Departamenti i Shtetit dje nxorri një deklaratë në të cilën thuhet se Shtetet e Bashkuara përshëndesin Republikën e Kosovës për zgjedhjet e saj historike të 3 nëntorit. Në deklaratë më tej thuhet se pavarësisht kërcënimeve dhe dhunës që synonte bllokimin e procesit demokratik, populli i veriut të Kosovës ushtroi të drejtën e tij për të zgjedhur përfaqësuesit legjitim për herë të parë në shumë vite.Departamenti i Shtetit përshëndeti angazhimin e qeverisë së Kosovës dhe qeverisë së Serbisë për nxitjen e pjesëmarrjes së votuesve për t’i mundësuar popullit të Kosovës që të zgjedh udhëheqësit e tyre në mënyrë demokratike. Organizimi i suksesshëm i këtyre zgjedhjeve është një aspekt i rëndësishëm i zbatimit të marrëveshjes së ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë. Departamenti i Shteti i bëri thirrje të gjitha palëve që të sigurohen që faza e ardhshme e procesit zgjedhor të zhvillohet në mënyrë paqësore, të lirë dhe të drejtë.
“Shtetet e Bashkuara dënojnë sulmet në veri të Mitrovicës që dëmtuan zgjedhjet në Kosovën veriore dhe u kërkojnë autoriteteve relevante të Kosovës që të hetojnë dhe të sjellin para drejtësisë përgjegjësit e incidenteve. Ne nuk duhet të lejojmë që dhuna e disa personave të hedh hije mbi arritjen e rëndësishme që këto zgjedhje përfaqësojnë”, thuhet në fund të deklaratës së Departamentit të Shtetit.
Vëzhguesit e BE-së: Zgjedhjet ishin demokratike
Me gjithë incidentet në veri të Kosovës vëzhguesit thanë se zgjedhjet ishin të mira dhe demokratike.
Misioni i Bashkimit Evropian për vëzhgimin e zgjedhjeve tha se votimet e së dielës për pushtetin komunal ishin një hap pozitiv përpara për demokracinë në Kosovë.Në raportin paraprak për zgjedhjet e së dielës thuhet se ato ishin me rëndësi të posaçme sepse për herë të parë mbaheshin në të gjithë Kosovën sipas ligjeve të saj. Ndonëse ky proces ende nuk ka përfunduar, ai paraqet një hap pozitiv përpara për demokracinë.
Misioni e vlerëson procesin e votimit si të mirë apo të kënaqshëm në shumicën e vendvotimeve të vëzhguara, me gjithë incidentet e dhunshme në veriun e Mitrovicës, ku grupe të personave të maskuar shkatërruan disa nga vendvotimet.
Shefi i Misionit, Roberto Gualtieri tha se në pjesën më të madhe të Kosovës, dita e zgjedhjeve ka kaluar në mënyrë të qetë dhe paqësore.
“Natyrisht, unë i dënoj sulmet në Mitrovicën e veriut. Ky ishte sulm ndaj të drejtës themelore të njerëzve për t’i shprehur dëshirat e tyre përmes fletëvotimeve. Megjithatë, fakti që njerëzit kanë dalë për të votuar dëshmon se ata që donin ta sabotonin procesin kanë dështuar”, tha ai
Vëzhguesit e Bashkimit Evropian thonë së disa elemente të procesit zgjedhor do të kërkojnë më shumë vëmendje në të ardhmen. Ata nënvizojnë saktësinë e listave të votuesve, posaçërisht rastet e shpeshta të pranisë së personave të vdekur në lista si dhe çështjen e votuesve me të drejtë vote që jetojnë jashtë vendit.
Procesi i regjistrimit të votimit jashtë Kosovës ishte i vështirë dhe nuk ishte i favorshëm për votuesit dhe as gjithëpërfshirës. Megjithatë, janë bërë përpjekje për ta rritur pjesëmarrjen e serbëve të Kosovës në zgjedhje. Gratë kishin përfaqësim tejet të ulët edhe në organet zgjedhore edhe në kandidim për kryetare të komunave.
Vëzhguesit e Bashkimit Evropian do të qëndrojnë në Kosovë deri në përfundimin e tërë procesit zgjedhor, ndërsa raporti përfundimtar me rekomandimet për zgjedhjet e ardhshme, do të publikohet në fillim të vitit 2014.
Misioni do të vëzhgojë edhe raundin e dytë të zgjedhjeve për kryetarë komunash që pritet të mbahet më një dhjetor.
Vlerësime të ngjashme paraqitën edhe vëzhguesit e rrjetit Evropian për Vëzhgimin e Zgjedhjeve, ENEMO, sipas të cilëve zgjedhjet janë administruar në mënyrë efikase dhe në mjedis të qetë në pjesën më të madhe të vendit.
Shefi i këtyre vëzhguesve Zlatko Vujiçiç, tha se pati dështim në krijimin e mjedisit të qëndrueshëm për zgjedhje në veri.
“Dështimi për të garantuar sigurinë, kombinuar me situatën komplekse politike, ka ndikuar që një numër i votuesve të mos kenë mundësinë lirisht të ushtrojnë detyrën e tyre në komunën e Mitrovicës së Veriut”, tha ai.
Sipas vëzhguesve të ENEMO-s votimi familjar ka mbetur sfidë, së bashku me votimin me ndërmjetësim në një masë më të vogël, ndërsa institucionet kanë dështuar në sigurimin e përfaqësimit të barabartë gjinor.
Në orët e pasdites, përfaqësuesit e mekanizmave të Bashkimit Evropian dhe diplomatët e vendeve anëtare të BE-së, u bënë jehonë gjetjeve të vëzhguesve evropian, duke nënvizuar se zgjedhjet e së dielës janë një element i rëndësishëm në forcimin e rrugës evropiane të Kosovës.
Mbi 30 mijë vëzhgues vendas e ndërkombëtarë ishin angazhuar gjatë zgjedhjeve të se dielës, gjatë të cilave sipas tyre, janë shfaqur probleme të vjetra që nuk ushtrojnë ndikim përcaktues në proces.(VOA)