Ilia Dilo Sheperi – Dielli

Të kujtojmë atdhetarin, mësuesin, gjuhëtarin, Ilia Dilo Sheperi

September 11, 2020 by dgreca

–-me rastin e 75-vjetorit të vdekjes-

Nga Anton Çefa-

Lindi në vitin 1872, në Sheper të Zagorisë, në atë trevë të begatshme atdhetarizmi, plot vlagë ideali, ndjenje dhe vullneti patriotik. Jetoi në periudhat më kyçe të historisë sonë, vlerësoi me zgjuarësi detyrat parësore të secilës prej tyre dhe i ndriçuar nga ato, përcaktoi rrugën e vet të jetës e të punës, duke u rreshtuar gjithnjë në krahun më përparimtar të shqiptarizmës dhe, me përkushtim fisnik, nuk kurseu asgjë në dobi të Shqipërisë.

Në periudhën e parë të jetës, duke ndjerë jehonën burrërore të Lidhjes së Prizrenit, u bë shërbestar i gjuhës. Tek dituria, që fillon me gjuhën e ëmbël të nënave, ai vendosi altarin tek i cili do të lutej dhe edhe do të flijohej, po qe nevoja, për lirinë dhe begatinë kombëtare. Vetëm kultura do të davariste mjegullat e iniorancës që kishte endur robërimi shekullor, do të dritësonte ndërgjegjet e tulatura dhe do të ndizte zjarrin e shenjtë të dashurisë për atdheun. Kështu, që në moshë të re, Ilia zuri vend në llogoret e arsimimit të popullit, edhe pse e dinte fort mirë se atje ai do të ndeshej, për jetë e për vdekje, me armiqtë e kombit: pushtuesit osmanë dhe Patrikanën e Stambollit.

Patrikana, armiku më i egër i gjuhës e i shkollës sonë- një nga armët më të rrezikshme në sendërtimin e qellimeve djallëzore të greqizimit të krahinave tona të Jugut- e ndoqi dhe e përndoqi me të gjitha mënyrat që dinte e që përdorte ajo dhe në të gjitha shtigjjet e liga dhe rrugët kriminale, që përshkonte ajo tinëzisht e haptas; por burri nuk jepej. Atëherë ajo vendosi ta zhdukte. A nuk kishte dënuar e ekzekutuar në mënyrat më barbare sa e sa kolegë të shkollës e të idealit të Ilias?

Nën padinë se “mësonte gjuhën shqipe dhe se shkollën greke të fshatit e kishte kthyer në shkollë shqipe, Patrikana e dënoi me vdekje. Padia qe më se e vërtetë: megjithse, shkolla shqipe në Sheper u hap në vitin 1917, Ilia e pati kthyer shtëpinë e vet në shkollë, ku mësohej gjuha shqipe, që në vitin 1907.

Dënimit kapital të Patrikanës, mësuesi i urtë iu përgjegj me stoicizmin e idealistit të vërtetë: “Edhe kur të më prisni kokën, në grykën time do të gjeni një “a”, një “b’ dhe një “c”. Nuk di ndonjë shkollë tjetër kombëtare që të jetë ndërtuar mbi themele të tilla të lavdishme vetëflijimi e heroizmi, por këtë dukuri kaq të thjeshtë e kaq të faktuar nuk e kanë pranuar dhe nuk duan ende ta pranojnë kojshitë tanë, të cilët edhe sot e kësaj dite, na e mohojnë gjuhën dhe shkollën amtare në Çamëri dhe gjithandej nëpër Greqi.

Mbas shpalljes së Pavarësisë, Ilia Dilo Sheperi e afirmoi veten si personalitet i fuqishëm në fushën e arsimit e të shkollës shqipe, duke bërë një punë të madhe për hartimin e teksteve dhe programeve mësimore të shkollave të shtetit të ri shqiptar, në përshtatje me kushtet e reja të krijuara në vendin tonë.

Idealin e përvojën e tij për ngritjen e shkollës kombëtare shqipe, ai e dëshmoi, gjithashtu, si pjesëmarrës aktiv i Kongresit Arsimor të Lushnjës (1920) dhe Kongresit Arsimor të Tiranës (1922).

Gjatë këtyre viteve, ai punoi pa u lodhur, si mësues në shkollat e mesme dhe si inspektor arsimi në zonat e Gjirokastrës e të Vlorës, duke i kushtuar një vëmendje të veçantë zgjërimit të rrjetit shkollor, pa lënë mbas dore përmirësimin cilësor të mësimit e të edukimit.

Veprimtarinë e frytshme në fushën e shkollës dhe të arsimit, Ilia, gjithnjë e shoqëroi me një aktivitet të dendur, në fusha të tjera në shërbim të çështjes kombëtare.

Në vitin 1919, më 23 nëntor, në prag të Kongresit të Lushnjës, ai qe në radhën e parë të atyre intelektualëve patriotë gjirokastritë, që themeluan shoqërinë “Vëllezëria”, në Gjirokastër, e cila zhvilloi një veprimtari të dendur “për mbrojtjen e kufijve të Atdheut, për njohjen e të drejtave tona kombëtare nga Fuqitë e huaja,… si edhe në drejtim të përhapjes së arsimit në gjuhën amtare. Shoqëria shënoi, gjithashtu, disa arritje sidomos në fushën kulturore-artistike, sportive, etj.” (Shefik Osmani, “Fjalor i pedagogjisë”, Tiranë, 1983, f. 705).

Dashuria e flaktë për gjuhën shqipe, aftësitë e shquuara intelektuale dhe përvoja e tij e gjatë si mësues u jetësuan në një hulli të veçantë të veprimtarisë së Ilia Dilo Sheperit, në atë të shkencës gjuhësore. Në vitin 1927, ai botoi tekstin: “Gramatika dhe sindaksa e gjuhës shqipe”, i vlerësuar si një nga tekstet më të mira të gramatikës sonë për arsimin e mesëm. I ndërtuar mbi kritere të rrepta shkencore, ky tekst ndikoi mjaft për të konsoliduar shumë pikëpamje deri atëherë të pastabilizuara. Për vlerat shkencore të kësaj vepre, prof. Enver Hysa ka shkruar: “Gramatika e tij plotësonte një zbrazti, dhe vinte një gur themeli në gramatologjinë shqipe. Kjo gramatikë është një burim me rëndësi për historinë e zhvillimit të gjuhës letrare e të terminologjisë shkencore gjuhësore të përdorur në të, ajo shërben edhe sot në punën e gramatikanëve si një vepër me vlerë të madhe që nuk mund të mos merret parasysh për idetë dhe mendimet e reja, për zgjidhjet shkencore që ka dhënë për probleme të veçanta, sidomos të morfologjisë, të fjalëformimit e të gjuhës letrare në veçanti.” (“Zagoria”, gazetë e shoqatës atdhetare-kulturore “Çajupi”, nr. 2, prill 1997, f. 3).

Mbas daljes në pension, në vitin 1933, ai iu kushtua punës shkencore. Me politikën, Ilia merrej kur atdheu dhe politika kishin nevojë për personalitetin e tij. Pavarësia qe fituar, shteti shqiptar i 1913-ës i shpëtoi copëtimit të plotë, sado që një pjesë e mirë e trojeve mbetën nën robërinë e fqinjve. Kongresi i Lushnjës dhe Lufta e Vlorës i rivendosën themelet e Shqipërisë. Gjatë gjithë kësaj periudhe, ai kishte dhënë ndihmesën e vet, ndihmesën e vyer të një patrioti të madh. Për Shqipërinë e robëruar i qante zemra dhe i dhimbte shpirti, por e mbante shpresa. Një ditë qe shprehur: “Shqipëri pa Kosovë nuk ka, ashtu siç nuk ka Kosovë pa Shqipëri”.

Pushtimin fashist e priti me fyerjen dhe urrejtjen e një atdhetari. Ftesën “e politikës” me shkue në Romë për t’i vënë Viktor Emanuelit kurorën e Skënderbeut, e priti me përbuzje dhe e hodhi poshtë në mënyrë të prerë. Jetoi, duke u gëzuar për luftën kundër pushtuesit dhe i kënaqur që djali i tij, Jani, pa u lajthitur si shumë të tjerë nga propaganda pansllaviste me lëvozhgë internacionalizmi e demokracie, qe rreshtuar në krahun e drejtë të atdhetarëve të vërtetë, në krah të Mithat Frashërit; por e pau, e ndjeu dhe e paralajmëroi rrezikun e madh komunist që po i kërcënohej Shqipërisë.

Në vitet e luftës përjetoi edhe një fatkeqësi: djegien e bibliotekës nga gjermanët, me hjekësinë tinzake të Dushan Mugoshës. Pau aty të digjet e të bëhet shkrumb puna shkencore e sa e sa viteve: botimi i dytë i përpunuar i Gramatikës, përfunduar që në vitin 1935, një tekst stilistike për shkollat e mesme, punën e nisur për një fjalor të gjuhës shqipe, shënime dialektologjike, materiale folklorike e etnografike të mbledhura me mund nëpër fshatrat e Zagorisë, një libër të përkthyer nga greqishtja dhe një tjetër të përkthyer nga anglishtja dhe, sidomos, dy vëllime me fjalimet e tij, letra dërguar Patrikanës, Papës së Romës, personaliteteve të ndryshme evropiane, albanologëve, etj., shumë dokumenta të historisë sonë – një pasuri e vërtetë kombëtare e pa zëvendësueshme.

Vdiq në vitin 1945 dhe u varros në fshatin e tij të dashur, në Sheperin e sofrës së madhe patriotike, i nderuem prej të gjithëve.

Fatkeqësitë do ta ndiqnin edhe pas vdekjes. Fanatizmi komunist, me veprime të huaja për natyrën dhe zakonet shqiptare, të huajtura nga sllavët, simbas mësimeve të Miladinit dhe Mugoshës, nuk mjaftoi që i varrosi gjithë vlerën e veprimtarisë patriotike të një jete të tërë, por i dhunoi edhe kufomën dhe varrin.

Në vitin 1979, me urdhër nga qarqet më të larta të diktaturës, i thyen varrin dhe mbasi i zvarritën kockat rrugëve të katundit, i hodhën në humnerë. Ky procesion i llahtarshëm u krye në sytë e banorëve të Sheperit, nën mbikqyrjen e forcave të sigurimit. (Sipas dëshmisë së Foni Dilos, nip i Ilias).

Demokracia bëri përpjekje për vlerësimin e figurës së tij dhe i dha titullin “Mësues i Popullit”. Me jetën dhe veprën e tij atdhetare e shkencore, ai qe dhe do të mbetet mësuesi i të gjitha breznive të ardhshme shqiptare. Lapidari i tij, i ngritur me afsh dashurie e dhimbjeje, në zemrën e popullit të thjeshtë, që di të vlerësojë më shumë se të gjitha organizmat shtetërore dhe akademitë, pret një të ardhme më të qetë të atdheut, për t’u ngritur i mermertë mbi truallin për të cilin shkriu jetën. 1)

1).Nuk jam në dijeni nëse është realizuar një gjë e tillë.

Me rastin e 100 vjetorit te Pavresise Ilia Dilo Sheperi u dekorua nga Presidenti Bamir Topi me Urdherin”Nder i Kombit”

Ilia Dilo Sheperi, dijetari erudit

March 27, 2017 by dgreca

Ilia Dilo Sheperi, dijetari erudit që u bë fjalë e epërme e Gjuhës Shqipe/

Edhe po të më vrisni, edhe po të më therrni, në fytin tim do të lexoni Alfabetin Shqip”- Ilia Dilo Sheperi/

Nga Keze Kozeta Zylo/

Ndonëse në çdo 7 Mars përkujtohet Dita e shenjtë e Mësuesit, në nderim të hapjes së shkollës së parë Shqipe në Korçë, është fort e domosdoshme që edhe Martirët e Gjuhës Shqipe, duhet të kenë një ditë të veçantë në përkujtim dhe nderim të veprës së tyre kombëtare.Ishin Rilindasit e shquar si Papa Kristo Negovani, Pandeli Sotiri, Petro Nini Luarasi etj të cilët u bënë therror për gjuhën shqipe, për Kombin e tyre duke luftuar me armiqtë e shumtë që donin ta zhduknin Shqipërinë nga faqja e dheut.

Ç’i kanë punuar Gjuhës shqipe armiqtë e vendit tënë!…

Në mesin e këtyre martirëve është dhe atdhetari zemerzjarr Ilia Dilo Sheperi i cili u dënua me vdekje nga patrikana greke dhe e Stambollit. Ai i dërgoi memorandumin Patrikut Ekumenik, Joaqim në vitin 1908 ku ndërmjet të tjerash i shkruante:“Ne jemi shqipar, vëllezër të një gjaku me shqiptarët myslimanë”… ndërsa Gazeta “Besa” në rubrikën “Burrat e Kombit” përgatitur nga Qazim Z.Prodani do të shkruante se: “Ilia Dilo Sheperit nuk i mungoi burrëria shqiptare, nuk iu tremb çkishërimit, as torturave, as dhe dënimit me vdekje i kthyer në ekzil të përjtetshëm”. Patrikanës vrastare Ilia Dilo Sheperi iu përgjigj si burrë trim dhe i paepur: “Edhe po të më vrisni, edhe po të më therrni, në fytin tim do të lexoni Alfabetin Shqip”.

Ilia Dilo Sheperi ndriti qysh i ri i cili mbaroi shkëlqyeshëm gjimnazin “Zosimea” ku prej kësaj shkolle dolën dhe mbaruan burra të rrallë të Kombit si Sami Frasheri, Fehmi Bej Mezhgorani, Hasan Tahsini, etj…

Në vitin 1927 botoi gramatikën shqipe që është rrënja dhe hedhja dritë e gramatografisë shqipe. Më 1972 u ribotua në Romë, ndërsa botimi i tretë nga shtëpia botuese “Albin” nën kujdesin e Ksenofon, Etien dhe Ylli Dilos.

Shkencëtari dhe dijetari erudit që ushqeu mijëra nxënës me kajmakun e qumështit të Alfabetit Shqip dhe u bë fjalë e epërme e gjuhës së bukur shqipe si për ironi të fatit u perseketua tmerrësisht së bashku me familjen e tij të shtrenjtë nga regjimi diktatorial komunist.

Të gjithë djemtë e tij të edukuar në universitete në Europë u persekutuan dhe u dënuan në burgje. Pas tyre u dënuan dhe fëmijët që lanë pas do të tregojë me dhimbje në një intervistë pinjolli i familjes Dilo, Eduardi i cili vazhdon të ketë kontakte dhe lidhje me profesorë të nderuar në botë rreth studimit të gramatikës së gjuhës shqipe, ku ne disa vende studjohet gramatika e Tij e Gjuhës Shqipe.

Ai pohon se ka lidhje me profesorë të linguistikës në Evropë, SHBA, Angli, Francë, etj. të cilët gramatikën e gjyshit te tij e vlerësojnë si libri i shenjtë dhe me baza të rrepta shkencore të Gjuhës Shqipe.

Ilia Dilo Sheperi sot na mbështjellë të gjithëve me krahët e ëngjëllit të Zotit ndërkohë mbulon supet e maleve të Zagories dhe gjithë Shqipërisë që të mos digjen nga suferinat e kohës së çakërdisur.

Ilia Dilo Sheperi ngrihet madhështor dhe vepra e duhet të jetë në Piedestal të Kombit. Ai ka hedhur rrënjë të thella në Gjuhën Shqipe ndaj dhe ka vënë në lëvizje studjuesit e shquar dhe i bëri që t’i referohen veprave të tij shkencore dhe gjuhësore si Nobert Jokli etj… Dhe pranë tyre rrënja, pema e Tij e dijes vazhdon të lëshojë bisqe dhe të bëhet ulli i gjelbër i përjetshëm sa vetë mosha e tokës.

Ç’fat të bukur kanë pasur ata nxënës që i mësoi Erduiti Ilia Dilo Sheperi dhe me siguri ëndrrat e tyre u bënë shtat mali…

Ilia Dilo Sheperi përveçse nje erudit i kohës ishte dhe një orator i shkëlqyer i Kombit. Kur fliste Ilia Dilo Sheperi ngrinte peshë zemrat e djalërisë, nderonte Flamurin në kohë vdekjesh dhe fjala e Tij e shqipes gjallonte dhe bënte dritë ndër breza. Ja një fragment nga fjalimi i famshëm i Ilia Dilo Sheperit, më 28 Nëntor, 1920: “‘’Shqipëria divine, dheu klasik i trimërisë, kremton sot një nga më të shënjtat ditë të historisë së saj kombëtare: Ditën e Rilindjes së pagëzimit në jetën e re të Lirisë! Ditën e vënies mbi krye të kurorës së Independencës”!

Në odat e burrave në Sheper kuvendonte mësuesi, hapte shkollat e para shqipe, ndërtonte çerdhet me zogj që cicërrinin vetëm shqip. Dashuria e tij për gjuhën është prush vatre, dashuria e tij për nxënësit është gati hyjnore dhe ai paprimtas na shfaqet si një Perëndi.

Por edhe Perënditë shpesh fatkeqësisht i kemi zënë me gurë. Kështu ndodhi me eshtrat e Ilia Dilo Sheperit duke i hequr nga varrezat e fshatit, fshat që kishte dhënë contribute të jashtëzakonshme. Ishet një fshat që njihte kodet njerëzore, por mjerisht djalli ishte ulur pabesisht midis tyre dhe çkodifikoi çdo norme e zakon moral të mirë. E kryqëzuan si Krishti, jo të gjallë, por të vdekur. Ç’te ishte vallë ky kryqëzim në palcë të dashurise së tij, në thelb të gjuhës shqipe! Me siguri përbindshat gjejnë terren dhe si vampirë ngacmojnë kocka të vdekurish. Por Ilia Dilo Sheperi vazhdon të jetë burrë i rrallë siÇ e vajtuan gratë sheperiot me ligje kur dëgjuan për gjëmën që iu ndodhi si: “U shkëput mali me borë/ U nda ergjënda kurorë”… Ilia Dilo Sheperi qëndron kryelartë si mali i Çajupit në majë të të cilit duhet të shkruhet me gërma të mëdha Ilia Dilo Sheperi si emri “Hollivudi” ne Amerikë. Shteti duhet ta vendosë emrin e Tij në murin e famës pranë Akademisë së shkencave dhe t’i ngrihet një statujë madhështore siç i ka hije burrave të Kombit, ndryshe të sjellë ndërmend persekutimet barbare, vrasjet makabre qe iu bënë martirëve të Gjuhës Shqipe si pershembull kur u vra Papa Kristo Negovani dhe populli që e donte aq shumë i shkruajti këto vargje: “Papakristonë e vranë/ Dhe s′ra për të një kambanë/ Dhe malet e Shqipërisë/ Dhe shpellat e malësisë/ Thërrisnin anembanë/ Papakristonë e vranë”!

Duhet të vlerësohet dhe më shumë sepse veprat e Tij që iu la brezave janë si një institucion shkencor gjuhësor, ku nxënësit dhe studentët do të mësojnë me krenari se ç’mësues dhe dijetar erudit ka pasur Kombi Shqiptar. Ndryshe të gjithe këta dijetarë të rrallë duket sikur pushtetarët dhe injorantët që kanë zënë vendet kyçe i kanë futur në hendeqe të akullta burgjesh dhe për rrjedhojë s’mësojne asgje nga penëndriturit e mëparshëm si Ilia Dilo Sheperi, dijetari erudit që u bë fjalë e epërme e Gjuhës Shqipe.

Brezat e tanishëm dhe të ardhshëm duhet të përulen me respekt dhe krenari për veprën e tyre shkencore, kombëtare po aq dhe patriotike.

Mars, 2017

Staten Island, New York

SHENJTORI I GJUHES SHQIPE, ILIA DILO SHEPERI

September 1, 2014 by dgreca

Ilia Dilo Sheperi (1872-1945)/
Shkruan: ENGJELL ZERDELIA/ Studiues/
Ne FOTO: Ulur nga e majta në të djathtë: I.D.Sheperi, Dh. Mborja , A. Xhuvani, A.Kondili, A.Paluca, G.Mikeli. Lart nga majta në të djathtë: Th. Papapano,M. Bellkameni, P. Pogoni, Z. Fekeçi, I. Anamali, K. Margjini, A. Gashi./
Personalitet i spikatur i arsimit kombëtar; gjuhëtar,edukator, filiolog e gojëtar, autor tekstesh shkollore, pedagog, përkthyes, erudit, botues i librit “Gramatika dhe sintaksa e gjuhës shqipe”, në Vlorë 1927 që u konsiderua libri i shenjtë, i të gjitha kohërave, përshtatës i shkëlqyer i librave didaktikë të Rilindësve tanë, Mësues i Popullit, inspektor dhe drejtor i arsimit në Gjirokastër.
U lind në Sheper të Zagorisë, më 27 nëntor 1872 dhe u rrit në një mjedis me ndjenja të larta atdhetare.
Mësimet e para i mori në vendlindje , pastaj në gjysmëgjimnazin e Manastirit të Nivanit dhe mandej përfundon gjimnazin e famshëm “Zasimea” të Janinës me medaljen e artë dhe me një notë të vetme në diplomë “Arista”, (Shkëlqyeshëm). Zosimea u bë vatër e diturisë dhe u kthye “në shtëpi kombëtare për djemtë e Shqipërisë”. Kthehet në vendlindje, në Shqipërinë e tij edhe pse iu kërkua me këmbëngulje të ndiqte studimet universitare, por nuk i vazhdon për arsye ekonomike. Për një kohë të gjatë merret me studimin e gjuhës shqipe si një studiues erudit dhe audidakt. Punon në Bënjë të Përmetit si mësues, ku edhe sot kam lexuar, në muzeun historik përmendet si “Dhaskali i Bënjës”. Punoi 15 vjet dhe kur vinte në Përmet flinte tek një dhomë e patriotit të flaktë Leksi Kristos, e pajisur edhe me orenditë më të mira të kohës, gjë që e ndihmuan dijetarin që të ecte pa u ndalur në shkencën e gjuhës në këtë periudhë mjaft të trazuar për Shqipërinë dhe gjuhën e saj. Është i njohur fakti kuptimplot që në vitin 1906 në shtëpinë e tij hap fshehtas shkollën e parë shqipe.
Ilia Dilo (Sheperi) që në moshë të re ishte i lidhur me lëvizjen për liri dhe pavarësi. Vazhdues i denjë i Rilindësve tanë të mëdhenj, duke ngritur flamurin e lirisë, të dritës e të përparimit brenda në Shqipëri me bindjen e sigurtë, se po vinte kështu një gur themeli në Shqipërinë që po lindte e në ndërtesën e kulturës në ngritje të vazhdueshme .
Në “Memorandumin” drejtuar Patriarkanës së Stambollit dhe të shtetit fqinj që e dënuan me vdekje, por që ai nuk u tremb kurrë, përkundrazi si një Ante përballon gjithcka, duke iu drejtuar me këto fjalë: “ Edhe po të më vrisni, edhe po të më therrni, në fytin tim do të lexoni alfabetin shqip”. E për rrjedhojë ai u bë zëdhënës i botës shqiptare, që kërkonte miqësi dhe respekt të ndërsjelltë midis popujve, ruajtjen e frymës së kanuneve të shenjta në dobi të zhvillimit të interesave kombëtare dhe ndarjes së fesë nga politika.
Në vitet e Luftës së Parë Botërore mori pjesë në veprimtaritë për mbrojtjen e tërësisë së vendit. Atdhetari dije shumë punoi me përkushtim të madh për tokën amtare si “fort pak të tjerë”.
Krijoi dhe udhëhoqi shoqërinë e fshehtë “Kandili” së bashku me Çerçiz Topullin e Petro H. Hariton. Në vitin 1917-1919 kthen në gjuhën shqipe shkollat e fshtrave të Zagorisë. Së bashku me z.Thoma Papapano themeluan shoqërinë “Vëllazëria” në Gjirokastër dhe vendi i sekretarit alternohej herë te njëri e herë te tjetri.
Më 1918 emërohet inspektor i arsimit në drejtorinë arsimore të Gjirokastrës dhe ndihmoi për përgatitjen e mësuesve të rinj për fshatrat jo vetëm të krahinës, por të gjithë Shqipërisë duke çelur dhe herë-herë duke drejtuar vetë kurse të njëpasnjëshme. Së bashku me zotin Kol Margjini, zotin Thoma Papapano , zotin Hysni Babameto e të tjerë ka meritën për çeljen dhe funksionimin e kurseve pedagogjike në Labovë të Zhapës.
Ishte pjesëmarrës aktiv në Kongreset Arsimore të Lushnjës ( gusht 1920) dhe të Tiranës ( 22 korrik 1922 dhe gusht 1824) që së bashku me Thoma Papapanon dhe Pertef Pogonin ishin përfaqësues të Gjirokastrës. Ndihmesa e Ilia Dilos në kongrese shfaqet dukshëm në problemin shkencor të gjuhës shqipe që shpreh konsideratat e veta për gjuhën tonë letrare, për rëndësinë dhe vlerën që ka studimi i strukturës gramatikore shqipe, për dialektet dhe të folurën tonë të ndryshme , njëjtësimit të shqipes, përnevojën e ngutshme të një fjalori të shqipes, për fonetikën, për morfologjinë, etimologjinë e sintaksën etj.
Viti 1920 pulson edhe për kumtesën që mbajti dishepulli i kohës, Ilia Dilo Sheperi për nder të Ditës së flamurit. Patetizmi i theksuar patriotik dhe atdhetar, elekuenca e një shënjtori të gjuhës shqipe u ngulitën dikur dje, sot dhe nëser në shpirtin dhe zemrën kombëtare.
“…Shqipëria Divine, Dheu klasik i trimërisë shqiptare kremton sot një nga më të shenjtat ditë të historisë së saj kombëtare: Ditën e Rilindjes e të Pagëzimit në jetën e re të lirisë! Ditën e vënies në krye të kurorës së Indipendencës ! Pas 500 vjet jetë t’ashpërt të robërisë dhe në kohë tragjike, kur arushat e ballkanit u vërsulën ta shuajnë “pa mëshire” gjallërinë e kombit shqiptar, në horizontin e Shqipërisë Ndriti Ylli i Mëngjesit, mbi Kathedralin e Vlorës shkrepetiti Dielli i Lirisë!
U ngreh Flamuri madhështor i Skënderbeut dhe Perëndia e Lirisë së Kombeve dekretoi shpëtimin e Shqipërisë! Ajo e drejtë e shenjtë q’u ka falur natyra kombeve të botës ju njajt edhe kombit tonë që ruan karakterin dhe traditat e ilirëve iu dha edhe popullit tonë heroik që ka vaditur me gjak gjithë Sininë Ballkanike dhe së fundi, për t’u shpëtuar dyndjeve të valëve të barbarëve, gjatë shekujve ka qënë shtrënguar të lerë Altarin e Atdheut të vet dhe të kapërcejë male e dete dhe të përhapet nëpër gremina të huaja.
***
Në këtë vend legjendar : Shqipëria hyjnore që është shkretuar dendur nga kataklizmat e luftrave të pareshtura dhe mbi gërmadhat e 70 qyteteve të bukura bërë pjesë e zjarrit legjoneve romake, vajtojnë sot e kësaj dite! Të tëra këto ngjarje, të gjitha këto tragjedi kanë vleftën e kujtimit të naltë, të heroizmës shqiptare. Dëshmojnë theroristë të pashembullt të fisit arbnor. Pasqyrojnë jetën morale të stërgjyshërve dhe udhëheqin shpirtin e energjisë dhe therorisë së brezit tonë të ri. Ja! Kjo është dita simbolike në të cilën kombi shqiptar hyn në radhët e popullit të lirë dhe zë vendin që iu përket historisë së tij. Traditat e mbetura nga Pellazgët e mitologjisë, trimëri e trashëguar nga stërgjyshërit tanë, përmenden sot në kronologjinë e qyteterimit. Hymni i Indipendencës tonë këndohet nëpër oborret e kombeve të rinj të lirë. Të Deumi i Paradisit të Fesë sonë meshohet nëpër kishërat e botës ideale! Na përshëndetin, na përgezojnë, na urojnë kombet e tjerë! Na kanë zili e na falen popujt që përpiqen të harrojnë një ditë të bardhë. Ideali që kanë ëndërruar strëgjyshërit , ay ideal i shenjtë që kanë profetizuar heronjtë, protagonistët e luftrave të lirisë sonë u realizua sot! Qëllimi i naltë për të cilin kanë luftuar ata burrërisht nëpër malet e ashpërt dhe kanë derdhur gjakun e vlefshëm të tyre: u arrit, u krye!
Intrigat e huaja dhe komeditë e brendshme që u luajtën një kohë mbi kurrizin e Atdheut nuk e lanë popullin shqiptar të jetonte i lumtur në këto 8 vjetët e para të jetës së re krijuan një situatë të rëndë edhe rrezikun të njëment tërësinë dhe Indipendencën e Atdheut. Gjatë këtyre kohëve të vështira duall në shesh apostuj të rremë duke predikuar ungjëllin magjik të një bese fatale. Një magavelizme që synon t’i mësonte popullit shqiptar disiplinën e skllavërisë dhe të çkëputte nga trup i shenjtë i Atdheut vendin më të shenjtë: Vlorën bujare që e ka falur natyra për të qënë vendi i pelegrinazhit të Shqiptarëve.
Forca ideale, energjia virgjine dhe patriotizmi i naltë i popullit shqiptar i kapërcyen,gjithë rreziqet që kërcënonin Atdheun. Dita e 28 Nëntorit 1920 është e para që kremton sot plot entuziazëm Shqipëria irrdente, zbukuruar nga Stili gjer në Shkodër me trëndafila e dafinë! Mblidhuni bijt e Shqipërisë përpara këtij Alltari të madh t’Atdheut! Faluni! Përunjuni përpara këtij Snotafi të shenjtë! Adhuroni shpirtrat e Dëshmorëve! Dhe lavdëroni këtë ditë madhështore! Gëzohuni o shqiptarë të arratisur në çdo anë të botës! Këndoni ju zogjtë e bukur që fluturoni në qielllin e Shqipërisë! Lulëzoni ju fusha! Gjëmoni ju male! Buçitni ju lumenjtë e dete të Shqipërisë! Bekonani ju o Dëshmorët e shenjtë t’Atdheut! Kurajo, durim dhe shpresë, Ti o Shqipëria irrredente!
Në vitin 1922-1924 mori drejtimin e shkollave në Delvinë. Riemërohet inspektor arsimi në Gjirokastër (1925), punoi si mësues i gjuhës shqipe në Vlorë, në Liceun e Gjirokastrës (1926-1927) në Normalen femërore të Korçës (1928-1932), kthehet përsëri në Liceun e Gjirokastrës (1932-1933).
Dha një ndihmesë të pallogaritur dhe të çmuar në problemet arsimore, në hartimin e programeve mësimore, zgjerimin e rrjetit të shkollave: botoi mjaft artikuj, kryesisht në shtypin pedagogjik, në revistat dhe gazetat e kohës… Së bashku me studiues shqiptarë dhe të huaj ka rrahur problemet e etimologjisë shqipe dhe të linguistikës comparative, duke krahasuar dhe studiuar veçanërisht fjalë e shprehje në shqipe me fjalët e greqishtes së vjetër e të re, të cilat i njihte thellë” Është autor i librit “ Gramatika dhe Sindaksa e Gjuhës Shqipe” botuar në Vlorë në 1927, u ribotua në Romë 1972, Tiranë 2001. Kjo vepër është vlerësuar si “vepra më e arrirë”, ” libri më i shenjtë që i rezistoi kohës dhe i parapriu gjuhës së njëhësuar”. I. Dilo është cilësuar si “Babai i gjuhës shqipe”. Çuditërisht, kjo vepër që u ndërtua dhe u strukturua mbi baza të thella shkencore në kohën e dikaturës u la pa u përmendur dhe pse punohej vetëm me të.
*Tek gjuha dhe shkolla në gjuhën amtare gjen pasqyrim personaliteti i Ilia Dilo Sheperit,”si nxënës i ndritur i humanistëve klasike” (thotë Hasan Dosti),si pioner i arsimit tonë kombëtar dhe si një ndër themelvënësit e albanologjisë të lëvruar nga vetë shqiptarët.
* Me veshtrimin përtej kohe
Lulja e parë që molla çelte
I ndillte një zile shkolle…
Zbuluar të mbeti balli
Brezat që shohin në sy
Mbi Dhembel ,koha stërrallin
Po e pjek në bronz për ty.
Agim Shehu, ”Balade për Ilia Dilo Sheperin”, ”Dielli”, April-June 2000. Qarkore Nr, 2416, Tiranë, 28.X.1927
U njoftohet të gjithë mësuesve dhe veçanërisht atyre që merren me gjuhën, se z.Ilia Dilo Sheperi, mësues i Gjuhës shqipe në Liceun e Gjirokastrës, botoi librin “Gramatika dhe Sindaksa e Gjuhës Shqipe, sidomos e Toskërishtes (për shkollat e mesme ) ”. Vepra e z.Ilia Dilo është shumë e dobishme dhe u rekomandohet arsmitarëve.
Ministria e Arsimit Xhafer Ypi *”Demokracia” 19 nëntor 1927, viti i 3-të, 1929
“Gramatika që kemi para sysh, është më e mbaruar dhe më e plota që kemi sot në shqipe… Na tërheq vërejtjen veçanërisht pjesa e tretë që bën fjalë mbi Etimologjinë. Është një tentativë serioze e cila duhet të pasohet me kujdes nga gramerienët shqiptarë… (Na pëlqen të ribotojmjë nja dy pjesë interesante) * Gaetano Petrotta “Popolo, lingua e letteratura Albanese, 2 tiratiro con aggiunte e correzione, Palermo 1932.
….Duke u bazuar në të dy dialektet; sepse vetëm kështu mund të studiohen të gjitha fenomenet gramtikore të shqipes për të arritur në gjuhën e përbashkët, që do të jetë gegërishtja e toskërizuar dhe toskërishtja e gegërizuar”
* Aleks Buda Historia e Shqipërisë, dispencë, tekst për universitet(1951,1956)
Kontribut origjinal ka dhënë Ilia Dilo Sheperi me Gramatikën e sintaksën e tij, Vlorë 1927
* Petër Elezi kurs gjuhësor me mësues, Tiranë qershor 1957 Ne kemi në shqip një xhevahir, po të futur në pus, thellë, prandaj rrezet e tij na vijnë mirë. Ky xhevahir është Gramatika e Ilia Dilo Sheperit. Gramatikat e sotme kanë marrë shumë prej saj.

Bënjë, Përmet

*Androkli Kastallari Ilia Dilo Sheperi zë një vend të veçantë e me rëndësi në historinë e gjuhës shqipe (1958)
*Andrea Varfi , Gramatika e sotme e gjuhës shqipe në shkollat tona duhet të jetë gramatika dhe sintaksa e gjuhës shqipe e Ilia Dilo Sheperit.
*Jup Kastrati në Shqipëri, në periudhën 1945-1972 në studimin i tij (1972) që është e para analizë shkencore e gjërë që i është bërë veprës shkencore të Ilia Dilo Sheperit. Ky është një guxim qytetar dhe qëndrim objektiv i studiuesit shkodran (jam krenar për këtë fakt të jetuar, student, autori) në një periudhë kur botimi i veprës për asrye që dihen ishte i pamundur, për të mos thënë i ndaluar… jep gjykime dhe vlerësime për çdo kapitull.
* Shefik Osmani Fjalori Pedagogjik fq. 637-639 “Njohu mirë gjuhën shqipe, historinë dhe metodikën e mësimdhënies…I ndërtuar mbi kritere të rrepta shkencore, ky tekst ndikoi mjaft për të konsoliduar shumë pikëpamje” * Fjalori enciklopedik shqiptar 1985
* Fatmir Agalliu-Xhevet Lloshi. “Në këtë vepër paraqitet gjendja e gjuhës shqipe me tërë variantet, pa theksuar një qëndrim normativ. Vepra dëshmon për ndjenjën e hollë gjuhësore të autorit, ka vëzhgime të imta dhe mjaft ndihmesa vetiake dhe zgjidhje origjinale. Kjo gramatikë është ndër më të mirat që është hartuar para çlirimit.
* Enver Hysi Instituti i gjuhësisë dhe letërsisë I. DiloSheperi atdhetari dhe gramatikani (Marrë nga “Zagoria, histori dhe tradita”, Ilia Laska). Dëshmia më e mirë e dashurisë së tij për gjuhën shqipe është vepra “Gramatika dhe sindaksa e gjuhës shqipe,sidomos toskërishtes ( për shkollat e mesme ) botuar në Vlorë më 1927… Një punë të tillë të admirueshme mund ta kryente vetëm një njeri që e donte me shpirt vendin e gjuhës së tij dhe që në të njëjtën kohë, kishte njohuri të thella për gjuhën shqipe, që kishte përgatitjen e një gjuhëtari të mirëfilltë.
*Dy djemtë e Ilia Dilo Sheperit, Jani dhe Oresti, që shikuan përtej politikës: ”Së bashku me babanë kanë formuar një treshe; të tre me librin e mësimit të gjuhës shqipe, që aq shumë e deshi babai dhe po aq shumë e dashurojnë dy djemtë.
Shefki Miraku
New York, N.Y
Dielli-Vol Nr.64-Nr.11
Wor çester, Mass. Monday, Dec .31-1973
Gramatika rregullon të folurën dhe të shkruarin e gjuhës nëpërmjet ligjeve të saj. Autori i mëshon fort idesë që gjithkush të përpiqet të studiojë të gjitha hollësitë e dy dialekteve me të cilët kombi ynë e flet gjuhën e tij. Thekson idenë e vlefshme ‘’gegërishtja e toskërizuar ose toskërishtja e gegërizuar”. Argumentohet në bazë të dy dialekteve me metodën krahasuese duke theksuar unë gjykoj me toskërishten të tjerëve u takon të flasin për gegërishten.
Në faqen 19, I.D.Sheperi citon se ndryshimet midis gegërishtes dhe toskërishtes janë shumë më të vogla nga ndryshimet që kanë dialektet e gjuhëve të tjera të botës. Dialektet kanë dhe nëndialektet e tyre, kështu fjala vjen toskërishtja ka nëndialektet: e Çamërisë, të Labërisë, të shqiptarëve të Greqisë , të shqiptarëve të Italisë.
*Zagoriti mëndjendritur e shpirtgjerë Ilia Dilo Sheperi
“Eh, o Ilia Dilo-sheperioti,
Ja, kështu ndodhka në jetë, jo rrallë;
Të përhumbet rubini kot së koti…
E prap të shkelqejë si më parë
Ilia Dilo është projektuesi dhe mësuesi ynë i parë i gjuhës së njëhsuar letrare shqipe. U ndal në ligjet historike të zhvillimit të shqipes: njëri dialekt do të derdhet te tjetri”, atë që nuk e ka njëri ta marrë prej tejtrit që e ka”. Studiues i palodhur, i fortë në karakter. Në jetën e tij gjejmë stoicizëm sokratik. Luftoi e punoi për atdhe, pa kërkuar gjë prej tij. Qe mbështëtje e fortë për bijtë dhe bijat e tij ; admirim e moral i lartë për Janin, që luftoi për shqiptarët e lirë në një Shqipëri të lirë. Në themel të të gjithë veprës qëndron ideali i lirisë dhe i së vërtetës.
Ndërron jetë në vendlindje më 14 tetor 1945 dhe u përcoll me shumë respekt e nderime

Atdhetari, mësuesi, gjuhëtari,Ilia Dilo Sheperi

August 18, 2014 by dgreca

Nga Anton Cefa/
Lindi në vitin 1872, në Sheper të Zagorisë, në atë trevë të begatshme atdhetarizmi, plot vlagë ideali, ndjenje dhe vullneti patriotik. Jetoi në periudhat më kyçe të historisë sonë, vlerësoi me zgjuarësi detyrat parësore të secilës prej tyre dhe i ndriçuar nga ato, përcaktoi rrugën e vet të jetës e të punës, duke u rreshtuar gjithnjë në krahun më përparimtar të shqiptarizmës dhe, me përkushtim fisnik, nuk kurseu asgjë në dobi të Shqipërisë.
Në periudhën e parë të jetës, duke ndjerë jehonën burrërore të Lidhjes së Prizrenit, u bë shërbestar i gjuhës. Tek dituria, që fillon me gjuhën e ëmbël të nënave, ai vendosi altarin tek i cili do të lutej dhe edhe do të flijohej, po qe nevoja, për lirinë dhe begatinë kombëtare. Vetëm kultura do të davariste mjegullat e iniorancës që kishte endur robërimi shekullor, do të dritësonte ndërgjegjet e tulatura dhe do të ndizte zjjarrin e shenjtë të dashurisë për atdheun. Kështu, që në moshë të re, Ilia zuri vend në llogoret e arsimimit të popullit, edhe pse e dinte fort mirë se atje ai do të ndeshej, për jetë e për vdekje, me armiqtë e kombit: pushtuesit osmanë dhe Patrikanën e Stambollit.
Patrikana, armiku më i egër i gjuhës e i shkollës sonë- një nga armët më të rrezikshme në sendërtimin e qellimeve djallëzore të greqizimit të krahinave tona të Jugut- e ndoqi dhe e përndoqi me të gjitha mënyrat që dinte e që përdorte ajo dhe në të gjitha shtigjjet e liga dhe rrugët kriminale, që përshkonte ajo tinëzisht e haptas; por burri nuk jepej. Atëherë ajo vendosi ta zhdukte. A nuk kishte dënuar e ekzekutuar në mënyrat më barbare sa e sa kolegë të shkollës e të idealit të Ilias?
Nën padinë se “mësonte gjuhën shqipe dhe se shkollën greke të fshatit e kishte kthyer në shkollë shqipe, Patrikana e dënoi me vdekje. Padia qe më se e vërtetë: megjithse, shkolla shqipe në Sheper u hap në vitin 1917, Ilia e pati kthyer shtëpinë e vet në shkollë, ku mësohej gjuha shqipe, që në vitin 1907.
Dënimit kapital të Patrikanës, mësuesi i urtë iu përgjegj me stoicizmin e idealistit të vërtetë: “Edhe kur të më prisni kokën, në grykën time do të gjeni një “a”, një “b’ dhe një “c”. Nuk di ndonjë shkollë tjetër kombëtare që të jetë ndërtuar mbi themele të tilla të lavdishme vetëflijimi e heroizmi, por këtë dukuri kaq të thjeshtë e kaq të faktuar nuk e kanë pranuar dhe nuk duan ende ta pranojnë kojshitë tanë, të cilët edhe sot e kësaj dite, na e mohojnë gjuhën dhe shkollën amtare në Çamëri dhe gjithandej nëpër Greqi.
Mbas shpalljes së Pavarësisë, Ilia Dilo Sheperi e afirmoi veten si personalitet i fuqishëm në fushën e arsimit e të shkollës shqipe, duke bërë një punë të madhe për hartimin e teksteve dhe programeve mësimore të shkollave të shtetit të ri shqiptar, në përshtatje me kushtet e reja të krijuara në vendin tonë.
Idealin e përvojën e tij për ngritjen e shkollës kombëtare shqipe, ai e dëshmoi, gjithashtu, si pjesëmarrës aktiv i Kongresit Arsimor të Lushnjës (1920) dhe Kongresit Arsimor të Tiranës (1922).
Gjatë këtyre viteve, ai punoi pa u lodhur, si mësues në shkollat e mesme dhe si inspektor arsimi në zonat e Gjirokastrës e të Vlorës, duke i kushtuar një vëmendje të veçantë zgjërimit të rrjetit shkollor, pa lënë mbas dore përmirësimin cilësor të mësimit e të edukimit.
Veprimtarinë e frytshme në fushën e shkollës dhe të arsimit, Ilia, gjithnjë e shoqëroi me një aktivitet të dendur, në fusha të tjera në shërbim të çështjes kombëtare.
Në vitin 1919, më 23 nëntor, në prag të Kongresit të Lushnjës, ai qe në radhën e parë të atyre intelektualëve patriotë gjirokastritë, që themeluan shoqërinë “Vëllezëria”, në Gjirokastër, e cila zhvilloi një veprimtari të dendur “për mbrojtjen e kufijve të Atdheut, për njohjen e të drejtave tona kombëtare nga Fuqitë e huaja,… si edhe në drejtim të përhapjes së arsimit në gjuhën amtare. Shoqëria shënoi, gjithashtu, disa arritje sidomos në fushën kulturore-artistike, sportive, etj.” (Shefik Osmani, “Fjalor i pedagogjisë”, Tiranë, 1983, f. 705).
Dashuria e flaktë për gjuhën shqipe, aftësitë e shquuara intelektuale dhe përvoja e tij e gjatë si mësues u jetësuan në një hulli të veçantë të veprimtarisë së Ilia Dilo Sheperit, në atë të shkencës gjuhësore. Në vitin 1927, ai botoi tekstin: “Gramatika dhe sindaksa e gjuhës shqipe”, i vlerësuar si një nga tekstet më të mira të gramatikës sonë për arsimin e mesëm. I ndërtuar mbi kritere të rrepta shkencore, ky tekst ndikoi mjaft për të konsoliduar shumë pikëpamje deri atëherë të pastabilizuara. Për vlerat shkencore të kësaj vepre, prof. Enver Hysa ka shkruar: “Gramatika e tij plotësonte një zbrazti, dhe vinte një gur themeli në gramatologjinë shqipe. Kjo gramatikë është një burim me rëndësi për historinë e zhvillimit të gjuhës letrare e të terminologjisë shkencore gjuhësore të përdorur në të, ajo shërben edhe sot në punën e gramatikanëve si një vepër me vlerë të madhe që nuk mund të mos merret parasysh për idetë dhe mendimet e reja, për zgjidhjet shkencore që ka dhënë për probleme të veçanta, sidomos të morfologjisë, të fjalëformimit e të gjuhës letrare në veçanti.” (“Zagoria”, gazetë e shoqatës atdhetare-kulturore “Çajupi”, nr. 2, prill 1997, f. 3).
Mbas daljes në pension, në vitin 1933, ai iu kushtua punës shkencore. Me politikën, Ilia merrej kur atdheu dhe politika kishin nevojë për personalitetin e tij. Pavarësia qe fituar, shteti shqiptar i 1913-ës i shpëtoi copëtimit të plotë, sado që një pjesë e mirë e trojeve mbetën nën robërinë e fqinjve. Kongresi i Lushnjës dhe Lufta e Vlorës i rivendosën themelet e Shqipërisë. Gjatë gjithë kësaj periudhe, ai kishte dhënë ndihmesën e vet, ndihmesën e vyer të një patrioti të madh. Për Shqipërinë e robëruar i qante zemra dhe i dhimbte shpirti, por e mbante shpresa. Një ditë qe shprehur: “Shqipëri pa Kosovë nuk ka, ashtu siç nuk ka Kosovë pa Shqipëri”.
Pushtimin fashist e priti me fyerjen dhe urrejtjen e një atdhetari. Ftesën “e politikës” me shkue në Romë për t’i vënë Viktor Emanuelit kurorën e Skënderbeut, e priti me përbuzje dhe e hodhi poshtë në mënyrë të prerë. Jetoi, duke u gëzuar për luftën kundër pushtuesit dhe i kënaqur që djali i tij, Jani, pa u lajthitur si shumë të tjerë nga propaganda pansllaviste me lëvozhgë internacionalizmi e demokracie, qe rreshtuar në krahun e drejtë të atdhetarëve të vërtetë, në krah të Mithat Frashërit; por e pau, e ndjeu dhe e paralajmëroi rrezikun e madh komunist që po i kërcënohej Shqipërisë.
Në vitet e luftës përjetoi edhe një fatkeqësi: djegien e bibliotekës nga gjermanët, me hjekësinë tinzake të Dushan Mugoshës. Pau aty të digjet e të bëhet shkrumb puna shkencore e sa e sa viteve: botimi i dytë i përpunuar i Gramatikës, përfunduar që në vitin 1935, një tekst stilistike për shkollat e mesme, punën e nisur për një fjalor të gjuhës shqipe, shënime dialektologjike, materiale folklorike e etnografike të mbledhura me mund nëpër fshatrat e Zagorisë, një libër të përkthyer nga greqishtja dhe një tjetër të përkthyer nga anglishtja dhe, sidomos, dy vëllime me fjalimet e tij, letra dërguar Patrikanës, Papës së Romës, personaliteteve të ndryshme evropiane, albanologëve, etj., shumë dokumenta të historisë sonë – një pasuri e vërtetë kombëtare e pa zëvendësueshme.
Vdiq në vitin 1945 dhe u varros në fshatin e tij të dashur, në Sheperin e sofrës së madhe patriotike, i nderuem prej të gjithëve.
Fatkeqësitë do ta ndiqnin edhe pas vdekjes. Fanatizmi komunist, me veprime të huaja për natyrën dhe zakonet shqiptare, të huajtura nga sllavët, simbas mësimeve të Miladinit dhe Mugoshës, nuk mjaftoi që i varrosi gjithë vlerën e veprimtarisë patriotike të një jete të tërë, por i dhunoi edhe kufomën dhe varrin.
Në vitin 1979, me urdhër nga qarqet më të larta të diktaturës, i thyen varrin dhe mbasi i zvarritën kockat rrugëve të katundit, i hodhën në humnerë. Ky procesion i llahtarshëm u krye në sytë e banorëve të Sheperit, nën mbikqyrjen e forcave të sigurimit. (Sipas dëshmisë së Foni Dilos, nip i Ilias).
Demokracia bëri përpjekje për vlerësimin e figurës së tiJ dhe i dha titullin “Mësues i Popullit”. Me jetën dhe veprën e tij atdhetare e shkencore, ai qe dhe do të mbetet mësuesi i të gjitha breznive të ardhshme shqiptare. Lapidari i tij, i ngritur me afsh dashurie e dhimbjeje, në zemrën e popullit të thjeshtë, që di të vlerësojë më shumë se të gjitha organizmat shtetërore dhe akademitë, pret një të ardhme më të qetë të atdheut, për t’u ngritur i mermertë mbi truallin për të cilin shkriu jetën
Botuar në “Dielli”, April-June 2000