SILVINA OCAMPO (1903 – 1993) – shkrimtare argjentinase, që me burrin e saj, shkrimtarin e madh argjentinas Adolfo Bioy Kasares, me motrën e saj më të madhe, Viktoria Okampo, po ashtu shkrimtare e shquar, dhe me mikun e tyre të afërt, të madhin Horhe Luis Borhes, e ndonjë tjetër shkrimtar bashkëkohës, përbënin atë plejadë shkrimtarësh argjentinas që shkëlqeu jo vetëm në qiellin e madh të letërsisë hispanike të shekullit që lamë pas, por edhe më gjerë.
***
Si gjithmonë, bashkë me pranverën mbërriti edhe dita e festivaleve. Perandori, pasi hëngri e piu mirë, me fytyrën e stolisur gjithë njolla të kuqe, u drejtua sheshit që sot quhet Sheshi i Zuzarëve, i ndjekur nga nënshtetasit e tij, por edhe nga një teknik i shquar, i cili mbante me vete një sënduk prej druri, zbukuruar nga jashtë me fije ari.
– Çfarë ka në atë sënduk? – e pyeti një nga ministrat teknikun.
– Të burgosurit politikë. Më mirë të them tradhtarët.
– Pse ende nuk kanë vdekur ata, të gjithë? – pyeti ministri, i shqetësuar.
– Kanë vdekur të gjithë, por kjo nuk na pengon që, në një farë mënyre, të jenë në këtë sënduk, – mërmëriti tekniku, duke nxjerrë pas mustaqeve tejet të zeza ca dhëmbë të gjatë e të bardhë.
Në Sheshin e Zuzarëve, ku zakonisht bëheshin festat patriotike, midis pëllumbave, valëviteshin shamitë e njerëzve; ndërsa pëllumbat kishin të vizatuar në krahët e tyre fytyrën e Perandorit, ose u kishin varur në qafë një medaljon po me këtë fytyrë. Në qendër të këtij sheshi historik, rrethuar me palma, ndodhej një piedestal madhështor, pa statujë. Zonjat e ministrave dhe fëmijët e tyre qenë ulur në lozhat zyrtare. Që nga ballkonet, vajzat hidhnin lule. Për ta kremtuar sa më mirë këtë festë, dmth për ta gëzuar mé shumë popullin që kishte jetuar shumë vite i shtypur, Perandori kishte urdhëruar që atë ditë të dëgjoheshin britmat e tradhtarëve që kishin lëshuar gjatë torturave. Pasi përshëndeti shefat e lartë, duke shkelur një sy dhe duke ndukur një kruajtëse dhëmbësh, Perandori hyri në Shtëpinë e Verdhë, që kishte një dritare të lartë si dritaret e shtëpive të elefantëve të Kopshtit Zoologjik. Me veshje të ndryshme, ai u duk në disa ballkone, para se të dilte në ballkonin e vërtetë, prej nga zakonisht lëshonte fjalimet e tij. Perandori, edhe pse me një pamje të ashpër, ishte shakaxhi. Atë ditë i bëri të gjithë të qeshnin. Bile, pati njerëz që qeshën me lot. Perandori foli për gjuhët e opozitarëve: “Nuk ua premë – tha ai – që populli të dëgjojë klithmat e tyre gjatë torturave”. Zonjat që thithnin portokalle, i futën ato në çantat e dorës, për të dëgjuar më mirë; disa burra përmorën në mënyrë të pavullnetshme mbi stolat ku kishte gjela deti e pula të pjekura dhe ëmbëlsira; disa fëmijë, pa u vënë re nga nënat e tyre, u ngjitën nëpër palma. Perandori zbriti në shesh e pastaj hipi mbi piedestal. Tekniku i lartë mbërtheu syzet e errëta e ndoqi pas dhe, pasi ngjiti gjashtë a shtatë shkallë te këmbët e piedestalit, u ul në një karrige dhe u vu të hapte sëndukun. Në atë çast sundoi një heshtje e madhe, ashtu siç sundon në këmbët e një vargmali, kur sapo zbret muzgu. Gjithë njerëzia, deri edhe burrat më të gjatë, u ngritën në majë të gishtave e mbajtën vesh, për të dëgjuar atë që nuk e kishte dëgjuar njeri: britmat e tradhtarëve që kishin dhënë shpirt duke u torturuar. Tekniku e ngriti kapakun e sëndukut dhe lëvizi butonin e zërit, në mënyrë që zërat të dëgjoheshin sa më mirë dhe, si me magji, u dëgjua britma e parë. Zëri modulonte ca të qara të tmerrshme në mënyrë alternative; pastaj u dëgjuan zëra të tjerë më të turbullt, por pafundësisht më të fuqishëm; në fillim zëra burrash, pastaj grash, por edhe fëmijësh. Për një çast, klithmat e të torturuarve u mbytën nga duartrokitjet, të sharat dhe vërshëllimat e njerëzisë. Dhe, përmes këtij deti prej zërash të pakuptueshëm, doli në pah një zë i ndryshëm por i njohur. Perandori, që deri në atë çast kishte buzëqeshur, u rrëqeth. Tekniku rrotulloi butonin e zërit, duke përkulur kokën, si një pianist që i prek pianos akordin më të rëndësishëm. Gjithë njerëzia, njëkohësisht, njohën klithmën e Perandorit. Sa qartë dëgjohej ai zë! Ngrihej e ulej, kërcëllinte, fundosej e ngrihej përsëri. Perandori, i çuditur, po dëgjonte zërin e tij: nuk ishte klithmë e furishme apo emocionuese, as mallëngjyese apo zevzeke, që dilte për të dhënë tërbimin e tij; ishte një klithmë e mprehtë dhe e vrazhdë, që dukej sikur vinte nga një uzinë, nga një lokomotivë, apo nga një derr, të cilin po e mbytnin. Befas, diçka, ndonjë instrument i padukshëm, e pakësoi, e prishi. Pas çdo goditjeje, trupi i tij tkurrej e lëshonte britmën paralajmëruese për goditjen tjetër që do të merrte. Tekniku, i përhumbur, nuk mendoi se ndoshta, duke e ndërprerë transmetimin, mund ta shpëtonte Perandorin. Unë, si gjithë të tjerët, besoj se Tekniku duhet të ishte një armik i egër i Perandorit dhe që gjithë këtë e kishte kurdisur për ta qëruar Perandorin.
Perandori ra i vdekur në vend, me krahët dhe këmbët të varura në piedestal, pa dekorin që do të kishte dashur të kishte përpara njerëzve të tij. Askujt nuk i erdhi keq që xhelatët e padukshëm nuk ishin ndalur së torturuari. Njerëzit besimtarë thanë se nuk ishin shumë xhelatë të padukshëm, ishte vetëm një: brerja e ndërgjegjes.
– Pse ta brente ndërgjegjja?! – pyetën kundërshtarët.
– Nga që nuk ua kishte prerë gjuhën të dënuarve, – u përgjigjën besimtarët me trishtim(perktheu B Karabolli)