“…kuptohej haptazi se për të vazhduar jetesën e saj në Rumeli, kombësia turke ka nevojë për Shqipërinë e pavarur…” (Beqir Grebene)/
Shkruan:Arben Llalla-Historian/*
Beqir Grebenea ose Beqir Fikri, lindi në një familje shqiptare me origjinë më 1881 në fshatin Çurhli të Grevenas, sot quhet Agjios Gjeorgjios-Shën Gjergji. Ai ndoqi shkollën ushtarake në Manastir dhe e përfundoj me rezultate të shkëlqyer, më tej u dërgua të shërbej në Jemen. Pas kthimit nga Jemeni mori gradën kapiten. Në Dhjetor të 1907, u bashkua me lëvizjen e Turqve të Rinj-Xhon Turqit dhe më 1911, u caktua komandant i xhandërmarisë së Grevenas dhe kishte 80 ushtarë në dispozicin. Kishte fituar titullin Bej, por ai me modesti dëshironte ta thërrisnin Aga, pra një shkallë më poshtë.
Në Tetor 1912, rreth 500 komit grek të ardhur nga Kreta rrethuan fshatin Çurhlin e rrethuan, por Beqir Brevene çau rrethimin me pak ushtar duke kaluar në Kostur, më tej në Korçë duke dalë në Konicë për tju ardhur në ndihmë trupave turke që ishin të rrethuar në Janinë.
Ushtarët grek pasi nuk mundën të vrisnin Beqirin i vranë vëllan, Xhelon, dy motrat, xhaxhain dhe i keqtrajtuan nënën e gruan. Më tej i dogjën i dogjën shtëpinë e cila kishte një bibliotekë të pasur me libra në gjuhën osmane, gjermane, franceze, etj.
Beqir Grebenja ishte një ushtarak i zoti. Kur ushtria turke u dorëzua në luftën e Janinës, Beqir Grebene me regjimentin e tij që përbëhej nga ushtar dhe oficerë shqiptar, kryesisht çamër nuk pranojë të dorëzohej. Ai me pak ushtar mbajti për disa muaj ushtrinë greke të mbërthyer në zonën e kufirit të sotëm Konicë-Leskovik.
Në 10 Nëntor 1912, Komandanti i Përgjithshëm i Ushtrisë Greke, Konstandini nxorri dekret që jepte 10.000 Dhrahmi për kapjen ose vrasjen e Beqir Bej Grebena.
Në shumë libra të huaj që shkruhet për çlirimin e Epirit dhe pavarësinë e Shqipërisë flitet për Beqir Grebenen si një ushtarak i zoti dhe komplotist. Në fillim të vitit 1914, Beqir Grebene u kap në Vlorë me rreth 200 ushtar turq, pjesa më e madhe e tyre me origjinë shqiptare të cilët donin të bënin komplot për të shpallur si Sovran të Shqipërisë, Izet Pashën (ish-ministër lufte në perandorinë osmane), me prejardhje shqiptare. Por në përpjekje për të zbarkuar në Vlorë, 200 turqit u arrestuan nga xhandarët holandezë me urdhër të qeverisë së përkohshme, në marrëveshje me Komisionin e Kontrollit. Grebene dhe shokët e tij u nxorën para një gjykate ushtarake, më 18-31, Janar, 1914, Gjyqi ushtarak i kryesuar nga gjenerali Hollandez, Deveer e dënoi me vdekje dhe, në kundërshtim me çdo ligj ndërkombëtar mbi ushtarakët, kërkoi varjen e tij. Ndërsa, 9 nga oficerë i dënoi me nga 6 deri 3 vite burg. Vendimi për varrjen e Beqir Grebenes nuk u zbatua, sepse K.N.K. vendimin përfundimtar u la të jepej nga princ Vidi i cili e fali dhe e përzuri për në Turqi.
Më 21 Dhjetor 1914, u vra gjatë luftës Ruso-Turke në betejën e Sari-Kamis dhe u varros me nderime ushtarake në Erzurum, në lindje të Turqisë. Pas la dy djem, Qemalin dhe Muzafer Grevena. Muzaferi u bë Pasha i qytetit, ndërsa sot nipi i Beqir Grevenesë është mjek në Izmir.
Turqia e nderon figurën Beqir Grebene si një ushtarak i zoti gjatë Luftës së Parë Ballkanike 1912-1913. Më 1912 mori gradën Major dhe kur u vra kishte gradën nën/Kolonel. Botoj librin “Grebene ve Garp Ordusunda Kuvve-i Seyyare”(Grevenaja dhe Forcat Mobilizuese në Ushtrinë Perëndimore). Në vitin 2008, libri i tij u ribotua përsëri dhe në Prill të 2014, në Aiani të Kozanit-Greqi në një Konferencë Shkencore u mbajt edhe një kumtesë për figurën e Beqir Grenesë.
Beqir Grebeni ka zënë vend në historigrafinë greke, turke dhe shqiptare si një ushtarak i zoti i cili luftoj në Grevena, Janinë, Konicë. Ai bëri përpjekje që Shqipëria të ishte nëndiktimin e Turqisë sepse besonte se një aleancë turko-shqiptare do e ndalte zgjerimin e Greqisë në dëm të tokave shqiptare. I edukuar në shkollat turke nuk harroj se ishte shqiptar dhe se duhej të luftohej për mbrojtjen e tokave shqiptare. E donte shumë vendlindje e tij dhe bëri disa herë përpjekje individuale, jashtë urdhrave të ushtrisë turke që ta çlironte nga ushtria greke. Figura ushtarake e Beqir Grebenesë u kishte kall frikën grekëve sa që më 1914, një gazeta e Kozanit lajmëroj se Beqir Grebene do rikthehen me ushtri për të marrë Grevenan. Tashmë ai ishte kthyer në Mit, dy km nga fshati i lindjes ndodhet një vend që ende mban emrin Beqir Aga.

*Foto e vitit 1908, Beqir Gebeneja ne mes, ulur me parine e Grevenas