biblioteka e Vlores – Dielli

BASHKËPUNIM KORREKT DHE I DOBISHËM I DY BIBLIOTEKAVE NË QYTETIN E LIBRIT/

1-habazaj

Nga MSc. Albert HABAZAJ*/Ndihem dy herë i vlerësuar që marr pjesë në këtë festë kaq të bukur letrare – kulturore të Vlorës sonë, edhe si njeri i letrave, edhe si specialist biblioteke dhe i punës me librin. Sot kemi gëzim të veçantë, se festojmë ditëlindjen e Bibliotekës së qytetit, festojmë 80 vjetorin e shtëpisë së Librit në Vlorë, cilësuar në rang republike si qyteti i Librit. Në emër të Bibliotekës së Universitetit “Ismail Qemali” përshëndes Bashkinë e Vlorës dhe kryetarin e saj dr. Dritan Leli, që është sot me ne, Qendrën e Kulturës dhe Artit të Vlorës dhe drejtorin e saj të përkushtuar Dhimitër Furrxhi, si dhe uroj nga zemra Bibliotekën Publike “Shevqet Musaraj”: Gëzuar ditëlindjen! Paç jetë të gjatë, o shtëpia e shpirtit dhe e fjalës së shkrimtarëve dhe artistëve të qytetit! Dritërofsh dituri, qytetërim, kulturë e progres gjer në pafundësi!

Në mënyrë lakonike po tregoj pak mikrohistorik: me një vështrim të shpejtë retrospektiv, këtu në Vlorë, kthehemi 22 vite më parë. Qe Këshilli i Ministrave të Republikës së Shqipërisë, që, me propozim të Ministrisë së Arsimit, më 28. 02.1994, me vendimin nr. 105 vendosi të krijohet Universiteti Tekonologjik “Ismail Qemali” në qytetin e Vlorës. Godina e ish – Komitetit të Partisë dhe ajo e ish – Shkollës Mjekësore u përshtatën në funksion të Universitetit të ri, që hapi dyert më 10 tetor 1994 për 162 studentët e parë të shpërndarë në tre fakultete, të cilët janë simbolika e dallëndysheve të para universitare në Vlorën e historisë, kulturës dhe librit. Me çeljen e Universitetit, filluan përpjekjet për krijimin e bibliotekës dhe në mes të nëntorit 1994 mori formë edhe Biblioteka shkencore universitare në Vlorë. Më 28 nëntor 2005, Biblioteka e Universitetit mori emrin “Nermin Vlora Falaschi” për të nderuar kulturologen dritërore Nermin Vlora, mbesë e Ismail Qemal Vlorës. Rritet universtieti, rritet dhe biblioteka e tij. Kemi mbushur 22 vjeç e kaluar, jemi pjekur profesionalisht dhe qytetarisht, duke krijuar profilin tonë në krahë të bibliotekave si motra të Universiteteve shqiptare, atyre në rajon e më gjerë, pa tjetër dhe me bibliotekave publike më të përparuara, sidomos me bibliotekën publike të Vlorës. Është një udhëtim simbolik, profesional, qytetarisht i duhur dhe me mesazhe, i bukur, harmonik e dashamirës, ku mbesa 22 vjeçare respekton dhe nderon gjyshen 80 vjeçare. Stafeta ruhet duke e kaluar nga njëri brez tek tjetri. Ne jemi sot. Çimi këtu dhe unë në Skëlë. Se, sa e kemi për nder e krenari qytetare, aq e ndjejmë si përgjegjësi profesionale dhe detyrim moral. Ngaqë (si kudo) bibliotekat ngelen, se ne jemi të ikshëm. Nesër vijnë të tjerë…

Biblioteka e Universitetit të Vlorës ka patur një bashkëpunim profesionalisht korrekt dhe qytetarisht të dobishëm me bibliotekën e qytetit, ku, për një kohë 35 vjeçare (1974 – 2009) ka punuar dhe për gati 20 vjet (1991 -2009) ka drejtuar me kulturë dhe dashamirësi zonja Liliana Lako Gjika, sa që i dha kësaj zonje të rëndë e fisnike 80 vjeçare, bibliotekës së nderuar të qytetit tonë fytyrën e saj me dritë, imazhin e saj me dashuri për librin dhe ëmbëlsi për njeriun, duke u shndërruar në ikonë të bibliotekave tona, si drejtoresha historike e bibliotekës së Vlorës. E përkushtuara Lilianë e bukur na dhuroi ne dhe brezave 3 njësi bibliografike që do të kujtohen me nderim: 1- “Guidën për Bibliotekën Publike “Shevqet Musaraj’, në 17 faqe, (Tiranë, 2006); 2- “Biblioteka Publike “Shevqet Musaraj” në 70 vjetorin e themelimit të saj”, Tiranë, 2006, në 117 faqe dhe 3 – Kartolina “Biblioteka Publike “Shevqet Musaraj”, Vlorë, Albania, që s’ bëhet dy herë. Pas daljes në pension të “klloçkës së zogjve” të shkrimit të botuar, bashkëpunimi ynë ka marrë një formë tre planëshe me shkrimtarin Çlirim Hoxha, si përgjegjës i këtij institucioni të dashur kulturor. Plani i parë është në rrafshin profesional, midis dy kolegësh; plani i dytë është në aspektin krijues, midis dy shkrimtarësh, që ka nëndarjet e saj në publicistikë dhe gazetari dhe vija e tretë, ajo që sot kumbon e duhet të kumbojë fortë, qartë, kthjellët është studimtaria shkencore, ku Çimi feks me punimet e studimet e pavarura për të parët e të parëve tanë pellazgët, që verbojnë ligësinë dhe të verbërit e botës njerëzore që jetojmë. Çimi sapo ka botuar dhe romanin historik “Kodi i baltës së pjekur”, i pari në llojin e vet si specie e veçantë e prozës së gjatë. Por kaq vlen sa për t’u përmendur, se nuk mund të diskutohet më tepër sot, ngaqë kemi ditëlindjen e Gjyshes. Ne si Bibliotekë e Universitetit me Bibliotekën e qytetit kemi realizuar këmbim përvoje, në furnizimin dhe ndërrimin e librave, për huazimin ndërbibliotekar si dhe në përhapjen e librit, gjithçka në funksion të detyrës sonë qytetarin e sotëm, për studentin bashkëkohor, i cili në mënyrë të shpejtë dhe të lehtë të përvetësojë njohuritë e duhura me ndihmën e fjalës së shkruar dhe me teknikat e format e sotme të popullarizimit dhe përhapjes së librit. Biblioteka e universitetit në bashkëpunim me Bibliotekën e qytetit ka bërë përurime librash dhe diskutime krijuese të autorëve studentë, pedagogë apo shkrimtarë të njohur të Vlorës, si dhe përkthimeve që kanë bërë jehonë, të cilat janë pasqyruar dhe nga mediat on line e manuale, të shkruara e vizive, ndërkombëtare, kombëtare e lokale, (ndoshta falë dhe aftësive e mundësive shkrimore të dy drejtuesve) si dhe i kemi të pasqyruara në stendat e veprimtarive të bibliotekave tona. Janë bërë dhe konkurse të fjalës artistike, si dhe inkurajime të talenteve të reja, duke ndihmuar edhe në botime poetike të studetëve me talent e të pasionuar në thurjen e vargjeve. Pa u futur në statistikat e vijueshme e korrekte, do të përmendja faktin, që studentja jonë e dalluar e masterit shkencor për Gjuhë Shqipe – Letërsi në Universitetin “Ismail Qemali”, Xhiliola Lamaj, pas përurimit të librit të parë poetik “Filozofia e shpirtit” para dy vitesh (2014), duke patur si logjistikë promovimi dy bibliotekat tona, po përgatitet për të na gëzuar me librin e saj të dytë me poezi e me prozë, më e pjekur, më e arrirë artistikisht, dinjitoze krahasimtarisht me të tjerët dhe me identitet origjinal. Ja kështu, thjeshtë, pa u dukur, bukur e dobishëm bashkëpunon biblioteka e universitetit me bibliotekën e qytetit. Gëzuar ditëlindjen e bardhë o shtëpia jonë e dashur e librit, biblioteka që mban emrin e shkrimtarit Shevqet Musaraj, shkrimtarit emblemë, idealist, revolucional, interesant dhe i dalluar i progresit për kohën që jetoi dhe në vijim!

*) Kumtesa e drejtorit të Bibliotekës “Nermin Vlora Falaschi”, Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë. Kumtuesi është edhe kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve “Petro Marko”, Vlorë

Vlorë, 16. 12. 2016

Shkruan: Gezim Llojdia/

Një ndër familjet e rralla me taban të hershëm patriotik, që ka rrënjë në kulturën e qytetit tonë bregdetar është familja e Ibrahim Shytit.Kjo familje i ka dhuruar bibliotekës publike “Shefqet Musaraj” një kontingjent me libra me letërsi të huaj duke u nisur nga ndenja atdhetare që ka mëkuar patriot iIbrahim Shyti tek fëmijët e tij.E bija e tij Godiva me shpirtin fisnik dërgoi në bibliotekën publike një fond prej 696 libra si dhe 41 tituj gazetash,17 copë libra fetarë të cilat ishin pjesë e pasurisë kulturore që ruante në banesën e tij patrioti Ibrahim Shyti në arkivin e tij të madh dhe të shumtë. Këto libra u kaluan në fondin e albanologjisë duke shtuar numrin e librave që ju dhuruan kësaj biblioteke pas zhuritjes që ju krye këtij institucioni publik kulturore në orët e zjarrit të vitit më të mbrapshtë në ’97.

Citojmë një shënim te te ndriturit Ibrahim Shyti: “-Bibliotekës se Vlorës po i dhuroj këto libra e revista me dëshirën e nxehte te zemrës sime,sepse për gati gjysme shekulli ne u përgjakem me armiqtë e Kombit tone, qe te fitonim Lirinë dhe Pavarësinë duke ndriçuar mendjet e njerëzve me dituri e kulture.” Driterofte ne jete kujtimi i Tij!

Ndërkohë fondit të kësaj biblioteke ju shtua kohët e fundit me sakt rreth 5 vjet mw parw me dy fotografi të rralla të bërë në vitet 30 ku janë princi Vilhelem me mbishkrimin –mbreti i shqiptarëve dhe fotua tjetër Sofia me mbishkrimin Sofia-mbretëresha e shqiptarëve. Fotot janë të zverdhura nga qëndrimi gjatë në ambiente të mbyllura. Ato janë ruajtur nga patrioti Shyti në arkivin e tij personal që si shumë familjeve të tjera me traditë të këtij qytetit,kanë pasur libra ,gazeta,revista në shumë gjuhë.

Lidhur me traditën dhe koha kur shfaqen qartazi gjurmët e saj mësojmë se tradita e kësaj biblioteke së fill herët.Prapa kohëve me mjegull Kodikët përmend, drejtoria e dorëshkrimet e rralla të Himarës dhe Vlorës në shekujt XIII-XVI,biblioteka e Mekatit 1672,atë të familjes Vlora shekulli XVIII,biblioteka e Manastirit të Zvërnecit,atë të kishës Ortodokse 1916,të Odes së Tregtisë 1920, bibliotekën e Arsimtarëve 1939,Librarinë “Shpresa” të Ibrahim Shytit si dhe mjaft bibliotekave të pasura në familjet qytetare vlonjate.Zanafillën e ka në vitet ‘36-‘37 dhe në të dytin,besohet në vitin ‘37 u konsolidua si një e tërë. Merren si pikë referimi një grup intelektualësh ,kuptohet s‘mund të ishin ndryshe të asaj kohe, që formuan “Bibliotekën e Arsimtarëve”.Por nga kujtimet që kam për A.Asllanin shfaqet edhe dora e tij,një dorë pushtetari të mirë. Këta intelektualë dhuruan nga pjesa e tyre libra duke përbërë një fond të tillë me rreth 2000-3000-4000 libra,që përveçse dëshirës përmbante edhe shenjën e respektimit të kulturës sonë dhe pasurimin e saj në traditën dhe kulturën e Vlorës,një vend të veçantë zë Biblioteka e Vlorës.

Në mjaftë dokumente të shekullit të 18,shprehet ajo midis qendrave të tjera kulturore përmendet biblioteka e familjes Vlora,Ismail Vlora,Ibrahim Pasha,Mustafa Pashë Vlora,të cilët rreth viteve 1812 kishin në banesat e tyre 5200 ekzemplarë,libra,dorshkrime.Pas kohës së Mustafa Pashë Vlorës në vitin 1895 nga udhëtarët e huaj vihet në dukje se krahas familjes Vlora,një pasuri kulturore si libri zotëronin familjet e Elmaz Xhafer Kaninës,Ibrahim Abdullait,Hamza Isait,Kolë e Kristo Karbunara,Xhavid Vranari,Jani Minga,Dom Mark Vasa,Osmen Shehu dhe Tol Arapi.Duke zbritur nëpër “orbitën” e kohërave në vitet ’20 siç përmendet edhe në shtypin e kohës,vend zë bibloteka e Syrja,Eqrem Vlorës.Një fakt gati i çuditshëm është se në këto biblioteka të rralla private përkarshi librave të botuar,pra të lidhur gjendeshin dorëshkrime të cilat përmbanin vlera enciklopedike,historike,letrare,etnografike,ku studiues si Karl Patçh,Mis Durhan,Zhusten Godar,Herbert,janë ndeshur me këto materiale etnografike dhe këto ata përshkruajnë në studimet e tyre.Krjimi i këtyre bibliotekave ishte iniciativë e personave të veçantë privatë,të shtyrë nga ndenja patriotike vunë në shërbim të kësaj kulture fondet e tyre të librave,ndërtesat e banimit si dhe derdhën financa. Biblioteka e këtij qyteti detar,në ringritjen e saj në zhegun e verës në 22 gusht 1946,ka regjistruar si fond themelor,bibliotekën private të familjes së njohur Vlora.Kjo pasuri kulturore ishte mbledhur me durim ,ishte gjurmuar si bleta nga diplomati Syrja Vlora dhe intelektuali ,deputeti dhe diplomati Eqrem Bej Vlora.

Në vitin 1914 sasia e librave të kësaj biblioteke shënohet aty te 14640 vëllime. Librat ishin në këto gjuhë: latine, arabisht, turqisht,gjermanisht,italisht,greqisht,shqip. Brenda këtij thesari kulturore kishte dorëshkrime të pasura arabe,libra fetare si Bibla,Kurani. Por librat e familjes Vlora ishin të llojit albano-ballkanologjik,gjendeshin aty dorëshkrime,korrespodencë, kur e veçanta ishte korrespodenca me shkrimtarin Duma. Nga fondi tepër i madh i Vlorajve në këtë bibliotekë gjendet albanologjia,fondi i kësaj familje me rreth 2000 libra të rrallë,që përbëjnë fondin e artë të bibliotekës së Vlorës. “Biblioteka e Arsimtarëve” është biblioteka e parë zyrtare e qytetit detar në pjesën jugperëndimore,ku ndihej era e valëve dhe prushëzimi i historisë. Daton vitin ’37,si kohëlindje Shërbyen dy dhoma të godinës së familjes Harxhi. Shtypi I kohës bënë fjalë për 7156 libra fond të kësaj bibloteke. Në gazetën “Jeta e re”,që e kishte syrin e botimit në këtë qytet,intelektualët i shtruan bashkisë kërkesën,për të ngritur një bibliotekë publike .Kohë më vonë ,kryesisht pas luftës së dytë,me fondin ekzistues ,atë të Eqrem bej Vlorës mori formë ky institucion kulturor në këtë qytet .Është pasuruar nga dhurimi i revistave,librave etj nga patriotë si Ibrahim Shyti,Ali Asllani,Musa Jonuzi,Dr Ali Mihali,Jani Minga,Reis Golemi,Kristo Karbunara,Mateo Matathia ,Pepe Zevi,Murat Tërbaçi,Ahmet Muka.Në Ujët e Ftohtë është shprehur shkrimtari Petro Marko,ishte një bibliotekë e shkollës tregtare. Kurse shtegtimet e bibliotekës kanë një itenerar të zgjatuar duke rënë rreth e kryq e tërthor, qytetit me erën e jodit .Fillimisht në ndërtesën në Ujin e Ftohtë. Fillojnë lëvizjet,për një transferim tek shkallët e Kuzum Babasë në lagjen e njohur”Muradie”.Tek godina e shtëpisë së Eqrem bej Vlorës.Në vitin 1974 transferohet përsëri nga ajo godinë në ndërtesën e familjes Matathia,ku qëndroi për gati 22 vite,sepse fondet u shtuan dhe kërkesat e lexuesve për salla. Drejtimi i bibliotekës ka qenë pasurimi dhe përpunimi shkencor i fondit,në mënyrë që krejt kjo pasuri të arshivohej në bazë të teknikës bibliotekare. Theksohet pasuria e kësaj biblioteke në fillim vitet 1993-’94 shkonte në 120 000 ekzemplarë,pasuri kjo e kulturës shqiptare e asaj botërore. Ky trashëgimia e saj i ka shërbyer brezave për kulturimin e tyre,pajisjen me dije.

Në fondet e kësaj biblioteke qëndron vepra të tilla si enciklopedia italiane,franceze,greke,ruse.Krahas këtyre zënë një vend të rëndësishëm vlerat albanologjike të autorëve botëror si Pouqeville,Antonio Baldaci,Justin Godart,Miss Durhami,Gazi Mustafa Kema,Aleksandër Ragkov I,P.Fulvio Cordignano,si Giovanna Biasotti,Hobhouse,J.C nga Petro Garzone Senatore,Thiers,Lamartiner,Lebeau.Në këtë fond, një vend të rëndësishëm zënë botimet me vlera shumë të mëdha për Skënderbeun,Ismail Qemalin,Flamurin tonë kombëtar,vepra të akademikut Shaban Demiraj,Aleks Buda,nga shkrimtarët tanë Kadare , Agolli, Arapi, Marko, Musaraj, Asllani .Thesari, që disponon biblioteka e Vlorës,kohët e fundit iu shtuan vepra të një rëndësie të veçantë si Prof. Shaban Demiraj,Nermin Vlora,Renzo Falaski dhe nga fondacioni Soros. Në vitin ’88 në 24 shkurt biblioteka e Vlorës e themeluar nga fondi i pasur i Vlorajve ,çuditërisht i vuri emrin e shkrimtarit vlonjat Shevqet Musaraj.Ish ministri i kulturës Vlorës Bujar Leskaj e pasuroi këtë biblioteke me një ndihmë financiare prej 5 milion lekë dhe 200 libra

Në 80 vjetorin e Bibliotekës së qytetit të Vlorës

FAMILJA PATRIOTE E IBRAHIM SHYTIT DHE BIBLOTEKA E VLORES