Shkruan:Prof. dr. Nusret Pllana/
(Endrit A. Binakaj, Masakra e Belegut më 29-30 mars 1999)/
Përkufizimi/
Nuk ka vepër që i kushtohet luftës për çlirimin e kësaj pjese të tokave shqiptare, që nuk ka rëndësi historike, qoftë edhe kur shkruhet për masakrat ndaj popullatës civile. I këtillë është edhe libri i dytë i Endrit Binakajt për Masakrën e Belegut të vitit 1999. Në faqet e këtij libri autori ka sjellë momente, ngjarje, emra njerëzish që me jetën e tyre, edhe pse të masakruar, janë bërë pjesë e lirisë sonë. Armiku i shqiptarëve, ka bërë përpjekje, kjo e fundit në fshatin Beleg të anës së Deçanit, më 1999, që ta zhduk popullin shqiptar.
Hyrje
Libri i Endrit Binakajt Masakra e Belegut më 29-30 mars 1999, është libri i dytë i tij për këtë ngjarje tragjike të kësaj pjese të popullit shqiptar. Tragjedia ishte e veçantë, sepse bëhej në një kohë kur Evropa po bënte më shumë se një gjysmë shekulli që nuk e dinte se çka është lufta. Por, Evropa e dinte se brenda saj kishte ende sisteme koloniale, ku shkeleshin të gjitha të drejtat e një populli. Ky vend ishte Kosova. Një pjesë e gjeografisë kombëtare shqiptare, copëtimin e së cilës nga trungu i shtetit amë, Shqipërisë e kishte miratuar edhe Evropa, me nënshkrimet e saj, në disa Konferenca evropiane, disa prej të cilave janë quajtur edhe paqësore.Autori duke u marrë edhe me këto çështje të historisë së shqiptarëve, ka vënë në thumb, jo vetëm pjesën tragjike të tokave shqiptare, por edhe heshtje oportune të Evropës, e cila për qetësinë e saj, për ruajtjen e lëkurës së saj, kishte shkelur mbi parimin themelor të gjëllimit të njeriut, që është liria. Pra, Evropës i mjaftonte liria e saj, pa i rënë në mendje se diku në skajin e saj, më shumë se gjysma e një populli të lashtë historik po jetonte në robëri.Prandaj, lufta për liri ishte e pashmangshme. Ishte e tillë, sepse edhe kjo pjesë e popullit shqiptar, më në fund e e kishte kuptuar se lirinë nuk ta falë askush dhe se ajo fitohet me luftë çlirimtare.
Historia si mësuese e jetës dhe padrejtësitë e saj
Libri i autorit Endrit Binakaj, Masakra e Belegut më 29-30 mars 1999, ndahet në tre kapituj, ose thënë më shkoqur, si lëndë organizohet në tri njësi, që mëtojnë ta plotësojnë njëra tjetrën.
Autori nuk është ndalur vetëm në rrethanat dhe shkaqet që sollën ngjarjet e Masakrës së Belegut. Ai duke u marrë me fatin historik të popullit shqiptar gjatë një periudhe të gjatë kohore, ka ardhur në përfundim se tragjedia e Belegut dhe të gjitha tragjeditë e tjera, ishin pasojë e copëtimit të gjeografisë kombëtare, ishin pasojë e pushtimit të Kosovës nga Serbia dhe ish-Jugosllavia, ishin pasojë edhe e qëndrimit të heshtur të Evropës, e cila kishte nënshkruar copëtimin e tokave shqiptare, ngase i konsideronte pjesë të Perandorisë Otomane, e cila po zhbëhej. Të gjitha këto të dhëna janë sistemuar në kapitullin e parë të librit Masakra e Belegut më 29-30 mars 1999, të autorit Endrit Binakaj.Por, vëmendje të veçantë autori i ka kushtuar qëndresës dhe luftërave të përgjakshme të popullit shqiptar kundër pushtuesit serb, që nga fillimi i procesit të kolonializimit të Kosovës e deri në Luftën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, e cila jo vetëm ishte bërë dalëzotësja e lirisë së kësaj pjese të atdheut, por ishte bërë edhe çlirimtarja e Kosovës.
Lashtësia historike fillon që nga emri
Historia e trojeve shqiptare është shumë e lashtë. Këtë e thonë studimet historike, arkeologjike, gjuhësore dhe kulturologjike në përgjithësi. Por, këtë e dëshmon edhe autori i librit Masakra e Belegut më 29-30 mars 1999, Endrit Binakaj. Ai konstaton se vendi i kësaj masakre të përgjakshme, Belegu, shkon thellë në histori. Diku para Mesjetës shqiptare, ai ishte lokalitet i formuar. Fshati Beleg, sipas autorit, i cili shfrytëzon të dhënat arkeologjike dhe historike, dëshmohet i regjistruar që në vitin e largët 1330.Qoftë edhe vetëm marrja me gjithë këtë periudhë kohore, shkarazi dhe me kapërcime, deri në vitet e përgjakshme të Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, janë vlera që meritojnë të lexohen, të mbahen mend dhe të ruhen si dëshmi e ngjarjeve të rëndësishme historike në jetën tonë.Përveç dëshmive historike autori sjellë edhe dëshmi të fushave të tjera të dijes, që nga toponimia, pra emërvendet e të gjithë rrethinës së Belegut, për të ardhur te fillet e lëvizjes ilegale në Beleg, diku nga vitet 1990-1991. Në këto vite, sipas autorit, janë shenjat e para të ardhjes së armëve të lirisë në këtë lokalitet, prandaj masakra që është bërë në Beleg, nuk është vetëm hakmarrje e pushtuesit serb, por është një plan i pushtuesit që e dinte saktësisht ku kishin filluar shkëndijat e para të luftës për liri. Andaj, në ato vende edhe hakmarrja, pra edhe përgjakja ishte më e madhe. Mbi të gjitha ishte çnjerëzore, sepse qëllimi i armikut ishte jo vetëm vrasje e individëve, por shfarosja e një populli të tërë. Dëshmi për këtë lëvizje ilegale për liri, si dhe dëshmi për sjelljen e armëve të lirisë në Beleg, autori ka sjellë edhe jetën dhe veprimtarinë e ushtarëve të parë, të cilët shumë vjet para Luftës së UÇK-së, bashkë me Komandantin Legjendar, Adem Jasharin, por edhe me të tjerë, kishin bërë ushtrimet ushtarake në Shqipëri. Luftëtarët, Saim dhe Sami Tahiraj, jo vetëm ishin veprimtarë të hershëm të çështjes kombëtare, por edhe ishin ushtarë të lirisë së kësaj pjese të atdheut të shqiptarëve.Pjesa e tretë e librit të Endrit Binakajt është e veçantë. Aty janë radhitur të gjithë të ekzekutuarit në Masakrën e Belegut më 29-30 mars 1999. Nuk është me rëndësi kush nga cili vend ishte, nga cili fshat kishte ardhur në Beleg, nga cila anë kishte hyrë në këtë fshat, pse kishte ardhur aty, por është me rëndësi se pushtuesi serb, duke mos kursyer as fëmijët, ka përgjakur dhe ka masakruar të gjithë ata që i ka zënë atë ditë të kobshme në fshatin Beleg.Emrat e të ekzekutuarve janë përcjellë me të dhëna të shkurtra biografike, që dëshmon për kujdesin dhe pjekurinë e autorit të këtij libri. Qoftë edhe vetëm për këtë fakt të vogël, kur autori është vënë në shërbim të ruajtjes së gjurmëve të kujtesës historike, dëshmon për rëndësinë e këtij libri. Sepse, duke qenë të robëruar, duke qenë të pushtuar, duke qenë të përndjekur brez pas brezi, përveç të tjerave, nuk është mundësuar që të ruhen shenjat e kujtesës sonë historike, qoftë edhe dëshmitë shkrimore për ngjarje kaq tragjike, siç ishte Maskara e Belegut më 29-30 mars 1999, të cilën autori e ka shndërruar në një dokument faktesh dhe dëshmish shumë të rëndësishme, edhe për kujtesën e brezave të shqiptarëve që do ta gëzojnë lirinë e Kosovës.
Deçan, 29 mars 2016