Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NJË AMBASADOR I PUSHTETIT TË BUTË SI DIPLOMATI MAL BERISHA

by

Nga Dalip GRECA*/

Libri që promovojmë sot në Vatër”Ambasador i Pushtetit të Butë” i diplomatit par exellent Mal Berisha mendoj se i kalon kufijtë e një ditari me shënimet dhe mbresat e një diplomati, ai është më shumë se kaq, është një libër për dashurinë dhe devocionin ndaj Kombit, është një libër për diplomacinë dhe miqësinë, për historinë, humanizmin, mbi të gjitha siç ka titullin është një libër për Diplomacinë kulturore ose Pushtetin e butë, një libër që të mëson se si t’i duash njerëzit dhe vendin tënd me përkushtim dhe si t’i kapërcesh situatat e vështira pa u kthyer kurrë mbrapsht.

Libri është voluminoz me më shumë se 500 faqe, i organizuar në gjashtë kapituj-nga Kreu parë tek gjashti, shkruar me një stil original që e dallon autorin se është vetja, një stil rrëfimtar, emocional, përmes të cilit ambasadori Berisha e mbanë lexuesin të mbërthyer pas ngjarjeve, shumë prej të cilave të japin tronditje të fortë emocionale, ku shfaqet diplomati dhe njeriu.

Ai që rrëfen, pra ambasadori, është jo vetëm diplomati, por mbi të gjitha njeriu, që ashtu si lexuesi ka shpirt që ndjen; shpirt që dhemb, dhe jo vetëm si prind për djemtë e tij, kur ndodhen të vetmuar para oqeanit të frikshëm të jetës, të mërguar në moshë fare të re, duke jetuar e u shkolluar larg prindërve, por edhe kur shkon nga kjo jetë i biri i një miku, siç është rasti i Atjonit të Visar dhe Eda Zhitit-ai vajton; apo kur humb jetën një pacient që kurohet në Stamboll, qoftë ai dhe i panjohur…Rrëfen një shpirt që ndjen edhe kur bën një punë të mirë për kombin, edhe kur zgjidh një çështje të komplikuar diplomatike, edhe kur merr një porosi urgjente, që të jep tension siç ishte rasti i marrjes së vizës për Presidentin Berisha në Konsullatën e Indisë në Stamboll, ndërkohë që pasaporta duhej marrë nga Tirana e duhej kthyer po në Tiranë me të njëjtin avion, kur kalkulimet kohore janë të limituara, krahas kohës së fluturimit vajtje-ardhje të avionit, i lejojnë vetëm një orë brenda dy fluturimeve;- të udhëtimit të pasaportës Tiranë-Stamboll-kthim, dhe nisjes së presidentit Berisha drejt Kalkutës, ku do të merrte pjesë në ceremonite mortore, homazheve,varrimin, meshen për Nënë Terezën.Ndërsa ndjek dinamikën e veprimeve, nuk i shpëton ankthimit të rrëfimit.

  Në libër ndesh dhe probleme madhore, çaste kritike për shtetin shqiptar, siç është rasti i vitit ’97, kur fqinji ynë Jugor kërcënon integritetin e kufijëve të Shqipërisë,-ky pretendues dhe lakmues i hershëm i  trojeve jugore të Shqipërisë tenton ta shfrytëzojë situatën e krijuar në vitin e mbrapshtë, tenton të fusë trupat ushtarake dhe ta bënte fakt të kryer marrjen e “Vorio Epirit”. Shqipëria ndihet e kërcënuar- Zbritja me helikopter e zevendësministrit të Punëve të Jashtme, Kranis Idiotis në Kalanë e Gjirokastrës, prej nga iu bëri thirrje të ashtuquajturve ‘Grupeve të Shpëtimit Kombëtar’, që të mblidheshin dhe ta përmbysnin pushtetin e ligjshëm shqiptar dhe të vendosnin administratën greke në vend të tij-ishte një ngjarje e paprecedent, që e shqetësojë shumë diplomacinë e re shqiptare të shtetit demokratik. Dhe Konsulli Mal Berisha, që fati i dha mundësinë të ishte në vendin e duhur në kohën e duhur, ishte një nga tre diplomatët që vunë në lëvizje shtetin turk për të ndaluar të keqen.

      Përmes librit lexuesi mëson se çfarë u luajt pas perdes, si dolën 12 pikat e Shtabit të Ushtrisë Turke në mbrojtje të integritetit të Shqipërisë. Së bashku me mikun e tij Enver Tali, konsullin e Kosovës, një mik dhe personazh i dashur për ambasador Mal Berishën, si dhe me Ambasadorin Shqiptar në Ankara, Skënder Shkupi, arritën të takonin numrin 2 të partisë qeverisëse, krahu i djathtë i zv/kryeministres dhe Ministre e Punëve të Jashtme në qeverinë e Erbakanit,-Tansu Çiller. Ai i dëgjoi me vëmendje diplomatët shqiptarë, dhe pas kësaj bisede,lindi deklarata që përmbante 12 Pikat e Shtabit të Ushtrisë Turke, që e shpëtuan Jugun e Shqipërisë. 

    Pas bisedës Konsullit Mal Berisha iu dorëzua Letra e shtabit të Ushtrisë Turke, që u përkthye aty për aty dhe u dërgua në Tiranë dhe media ia përcolli atë publikut të gjerë.

Edhe shtypi turk menjëherë përcolli lajmin. Citoj:“Tre diplomatë shqiptarë të akredituar në Turqi patën një takim shumë të rëndësishëm me personalitete të larta turke.Ata i paraqitën palës turke shqetësimin e madh për rrezikun që i kanosej vendit të tyre. Disa orë më vonë, diplomatët u njohën me një dokument prej 12 pikash nga Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Turke lidhur me aksionin, që do të ndërmerrej në Lindje të Greqisë në rast të një agresioni të kësaj të fundit ndaj Shqipërisë. Kjo bëri që planet greke të mbeteshin vetëm në lojën e fjalëve të qeveritarëve dhe në mendjet e sëmura të organizatave Vorio – Epiriote”. 

Po ashtu diplomacia shqiptare në Turqi ishte shtysë për takimi e 18 shoqatave shqiptaro – turke me Presidentin Turk Süleyman Demirel.

Cilat ishin pasojat pozitive?

-Më datën 29 Mars 1997, pas një takimi urgjent me Shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Turke, Gjeneralin Ismail Haki Karadaĝi, zv/ kryeministrja dhe Ministrja e Punëve të Jashtme e Turqisë,Tansu Çiller, deklaroi përsëri para shtypit dhe medias turke: “Turqia është e vendosur të ruajë integritetin territorial të Shqipërisë dhe nuk mund të qëndrojë pasive ndaj ngjarjeve që kërcënojnë copëtimin e Shqipërisë. Përkeqësimi i situatës në Shqipëri është i palejueshëm dhe do të ishte turp për Evropën, ndaj nga ana e saj Turqia është e gatshme të bëjë gjithçka për stabilizimin e gjendjes në Shqipëri”. -(Marrë nga e përditshmja turke “Turkish Daily News”, 30 Mars 1997). 

Shërbimi dhe veprimtarite diplomatike në Konsullatën e Stambollit zënë 133 faqe të këtij libri, dhe përpos këtyre që përshkrova, në mendje të mbeten rrëfimet për Enver Tali- Marathonomaku i Lirisë, -Përfaqësues i Qeverisë së Republikës së Kosovës në mërgim, që në  Dhjetor 1995, I ndihmuar edhe nga diplomacia jonë në Turqi, hapi përfaqësinë Republikës së Kosovës në Stamboll.Libri na njeh me veprimtaritë e shumta që u kryen përmes këtij institucioni gjysëm legal.

Me interes lexohen rrëfimet-SA FÉ USHTROJNË SHQIPTARËT? -Takimi i Feve Monoteiste në Stamboll-(Vjeshtë 1993)-Si u kapërcye tendenca për t’i përçarë shqiptarët, duke e përcaktuar bektashizmin si fe të katërt, por diplomacia shqiptare në mirëkuptim me krerët fetar, arriti që ta shmangë “kurthin, që i kishin ngritur Shqipërisë, e cila e ka vlerë të trashëguar harmoninë fetare.

 Me kurreshtje lexohet edhe vizita e Presidentit Sali Berisha në Turqi dhe organizimi i takimit të pa parashikuar me Presidentin Izraelit Ezer Weisman- siç lexohen dy vizitat në Turqi te ish kongresistit republikan amerikan në vitet 1994 dhe 1995, President të Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane Joseph DioGuardi, takimet me Yasemin Dobra Manço, mike e Shqipërisë,Parandalimi i Bosnjës në Kosovë etj.

   Me interes janë përpjekjet e Konsullit Mal Berisha në kërkim të gjurmëve të Nolit në vendlindjen e tij, Ibrik Tepe-Trakë, së bashku me professor John Freely, takimi me gazetarin Emin Sahatçiu; lobimi për çështjen shqiptare, veçanërisht për Kosovën e okupuar nga serbët etj.

  Që në ditët e para të shërbimit diplomatik Konsulli Mal Berisha, duke pasur pranë një kryekonsull model, të kulturuar, intelektual klasi si z. Orhan Zarshati, nis aplikimin e filozofisë të pushtetit të butë, aq i domosdoshëm për shtete e kombe të vegjël. Veprimtaritë kulturore, ekspozitat, koncertet e artistëve me emër në Stamboll dhe Tiranë, nisi të japë frytet e e diplomacisë aktive.

        ***

E përsëris ambasadori Mal Berisha rrëfen bukur. Kur rrëfimi vjen nga shpirti ka sinqeritet, ai të bën për vete, të emocionon, ta drithëron qenien.Kur tregon fate tragjike të pacientëve shqiptarë që kuroheshin në Stamboll nga veshkat me ndërmjetësinë e Konsullatës shqiptare, falë një marrëveshje xhentelmenësh të arritur nga Ministritë e Shëndetësisë të dy vendeve, ku zbatuse e marrëveshjes ishte Konsullata  Shqiptare, e cila duhej të përkujdesej për të sëmurët, për strehimin e tyre, për gjetje sponsorësh, por edhe për anën njerëzore. Lexuesi mbetet në ankth për fatin e secilit pacienti, kur sheh se si konsulli bashkë me familjen bëhen jo vetëm strehë e parë e pacientëve, para se të shtroheshin në spital, por ata kryenin edhe rolin e familjarëve të munguar për pacientët duke bërë sakrifica për t’iu ndodhur atyre pranë, kohë e pa kohë, natën dhe ditën, madje duke respektuar traditen shqiptare, duke u derguar dhurata simbolike.Ky sherbim mbartete edhe rreziqe per personelin e Konsullates dhe familjaret e tyre. Shumë prej të sëmurëve me veshka që vinin nga Shqipëria mbartnin dhe infeksione që përbënin rrezik për familjarët e diplomatëve të Konsullatës, por ata i trajtonin sikur t’i kishin familjarë të tyre. Mendoj se ky akt dhe të tjerë, tregojnë fisnikëri, më shumë se sa humanizëm. Dhe ishin jo pak që morën ndihmë në Stamboll, por 156 pacientë dhe pasi i shtronin për kurim, nuk harronin që t’i vizitonin në spital e të përkujdeseshin për ata.Përshkrimi i rasteve targjike, kur pacientët nuk arrinin në spital, pasi shkonin ne graden e fundit e si pasoje humbnin jetën në udhëtim,dhe duheshin kthyer në Shqipëri trupat e tyre, apo rasti i 13 vjeçarit Hasandoçi, që nuk i funksionin të dyja veshkat,- nga që nuk u gjet një dhurues veshke, pranoi e ëma të bënte dhurimin e veshkës së saj, por fatkeqsisht organizmi i 13 vjeçarit nuk u përshtat me veshkën e nënës dhe pas 2 muajësh ndërroi jetë në Shqipëri. Familja e konsullit pikëllohet sikur ta kishte njeriun e familjes.Por jo më pak dhimbje e përkujdesje mbart dhe rasti i Afërdita D, që ndërroi jetë në spital. Gjatë këtij rrëfimi shprehet jo vetëm dhimbja e familjes së konsullit Mal Berisha, por dhe humanizmi i saj për t’u përkujdesur për të birin e pacientes së vdekur, ku Donika, bashkshortja fisnike e ambasadorit, luan rolin e nënës për ta qetësur të birin e se ndjeres,i cili kalon në krizë momenti che perplaset me personelin e spitalit, duke e konsideruar fajtor.Familja  e merr djalin në shtëpinë e vet dhe përkujdeset për kthimin e trupit pa jetë me shpenzimet e tyre. 

       ….Takimi dhe rrëfimi për Kadri Roshin, mikun e tre presidentëve: Dr. Berishës, Dr, Rugovës dhe presidentit Demirel, dhe zonjën e Tij Drita, që u operua nga zemra në Stamboll, përbëjnë një nga rrëfimet e bukur, emocionues te ketij libri. Kadri Roshi ishte një mik i hershëm edhe i Konsullit Mal Berisha. Telefonata e artistit të madh Kadri Roshi një natë të vonshme nga nhe spital ne pjesen aziatike te Stambollit, mbart dramën e tij, që konsulli përpiqet t’ia lehtësojë, por sjell në libër dhe kujtime nga koha e shkuar….

         Në përshkrimet e tij ambassador Berisha aplikon me mjeshtëri kthimin pas në kohë gjatë tregimit të ngjarjeve. Retrospektiva, sjellja në kujtesë e njohjes me Kadri Roshin, vënia në skenë e dramës “Tokë e ndezur” të Fahri Balliut me trupën amatore kosovare në Borizanë, është përshkruar mjeshtrisht dhe përcjell emocione të forta.Ashtu siç dëneste publiku që ndiqte trupën amatore gjatë shfaqjes të luajtur ne pallati e kultures se Laçit gjate Olimpiades Kombetare te amatoreve, vene ne skene nga amatorët e Borizanës nën regjinë e të madhit Kadri Roshi, mendoj se po ashtu dëneset dhe lexuesi kur lexon rrëfimin e ambasador Mal Berishës. Ishin Kohe te nxehta per Kosoven.

         Mendoj se libri” Ambasador i Pushtetit të Butë” mbart vlera të shumfishta: diplomatike, historike, Kombëtare, sociale  dhe letrare. Autori rrëfen bukur, përdor fjali të shkurtra me sintaksë të thjeshtë,njeh mjaft mire morfoogjine, dhe ka gjuhe te paster.Ai të tërheq në rrëfimin e tij, nderton situata te ngarkuara emocionalisht, të shuan dhe kurreshtjen gjatë përshkrimit të objekteve, siç është rasti për Konsullatën e Vjetër të kohës së diktaturës në Stamboll, ku përshkruan “dhomën e Partisë” dhe “dhomën e Sigurimit”, që ngjanë me vendet e fshehta të sekteve fetare….etj.

      Me sa kam vënë re edhe në librat e tjerë të autorit ai është shumë pasionat dhe hulumtus dhe investigues për detajet historike të ngjarjeve që përshkruan, kur herë pas here kthehet pas dhe gjurmon historinë. Psh tek përshkruan “pritjen me rastin e Festës së 28 nëntorit 1992 në Hotel Mercury, ai sjell fakte historike se aty pranë ishte dhe Hoteli “Perla Palas”, nga ku ishte nisur për misionin e shenjtë të shpalljes së Pavarësisë dhe ngritjen e Flamurit Ismail bej Qemali dhe se po në të njëjtin hotel, ka bujtur edhe mbreti Zog gjatë udhëtimit të tij mërgimtar dhe se në librin e njerëzve të shquar, të cilët kishin qëndruar në atë hotel, figuronte edhe emri i Tij, përkrah emrit të Mata Harrit.Po ashtu kur shërbente ambasador në Londër, ai kthehet pas në kohë dhe ndjek gjurmët e mqëve anglezë të kombit tonë.

Ambasador Mal Berisha, siç shprehet shkrimtari, gazetari, dhe diplomati Besnik Mustafaj, ish Minisitër i Jashtëm i Shqipërisë, dhe ish ambasador në Francë, i takon atij brezi diplomatësh shqiptarë, të cilët hynë në shërbimin e jashtëm të Republikës sonë në fillim të viteve ’90 të shekullit të kaluar, fill pas kthesës së madhe, që mori historia e Shqipërisë. Si i tillë, ambasador M. Berisha përshkruan në libër ndryshimin e madh mes diplomacisë së diktaturës komuniste dhe Diplomacisë së re. Diplomacia komuniste kishte si parim izolimin, ku porosia(sipas konsullit paraardhës) ishte e prerë: “Nëse do t’ua jepni dorën konsujve amerikanë, anglezë e izraelitë, më mirë kthehuni vetë në Shqipëri dhe jepni llogari, për tradhti ndaj atdheut!”, ndërsa shërbimi i ri që përfaqësonte diplomati Berisha dhe personeli i ri,kishte për moto hapjen e Shqipërisë ndaj botës!

 Rrëfimet e Stambollit mbyllen me “Telefonata e fundit” dhe “lamtumira”.E para na shpalos përmasat e një legjende shqiptare, ku nje letër e ish editorit të gazetës Illyria Vehbi Bajrami, për të gjetur gjurmët e një familje shqiptare, të shpërndarë mes Amerikës dhe Turqisë, edhe pse asimilimi ka bërë punën e vet, madje kanë pësuar ndryshime dhe elementët thelbsor të identifikimit, Konsulli, edhe pse ishte në fundin e shërbimit, i gjenë gjurmët e pjeseve te ndara dhe e bashkon virtualisht familjen e ndarë mes kontinenteve.E sa shërbime të tilla kreu konsulli Mal Berisha, përveçse bëri shërbime të çmuara per shtetin shqiptar? Kreu me devocion detyrimin njerëzor, shpirtror dhe diplomatike ndaj Kosovës së okupuar? Lexojeni librin dhe do të gjeni atje gjurmët e një pune të jashtzakonshme kombëtare.

  Në të gjashtë kapitujt e librit gjenë gjurmët e punës të diplomatit të pushtetit të butë.Edhe kur ia hoqën pasaportën diplomatike ata që erdhën në pushtet pas revolucionit të ’97-tës, ai nuk u dorëzua. Me shpenzimet e veta e çvendosi veprimtarinë në Amerikën e Lirisë dhe Demokracisë. Ku më mirë se sa në Amerikë, ku merren vendimet e Botës, mund të ndihmohej Kosova për ta çliruar nga pushtuesi serb?

 Përmes librit njihemi me punën titanike të Ligës Qytetare Shqiptaro Amerikane dhe presidentit të saj Joseph DioGuardi dhe bashkëshortes Shirley Cloyes DioGuardi, eksperte për Ballkanin;njihemi me lobimin e fuqishëm të çështjes shqiptare, veçanërisht asaj të Kosovës.

Ambasador Mal Berisha e lartëson veprën e ish kongresistit republikan Joe DioGuardi, duke i dhënë meritat që i takojnë, por dhe duke përshkruar me detaje lobimin, ku dhe vetë ambassador Mal Berisha ishte pjesë vullnetare e Ligës.

Autori shkruan: -Me krijimin e Ligës Qytetare Shqiptaro – Amerikane, Joseph DioGuardi doli si lobist shumë i fuqishëm dhe efektiv, njësoj siç ishte “Vatra” më parë, e cila i doli zot Shqipërisë me parullën noliane“Mbahu nëno, mos ki frikë, se ke djemtë në Amerikë!”

– Vetë ambasadori Mal Berisha u vu në dispozicion të Ligës. 

– Edhe pse ishte pa Pasaportë diplomatike diplomati Mal Berisha nuk kurseu asgjë për t’u vënë në shërbim të çështjes së Kosovës-në libër do të gjeni shënimet për darkën për Kosovën me kongresmenë, si Benjamin Gilman, takimet në Këshillin e Marrdhënieve me Jashtë në Kongres -Me Senatorin Robert Dole, ish Sekretarin e Shtetit,Henry Kissinger etj…

– Emocionuse janë tregimet për ardhjen e shqiptarëve të Kosovës në bazën ushtarake në Fort Dix ku zbritën rreth 6 mijë e 500 shqiptarë të Kosovës, rërfimet janë prekse, sureale, ta ndalin zemrën. Do të mjaftonte vetëm rrëfimi i dhimbshëm”Përqafimi-Shehrija jetime, dhe të ndjesh në qenien tënde si lexues tragjedinë dhe dramën e shqiptarëve të Kosovës. Intervista nga oficeri i emigracionit qe i beri Sherijes ne prani te Mal Berishes, ta ndal friment, dhimbje, dhimbje…,.

Një rol të rëndësishëm luajti ambasadori Mal Berisha në informimin e opinionit publik amerikan në 11 emisione televizive, ku përballoi edhe debate me serbët.

Në libër zë vend dhe kumtesa për Vatrën në 90 Vjetorin e Diellit- Roli i “Vatrës” dhe i “Diellit” në dobi të çështjes kombëtare shqiptare, e përshkruar nga katër autorë të huaj -Edewin Zhak, Dr.Harris Silajxhiç me librin “Shqipëria dhe shqiptarët në Arkivat e Washingtonit”, Dr. Charles Telford Erickson, mik i shquar i “Vatrës  si dhe Edith Pierpont Stickney, me librin“Shqipëria e Jugut ose Epiri i Veriut në çështjet evropiane ndërkombëtare nga viti 1912 deri më 1923”, botuar më 1925 –

-Vend të rëdësishëm zë në libër edhe Konferenca e Rambujesë dhe kontributi i Presidentit të Ligës Qytetare Joseph DioGuardi dhe Shirley Cloyes DioGuardi. Ai ishte një nga oponentë e fortë kundër tekstit të Marrveshjes, që realisht e linte Kosovën nën autonominë Serbe.Shqiptarët duhet t’u jenë mirënjohës serbëve që nuk e nënshkruan marrëveshjen që e linte Kosovën me një lloj autonomie nën Serbi.

         Autori sjell detaje edhe përkontributi e LQSHA-së nëpërmjet librit historik “Shpëtimi në Shqipëri”(botunar ne 10 mije kopje ne gjuhen angleze due 2 mije kopje ne gjuhen shqipe-perkthyer nga Mal Berisha) dhe ndikimi që pati tek Lobi Hebraik në SHBA dhe në botë. Do të mjaftonte detaji qe sjell autori me një nga kontributorët e Ligës, z. Agim Aliçkaj, i cili me librin në dorë, ulet në gjunj përpara ish sekretarit të shtetit Amerikan Kissinger,nje filgure elitare e politikes boterore me ndikim te jashtzakonshem, i cili e kundërshtonte në fillim bombardimin e Serbisë, por më pas ndryshoi mendim dhe deklaroi në CNN International natën e 24 marsit 1999“Duhet shpëtuar populli shqiptar i Kosovës nga shfarosja, por edhe nderi i SHBA-së.Tani nuk ka kthim pas”. …

Nga viti 2000 deri në vitin 2009 diplomati Berisha kontribuoi drejtërsëdrejti në Kosovë duke punuar në Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë, UNMIK, duke dhene nje contribute me shume vlera. 

Në vitin 2009 ai do të rifillojë missionen zyrtar diplomatik në Minisitrinë e Jashtme, duke dhënë kontribut të veçantë në diplomacinë rajonale. Ai do te ishte i pranishem edhe ne Gjykaten Nderkombetare te Hages, kur u dha vendimi per te drejten e Shpallje se Pavaresise se Kosoves.

Nga Qershori 2009, loboi për Kosovën në Lindjen e Mesme, si Siri, Liban, etj.

‘Diplomacia kulturore”- “Pushteti i butë” qe buron nga filozofia e Joseph Nye mendoj se është realizuar më së miri gjatë shërbimit diplomatik në Britaninë e Madhe, fillimisht si i ngarkuar me Punë Aditerim -2012-2013, më pas ambassador në Londër, ku shkëlqejnë: Vendosja në Londër e Bustit të heroit Kombëtar Gjergj Kastrioti Skenderbe,një aventurë e guximshme, që ka në themel të realizimit vetë ambasadorin me miqtë që e mbështetën, edhe pse 8 mijë Euro të shpenzuara per kete qellim nga kursimet e buxhetit familjar, ende nuk janë dhënë nga Ministria e Kulturës dhe shteti shqiptar!

Së dyti-“Notes on Albania” në tre edicione , ku u provua Shqipëria Kulturore me VIP-at neper Bote, dhe anglezët në vend të kronikave të zeza për shqiptarët që mbizotronin median angleze, panë anën tjetër të medaljes, shqiptarët e famshëm dhe anglezët e amerikanet-miq të Shqipërisë.

Sinqerish, unë nuk njoh ambasador tjetër ne keta 30 vjet demokraci që të ketë bërë aq shumë për kombin tonë se ç’bëri ambasadori Mal Berisha gjatë karrierës së tij të ndërprë nga pushteti partiak, edhe kur nuk kishte post diplomatik, por në mënyrë të veçantë gjatë shërbimit diplomatik në Britaninë e Madhe. Ai ishte promotor i promovimeve kulturore, historike, si përparësi e pushtetit të butë: Ambasdor Berisha jo vetëm kreu detyrat që i diktonte posti i ambasadorit, por pati kohë të afronte pranë ambasadës Shoqatën Anglo – Shqiptare (AAA) në Londër, të ndiqte gjurmët e familjes angleze Herbert – mike e shqiptarëve dhe të mikut të çmuar që bëri aq shumë për Shqipërinë “Charles Telford Erickson, amerikani qe i kushtoi jetën Shqipërisë”, të ndiqte gjurmët e Edith Durham, të ndiqte shqipërimin Nolian të Shekspirit, të sillte në Londër artistët e shquar shqiptar, të vendoste bustin e Skënderbeut në Londër dhe në zonën arbëreshe të Molises -Itali,të gjurmonte historinë e Skënderbeut tek autorët anglezë  etj etj…

Në fund e falenderoj ambasadorin Mal Berisha për kënaqësinë që na dhe me këtë libër me rëndësi të veçantë për historinë e diplomacisë shqiptare.Le të presim se së shpejti do të promovojmë edhe librin e ri qe ambasadori e paralajmëron në këtë libër, siç ka promovuar Vatra edhe librat e tjerë të tij. Faleminderit ambasador Mal Berisha, anetar Nderi i Vatres shqiptare!

*Mbajtur gjatë promovimit të librit në Vatër me 15 Mars 2022.

KUSH MUND T’I DILTE PËR ZOT FOSHNJËS QË LINDI NË VLORË ME 28 NËNTOR 1912 PËRVEÇ VATRËS?

by

NGA DALIP GRECA/

Federata“Vatra” dhe Flamuri kuq e zi përbëjnë binomin e pandashëm përgjatë të gjithë së historisë së ekzistencës së vetë Vatrës. Që në kohë themelim e në vijëmësi Vatrës i ka prirë Flamuri  kuq e zi.Askush nuk mund ta mohojë faktin se Vatra i priu Pavarësisë, jo vetëm pse u themelua 7 muaj para se Ismail Qemali të ngrinte Flamurin e Pavarësisë në Vlorë me 28 Nëntor 1912, por edhe për faktin se ajo e orientoi shtetin e pavarur shqiptar në kahun perëndimor.

           Vatra ishte e kthjellët në qëndrimet e saj. Është i njohur qëndrimi i saj përmes telegramit të kryetarit të saj Faik Konica dërguar Kuvendit të Vlorës, ku kërkohet haptazi orientim perëndimor. Citoj:

Mbledhjes së Kombit, Vlorë:

Federata Panshqiptare VATRA e Amerikës dërgon urime të nxehta për inauguratën tuaj, e cila s’do të harrohet kurrë.

Vatra i lutet mbledhjes së Kombit, që të mos krijojë një shtet oriental, por një shtet krej Evropian, si Norvegjia, Danimarka, Hollanda, Blegjika…I nënshkruari u lutet veçan deputetëve muslimanë të provojnë atdhesin’ e tyre duke zgjedhur një princ të krishter. Po të bëjnë ndryshe do të bëjnë një lajthim të pandreqshëm…”

Për Komisionin- Faik Konitza(Dielli, 5 Dhjetor 1912)

          Shpallja e aktit të Pavarësisë nuk e shpëtoi Shqipërinë nga rreziqet. Vatra nuk rreshti së luftuari. Ajo dërgoi Nolin dhe Konicën në Evropë që të luftonin në arenën ndërkombëtare për shpëtimin e Shqipërisë, ndërkohë që Vatra nga Amerika u bë avokate e palodhur. Dielli konstatonte se: Proklamata e Pavrësisë ishte vetëm një copë kartë. Pyetja shtrohej: Si do të mbahej ky shtet? Fqinjët ia kishin bërë gati varrin para se të nisnin luftën me Turqinë. Shtetet e mëdha nuk ishin të gatshëm të mbronin krijesën-foshnjë-Shqipërinë e prapambetur. Ndër të gjitha, vetëm Austria ishte e ineteresuar të ndalte sllavizimin e tokave shqiptare, Italia e kushtëzonte mbrojtjen e Shqipërisë me interesat e veta, Franca dhe Rusia, punonin fort kundër interesaver shqiptare, Po ashtu Dielli konstatonte se krerët e Shqipërisë që kishin marrë shtetin në dorë ishin pa ndjenja atdhetarie, dhe thuajse të gjithë kishin shërbyer në të shkuarën në zyrat e Perandoris Osmane.

Dielli shtronte pyetjen: Kush mund t’i dilte për Zot foshnjës që lindi në Vlorë me 28 Nëntor 1912?Dhe përgjigjej po vetë: Vetëm Shqiptarët e Amerikës me anë të Vatrës, e cila që më 1912 dhe gjer më 1920 veproi nga Bostoni si qeveri në mërgim.

               VATRA, LUFTËTARJE E PAVARËSISË

         Ndërkohë që Noli dhe Konica u larguan në Evropë për t’i ndih shtetit-foshnjë, Vatra vazhdon luftën në shumë fronte: Mbanë gjallë shpirtin atdhetar përmes gazetës”Dielli”, përmes konferencave nëpër koloni, përmes mitingjeve e protestave, ku u apelonte ndërkombëtarëve për drejtësi ndaj kombit, që po tentohej të gëlltitej nga fqinjët. Dielli u jep zë protestave. Gazeta shkruan se Shqiptarët e New Englad-it nën hijen e Vatrës, mbajtën një miting në mbrojtje të tërësisë toksore të Shqipërisë. Mitingu u mbajt ditën e Dielë me 27 Prill 1913 në Lawrence Hall, 724 Washington Street, MA. Shqiptarët protestuan kundër grabitjes që i bëri Shqipërisë konferenca e Ambasadorëve në Londër, duke i dhuruar Serbisë viset më të mira shqiptare në Veri dhe Greqisë viset Jugore. Dy ditë para mitingut, informonte Dielli, malazezët kishin hyrë në Shkodër, edhe pse Konferenca e Londrës ishte treguar”zemër gjerë” dhe nuk kishte pranuar aneksimin e Shkodrës shqiptare, por ia kishte njohur Shqipërisë.

Nga mitingu i madh i Bostonit iu dërgua një Rezolutë Kryetarit të Konferencës, Sir Edward Grej. Mesazhi përcjellës i bënte të njohur kryetarit të Konferencës se në mitingun e 21 prillit 1913 në Boston, u përfaqësua vullneti i 30 mijë shqiptarëve të Amerikës.Të njëzëshëm, shqiptarët e të gjithë besimeve kundërshtonin ashpër coptimin dhe rrëmbimin e trojeve shqiptare.

Atë kohë Vatra udhëhiqej nga kryetari Kristo Dako, i cili së bashku me zonjushën Parashqevi Qiriazi, ishin folësit kryesorë në miting. Rezoluta, paralelisht iu dërgua të gjitha kancelarive të Fuqive të Mëdha. Dielli e cilësonte këtë si hapin e parë të luftës për jetë a vdekje në mbrojtje të shtetit të pavarur shqiptar. 

  VATRA dhe Dielli luftojnë në front të gjërë, sa kundër fuqive të mëdha që mbështesnin fqinjët tanë në politikat grabitqare ndaj Shqipërisë, aq edhe kundër vetë fqinjëve. Dielli që atë kohë kishte editor Kristo Dako, atakoi fort politikën e Rusisë, e cila ishte armiqsore ndaj Shqipërisë. Gazeta u bënte thirrje shqiptarëve të Amerikës që të mos ushqenin iluzione për Rusinë. 

Në gazetën Dielli të 3 Qershorit 1913, shkruhej:” Nuk duhet kurrë Shqipëria të presë ndonjë të mirë ose ndihmë nga Rusia se interesat e saj kanë qenë dhe do të jenë kurdoherë për të copëtuar Shqipërinë dhe t’ua shpërndajë këlyshëve sllavë për fitim të saj. Programi i Rusisë është që të përfshijë një ditë të gjithë shtetet e Ballkanit, të lidh Detin e Zi me Egjeun dhe Adriatikun.

  Edhe fqinji jugor i kishte prehur dhëmbët për të kafshuar Jugun e Shqipërisë. Dielli denonconte dhunën e egër greke dhe u apelonte ndërkombëtarëve. Në numrin e 23 Shtatorit 1913 gazeta shkruante’Të këqiat që heq populli shqiptar nga invadorët grekë janë të pa treguara: Vrasin, presin çnderojnë, burgosin,dhe përdorin çfarëdo mënyre për të përmbushur dëshirat dhe qëllimet e tyre.’

Vatra dhe Dielli, edhe pse Shqipëria ishte nën okupim, përpiqen që të mbajnë gjallë imazhin e Pavarësisë. Me 28 nëntor 1913, Dielli nën titullin” VITI I DYTË I INDIPENDENCËS” shkruante: Është një ditë në Mot që ka një rëndësi të veçantë dhe një kuptim të thellë për një Komb ose një popull. Kjo ditë është e madhe dhe zë të parin vend në historinë e atij Kombi.Amerika e kremeton Pavarësinë me 4 Korrik, Franca me 14 Korrik, Kombi Shqiptar feston ditën historike me 28 Nëntor (1912). Kjo ditë është e shenjtë për Shqipërinë e lirë ose të shkelur.(Dielli, 28 nëntor 1913).

Ndërsa në numrin pasardhës të Diellit, që doli me 2 Dhjetor, informohet lexuesi se Dita e Indipendencës Shqiptare u festua me një shkëlqim të veçantë në Boston. Në zyrat e Vatrës dhe të Diellit, Flamuri Shqiptar valonte së bashku me atë Amerikan.

               VATRA, PRINC VIDI DHE ESAD PASHA

   Vatranët nuk e pushuan luftën. Me 7 Mars 1914, ku Princ Vidi arriti në Durrës, Vatra i dërgoi përhirime me shpresa të mëdha se Shqipërinë do ta mbronte Evropa. Dielli i 10 Marsit 1914, e borhoriste lajmin. Gazeta e Vatrës vërshoi edhe në Shqipëri me entuzizmin se Shqipëria do të bëhej. Dielli i 14  Prillit(1914) shkruante se 400 copë gazeta shkuan në Shqipëri.

  Vatranët u gëzuan dhe shfaqën dëshirën të dërgonin ndihma njerëzore pranë princit perëndimor, që ata e quanin Mbret. Mirëpo nisën trazirat në Shqipërinë e Mesme. Shqetësimi u rrit ndër shqiptarët e Amerikës që kërkuan përmes Vatrës të shkonin për ndihmë. Për këtë qëllim Vatra i shkroi princit. Përgjigja erdhi nga Ministri i Brendshëm dhe i Luftës Esad Pashë Toptani nga Durrësi me 11 Prill 1914 përmes një kablogrami’U gëzova për ndjenjat patriotike që tregoni…Kur të jetë nevoja do t’u thërresim…’

Ministri i Luftës dhe i Punëve të Brendshme – Gjeneral Esad Pashë Toptani.

  Gazeta Dielli kishte në Durrës korrespondentin e saj, ish Editorin Paskal Aleksi, që përcillte situatën. Për entuziazmin e popullit ndaj princ Vidit, pritjen e tij madhëshore, dhe shpresat e popullit, kishte shkruar edhe”opinga”.

    Shumë shpejt Vatra do të mbante qëndrim kritik ndaj politikës esadiste dhe do ta godiste ashpërsisht gjeneralin e perandorisë Osmane.

Në Diellin e 17 Prillit 1914, shkruhej”Esadi i rrezikshëm”. Kabllogrami që publikoi Dielli jepte alarmin:

-Esadi i rrezikshm për Shqipërinë.

-Nacionalistët ndiqen prej hafijeve esadiste.

-Memurë të Turqisë janë nëpunës të Qeverisë.

– Gjuha Shqipe ndalohet në zyrat qeveritare.

– Protestoni te Mbreti!

– Kërkoni dorëheqjen e Esadit nga Ministria e Brendshme!….

Dielli e duartroket lajmin e arrestimit të Esad Pashës me 20 Maj 1914 dhe informon lexuesit se ai iu dorëzua përfaqësuesit të Italisë, Alliotit dhe u deportua për në Itali.

           SHQIPËRIA NË KAOS, VATRA MERR PËRSIPËR BARRËN E SHTETIT INEKZISTENT

         Ndërkohë që në Shqipërinë e Mesme vazhdojnë trazirat, Greqia përfiton në Jug dhe kryen maskara. Vatranët protestojnë në një miting të madh në Boston, duke dënuar barabrizmat në Toskëri. Mitingu u mbajt me 17 Maj 1914. Ai u kryesua nga patrioti i njohur, vatrani i Biddeford,nga shteti i Maine-it, Stath Suli, i cili më vonë do të bëhej pre i kurtheve të Vorio- epirotëve në Shqipëri, që do ta vrisnin me armë e duar shqiptare, duke e masakruar; i prenë kokën dhe ia dhuruan porositësve grekë.

      Vatra i ndiqte me vëmendje ngarjet në Shqipërinë e Jugut. Dielli përherë bënte thirrje për qëndresë. Në numrin e 29 Majit 1914 gazeta e Vatrës informon se në Shqipëri që në fillim të prillit 1914 kishte plasë një Kryengritje e organizuar nga ushtarët grekë, duke pasë dhe ndihmën filogrekëve shqiptarë. Lufta kishte zgjatë për gjashtë ditë. Shqiptarët triumfuan dhe qëndruan heroikisht. Të dy palët, raportonte Dielli, humbën rreth 300 luftëtarë. Ndërkohë esadistët ishin bërë të rrezikshëm. Dielli informonte se më 19 dhe 25 Maj esadistët kishin organizuar kryengritje në Shijak, Kavajë, Tiranë, dhe sulmuan Durrësin.Në beteja, raportonte Dielli i 16 Qershorit 1914, ranë 30 nacionalistë dhe 80 mercenarë kryengritës. Dielli u thur lavde dëshmorëve si Kolonel Thompson, Haki Glina dhe Ceno Sharra. Raportuesi informonte për Diellin se midis të plagosurëve ishin oficeri Meleq Frashëri dhe Sotir Gjika. Ndër të plagosurit lehtë: L. Gurakuqi, Sabri Qyteza dhe Veli Vasjari. Dielli nuk kursen bashkëpunëtorët me Esadin. 

 Vatra dhe Dielli e “qanë” largimin e Princ Vidit nga Shqipëria me 3 Shtator 1914. Në numrin e 8 Shtatorit Dielli boton në vend të kryeartikullit”MBRETI YNË IKU”!

          Një tjetër artikull vinte nga Durrësi dhe shkruhej prej Qerim Panaritit, i cili 30 vjet më pas do të bëhej editor i më shumë se dy dekadave për Diellin. Shkrimi që përcillte ikjen e mbretit nënshkruhej me pseudonimin” Opinga”.Citoj:” Mbreti unji Flamurin e Shqipërisë me dorën e tij, dolli bashkë me Mbretëreshën, dhe nisën të shkojnë duke përshëndetur popullin me këto fjalë:Ju lëmë shëndoshë dhe Ju gjetshim shëndoshë!..

Tërë gjendja lëshonte lot nga mallëngjimi. Natyra qante…

Isa Boletini, Bajram Curri, me shokët e tyre Çerçiz Topulli dhe të tjerë shkuan për Lesh…Panariti e përfundon artikullin:’Mbarojë sa për këtë herë, duke shtuar: si mjerë ne të mjerët, që patëm fatin e tillë që të shohim dhe një herë Turqinë të futet në Shqipëri.’Ky shkrim mbanë datën:Durrës, 5 Shtator 1914 në titullin”Flamuri turk valon kudo!” dhe u publikua në Diellin e 29 shtatorit 1914.

Dielli vazhdon ta ndjekë Esadin, duke informuar lexuesit e vet. “Opinga” shkruan në Diellin e 27 tetorit 1914: Pasi u largua Mbreti nga Shqipëria, e lëshoi tiranin e Tiranës të vejë nga të dojë.Nga Brindizi ai shkoi në Pire, Athinë, Selanik, Nish; në fund hyri në Dibër dhe mblodhi 12 mijë ‘ushtarë’ dhe me 2 tetor arriti në Tiranë. Opinga informon”N’orën 8 të mbrëmjes, ardhi në Durrës tirani që pritej prej Tirane, u puth me miqtë e tij,por më shumë me Dhespotin, dhe hoqi drejt për në Pallatin Mbretëror, dhe aty mbajti fjalimin: Të dashur miq- Unë Esad Pasha, jam përpjekur dhe do të përpiqem për të përmbajtur Islamizmën në Shqipëri. Jam tepër i gëzuar që u kthyesh shëndoshë.Ju uroj edhe ju që dolët faqebardhë në punën e shenjtë që nisët.

             ***

Gazeta e Vatrës konstatonte me dhimbje se Pavarësia e Shqipërisë me 28 Nëntor 1914 ishte festuar vetëm në Shkodër. Ndërkohë lajme të këqia erdhën nga Vlora. Lajmi në Boston mbërriti vonë dhe Dielli e publikoi me 20 Janar 1915:…Me 25 Dhjetor 1914, Ditën e Krishtlindjeve , Italia, djallzisht ishte shfaqur me trupa pushtuse në qytetin e Vlorës.

Në këto kushte Vatra, merr masa të menjëhershme. U mblodh Komisioni me 6 Mars 1915, dhe me propozimin e Kristo Kirkës, Kol Tromarës, Nik Dishnicës, dhe Andrea Kristos, u vendos që të formoheshin Trupat ushtarake të Vatrës. Për këtë qëllim u ngrit komisioni i posaçëm që do të organizonte Trupat: Kristo Kirka, Kol Rodhja, Kol Tromara, Kostë Çekrezi, dhe Vangjel Sotiri.Komisioni që drejtonte Vatrën përbëhej: Faslli Frashëri, Miçe Bardho,Kosta Isaak, Costa Th. Ratska(arkëtar), Vani Chekani(Sekretar i Komisionit), Loni Kristo-sekretar i Vatrës. Përgjegjës për Trupat u ngarkua Aqif Përmeti.

 Vatra po kryente detyrën e shtetit që mungonte. Vijoi përgatitja e Trupave Vullnetare në të gjitha qytezat ku kishte degë të mëdha për t’i dërguar në Shqipëri. Ndërkohë, Festa e Flamurit, kishte diktuar nevojën e ngritjes e Bandës muzikore të Vatrës. Kjo kërkesë u bë nga dega e Usterit në festën e 28 Nëntorit 1916. Merita i takon Thoma Nasit, i cili sapo ishte kthyer nga shërbimi ushtarak. Banda përbëhej nga muzikantë amatorë, të cilët i blenë instrumentët me shpenzimet e veta. Pas një viti banda ishte gati dhe dha koncertin e parë më 1917.

Përgatitjet për Trupat e Vatrës ecnin paralelisht. Ndërkohë inekzistenca e shtetit shqiptar, e detyroi Vatrën, që të dërgonte delegatë(ambasadorë) në Evropë. Këtij qëllimi i shërbeu organizimi i Ditës së Delegatit, duke filluar që nga 4 qershori 1916. Kjo fushatë kishte për qëllim që të siguronte të ardhura për shpenzimet dhe lobimin për pavarsinë të delegatit Mehmet Konitza. Vatra dërgoi delegatë të tillë në Londër, Zvicër, Romë, Washington. Me 3 Qershor 1917 u organizua fushata për shpëtimin e Shqipërisë, ku u mblodhën 150 mijë dollarë, që shërbyen për të siguruar ruajtjen e pavarësisë së Shqipërisë dhe lobim për Konferencën e Paqes. 

Me 2 Prill 1920 Trupat Vullnetare të Vatrës nën drejtimin e Aqif Përmetit dhe Banda e muzikore me 29 instrumentistë e udhëhequr nga Thoma Natsi arritën në Durrës të thirrur nga Kryeministri Sulejman Delvina. 

GREVA E URISË NË DARSI, 23 MARS 1991

by

Greva e Darsisë e 23 Marsit 1991 ishte greva e tretë në shkallë vendi, pas grevës të studentëve dhe asaj të 12 Janarit 1991 të minatorëve të Valiasit që me 16 janar u kthye në grevë urie. Po si dhe në çfarë kushtesh u organizua greva e urisë e Ballgatit, në rrethin e Lushnjës,  që përfshiu edhe Hysgjokaj, Zgjanë e Fier-Sheganin?

Nga Dalip Greca

Ishte e Shtunë. 23 Mars 1991. Një masë e madhe fshatarësh kishin udhëtuar nga të shtatë fshatrat e ish kooperativës së bashkuar të Ballagatit drejt fshatit Gjuzaj dhe kishin rrethuar të deleguarin që kishte ardhë nga qyteti.Një natë më parë, të premten e 22 marsit, në kinoteatrin e qytetit ishte organizuar një mting i madh i Partisë së Punës.Ishte një miting elektoral 10 ditë para zgjedhjeve të para pluraliste të 31 Marsit 1991.Një nga fshatarët e Ballagatit, R.G. është ngritë dhe ka sfiduar partinë, kur ka denoncuar para Fatos Nanos vjedhjen që iu është bërë fshatarsisë të zonës kodrinore, të cilët janë tatuar njësoj si zona fushore, madje ndërmarrjet e shtetit si Bonifikimi, Ujrat, SMT-ja e të tjera i kishin borxh ballagatësve 40 milion lekë. Edhe fondi i akumulimit u ishte caktuar mbi 32 përqind, njësoj se Krutja e Këmishtaj, Gorreja, Bubullima, Divjaka, etj.,që ishin me rrugë të asfaltuara e ujë të pijshëm, ndërkohë që Darsia, nuk kishte as rrugë me gur e as ujë të pijshëm, as një lloj investimi social. Ai ishte i prerë në kërkesën e tij: Nëse nuk na ktheni paratë ne do të hidhemi në grevë! Komisioni është gati!

Për një moment salla e madhe e mbushur plot me militantë ka heshtur, pastaj është dëgjuar një zhurmërimë korale: uluuuuuu …. Uluuuuu!

Ia kishin mbyllë mikorfonin dhe ai ishte ulë i zemruar, por më i vendosur për grevën….

Ishte kthyer tek bashkfshatarët dhe u kishte treguar ngjarjen në kinoteatër. Me unanimitet komisioni i grevës kishte marrë vendimin.

Të shtunën që në mëngjes herët ata ishin bashkuar aty tek kodra, ku diku qëndronte një çangë, që shërbente si sinjal mbledhjeje në qendër. 

Qëndronin të ulur në shpatin lindor të kodrës, që nuk ishte larg shkollës, ku kishin menduar të organizonin grevën. I deleguari bënte përpjekje që të shmangte grevën, por nuk ishte agresiv. E kishte të qartë se ajo masë fshatarësh,e veshur si mos më keq me ato kapotat dalë boje të zborit, nuk do të tërhiqej. Mes të deleguarit dhe turmës dukej se kishte një kod normal bashkëbisedimi. Me pare kishte qene per ballafaqim vete kryetari i Komitetit Ekzekutiv,  por ata nuk u terhoqen.

Sekretarja e parë e kishte zgjedhur nga aprati i partise si të deleguar për të komunikuar me grevistët sepse ai ishte nga Dumreja dhe gëzonte respektin e darsianëve. Ata e pritën mirë dhe e dëgjuan. E rrethuan dhe dialoguan. Dikur dialogu u bë memec. Fshatarët, që deri në atë çast qëndronin ulur rreth të deleguarit, u ngritën njeri pas tjetrit dhe pasi u përshëndetën me 

një”mirupafshim” nisën të zbrisnin nga kodra duke ecur kokëulur drejt shkollës.Njëri pas tjetrit u futën në ndërtesën e shkollës, e cila ishte bosh. Greva Filloi.

Të nesërmen, e Diel 24 mars, unë isha ngritë herët nga qyteti për t’u gjendur atje. Kisha aty vëllezërit, kushërinjtë, shumë nga ish nxënësit e mi, që kishin ardhë nga të shtatë fshatrat përreth. Rrugëtova fare vetëm për 2 orë. E pata të vështirë të futesha tek grevistët sepse komisioni kishte marrë vendim që të mos pranoheshin kandidatët për deputetë dhe përfaqësuesit e partive politike. Unë kandidoja për opozitën(PR) dhe kjo sipas një pjese të komisionit mund ta kompromentonte grevën. Ndikimi i Partisë së Punës ishte ende shumë i fortë. Ndërkohë një pjesë thërrisnin nga dritaret: Lereni të hyjë! 

Po më dukej vetja në provë-Do t’më pranonin apo jo?. Një pjesë prej të ngujuarëve i dëgjoja se bënin presion tek komisioni që t’më lejonin se isha bir i tyre dhe nuk ishte hera e parë që kërkoja të përcillja zërin e tyre.

U thashë atyre që qëndronin tek dera : Zëri juaj nuk mund të kyçet brenda kësaj shkolle. Zërin tuaj duhet ta dëgjojë Shqipëria. Ndryshe ç’kuptim ka kjo grevë? Nuk po e shihni se dhe linjën telefonike ua kanë prerë? 

Fjalët bënë efektin e duhur. Pas gjysëm ore unë isha brenda me grevistët. Dëgjoja zërat e tyre. Përpiqeshin të ishin të përmbajtur, por ishin dyshues nëse do të fitonin.

Ndërkoha që merrja opinione për shkrimin që do t’i nisja gazetës “Republika”, hyri njeri nga rojat e sigurisë dhe më thotë se duhej të dilja se më kërkonin nga Komiteti Ekzekutiv. Nga brenda më këshillojnë që të mos dal, por unë e mora vendimin, dola. Jashtë më priste sekretari i Komitetit Ekzekutiv, LL.P. Ai ishte i shoqëruar nga dy policë. Makina priste jasht portës së hekurit. Oborri i shkollës ishte mbushur plot me familjarë të grevistëve por edhe me fshatarë të solidarizuar me grevën. Sekretari bën disa hapa drejt meje. Edhe policët afrohen. Ndërkohë shoh që rreth meje formohet një gjysëm rrethi nga ata që duan të më mbrojnë nga ndonjë e papritur.

Sekretari flet shkurt: Më ka dërguar Kryetari i Komitetit. Kërkon të vish me ne poshtë në komitet dhe të bisedojmë atje për kërkesat e grevistëve.

-Unë nuk jam në komision. Flisni me ata. Unë kam ardhë si gazetar, janë bashkfshatarët e mi, vëllezërit, kushërinjtë-ia ktheva.

Turma thërret nga brenda:Mos e prekni djalin tonë!

Sekretari buzëqesh: Mos u tremb më thotë, nuk të marr me zor, po nuk deshe, mos eja! Mua më dërguan dhe erdha. Kaq është detyra ime.

– Po policët ç’tu deshën, e pyeta.

– M’i dhanë, -tha sekretari dhe më zgjati dorën për t’u ndarë(3 muaj më pas unë do t’i zija vendin sekretarit si diktat i forcave demokratike, ndërsa ish sekretari me mirëkuptimin e Komitetit Pluralist u kthye në Bankë, andej nga kishte ardhë, ishte njeri i mirë, specialist i zoti)…

Pas largimit të sekretarit së bashku me policët unë u ktheva në mjediset e grevës. Komisioni ishte i vendosur që ta çonte grevën deri në fund.

Pasdite erdhën tek grevistët edhe përfaqësues të partive opozitare, përfshi edhe Partinë Republikane e Partinë Demokratike.Isha në një grup me ta të nesërmen tek vizituam përveç grevistëve të Ballagatit, edhe ata të Hysgjokajt, edhe të Zgjanës. Na prisnin si perëndi. Plot shpresa.

Greva i arriti qëllimit të saj. Isha në qytet, mbrëmjen e së mërkurës, kur përfaqësuesit e kooperativës së bashku me financierët kalonin me makinë triumfues; Fituam…Sapo dolën nga Banka. U gëzova.

Ata e fituan të drejtën e tyrë. Ishte fitorja e pare.Ne të opozitës i mbështetëm. Me 31 mars ata votuan prapë për PPSH. Natyrisht nuk u zemruam me ata, shkuam prapë mes tyre. Me 22 Mars 1992 na respektuan.I dhanë votat për forcat demokratike, fitoi mandatin mësuesi im Izet Shehu- PD, ndërsa vendin e dytë dhe të tretë me mbi 20 për qind, i ndamë ne bijtë e asaj zone, Unë për PR dhe mjeku i njohur Dervish Myftari I PSD, ndërkohë që partitë tona kishin mbetë në klasë. Partia e Nanos u ndëshkua, për t’u rikthyer në vitin rebel ’97.

Në atë grevë kanë mbajtur peshë djem të asaj zone. Respekt për të gjithë. 

Nju Jork, 21 nëntor 2021

    ***. 

 RRËFIMI I FINANCIERIT NOVRUZ SHARKA, NJERIU KYÇ I GREVËS*

Na kishin vënë në një kategori me zonën fushore dhe çdo tarifë që paguanim kundrejt ndërmarrjeve shtetërore ishte i njëllojtë me ato tarifa që paguanin kooperativat e fushës plus tatimit që paguanin në fund të viti në shtet mbi të ardhurat që realizonim.Dihej nga të gjithë që sipërfaqet e mbjella me bimë bujqësore nuk ishin të njëjta me atë që shkruhej në plan dhe ky plan dërgohej në rreth.Dua të them se edhe rezultatet e rendimenteve që merrnim nuk pasqyronin realitetin prandaj dhe e futen në një kategori më të lartë kooperativën.(Pa futur këtu dhe kur dorëzoheshin prodhimet sidomos lulet e diellit kishte dhe hile të tjera që nuk po i them por ato që ishin brigadier e dinë mirë.)Unë duke ditur dhe vlerën e ditës së punës që dilte në fund të vitit dhe duke bërë dhe ndryshim që i përkiste nga diferenca e tatimeve ,vetë nuk mund të flisja e të hapja gojë se i kisha mbrapa derës ata që prisnin të bëja gabimin më të vogël. Duke u nisur nga këto kushte e dija kush ishin ata që s’u tremben syri nga askush arrita t’i shpjegoja gjërat kryesore që duheshin për këtë gjë duke përmendur nga këta burra Skender Çela,Xhafer Çela,Besim Vallja,Mehedi Çela,Mersin Sharka etj.Përpara se të futeshin në grevë qenë bërë mbledhje nëpër fshatra për padrejtësinë e taksave që paguanim .Unë për të qenë i mbrojtur i kisha bërë gati për të 4 vitet vlerën Tatimit(shumën e lekëve) që kishim paguar në mënyrë të padrejtë.

       Më kujtohet ballafaqimi me Miço Çilin tek varrezat e gjuzajt; më shpëtuan njerëzit që nuk e lejuan atë t’më akuzonte për organizator të grevës.Në këtë ballafaqim e vura përballë me shifra të sakta në bazë të këtyre të dhënave njerzit u futën në grevë.Më kujtohet se Miço Pika na vuri kusht për 5 ditë ti dërgonin çekun duke kujtuar se nuk do ja arrinim,por çdo gjë ishte gati me përjashtim të borderove të cilat ata i përfunduam në kohën e duhur duke punuar të gjithë normista e llogaritar edhe tërë natën.Më kujtohet kur kisha marrë urdhër xhirimin me shumën e lekëve që do të kalonin në llogarinë e kooperativës grevistët akoma nuk besonin duke kërkuar të shohin lekët.Për marrjen e lekëve nuk qe shumë e lehtë mbasi qëndruam tërë ditën në bankë duke u thënë që nuk dalim pa marrë lekët të cilat i morëm.Nga kjo ngjarje më në fund u ngrohën xhepat e të gjithë zonës tonë kodrinore.

*Emirant ne Greqi, 24 nentor 2021

VATRA DHE DIELLI I SHPREHIN MIRËNJOHJE ISH-EDITORIT DALIP GRECA

by

Dielli/

New York, më 15 Nëntor 2021- Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA dhe gazeta Dielli i shprehin mirënjohje të thellë dhe falenderim të përzemërt ish-editorit epokal të Diellit z.Dalip Greca për dhurimin e mbi 350 librave nga fondi i Bibliotekës personale për Bibliotekën Shkencore të Vatrës. Ky akt fisnik dhurimi është një pasurim i veçantë për Bibliotekën Shkencore të Vatrës duke u dhënë mundësinë shumë studentëve, studiuesve, hulumtuesve e kërkuesve shkencorë që të hulumtojnë në fusha të ndryshme si histori, media, letërsi, gjuhësi, lidership, shkenca politike, marrëdhënie ndërkombëtare etj. z.Dalip Greca meriton në çdo kohë mirënjohjen më të thellë prej vatranëve dhe komunitetit shqiptar për punën e shkëlqyer në Diell dhe Vatër për 12 vite. I shoqëruar nga ish-nënkryetari i Vatrës z.Asllan Bushati, z.Greca me dhurimin e bibliotekës personale tregoi edhe një herë dashurinë e besnikërinë për Vatrën e komunitetin duke dhuruar pasurinë e tij shpirtërore librat e çmuar në shërbim të komunitetit. Z.Greca gjatë punës së tij të mrekullueshme arriti të kalonte në shumë sfida duke pasur gjithmonë sukses dhe duke krijuar modele të shëndosha e të qëndrueshme si në Diell, në Vatër e në komunitetin shqiptar në USA. Mirënjohje dhe respekte kurdoherë për ju z.Greca.

NË LUSHNJË U DORËZUA ”MIRËNJOHJA E ARTË E VATRËS”AKORDUAR PATRIOTIT QERIM BAJRAM HAXHIU

by

Dielli

Të Hënën, 18 tetor 2021, pranë godinës historike të Kongresit të Lushnjës, ish kryeredaktori i Diellit dhe anëtar i Kryesisë së Vatrës, Dalip Greca, dorëzoi Mirënjohjen e Artë të Vatrës, akorduar patriotit Qerim Bajram Haxhiu.

Mirënjohja u pranua nga nipi i patriotit Kevin Haxhiu, diplomuar në Drejtësi (Bachelor), i biri i z. Altin Haxhiu. Kevin falenderoi Federatën Panshqiptare të Amerikës”VATRA” duke thënë se krahas vlerësimeve të tjera, ky është një nderim i vecantë që e bën krenare familjen e patriotit Qerim haxhiu, por dhe të gjithë fisin Haxhiu.

 Ish editori i Diellit shprehu vlerësim  për patriotin Qerim Haxhiu dhe përcolli përshëndetjet e Kryetarit të Federatës VATRA. Z. Elmi Berisha, të Kryesisë dhe Këshillit të Vatrës. 

VATRA e ka nderuar me “MIRËNJOHJEN E ARTË” z. Qerim Bajram Haxhiu për kontribut të jashtzakonshëm në çështjen Kombëtare jashtë Atdheut, për ruajtjen e Gjuhës Shqipe, për mbështetjen e studentëve shqiptarë në Egjipt, dhe lidhjet e përhershmë me VATRËN dhe Gazetën”DIELLI”.”

Lushnje, 18 tetor 2021