Presidenti i Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”, Gjon Buçaj, thekson në një intervistë për “Gazeta Shqiptare” se “Vatra” i ka kushtuar dhe vazhdon t’i kushtojë gjithnjë kujdes të veçantë lidhjes miqësore me Amerikën ndërsa shpreh bindjen duke iu referuar deklaratave të disa kohërave më parë të kryeministrit shqiptar kundër presidentit të ardhshëm amerikan se marrëdhëniet shqiptaro-amerikane do të vazhdojnë të jenë të shkëlqyeshme, pa marrë parasysh se kush vjen president në Shtëpinë e Bardhë.

 “VATRA” u themelua në vitin 1912, një moment kyç për kombin shqiptar. A ia ka arritur “VATRA” të ruajë kursin me misionin e saj origjinal dhe sa ka ndikuar ndjenja e nacionalizmit midis shqiptarëve ndër vite?

 Federata Panshqiptare e Amerikës “VATRA” (The Hearth) është themeluar për t’i shërbyer interesit kombëtar me përkushtim, pra është themeluar në frymën e idealizmit kombëtar. Këtë frymë ne zakonisht e quajmë nacionalizëm. Për ne shqiptarët nacionalizmi ka kuptimin e shqiptarizmit të kulluar, të dashurisë për atdheun e për kombin, të cilit i del zot me të drejtë, pa cenuar të drejtat e tjetërkujt.

Bashkë me idealizmin e atdhedashurisë, Vatra ka të mishëruar edhe parimet bazë të demokracisë së këtij vendi të madh dhe ka kontribuar për plazmimin e këtyre parimeve në shoqërinë shqiptare.

 Cila është perspektiva që ju merrni rreth historisë Shqipëri-Amerikë nëpërmjet “VATRA”? Në çfarë aspekti ka ndikuar “VATRA” në këtë lidhje? Si i shikoni këto marrëdhënie sot?

Historia e “Vatrës” është kryesisht histori shqiptaro-amerikane. Shqiptarët që kanë ardhur në këtë vend, kanë punuar ndershmërisht dhe kanë dhënë shembull qytetarie në sjellje, duke fituar simpatinë dhe miqësinë e amerikanëve. Ky fakt e ka lehtësuar misionin e udhëheqësve të “Vatrës” dhe të miqve të shqiptarëve për krijimin dhe përforcimin e lidhjes miqësore të Amerikës me kombin shqiptar. Për ruajtjen e kësaj lidhjeje duhet përmendur se “Vatra”, si segmentet e tjera të mërgatës në botën e lirë gjatë periudhës së komunizmit, ka luajtur rol me rëndësi, sepse është bëri zëri i vërtetë dashamirës i popullit shqiptar, kur Tirana zyrtare villte helm kundër Amerikës dhe miqve të tjerë tradicionalë të kombit tonë. Vatra i ka kushtuar dhe vazhdon t’i kushtojë gjithnjë kujdes të veçantë lidhjes miqësore me Amerikën. Kështu është edhe në kohët tona, si në rastin e para disa muajve, kur kryeministri aktual i Shqipërisë bëri deklarata kundër kandidati Donald Trump, sot president i Shteteve të Bashkuara. Ne i shkruam letër Trump-it, duke i theksuar papërgjegjshmërinë e deklaratave të tilla dhe duke shprehur bindjen se marrëdhëniet shqiptaro-amerikane do të vazhdojnë të jenë të shkëlqyeshme, pa marrë parasysh se kush vjen president në Shtëpinë e Bardhë. Edhe sot marrëdhëniet midis Amerikës dhe kombit shqiptar janë të shkëlqyeshme, ashtu si kanë qenë tash afër një shekull.

 Sa të bashkuar ndihen shqiptarët rreth “VATRA”? Si ka arritur kjo organizatë të “heqë qafe” ndasitë politike?

Shumica e shqiptarëve e çmojnë “Vatrën”, por nuk mund të them se janë të bashkuar sa duhet rreth saj. Në kohën kur u themelua Vatra, shqiptarët janë bashkuar me gjithë shoqatat e veta në “Vatër”, kurse sot janë themeluar qindra shoqatash dhe vazhdojnë të krijohen të tjera të reja. Megjithatë “Vatra” ka një numër anëtarësh që rritet vazhdimisht dhe ka disa degë në Shtetet e Bashkuara dhe në Kanada. Ata e mbajnë gjallë idealizmin kombëtar dhe i shërbejnë çështjes kombëtare nëpër këtë organizatë që me idealizëm u krijua dhe u mbajt për më shumë se një shekull, me idealizëm do ta përcjellin gjeneratat e reja drejt së ardhmes.

Influencën e dasive politike e kemi mbajtur larg me qëndrimet tona objektivisht pro interesave kombëtare dhe jo partiake. Përçarësit nuk e gjejnë vendin në “Vatër”.

Si do ta përcaktonit rolin domethënës të disa shqiptareve spikatës, si për shembull, rolin e Z. Mal Berisha te “VATRA”, të cilët vazhdojnë t’i shërbejnë çështjes kombëtare me devotshmëri?

Roli i intelektualëve shqiptarë, që vazhdojnë t’i shërbejnë me devocion çështjes kombëtare është shumë i rëndësishëm për dobinë që i sjellin historisë dhe kulturës sonë në përgjithësi.

Në rastin e Ambasador Mal Berishës, roli i tij është kryesisht t’i paraqesë lexuesit kujdesin miqësor dhe dashurinë që disa të huaj kanë treguar për Shqipërinë e për shqiptarët, siç është rasti i Charles Erickson-it dhe i Herman Bernstein-it.

Duke i nxjerrë në dritë veprat dhe veprimtaritë e tyre, ai ka shprehur edhe mirënjohjen e tij si shqiptar, përveç dobisë që ka sjellë me ngritjen e imazhit tonë, duke e njoftuar botën e huaj se si na kanë çmuar ata.

Mali ka përkthyer, përveç të tjerash, edhe librin e autorit Harvey Sarner, mbi shpëtimin e hebrenjve nga shqiptarët në kohën e luftës, për të na kujtuar edhe në traditën e lashtë të besës, e cila është venitë gjatë sundimit sllavo-komunist, bashkë me tradita të tjera fisnike që na kanë dalluar për mirë nga kombet e tjera. Për shqiptarët që kanë jetuar me ato tradita, na flet Erickson-i në një nga citatet e sjella në shqip nga Mal Berisha: “Shqipëria vetë meriton një nder shumë të veçantë për kontributin që ka dhënë për të populluar parajsën me njerëzit e saj të ndershëm, të bukur dhe të pafajshëm”.

Çfarë mendoni për zhvillimet e fundit në Shqipëri? Çfarë ju ka bërë më shumë përshtypje?

Zhvillimet e tashme në Shqipëri janë mjaft shqetësuese për mungesë marrëveshjeje politike. Ka kaluar një çerek shekulli prej rënies de jure të diktaturës komuniste dhe shoqëria shqiptare vuan ende nga trashëgimia e saj. Ende nuk ka një sistem juridik neutral të pa kapur nga politika, nuk ka një reformë zgjedhore që mund të siguronte zgjedhje të drejta e të ndershme, nuk ka një ligj të lustracionit që do të largonte të korruptuarit nga pozitat drejtuese dhe nga drejtësia.

Po afrohet dita e zgjedhjeve për të cilat nuk ka garanci, prandaj opozita është në protestë. Nuk jam përkrahës bojkotesh, por opozita ka plotësisht të drejtë të nguli këmbë për të siguruar votën e popullit që të jetë e lirë, pa vjedhje e shitblerje, të jetë pasqyrë reale e vullnetit të votuesve.

Në vitet e fundit, Shqipëria është bërë plantacion i kanabisit dhe eksportuese e rrezikshme e drogës, korrupsioni ka arritur sferat më të larta bashkë me krimin, varfëria e një pjese të madhe të popullsisë ka mbërritur kulmin dhe mijëra familje largohen drejt një ardhmënie të pasigurtë, pse në vendin e vet nuk kanë shpresë për të ardhmen. Kjo gjendje dëshmon se kjo qeveri nuk mund ta sigurojë votën e lirë, prandaj qeveri teknike, qeveri e besueshme apo ndonjë mënyrë tjetër që të jetë e pranueshme për palët, duhet të gjendet me bisedime.

Çfarë përshtypjesh morët nga zgjedhja e Donald Trump si Presidenti i ri i Shteteve të Bashkuara?

Ardhja e Presidentit Trump në Shtëpinë e Bardhë po dëshmohet si gjëja më e mire që ka mundur me ndodhë në këtë kohë për Amerikën, si nga pikëpamja e sigurisë së brendshme e të jashtme, ashtu edhe nga pikëpamja ekonomike. Çfarë është e mirë për Amerikën, është e mirë edhe për kombin shqiptar.