Nga Thanas L. Gjika/ SHBA/
Piro Milkanin përpiqet të krijojë përshtypjen se është një nga regjisorët më të mirë të kinematografisë shqiptare, por nuk e ka arritur kurrë nivelin e dy regjisorëve që e ndihmuan në hapat e tij të parë për të mësuar në praktikë regjinë e filmit, pra nivelin e regjisorëve Gëzim Erebara dhe Kujtim Çashku. Në shkollën e Pragës ai mësoi vetëm për të xhiruar filma si operator, por edhe në këtë profesion nuk e arriti dot Ilia Tërpinin dhe Jonel Konomin, etj. Dobësitë e tij profesionale u shfaqën në gjithë filmat që krijoi. Mjafton të shikoni filmin “Trishtimi i zonjës Shnaider” të vitit 2008, i cili ka nivelin mesatar të një pune diplome studentësh.
Disa vjet më parë, kur hartoi dokumentarin për jetën e Ismail Kadaresë i shkrova se ky film nuk i jepte vlerat e Ismail Kadaresë dhe se Dritëro Agolli në skenën e takimit me të duhej t’i thoshte jo vetëm: “Ismail ti ke qenë më i talentuari”, por duhej t’i kërkonte të falur për faktin se e kishte lënë vetëm në luftën që ai guxoi t’i bënte partisë për krijimin e çnjeriut. Pirua mu zemërua. E si të mos zemërohej, ai donte lavdërime, donte që unë ta vlerësoja si regjisorin më të mirë mbas Viktor Gjikës e Dhimitër Anagnostit.
Unë e kam njohur Piron që në vitin 1951 kur ishim bashkë me pushime në kampin e pionierëve në Pogradec. Pasi u rritëm u bëmë shokë meqë isha vëllai i Viktorit, njeriut që ia kishte nevojën dhe që nuk ia kurseu kurrë ndihmën si koleg e shok. Mirëpo ai ka pritur prej meje lavdërime, kurse unë vetëm e kam respektuar si shokun e tim vëllai dhe nuk i kam bërë elozhe. Ja këtu qëndron mëkati im ndaj tij.
Kur ka ardhur disa herë këtu në Amerikë i jam vënë në dispozicion, e kam marrë e kam shëtitur me makinë, kam shkruar dhe në gazetë për të, por meqë nuk e kam lëvduar si regjisor është mërzitur. Kur kam shkuar unë në Shqipëri më ka lënë të zhgënjyer. Si njeri që e kisha trajtuar si mik të mirë këtu, më kot prita se mos më ftonte për drekë në ndonjë restorant, ose në shtëpi si kisha bërë unë. Ai përkundrazi, u tregua mosmirënjohës dhe shpifi ndaj meje.
Kur erdhi këtu në Amerikë para pak vitesh, më tha se kishte sjellë një kopje të filmit “Nëntori i Dytë” të Viktorit dhe se donte të bënte një shfaqje të këtij filmi në Boston. Mirëpo ndodhi që unë disa ditë më parë kisha prerë biletat vajtje-ardhje për New York sepse kisha lajmëruar disa profesorë e miq të atjeshëm për takime pune. Prandaj i thashë se më vinte keq që nuk mund të vija në Boston, mbasi nuk mund t’i anuloja takimet e New Yorkut.
Z. Piro kur kthye në Shqipëri përhapi një legjendë sikur këtu në Amerikë u bë copë për të popullarizuar veprën e Viktor Gjikës, por unë, në vend që të shkoja me të në Boston ia mbatha në N.Y. E fryu mbesën time, vajzën e Viktorit, si dhe shokët e tij me të tilla broçkulla.
Këtë poshtërsi e ngriti në nivel më të lartë mbas vdekjes së Dritëro Agollit, kur unë në shkrimin e lamtumirës për këtë poet ia qaja hallin si Dritëro Agollit, Ismail Kadaresë, Viktor Gjikës e krijuesve të tjerë të cilët duke jetuar në kohën e diktaturës u detyruan të bënin vepra të politizuara si ua kërkonte partia shtet. Por për fatin e mirë të letësisë e të artit shqiptar theksoja se ata arritën të krijonin dhe vepra të mira që do të mbeten në historinë e artit e të letësisë shqiptare. Pirua me vrap rifilloi nga intrigat, rifilloi të fryjë njerëzit se vëllai i Viktor Gjikës ka dalë e “po shan vëllain e MADH, të cilit po i dridhen kockat në varr”, se Thanasi qenka një “vllavrasës”, etj. Mirëpo njerëzit e dijnë se unë lashë punën dhe shkova i shërbeva Viktorit tre muajt e fundit të jetës së tij dhe se gjatë atyre muajve ia redaktova veprën me kujtime “Vit pas viti” që kishte përfunduar në dorëshkrim dhe ndihmova për botimin e saj.
Këto javët e fundit po e fryn problemin që ka ngritur z. Agron Tufa mbi vlerat e antivlerat e filmave shqiptarë të krijuar gjatë kohës së diktaturës. Për të alarmuar njerëzit po e paraqit kërkesën e z. Agron Tufa sikur ky po kërkon ndalimin e plotë të shfaqjes së gjithë filmave, ndonëse ky ka kërkuar që të ndalohen vetëm disa filma shumë të politizuar, kurse të tjerët të jepen në disa kanale TV të shoqëruar me një hyrje ku specialistët të shfaqin vlerësimin e tyre për vlerat e antivlerat e tyre dhe këto filma të kenë një shënjë lart, një logo, që të dallohen se janë krijime të kohës së diktaturës.
Z. Piro e kupton se po të realizohet kërkesa e z. Tufa, filmat e tij si “Shembja e Idhujve”, etj, do mos shfaqen ose do të shfaqen shumë rallë dhe të ardhurat që ai merr nga shfaqja e filmave do të bien. Për fatin e keq të Piros, unë si studiues i letërsisë, u futa në këtë diskutim duke marrë anën e z. Tufa. Kështu, Pirua gjeti rastin të fryjë atë legjendën e “Vëllavrasësit të Viktor Gjikës” me qëllim që ai të dalë si mbrojtësi i Viktor Gjikës dhe i vlerave të kinematografisë shqiptare të realizmit socialist. Një furtunë në një kovë me ujë. Ngre një problem i cili do ta diskreditojë edhe më keq për mungesën e aftësive të tij si regjisor dhe për mungesën e moralit si njeri. I nxitën disa sambistë të internetit që të shkruajnë me pseudonime për të shkruar lavdërime për Piron dhe për të sulmuar me sharje bajate z. Agron Tufa e të gjithë ata që e përkrahin atë, ku bëj pjesë dhe unë.
Ja ky është Piro Milkani që është marrë e merret me thurrje thashethemesh për të ngritur emrin dhe prestigjin e tij që të realizojë përfitime sa më shumë…