• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Botë e Qytetërime

May 27, 2020 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/ Natyra a Zoti shpesh bën edhe shaka, ose thjesht luan me njerëzit, ose ndoshta kërkon të thotë diçka, por ne nuk e kuptojmë. Jo rrallë njeriu pak kujdeset për çfarë ndodh në këtë botë; ka edhe raste kur kërkon t’a lërë atë, por s’mundet, Krijuesi e mban të lidhur në tokë (forcë graviteti), duke e tërhequr nga këmbët dhe duke kufizuar flutirimin e tij në qiell. Këtë fuqi, njeriu e imiton dhe e quan pushtet që e përdor për të kontrolluar tjetrin.

Si çdo gjë e natyrëshme, edhe procesi i jetës është i thjeshtë; lindje, zhvillim, vdekje. Çfarë e bën jetën të vështirë, ndonjëherë të pamundur, është vetë njeriu, i cili përpiqet të dalë nga ky cikël. Ai harron pikërisht atë që nuk duhet harruar, se vjen për të ikur, dhe lë pas gjithçka. Në këto kushte njeriu vazhdimisht krijon, shpik, kopjon, rinovon idera, qëllime, mjete, mënyra të ndryshme jetese që i kontrollon me zakone, tradita, norma, kode e ligje. 

Në një pjesë të botës, njeriu tund kokën majtas-djathtas-majtas për të thënë ‘po’, dhe lart-posht-lart për ‘jo’. Në kultura e shoqëri të tjera, në pjesën tjetër të botës, njeriu bën të kundërtën, dhe për ‘jo’ thotë ‘po’, por të dy kur takohen, habiten me gjestet e njëri tjetrit ose keqkuptohen.

Perëndimi vjen kur dielli humbet pas horizontit dhe nata bie. Lindja shënon daljen e diellt dhe fillimin e ditës së re. Por në jetë njeriu lë ditën dhe zgjedh natën, megjithëse të dyja ndodhin njëkohësisht atje ku dy gjysmat e globit ndahen. Pastaj, ç’rëndësi ka nëse shkon në drejtim të kundërt. Bota është rreth, dhe në pikën e nisjes njeriu do të mbërrijë përsëri, ndërsa rrugës do të takojë tjetrin që vjen nga drejtimi i kundërt. Duket se mendësia i vjetër nga koha kur thuhej se toka ishte e sheshtë, vazhdon të ndikojë, si ata që ikin nga diktatura, por kokën e mendjen e mbajnë të kthyer mbrapa. Bota e tyre ndryshon, por jo botëkuptimi. Njeriu jeton sot duke menduar dje, ose gjithmonë bën të kundërtën e asaj që mendon. 

Në gjeopolitikë shpesh përdoret termi “Perëndim” – veshje perëndimore, njerëz perëndimorë, art perëndimor, muzikë perëndimore, modë perëndimore, filozofi perëndimore, kulturë perëndimore – për të përshkruar vendet e zhvilluara të Evropës dhe Amerikës së Veriut. Në skajin tjetrën qëndron Lindja – mendje e mbyllur, shtypje, autokraci, korrupsion, varfëri, trafikim, mashtrim – me Rusi, Kinë dhe vende të tjera të Azisë Lindore, dhe pjesë të Europës Juglindore, në varësi të politikave. 

Por mungon konceptimi i qytetërimit Verior dhe Jugor. Kur thua Qytetërim Verior të krijohet më shumë një imazh i të ftohtit polar sesa i shteteve kombe. Ndoshta në kulturën Veriore mund të përfshihej Rusia dhe sferat e saj të ndikimit në Azinë Qendrore. Ballkani lëkundet Lindje-Perëndim. Qytetërimi Jugor mund të përfaqësohej me Afrikën dhe Azinë Jugore dhe Juglindore. Gjithashtu, mund të shtohej edhe një civilizim i pestë Qëndror, për të përshkruar Lindjen e Mesme. Kështu, Bota do të dukej më gjithë-përfshirëse, e rrumbullakët dhe më kuptimplote – jo si dikur, kur njeriu mendonte se jeta zhvillohej në vijë të drejtëdhe dhe Toka ishte e sheshtë. Por konceptet nuk krijohen nga asgjë, ato lindin me ndryshimin e botëkuptimit, ose nga mënyra se si e shohim vendin e botën ku jetojmë.

Filed Under: Analiza Tagged With: Astrit Lulushi-Liria, Bote e qyteteruar

Artikujt e fundit

  • NDJESHMËRIA SI STRUKTURË – NGA PËRKORËSIA TE THELLËSIA
  • Si Fan Noli i takoi presidentët Wilson the T. Roosevelt për çështjen shqiptare
  • TRIDIMENSIONALJA NË KRIJIMTARINË E PREҪ ZOGAJT
  • Kosova dhe NATO: Një hap strategjik për stabilitet, siguri dhe legjitimitet ndërkombëtar
  • MEGASPEKTAKLI MË I MADH ARTISTIK PAS LUFTËS GJENOCIDIALE NË KOSOVË!
  • Veprimtaria atdhetare e Isa Boletinit në shërbim të çështjes kombëtare
  • FLAMURI I SKËNDERBEUT
  • Këngët e dasmës dhe rituali i tyre te “Bleta shqiptare” e Thimi Mitkos
  • Trashëgimia shqiptare meriton më shumë se sa emërtimet simbolike të rrugëve në New York
  • “Unbreakable and other short stories”
  • ÇËSHTJA SHQIPTARE NË MAQEDONINË E VERIUT NUK TRAJTOHET SI PARTNERITET KONSTITUIV, POR SI PROBLEM PËR T’U ADMINISTRUAR
  • Dr. Evia Nano hosts Albanian American author, Dearta Logu Fusaro
  • DR IBRAHIM RUGOVA – PRESIDENTI I PARË HISTORIK I DARDANISË
  • Krijohet Albanian American Gastrointestinal Association (AAGA)
  • Prof. Rifat Latifi zgjidhet drejtor i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT