dhe Dhimbja e Harruar – Dielli

Kёtё shkurt, 26 vjet pas rёnies, jemi prap aty ku e nisёm – numёrim tё ndershёm votash. Patjetёr qё vota ёshtё e rёndёsishme, por katёr muaj para zgjedhjeve, mbёshtetёsit e dy krahёve presin njё program tё mirёmenduar elektoral. Kanё nevojё pёr vizion/

Nga Enkela Vehbiu/

Filmi “Gruaja nё Ar,” tregon historinё e Marias, pjesёtare e njё familjeje hebreje nga Viena dhe e shpёrngulur nё Shtetet e Bashkuara tё Amerikёs gjatё luftёs sё dytё botёrore. Ajo lufton pёr tё rimarrё nё zotёrim pikturёn e famёshme tё Gustav Klimt “Adele – Gruaja nё Ar,” dikur pasuri e familjes dhe e konfiskuar nga nazistёt. Mё ndodhi ta shoh kёtё film tё premten.

Paralelet e ngjashmёrisё mes historisё sё Marias nё luftёn e dytё dhe historive shqiptare nё luftёn e klasave mё trishtuan, por faji qё ndjeva pas filmit mё mundoi mё shume. Kuptova qё e kisha harruar vuajtjen.

Botimi “Legjislacioni Shqiptar 1945 – 1955” vёrteton qё nё mё pak se 2 vjet familja ime me origjinё nga Leskoviku kish prodhuar 2 armiq populli, 1 tё arratisur politik, dhe njё sabotator.

Kur kёneta e Maliqit u tha, armiku i popullit Hajdari Vehbiu, 58 vjeç, u lёrua. Shёndetin ia morёn, fytyrёn ia retushuan nga fotoja famkeqe e Hoxhёs nё Shkodёr, dhe nga i burgosur u bё i dёbuar. Kёtё damkё ia morёn e shoqja Nafije, 6 femijet, nuse e dhёndurё qё hyn nё shtёpi, si dhe 8 trashёgimёtarёt qё lindёn nga martesat – njё prej tyre unё qё shkruaj. Familja u vendos pёrfundimisht nё Shijak.

U tёrhoqёm thellё deri mё 1991.

Mbrёmjen e 18 shkurtit u grindёm pёr njё vend pranё televizorit. Kёrkonim nё ekran vёllain. Dritani Vehbiu, njё nga ish grevistёt e Dhjetorit, prej 19 vitesh, pa zhurmё dhe jehonё drejton kompaninё e tij dhe mbёshtet 83 familje nё Shijak, kёtё zonё qё na mbajti dhe mbrojti per 45 vite dёbim.

Po mё ‘91, njё tjetёr dёshmi. Jashtё nё rrugё duke krasitur trёndafilet e gardhit me tim atё, na afrohet njё burrё I thinjur. Mё njeh – e pyeti babin. Heshtje. Jam Xhako tha zotёria dhe pёrqafimet pasuan. Xhafer Xhomo dhe Duro Vehbiu, tё dy leskoviqarё tё 1932, ishin parё pёr herё tё fundit mes ‘47ёs dhe ‘48ёs nё Tiranё, kur Duro dёbohet. Xhako, me pothuajse 24 vite burg mbi supe, vdiq mё 31 Mars 2012. Nё kёtё pesё vjetor qё po afron, e ndjej detyrim dhe nder t’i shkruaj njё eulogji tё munguar.

Nё fillim tё viteve 2000, fёmijёt e Hajdarit dhe Nafijes zhvarrosёn eshtrat e prindёrve dhe i sollёn nё Tiranё, ndёrsa tё gjallёt u vendosёn vajzat nё Tiranё dhe djemtё nё Durrёs. Kapitulli u mbyll.

Nuk e zё veten nё faj qё nuk e kam rrefyer kёtё histori me zё mё parё. Familjes sime nuk iu ekzekutua asnjё pjesёtar dhe nё sytё e te mi, kjo ka rёndёsi. Sot e vё veten nё faj qё e kam harruar vuajtjen dhe qё lejoj tё ma tallin dhimbjen.

Pafajёsia. Shoh me çudi qё kur kёrkoj nё internet pёr ish tё pёrndjekur politikё, paraja dhe kёstet dominojnё. Jo! Nga organizata e ish te pёrndjekurve prisja dёmshpёrblim por mё shumё prisja tё mё orientonte nё kuturunё e parё. Dhe mbi tё gjitha tё mё siguronte kёrkimin e ndjesёs nga ana e autorit tё vuajtjes sime – shtetit shqiptar. U deshёn 25 vite qё mё nё fund njё president ta pranojё. Dua tё besoj qё nё kёtё akt ka ndikim organizata nё fjalё. Nuk e di. Por di qё nuk e bёn Papёn mё pak katolik fakti qё u kёrkoi falje viktimave tё mitur tё priftёrinjёvё tё tij; nuk e bёn mё pak imponues kryeministrin irlandez fakti qё u kёrkoi falje mbijetuesёve tё atyre qё quhen Gratё e Lavanterive Magdalena; po ashtu nuk e bёn mё pak president zotin Nishani fakti qё mё nё fund, nё nёntor tё vitit tё kaluar si pёrfaqёsues I shtetit shqiptar, mё kёrkoi falje pёr vuajtjen e shkaktuar. Mё dekretoi pafajёsinё e ndёrgjegjes.

Njerёzia. I vё faj vetes qё vetёm nёnqesh me debatuesit rreth 20 shkurtёve. Nuk vё nё dyshim dёshmitё e ofruara, pёrdhunimet e dёgjuara apo ngjarje tё shikuara prapa perdeve. Instinkti seksual ashtu dhe I mbijetesёs nuk ka parti. As dёshirёn pёr vёmendje nuk ua gjykoj. Por nuk iu pranoj pёrbuzjen qё shprehni pёr njerёzit qё na morёn brenda. Pёr ju janё fshatarё dhe provincial. Pёr ne nё shumicёn e rasteve janё mbrojtёs. Po tё mos kishin qenё shijakasit, garantoj qё anёtarё tё familjes sime por besoj dhe tё familjeve Kozmaçi, Libohova, Zguri e shumё tё tjera, ose do kishin pёrfunduar mё keq ose do ishin vetvrarё nga vetmia. Mbetёm vetёm.

Qeveria. Tё djathtёt nuk mё duan, tё majtёt mё tundin shami enveri, dhe shteti mё tall – kur tё damkosurit e tu nuk tё pёrfaqёsojnё pёrse pret nga unё. Kur njё shtresё tё vёrtitet kuturu nga trauma e shkaktuar nga sishokёt e tu ёshtё detyrё e jote shtet ta pёrkrahёsh atё. Ёshtё dёtyrё e shtetit ta rehabilitojё dhe ti forcoje ndjenjёn e perkatёsisё nё atё shoqёri. Unё qё iu shkruaj jam pa rrёnjё. Lindur nё Tiranё, rritur nё Shijak, eci rrugёve tё Durrёsit si e huaj kur vizitoj prindёrit. Shpёrdorova tё paktёn 2/3 e jetёs sime pёr tё fituar deri diku njё vizion nё jetё, falё Amerikёs.

Fatkeqsisht, e gjej shoqёrinё time tё origjinёs ende nё kёrkim te vizionit.

Njё program qё do tu thoshte mё shumё se çfarё po bёhet me korridorin e tetё. Tu vёrtetojё qё po e konsideron seriozisht konkurrencёn pёr gjashtё korridore Pan-Europiane nё rajon. Tu premtojё qё infrastuktura rajonale dhe turizmi, dhe jo vetёm sheshe urbane, do tё sjellin pёrmirёsimin ekonomikё aq tё dёshiruar nё vend.

Njё program qё do tu thoshte qё Shqipёria ёshtё e rёndёsishme por e vetme nё Ballkan dhe Europё nuk mbijeton dot. Tё shpjegonte pёrse shteti shqipёtar dhe klasa politike e Kosovёs e humbёn rastin e bashkimit tё kombit me 99-ёn, dhe tё studionte idenё qё ashtu si karta e Adriatikut ndoshta tё ketё njё kartё ballkanike.

Njё program qё do t’i bёnte krenarё votuesit pёr perfaqёsuesit nё parlament. Deputetё qё nuk kanё krime mbi supe dhe mbi tё gjitha – qё dinё tё shkruajnё e lexojnё pёr hir tё zotit!

“Gruaja nё Ar” sot ёshtё nё Nju Jork. Sa herё tё jem nё atё qytet do ta vizitoj si njё falenderim pёr reflektimin qё mё shkaktoi, pёrgjegjёsinё qё mё detyroi, krenarinё qё mё riktheu, dhe mesimin qё mё dha – tё fal shkaktarёt por tё mos e harroj asnjёherё dhimbjen kurrёsesi.