Ilia Dilo Sheperi, dijetari erudit që u bë fjalë e epërme e Gjuhës Shqipe/

Edhe po të më vrisni, edhe po të më therrni, në fytin tim do të lexoni Alfabetin Shqip”- Ilia Dilo Sheperi/

Nga Keze Kozeta Zylo/

Ndonëse në çdo 7 Mars përkujtohet Dita e shenjtë e Mësuesit, në nderim të hapjes së shkollës së parë Shqipe në Korçë, është fort e domosdoshme që edhe Martirët e Gjuhës Shqipe, duhet të kenë një ditë të veçantë në përkujtim dhe nderim të veprës së tyre kombëtare.Ishin Rilindasit e shquar si Papa Kristo Negovani, Pandeli Sotiri, Petro Nini Luarasi etj të cilët u bënë therror për gjuhën shqipe, për Kombin e tyre duke luftuar me armiqtë e shumtë që donin ta zhduknin Shqipërinë nga faqja e dheut. 

Ç’i kanë punuar Gjuhës shqipe armiqtë e vendit tënë!…

Në mesin e këtyre martirëve është dhe  atdhetari zemerzjarr Ilia Dilo Sheperi i cili u dënua me vdekje nga patrikana greke dhe e Stambollit.  Ai i dërgoi memorandumin Patrikut Ekumenik, Joaqim në vitin 1908 ku ndërmjet të tjerash i shkruante:“Ne jemi shqipar, vëllezër të një gjaku me shqiptarët myslimanë”…  ndërsa Gazeta “Besa” në rubrikën “Burrat e Kombit” përgatitur nga Qazim Z.Prodani do të shkruante se: “Ilia Dilo Sheperit nuk i mungoi burrëria shqiptare, nuk iu tremb çkishërimit, as torturave, as dhe dënimit me vdekje i kthyer në ekzil të përjtetshëm”.  Patrikanës vrastare Ilia Dilo Sheperi iu përgjigj si burrë trim dhe i paepur:  “Edhe po të më vrisni, edhe po të më therrni, në fytin tim do të lexoni Alfabetin Shqip”.

Ilia Dilo Sheperi ndriti qysh i ri i cili mbaroi shkëlqyeshëm gjimnazin “Zosimea” ku prej kësaj shkolle dolën dhe mbaruan burra të rrallë të Kombit si Sami Frasheri, Fehmi Bej Mezhgorani, Hasan Tahsini, etj…

Në vitin 1927 botoi gramatikën shqipe që është rrënja dhe hedhja dritë e gramatografisë shqipe.  Më 1972 u ribotua në Romë, ndërsa botimi i tretë nga shtëpia botuese “Albin” nën kujdesin e Ksenofon, Etien dhe Ylli Dilos.

Shkencëtari dhe dijetari erudit që ushqeu mijëra nxënës me kajmakun e qumështit të Alfabetit Shqip dhe u bë fjalë e epërme e gjuhës së bukur shqipe si për ironi të fatit u perseketua tmerrësisht së bashku me familjen e tij të shtrenjtë nga regjimi diktatorial komunist.

Të gjithë djemtë e tij të edukuar në universitete në Europë u persekutuan dhe u dënuan në burgje.  Pas tyre u dënuan dhe fëmijët që lanë pas do të tregojë me dhimbje në një intervistë pinjolli i familjes Dilo, Eduardi i cili vazhdon të ketë kontakte dhe lidhje me profesorë të nderuar në botë rreth studimit të gramatikës së gjuhës shqipe, ku ne disa vende studjohet gramatika e Tij e Gjuhës Shqipe.

Ai pohon se ka lidhje me profesorë të linguistikës në Evropë, SHBA, Angli, Francë, etj. të cilët gramatikën e gjyshit te tij e vlerësojnë si libri i shenjtë dhe me baza të rrepta shkencore të Gjuhës Shqipe.

Ilia Dilo Sheperi sot na mbështjellë të gjithëve me krahët e ëngjëllit të Zotit ndërkohë mbulon supet e maleve të Zagories dhe gjithë Shqipërisë që të mos digjen nga suferinat e kohës së çakërdisur.

Ilia Dilo Sheperi ngrihet madhështor dhe vepra e duhet të jetë në Piedestal të Kombit.  Ai ka hedhur rrënjë të thella në Gjuhën Shqipe ndaj dhe ka vënë në lëvizje studjuesit e shquar dhe i bëri që t’i referohen veprave të tij shkencore dhe gjuhësore si Nobert Jokli etj…  Dhe pranë tyre rrënja, pema e Tij e dijes vazhdon të lëshojë bisqe dhe të bëhet ulli i gjelbër i përjetshëm sa vetë mosha e tokës.

Ç’fat të bukur kanë pasur ata nxënës që i mësoi Erduiti Ilia Dilo Sheperi dhe me siguri ëndrrat e tyre u bënë shtat mali…

Ilia Dilo Sheperi përveçse nje erudit i kohës ishte dhe një orator i shkëlqyer i Kombit.  Kur fliste Ilia Dilo Sheperi ngrinte peshë zemrat e djalërisë, nderonte Flamurin në kohë vdekjesh dhe fjala e Tij e shqipes gjallonte dhe bënte dritë ndër breza.  Ja një fragment nga fjalimi i famshëm i Ilia Dilo Sheperit, më 28 Nëntor, 1920: “‘’Shqipëria  divine, dheu klasik i trimërisë, kremton sot një nga më të shënjtat ditë të historisë së saj kombëtare:  Ditën e Rilindjes së pagëzimit në jetën e re të Lirisë!  Ditën e vënies mbi krye të kurorës së Independencës”!

Në odat e burrave në Sheper kuvendonte mësuesi, hapte shkollat e para shqipe, ndërtonte çerdhet me zogj që cicërrinin vetëm shqip.  Dashuria e tij për gjuhën është prush vatre, dashuria e tij për nxënësit është gati hyjnore dhe ai paprimtas na shfaqet si një Perëndi.

Por edhe Perënditë shpesh fatkeqësisht i kemi zënë me gurë.  Kështu ndodhi me eshtrat e Ilia Dilo Sheperit duke i hequr nga varrezat e fshatit, fshat që kishte dhënë contribute të jashtëzakonshme.  Ishet një fshat që njihte kodet njerëzore, por mjerisht djalli ishte ulur pabesisht midis tyre dhe çkodifikoi çdo norme e zakon moral të mirë.  E kryqëzuan si Krishti, jo të gjallë, por të vdekur.  Ç’te ishte vallë ky kryqëzim në palcë të dashurise së tij, në thelb të gjuhës shqipe!  Me siguri  përbindshat gjejnë terren dhe si vampirë ngacmojnë kocka të vdekurish.  Por Ilia Dilo Sheperi  vazhdon të jetë burrë i rrallë siÇ e vajtuan gratë sheperiot me ligje kur dëgjuan për gjëmën që iu ndodhi si:  “U shkëput mali me borë/ U nda ergjënda kurorë”…  Ilia Dilo Sheperi qëndron kryelartë si mali i Çajupit në majë të të cilit duhet të shkruhet me gërma të mëdha Ilia Dilo Sheperi si emri “Hollivudi” ne Amerikë.  Shteti duhet ta vendosë emrin e Tij në murin e famës pranë Akademisë së shkencave dhe t’i ngrihet një statujë madhështore siç i ka hije burrave të Kombit, ndryshe të sjellë ndërmend persekutimet barbare, vrasjet makabre qe iu bënë martirëve të Gjuhës Shqipe si pershembull kur u vra Papa Kristo Negovani dhe populli që e donte aq shumë i shkruajti këto vargje:  “Papakristonë e vranë/ Dhe s′ra për të një kambanë/ Dhe malet e Shqipërisë/ Dhe shpellat e malësisë/ Thërrisnin anembanë/ Papakristonë e vranë”!

Duhet të vlerësohet dhe më shumë sepse veprat e Tij që iu la brezave janë si një institucion shkencor gjuhësor, ku nxënësit dhe studentët do të mësojnë me krenari se ç’mësues dhe dijetar erudit ka pasur Kombi Shqiptar.  Ndryshe të gjithe këta dijetarë të rrallë duket sikur pushtetarët dhe injorantët që kanë zënë vendet kyçe i kanë futur në hendeqe të akullta burgjesh dhe për rrjedhojë s’mësojne asgje nga penëndriturit e mëparshëm si Ilia Dilo Sheperi, dijetari erudit që u bë fjalë e epërme e Gjuhës Shqipe.

Brezat e tanishëm dhe të ardhshëm duhet të përulen me respekt dhe krenari për veprën e tyre shkencore, kombëtare po aq dhe patriotike.

 

Mars, 2017

Staten Island, New York