqen vetëm nga parimet e drejtësisë, se edhe Shqipëria ka të drejtë të jetojë.”

Komandanti FELIX HOLTZ

REVISTA FRANCEZE (1922) / A ËSHTË E KËNAQUR SHQIPËRIA ME VENDIMIN E KONFERENCËS SË AMBASADORËVE PËR KUFIJTË E SAJ ? – OPINIONI I MIT’HAT FRASHËRIT

July 14, 2022 by s p

Portret i Mit’hat Frashërit në Paris (1920). – © Auguste Léon – Albert Kahn Collection

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 14 Korrik 2022

Revista franceze “Les Cahiers des Droits de l’Homme” ka botuar, me 25 janar 1922, në faqen n°47, opinionin e atdhetarit, shkrimtarit, diplomatit dhe politikanit shqiptar, z. Mit’hat Frashëri**, në lidhje asokohe me vendimin e Konferencës së Ambasadorëve për kufijtë e Shqipërisë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Korrespondencë

Në Shqipëri

Paris, 26 dhjetor 1921.

Zoti Sekretar i përgjithshëm,

Në letrën tuaj të datës 22, ju më pyesni nëse vendimi i Konferencës së Ambasadorëve për kufijtë shqiptarë kënaq Shqipërinë dhe nëse jo, cilat janë rezervat dhe kritikat që na frymëzon ky vendim?

Shqiptarët kujtojnë, me mirënjohje të përzemërt zërin e ngritur në prill 1920 nga Lidhja Franceze për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Qytetarit, dhe jehonën e favorshme që ky zë gjeti në të gjitha qarqet franceze. Në Konferencën e organizuar nga Lidhja në sallën e Shoqërisë Gjeografike, u mor një rezolutë, e cila ndër të tjera shprehu dëshirën për të parë dhënien e pavarësisë së Shqipërisë dhe kufijve të saj të vitit 1913. (Shih [Shqipëria dhe Paqja e Evropës, f. 70.])

Megjithatë, Konferenca e Ambasadorëve, duke konfirmuar sovranitetin dhe pavarësinë e Shqipërisë, bëri korrigjime territoriale në tri pika të kufirit.

Një nga këto korrigjime i imponon Shqipërisë sakrificën e dhimbshme të një treve të populluar nga të paktën 40 mijë banorë, të gjithë shqiptarë nga raca, gjuha dhe ndjenjat. Është rajoni i Gorës, në jug dhe në perëndim të qytetit të Prizrenit. Ky gjymtim i imponohet Shqipërisë për asnjë arsye tjetër veçse asaj për t’i siguruar shtetit fqinj (Serbisë) një pozicion strategjik dominues, shqetësim të kotë për një vend dymbëdhjetë herë më të madh dhe më të fortë se Shqipëria.

Konferenca, ndër të tjera, parashikon dy modifikime të tjera në kufirin e Shqipërisë, njëri në veri të qytetit të Shkodrës, tjetri në anën e Dibrës, gjithmonë në dobi të shtetit fqinj. Për ndryshimin që do të sillet në Veri, Konferenca pretendon nevojën e mbrojtjes së Podgoricës, një qytet i vogël shqiptar i aneksuar në Malin e Zi në 1880; megjithatë, ky vend mbrohet mjaftueshëm nga vargmalet që e ndajnë atë nga kufiri aktual i Shqipërisë, ndërsa nëse dikush do ta shtynte këtë kufi, Shkodra do të vendosej nën mbikqyrjen e dorës (thundrës) serbe; por ajo (Shkodra) është metropoli më i rëndësishëm i Shqipërisë.

Nga ana e Dibrës, Konferenca u anua nga shqetësimi për t’i siguruar Serbisë zotërimin ekskluziv të rrugës që shkon nga Struga në Dibër, një rrugë që kalon përgjithësisht në territorin serb, por që në dy pika, kalon ndërmjet Shqipërisë, për të dalë menjëherë prej aty. Për kënaqësinë e kësaj rrugëdalje, Konferenca ka planifikuar t’i lërë Serbisë një zonë thjesht shqiptare që përfshin njëzet e pesë fshatra të shpërndara në një fushë pjellore, i vetmi cep i kultivueshëm i një rajoni tërësisht malor…

Prandaj është e nevojshme të pyesim nëse anëtarëve të Konferencës së Ambasadorëve, në Paris, a nuk iu kujtua fjala e Ungjillit, e cila përfundon kështu : “Sepse ne do t’u japim atyre që kanë, dhe atyre që nuk kanë, ne do të marrim atë pak që u ka mbetur.” Mirëpo, do të kishte qenë më e saktë të kujtohej kjo shprehje tjetër : “Kush ka dy këmisha, le t’ia japë një atij që nuk ka.”

Në këtë rast, Shqipëria është ajo që përfaqëson të varfërin, pasi asaj iu hoq gjysma e territorit dhe e popullsisë së saj në vitin 1913 dhe u lanë jashtë kufijve të saj, të gjitha qytetet, qendrat e furnizimit dhe jetës intelektuale, për kënaqësi të fqinjëve të saj.

Para Këshillit të Lidhjes së Kombeve, të mbledhur në seancën e jashtëzakonshme nga 16 deri më 19 nëntor të kaluar, delegati shqiptar bëri këtë deklaratë : “Shqipëria ka dëshiruar gjithmonë paqen. Me shpresën për ta arritur, asaj iu desh t’i nënshtrohej vendimit të Konferencës së Ambasadorëve, ashtu siç iu nënshtrua, në vitin 1913, atij të Konferencës së Londrës, e cila i privoi gjysmën e popullsisë së saj me territorin që banon. »

Shqiptarët nuk janë xhelozë ndaj dashamirësisë që Konferenca e Ambasadorëve i ka dëshmuar Serbisë; vetëm se u vjen keq që kjo mirësi ushtrohet në kurriz të Shqipërisë.

Vendimi i Konferencës së Ambasadorëve ishte vendimtar për korrigjimin e Gorës; sa për dy të tjerat, nëse e keqja parashikohet, ajo ende nuk është kryer; Konferenca e pa të arsyeshme t’i linte Komisionit të Kufijve – i cili do të niset për në Shqipëri – detyrën për të prerë pak a shumë thellë mishin shqiptar.

A do të mundet ky Komision të parandalojë një padrejtësi të re ndaj një vendi të vogël, i cili tashmë ka vuajtur kaq shumë, një padrejtësi aq më mizore sa dhe të padobishme?

Ju lutem pranoni, zoti Sekretar i Përgjithshëm, garancitë e konsideratës sime më të lartë.

Një shqiptar

NEUE FREIE PRESSE (1913) / INTERVISTA ME MUFID BEJ LIBOHOVËN, MINISTRIN E PUNËVE TË JASHTME TË SHQIPËRISË, NË LIDHJE ME DETYRAT URGJENTE TË QEVERISË SË TIJ

July 13, 2022 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 13 Korrik 2022

“La Dépêche Algérienne” ka botuar, të mërkurën e 17 shtatorit 1913, në ballinë, intervistën e Mufid Bej Libohovës dhënë asokohe gazetës austriake “Neue Freie Presse”, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Projektet e Shqipërisë

Vjenë, 16 shtator.

Mufid Bej Libohova, ministri i Punëve të Jashtme të Shqipërisë, në një artikull të botuar nga “Neue Freie Presse”, përmbledh detyrat më urgjente të qeverisë shqiptare.

E para, tha ai, do të jetë formimi i qeverisë për të zëvendësuar qeverinë e përkohshme.

Problemi i hekurudhave dhe i komunikimeve është aktualisht objekt i studimeve të thelluara. Linja e parë e ndërtuar ndoshta do të jetë ajo e Vlorës, Beratit, Elbasanit, Durrësit dhe Shkodrës, për të cilën tashmë është prezantuar një projekt austriak.

Z. Libohova më pas kritikon qëndrimin e Greqisë ndaj Shqipërisë. Ai beson se aleanca e Greqisë me shtetet sllave është e panatyrshme.

Në një të ardhme shumë të afërt, shton ai, Greqia do të ketë nevojë për miqësinë e Shqipërisë, e cila nuk do të ndjekë kurrë një politikë antibullgare.

Ministri thekson se Austro-Hungaria dhe Italia kanë një interes të madh që Shqipëria të jetë e fortë, domethënë të ketë një ushtri prej të paktën 100 mijë vetësh, detyra e të cilëve do të jetë, thotë ai, të parandalojnë valën sllave të arrijë në Adriatik.

LE PETIT MARSEILLAIS (1913) / DETAJE MBI MIZORITË E USHTRISË SERBE TË KRYERA KUNDËR SHQIPTARËVE NË 1912

July 12, 2022 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 12 Korrik 2022

“Le Petit Marseillais” ka botuar, të enjten e 2 janarit 1913, në ballinë, shënimet e mbledhura nga qeveria austro-hungareze mbi mizoritë e ushtruara nga ushtarët serbë në Shqipëri, të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar :

Mizoritë në Shqipëri

Korrespondenti i Daily Telegraph në Budapest thotë se ka marrë shënimet e mbledhura nga qeveria austro-hungareze mbi mizoritë e ushtruara nga ushtarët serbë në Shqipëri. Ai jep një ekstrakt nga i cili ne riprodhojmë më poshtë pikat më të spikatura :

Në marshimin e tyre nëpër Shqipëri, drejt detit, thonë këto shënime, serbët nuk u mjaftuan me ekzekutimin e shqiptarëve të armatosur; mizoria e tyre e tmerrshme nuk i ka kursyer njerëzit e paarmatosur, të pambrojturit, pleqtë, gratë, fëmijët edhe foshnjat në gji. Oficerët serbë, të çmendur nga fitorja, deklaruan se pastrimi më i mirë i Shqipërisë do të ishte shfarosja totale e shqiptarëve myslimanë. Ky slogan u miratua shpejt dhe u zbatua në praktikë. Midis Kumanovës dhe Shkupit, u ekzekutuan tre mijë njerëz; afër Prishtinës, pesë mijë, ekskluzivisht arnautë (shqiptarë myslimanë), ranë nën goditjet e serbëve. Nuk ishte një betejë e nderuar, por vrasje të pajustifikueshme, për realizimin e së cilës ushtarët e tërbuar shpikën metoda të reja mizorie. Në disa fshatra u dogjën të gjitha shtëpitë dhe banorët e tyre, të cilët tentuan t’i shpëtonin flakëve, u qëlluan si minjtë, sapo u shfaqën në vrimat (në dalje). Burrat u qëlluan në sy të grave dhe fëmijëve të tyre dhe më pas këto gra u goditën me bajoneta, duke u përpjekur të mbronin fëmijët e tyre.

Ekzekutimet ishin argëtimi i përditshëm i ushtarëve. Në çdo shtëpi ku u gjetën armë vriteshin të gjithë banorët, me plumba apo me varje. Në një ditë të vetme, pati tridhjetë e gjashtë ekzekutime. Një ish-sekretar i z. Pashiç, kryeministrit serb, z. Tomiç, një zotëri serbo-hungarez, tha se gjatë një udhëtimi nga Prizreni në Pejë kishte parë vetëm fshatra të djegura, në të dy anët e rrugës. Skajet e kësaj rruge ishin të mbushura me shtylla në të cilat vareshin trupat e shqiptarëve. Rruga për në Gjakovë ishte një “rruga e shtyllave”.

Edhe gazetat që dalin në Beograd rrëfejnë mizoritë e kryera nga serbët. Thuhet se kur koloneli Ostoiç ka hyrë në Prizren, ka bërtitur : “Vritni!” dhe se sapo u dha ky urdhër, ushtarët e tij u vërsulën nëpër shtëpi dhe vranë gjithçka që u binte në dorë.

Një shkresë raporton faktin e tmerrshëm në vijim :

“Kushdo që u denoncohej serbëve si shqiptar, ishte i sigurt se do të vritej. Ndodhte shpesh që njerëzit që u kishin borxh shqiptarëve myslimanë i denonconin si tradhtarë. Pa ndryshim këta fatkeqë vareshin dhe informatorët ishin të autorizuar të blinin, me një çmim minimal, shtëpinë e kreditorit të tyre. Në Shkup, shqiptarë të paarmatosur u vranë në rrugë nga oficerët serbë. Nëse në një banesë gjendej qoftë dhe një thikë gjuetie, pronari pushkatohej. Nuk akordohej asnjë falje.”

Në Ferizaj, komandanti serb i kishte ftuar të arratisurit që të ktheheshin dhe të dorëzonin armët. Pasi u çarmatosën, katërqind prej tyre u pushkatuan. Në këtë qytet mbetën të gjalla pothuajse një gjysmë duzine familjesh myslimane. Në Pana serbët vranë të burgosurit e tyre, ndërsa në Varosh dhe në Prishtinë popullsia me plot fjalën u shkatërrua.