KIEV : Ndërsa, Çekia, thotë se është gati të publikojë një bazë të dhënash në internet të 300 mijë dokumenteve të skanuar të shërbimit të sigurimit të kohës komuniste, Ukraina, është duke kaluar një ligj që lejon hapjen e dosjeve të kohës së komunizmit, me një rishikim të arkivave të saj prej KGB-së, për të krijuar, si Republika Çeke, një arkiv të vetëme të hapur me qasje në internet – e quajtur :”The National Memory Archive”.

Për gati një vit, që nga koha kur “ligjet e dekomunizimit” kanë hyrë në fuqi, të gjitha dokumentet represive të agjencive Sovjetike, të shërbimeve të veçanta të sigurimit në arkivat e Ukrainës, kanë për të qenë në dispozicion për të gjithë, qytetarët falas, thuhet në një dekleratë të Ihor Kulyk, Drejtor Menaxhues për Zhvillim të Politikës Kombëtare – nga Instituti i Kujtesës Kombëtare, në Ukrainë.

Me këtë proces duket se edhe Ukraina, paksa ngadalë po shkon drejt dekomunizimit të vendit. Por, Shqipëria, e cila ka pasur numërin më të madh të njerëzve që kan vuajtur pasojat e Sigurimit të Shtetit, pothuajse, nuk ka bërë asgjë me këtë çështje. Madje, sot në këtë qeveri – Qeveria Rama ose në dplomaci dhe anëtar të qeverisë janë më shumë se 50% e tyre, kontigjente ose bijë e bija të ish zyrtarve të lart të Partisë së Punës, dhe të ish Sigurimit të Shtetit.

Ihor Kulyk, vë në dukje, se të gjitha arkivat nga 1918 deri në1991, të Sigurimit të Shtetit të Ukrainës (pasues të KGB) , janë të hapura tani për publikun.

Përveç kësaj, sot në Ukrainë, është vënë në përdorim edhe materiali nga arkivi elektronik i lëvizjes nacionalçlirimtare, i cili është aktivë në adresën elektronike avr.org.ua. Ky material arshivor, ka mbi 20 mijë kopje elektronike të dokumenteve në lidhje me lëvizjen çlirimtare të shekullit të 20, në Ukrainë, si dhe materiale të KGB-së. Ky arkiv elektronik, është një projekt i përbashkët me Qendrën për Kërkime mbi Lëvizjen Çlirimtare, Universitetit Kombëtar të Lviv, dhe Muzeut Kombëtar të Burgjeve.

Është, raportuar më parë se Republika Çeke, do të ribëjë ribotimin në internet të versionit të procesverbalit të shërbimeve të Sigurimit të Ministrisë të Punëve të Brendshme Çeke dhe të raporteve të inteligjencës dhe kundër-inteligjencës. Publiku me këtë rast thuhet se do të jetë në gjendje për të parë dokumentet e Czech State Sicurity, në lidhje me grushtin e shtetit komunist të shkurtit 1948, si dhe veprimet e agjencive të Sigurimit të Shtetit, rreth vdekjes së ish Presidentit Czechoslovakë Klement Gottwald.

Ukraina, në përputhje me ligjin për qasje në arkivat e agjencive represive të regjimit komunist totalitar të viteve 1917-1991, është aktualisht në proces të transferimit në arkivat e agjencive të policisë së fshehtë sovjetike dhe Shërbimit të Sigurisë, Ministrisë së Brendshme, Ministria e Mbrojtjes dhe strukturat e tjera ushtarake dhe civile të mbrojtjes të përcjelluar në Arkivin e Institutit “Publik Memory Nationality” të Ukrainës.

Pas këtij transferimi, historianët do të përgatisën dhe të bëjnë gati këto arkivat që lirisht të jenë qasshme në internet, edhe të hapura për publikun.

“Sot, policia ukrainase dhe strukturat e mbrojtjes, po ndërmarrin një rishikim të arkivave të tyre, për të përcaktuar se cilat dokumente të organizatave represive sovjetike ekzistojnë prej periudhës 1917-1991 të pa prekuar. Ata duhet të transferojnë në arkivat në Institutin Kombëtar të Kujtesës, të gjitha dokumentat deri me 21 maj të vitit të ardhshëm. Ne jemi në të njëjtën kohë duke siguruar të gjitha kërkesat për degën e re të arkivit kombëtar të Institutit “Publik Memory Nationality” të Ukrainës”, tha Ihor Kulyk.

Qendra për Kërkime mbi Lëvizjen Çlirimtare, në Ukrainë raporton se nuk ka bashkëpunim aktiv midis Arkivit të Shërbimit të Sigurimit të Ukrainës dhe partnerët e saj çeke – Arkivit të Shërbimit Kombëtar të Mbrojtjes dhe Instituti për Studimin e Regjimeve Totalitare. Në veçanti, përgatitjen dhe publikimin e koleksioneve të dokumenteve të “Operacionit Çekë dhe pasojat e tij (me 1937-1941 NKVD dokumenteve të RSS të Ukrainës)” dhe “Oun dhe UPA në dokumentet Czechoslovake të Shërbimeve të Veçanta (1944-1959).”

Ukraina dhe Republika Çeke, janë gjithashtu të gatshme të shkëmbejnë çdo kopje elektronike të dokumenteve, që lidhen me çështjen e dosjeve të Sigurimit të Shtetit.

Pala Çeke thotë se është transferuar një pjesë e mirë e dokumenteve në lidhje me veprimet e agjencive Czechoslovake në shërbimet speciale zbuluse dhe kundërzbuluse – Organizatës së Nacionalistëve Ukrainas, ndërsa pala ukrainase është duke e transferuar materialin arkivor, lidhur me rastet penale kundër ish-banorëve të Çekosllovakisë, të shtypur dhe keqtrajtuar nga regjimi totalitar sovjetik.

Ligji për qasje në arkivat e agjencive represive të regjimit komunist totalitar prej periudhës 1917-1991, ka për të hapur të gjitha arkivat e shërbimeve sekrete për publikun, në kuadër të programit të Arkivave të hapura të Qendrës për Kërkime në Lëvizjen Çlirimtare, me mbështetjen e Fondacionit Ndërkombëtar të Rilindjes .

Përkrahësit, e hapjes së dosjeve, thuhet se janë të bindur se ky hap jo vetëm që do të ndihmojë për të thelluar të kuptuarit në lidhje me historinë e vendit, por do të ndihmojë të në kthimin e atyre me dosje, dhe të praktikave totalitare në punën e zbatimit të ligjit dhe agjencive të veçanta të shërbimeve në Ukrainë.

Pas rënies së regjimit komunist, Polonia, Republika Çeke, Bullgaria, Sllovakia, dhe shtetet Baltike dhe disa vendet e tjera të Europës Qendrore dhe Lindore, me perjashtim të Shqipërisë, kanë bërë, që dokumentet sekrete të burgjeve dhe kampeve të interrnimit, të krijuara prej policisë sekrete, të jenë të qasshme, për publikun dhe dokumentat u kanë kaluar autoriteteve civile si Instituti Kombëtari Kujtesës, i cili do përdoret vetëm për dekomunizimin e Ukrainës dhe Çekisë.

Kurse, analistët në Shqipëri, thonë se asnjë çështje, me përjashtim të asaj të pronave nuk ka ndezur aq shumë debate në Shqipëri pas vitit 1990 sa çështja e dosjeve të ish-Sigurimit të Shtetit. Duket se ky debat do të vazhdojë edhe për një kohë shumë të gjatë. Mbasi thonë ata në parim, të gjitha palët e politikës në Shqipëri, nuk janë kundër hapjes së dosjeve të ish-Sigurimit të Shtetit. Dhe, pyesin se :”Kush do të guxonte të shprehej kundër?” Kjo do të ishte, thotë njeri prej analistëve shqiptarë, njëlloj sikur të vetë shpallej spiun i Sigurimit të Shtetit. Pra palët kanë mendime të ndryshme vetëm në lidhje me modalitetet e hapjes së dosjeve të Sigurimit të Shtetit. Pra, njëra palë e akuzon tjetrën se modalitetet ligjore sipas të cilave ajo kërkon që t’ i hapë dosjet, lënë shteg për spekulime dhe akoma më keq, për të mbrojtur njerëz të caktuar nga demaskimi.