Astrit Lulushi-Liria – Dielli

Liria, trashëgimi me vlerë

November 20, 2020 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/
Mbrojnë karierën duke shkelur mbi trupa e kufoma. Nuk u ka mbetur mënyrë tjetër për të triumfuar. Sa fatkeqësi, kur faji nuk pranohet! “Diplomatët” komisarë të PPSh-së nuk reformohen, as shypi gjoja i lirë, por vazhdojnë të helmojnë brezin e ri me shkrime e libra me lavdi të rreme të përgjakur nga koha kur të gjitha ministritë, e Jashtme, e Brendshme, Sigurimi i Shtetit, çonin ujë në të njëjtin mulli, PPSh, ku bluhej mielli i bukës së hidhur. Hidhërimi vazhdon, kur lexohen këto bëma që paraqiten si bukë e ëmbël; Qeveria ushqen popullin me lugën e saj të ndryshkur; me ideologji kovid-komunizmi; e ardhmja i përket virusit global. Me polici e masa gjobe e arresti, frenohet sot çdo kundërshtim e pakënaqësi, njësoj si dikur kur me frikë e burgime shuheshin zërat e atyre që mendonin ndryshe. Sa pak dallim. Sa shumë të ngjashëm. Me vetë-izolimin sot sikur pajtohen dhe për këtë vendi krenohet; banorëve u thuhet të mos lëvizin se askush nuk i pranon; kufijtë mbyllen. Vendi mbetet ishull.
Dhe nga frika, njeriu duket se ka ende keqardhje për shpirtin e varfër të mjerë dhe të ndrojtur, i cili është tepër zemërgjerë për t’i rezistuar shtypësve të tij. Ai këndon këngën e të mallkuarit: “Unë nuk mund të luftoj përsëri; Kam shumë për të humbur; Kam shumë pronë; Unë kam punuar shumë për të marrë atë që kam; Ata do të më heqin nga biznesi nëse rezistoj; Unë mund të shkoj në burg; Unë kam familjen time për të menduar.” Krijesa të tilla të varfra të mjerueshme kanë vlera të gabuara dhe fshehin frikën prapa përgjegjësisë së pretenduar – duke refuzuar verbërisht të shohin se trashëgimia më e lavdishme që dikush mund t’i lërë pasardhësve është liria; dhe se e vetmja siguri e vërtetë është liria

Botë e Qytetërime

May 27, 2020 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/ Natyra a Zoti shpesh bën edhe shaka, ose thjesht luan me njerëzit, ose ndoshta kërkon të thotë diçka, por ne nuk e kuptojmë. Jo rrallë njeriu pak kujdeset për çfarë ndodh në këtë botë; ka edhe raste kur kërkon t’a lërë atë, por s’mundet, Krijuesi e mban të lidhur në tokë (forcë graviteti), duke e tërhequr nga këmbët dhe duke kufizuar flutirimin e tij në qiell. Këtë fuqi, njeriu e imiton dhe e quan pushtet që e përdor për të kontrolluar tjetrin.

Si çdo gjë e natyrëshme, edhe procesi i jetës është i thjeshtë; lindje, zhvillim, vdekje. Çfarë e bën jetën të vështirë, ndonjëherë të pamundur, është vetë njeriu, i cili përpiqet të dalë nga ky cikël. Ai harron pikërisht atë që nuk duhet harruar, se vjen për të ikur, dhe lë pas gjithçka. Në këto kushte njeriu vazhdimisht krijon, shpik, kopjon, rinovon idera, qëllime, mjete, mënyra të ndryshme jetese që i kontrollon me zakone, tradita, norma, kode e ligje.

Në një pjesë të botës, njeriu tund kokën majtas-djathtas-majtas për të thënë ‘po’, dhe lart-posht-lart për ‘jo’. Në kultura e shoqëri të tjera, në pjesën tjetër të botës, njeriu bën të kundërtën, dhe për ‘jo’ thotë ‘po’, por të dy kur takohen, habiten me gjestet e njëri tjetrit ose keqkuptohen.

Perëndimi vjen kur dielli humbet pas horizontit dhe nata bie. Lindja shënon daljen e diellt dhe fillimin e ditës së re. Por në jetë njeriu lë ditën dhe zgjedh natën, megjithëse të dyja ndodhin njëkohësisht atje ku dy gjysmat e globit ndahen. Pastaj, ç’rëndësi ka nëse shkon në drejtim të kundërt. Bota është rreth, dhe në pikën e nisjes njeriu do të mbërrijë përsëri, ndërsa rrugës do të takojë tjetrin që vjen nga drejtimi i kundërt. Duket se mendësia i vjetër nga koha kur thuhej se toka ishte e sheshtë, vazhdon të ndikojë, si ata që ikin nga diktatura, por kokën e mendjen e mbajnë të kthyer mbrapa. Bota e tyre ndryshon, por jo botëkuptimi. Njeriu jeton sot duke menduar dje, ose gjithmonë bën të kundërtën e asaj që mendon.

Në gjeopolitikë shpesh përdoret termi “Perëndim” – veshje perëndimore, njerëz perëndimorë, art perëndimor, muzikë perëndimore, modë perëndimore, filozofi perëndimore, kulturë perëndimore – për të përshkruar vendet e zhvilluara të Evropës dhe Amerikës së Veriut. Në skajin tjetrën qëndron Lindja – mendje e mbyllur, shtypje, autokraci, korrupsion, varfëri, trafikim, mashtrim – me Rusi, Kinë dhe vende të tjera të Azisë Lindore, dhe pjesë të Europës Juglindore, në varësi të politikave.

Por mungon konceptimi i qytetërimit Verior dhe Jugor. Kur thua Qytetërim Verior të krijohet më shumë një imazh i të ftohtit polar sesa i shteteve kombe. Ndoshta në kulturën Veriore mund të përfshihej Rusia dhe sferat e saj të ndikimit në Azinë Qendrore. Ballkani lëkundet Lindje-Perëndim. Qytetërimi Jugor mund të përfaqësohej me Afrikën dhe Azinë Jugore dhe Juglindore. Gjithashtu, mund të shtohej edhe një civilizim i pestë Qëndror, për të përshkruar Lindjen e Mesme. Kështu, Bota do të dukej më gjithë-përfshirëse, e rrumbullakët dhe më kuptimplote – jo si dikur, kur njeriu mendonte se jeta zhvillohej në vijë të drejtëdhe dhe Toka ishte e sheshtë. Por konceptet nuk krijohen nga asgjë, ato lindin me ndryshimin e botëkuptimit, ose nga mënyra se si e shohim vendin e botën ku jetojmë.

KUFIZIM

April 24, 2020 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/
Gjatë këtyre 3 dekadave, shqiptari ka jetuar si i liruar me kusht pas qëndrimit në burg për 45 vjet. Si dëshmitar material i vjedhjes, krimit e korrupsionit, atij tani i mohohet e drejta për të udhëtuar dhe mbahet në izolim. Kjo është si kohë para-zgjedhjeve, kur njeriut i ofrohen premtime e dhurata, ose para-gjyqit, kur dëshmitari udhëzohet e përpunohet.
Pa lëvizje nuk ka gjallëri; të qenit gjallë është jetë; pa liri të lëvizjes nuk ka as të menduar, pasi duke mos qenë i lejuar për të dalë në rrugë, automatikisht eleminohet mendimi se “çfarë do të bësh kur të dalësh?”
Gjëja e parë që synon një qeveri tiranike – të cilën themi se e njohim, por duket se jo, por ekspertë të saj jemi – është kontrolli i lëvizjes së shtetasve, ashtu si me këmbën mbi pedal, shoferi kontrollon lëvizjen e makinës, duke e frenuar ose e lëshuar atë me vrull. Heqja e lirisë paralizon lëvizjet dhe njeriun. Keqbërësi dërgohet në burg për të mos patur kontakt me të tjerët jashtë pasi paraqet rrezikshmëri, ndërsa shtetasi nuk lejohet të dalë jashtë shtëpisë, pasi mund të sëmuret. Dhe kështu ndodh vetëm tek ne, ku qëndrimi në burg dhe jashtë tij, bëhen mënyra të ngjashme kufizimi jetese, ashtu si në luftë, ‘armiqtē’ e brendshēm bashkohen.