Enver Bytyci – Page 29 – Dielli

Marrëveshja Kosovë-Serbi e Brukselit si model unik në mbrojtjen e pakicave

April 22, 2013 by dgreca

Nga Dr. Enver Bytyçi-Drejtor Ekzekutiv i Institutit të Europës Juglindore – Tiranë/

Ka kaluar më shumë se një vit, kur udhëheqësi i koalicionit serb “Ndryshimi”, shkrimtari Vuk Drashkoviç, kërkonte me ngulm që Serbia të çlirohej prej Kosovës. Në një intervistë të tij për radion Europa e Lirë të datës 25 mars 2012, ai thoshte se “koalicioni parazgjedhor “Ndryshimi,” kërkon të ndalohet vrasja e Serbisë për hir të ruajtjes së asaj që është vetëm mirazh”, duke shtuar gjithashtu të vërtetën tjetër se “nuk mund të ndërtohet një Serbi evropiane mbi themelet e Serbisë së Millosheviçit”. E thoshte këtë të vërtetë të pamohueshme një prej ish-anëtarëve të kabinetit të diktatorit Milosheviç.

Vetëm dy muaj më vonë, shkrimtari i shquar shqiptar, Ismail Kadare, në një intervistë për revistën beogradase “NIN” thoshte në substancë të njëjtën gjë: “Më parë në një pjesë të Ballkanit përdorej shprehja çlirimi i Kosovës nga Serbia. S’është ndonjë çudi që tani të thuhet çlirimi i Serbisë prej Kosovës”. Dhe deri në në këto momente mendjet ballkanike qenë kapur fort pas idesë fikse se “E mira e jote është e keqja ime” e për pasojë palët qenë të ndara në qëndrimet e tyre për ta zgjidhur njëherë e përgjithmonë konfliktin shqiptro-serb.

Një vit më parë Beogradi organizoi zgjedhjet e veta edhe në veri të Kosovës, ndërsa serbët lokalë vijonin që prej 13 vitesh të refuzonin me dhunë integrimin në shtetin e Kosovës. Aq e tensionuar ishte situata në komunat me shumicë serbe, sa më 1 qershor të vitit 2012 ato demonstruan me dhunë kundër trupave të KFOR-it, duke plagosur dy prej tyre. Barrikadat ishin aty mbi urën e Ibrit e në afërsi të pikave kufitare, kontrabanda lulëzonte dhe serbët lokalë bënë përpjekje të panumërta që të sfidonin jo vetëm qeverinë dhe institutcionet e Kosovës, por edhe praninë ndërkombëtare në zonë. Madje u desh që një kontigjent prej 700 ushtarësh nga Gjermania dhe Austria të vinte në ndihmë të forcave aktuale të vendosura në veri të Mitrovicës.

Kjo situatë e trishtë u duk se do të përkeqësohej, kur në Beograd u kurorëzuan në krye të pushtetit radikalët e ish-Partisë së Sheshelit dhe idhtarët e anëtarët e Partisë së Milosheviçit. Dy figurat kryesore, Tomislav Nikoliç, si president i vendit dhe Ivica Daçiç, ish-zëdhënës i Milosheviçit, si kryeministër dhe ministër i Brendshëm, u panë me skepticizëm të madh e mosbesim. Pakush besonte në atë se ata do të sillnin ndonjë situatë ndryshe në marrëdhëniet rajonale dhe në raportet midis Prishtinës dhe Beogradit. Ishte krejt e arsyeshme të mendohej se Europa Juglindore me këto “hije” të së kaluarës së hidhur e kriminale do të përjetonte përsëri kriza të pamenduara. Frika se gjakderdhja do të rikthehej në Ballkan e shoqëroi pjesën e parë të qeverisjes së radikalëve serbë të ardhur në pushtet.

Por të premten e kaluar, më 19 prill 2013, në raundin e dhjetë tnë bisedimeve, kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, dhe kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiç, nënshkruan në Bruksel atë që unë do ta quaja “Marrëveshja e Pajtimit për Veriun e Kosovës”. Marrëveshja e datës 19 prill është dhe do të mbetet e tillë, sepse i jep fund një situate dhune e konflikti të pandërprerë midis shqiptarëve dhe serbëve në këtë pjesë të territorit të vendit. Jo në kuptimin që e përmend kryeministri Thaçi, sipas të cilit marrëveshja e Brukselit vjen për herë të parë pas një shekulli konflikt midis të dy popujve tanë. Konfliktin shqiptaro-serb e ka zgjidhur përfundimisht ndërhyrja e NATO-s më 24 mars të vitit 1999, në të cilin ka ndihëmuar Ushtria Çlirimtare e Kosovës dhe rezistenca paqësore e Ibrahim Rugovës. Prandaj dhe mund të thuhet se konfliktin shqiptaro-serb nuk e zgjidhi as Thaçi e as Daçiç. Ata thjesht formalizuan vullnetin e ndërkombëtarëve dhe i dhanë zgjidhje teorike krizës në veri të Kosovës. Çdo interpretim tjetër është i pasaktë, jashtëkohor, jashtë kontekstit historik të zhvillimit të ngjarjeve, së paku prej fundit të viteve 1980 e këtej.

Por le të kthehemi te përmbajtja e marrëveshjes së Brukselit. Ideja e bisedimeve në nivel politik përfaqësuar nga të dy kryeministrat erdhi mediatikisht nga drejtorja për Europën në Grupin Ndërkombëtar të Krizave, Sabine Frizer, në radion Europa e Lirë. Ajo u shpreh në maj të vitit të kaluar se rekomandonte që “dialogu (i deritashëm) të zgjerohet dhe të shndërrohet në dialog vërtet politik ku Beogradi, Kosova dhe serbët e veriut, do të bisedonin për mënyrat se si mund të sigurohet që veriu të integrohet më me efikasitet në Kosovë dhe eventualisht të bisedohet edhe për rrugën e njohjes së Kosovës nga Serbia.

Më pas erdhën një e nga një dhjetë raunde bisedimesh midis Kosovës dhe Serbisë. Këto bisedime i udhëhoqi e ndërmjetësoi Bashkimi Europian, përmes shefes së Diplomacisë e të Sigurisë, baroneshës britanike Katrine Ashton. Të dy palët patën vështirësi në bisedime e sidomos në arritjen e marrëveshjeve. Serbia për shkak të mentalitetit të ngrirë rreth mitit për Kosovën, ndërsa Kosova për shkak të papërgjegjshmërisë së udhëheqësve shtetërorë, të cilët pa nevojë u kishin premtuar shqiptarëve se “kurrë nuk do të bisedonin me Serbinë për çeshtje politike”. Kështu në Prishtinë ishte krijuar edhe një pengesë tjetër, artificiale, veç pengesave objektive, të cilat ndanin të dy vendet në konflikt. U bënë nëntë raunde bisedimesh. Në raundet e para u nënshkruan disa marrëveshje të ndërmjetme, siç ishte ajo për implementimin e marrëveshjes së kufijve e të doganave. Nënshkruesit, përkatësisht krzeministrat Thaçi dhe Daçiç, u përballën me kritika të shumta në vendet që përfaqësuan.

Më pas i erdhi radha bisedimeve për normalizimin e gjendjes në Veri, shkurt, për integrimin e kësaj pjese të vendit në institucionet e Kosovës. Kjo përpjekje filloi në raundin e shtatë dhe përfundoi me një marrëveshje në raundin e dhjetë, gati në zgrip, kur bisedimet do të deklaroheshin si të dështuara.

Pa u zgjatur në histori të tilla, ne shohim tashmë të jetë arritur dhe nënshkruar një marrëveshje, të cilën e kanë miratuar me shumicë votash të dy parlamentet. Sipas kësaj marrëveshjeje është krijuar Asosacioni/Bashkësia me shumicë serbe në Kosovë, në të cilën bëjnë pjesë katër komunat e Veriut të Mitrovicës, përkatësisht vetë komuna e re e Mitrovicës së Veriut si dhe komunat e Zveçanit, Leposaviçit dhe Zubin Potokut. Eshtë lënë hapësirë juridike që në këtë bashkësi të bashkohen gjithashtu komunat e tjera me shumicë serbe në jug të Ibrit. Sipas Marrëveshjes, strukturat e Asociacionit/Bashkësisë do të ndërtohen në bazën që e parasheh statuti aktual i Asociacionit të Komunave Serbe. Presidenti, zv/presidenti, Kuvendi dhe Këshilli do të kenë në mbikëqyrje zhvillimin ekonomik, të arsimit, të shëndetësisë dhe të planifikimit urban e rural. Këto janë kompetencat eksplicite të kësaj Bashkësie. Por duhet shtuar se edhe po mos krijohej ky asosacion, komunat vetë do t´i mbartnin kompetenca të tilla, çka do të thotë se marrëveshja në fjalë është refleksion i vetë ligjeve dhe kushtetutës së Kosovës. Thjesht të tilla atribute kalojnë nga komuna te bashkësia.

Megjithatë parashihet që Bashkësia e Komunave të Serbëve në Veri të ketë njëkohësisht kompetenca të caktuara në fushën e rendit e të ligjit. Pika gjashtë e marrëveshjes shprehet se “Duhet të ketë një forcë policore të quajtur Policia e Kosovës. Të gjithë policët në veri të Kosovës duhet të integrohen në strukturën e Policisë së Kosovës. Pagat do t’i marrin vetëm nga Policia e Kosovës”. Në pikën tetë shtohet se “Do të ketë një Komandant Rajonal të Policisë për katër komunat me shumicë serbe” dhe se “Komandanti i këtij rajoni duhet të jetë serb shtetas i Kosovës i nominuar nga Ministria e Brendshme nga një listë e dhënë nga 4 kryetarët e këtyre komunave në emër të Asociacionit”. Në pikën nëntë thuhet se “Përbërja e Policisë në veri duhet të reflektojë përbërjen etnike të popullatës në 4 komunat”. Nëse lexojmë me vëmendje edhe këto dy pika të marrëveshjes, atëherë kuptojmë se asgjë përtej Planit të Ahtisaarit nuk është dhënë për serbët në veri të Mitrovicës. Projekti i Pavarësisë së Kosovës, i cili ka marrë emrin e hartuesit të tij, presidentit Ahtisaari, parashikon të njëjtat kompetenca sa i përket policisë dhe strukturave të saj në komunat me shumicë serbe. Policia në veri, ashtu si në të gjithë territorin e Kosovës, do të veprojë në respektim të kushtetutës e ligjeve të Kosovës si dhe të hierarkisë shtetërore.

Ndërkaq pika dhjetë dhe njëmbëdhjetë i kushtohet sistemit të drejtësisë në komunat e veriut me shumicë serbe. Edhe në këtë rast garantohet një sistem drejtësie i integruar në kornizën ligjore të shtetit të Kosovës, ndërkohë që kërkohet nga Gjykata e Apelit e Prishtinës që ajo të ngrejë nën drejtimin e kontrollin e saj një panel me shumicë të gjyqtarëve serbë për t´u marrë me çeshtjet juridike të veriut. Ky panel do të ketë një staf administrativ si dhe gjyqtarë, të cilët do të vendosen në Mitrovicën Veriore.

Në Marrëveshje nuk flitet për forcat e sigurisë, gjë për të cilën janë shprehur garantë forcat e KFOR-it përmes një deklarate të Sektetarit të Përgjithshëm të NATO-s, Rasmussen. Në pikën shtatë përcaktohet thjesht përbërja etnike e strukturave të sigurisë së vendit, duke rekomanduar ruajtjen e këtyre raporteve. Por pas tërheqjes së KFOR-it është e sigurt se përgjegjës për sigurinë e të gjithë territorit të Kosovës do të jenë Forcat e Sigurisë të këtij vendi.

Pra marrëveshja e Brukselit është një hap i madh në drejtimin e duhur, zgjidh shumicën dërmuese të problemeve dhe çeshtjeve shtetërore, duke konfirmuar sovranitetin dhe integritetin shtetëror të Prishtinës dhe institucioneve të saj në të gjithë territorin. Veriu i Mitrovicës i ka të gjitha shanset, nëse marrëveshja zbatohet mirë, që të integrohet në sistemin politik e juridik të shtetit të Kosovës. Marrëveshja e19 prillit në Bruksel duket se është orientuar drejt zgjidhjes së konfliktit të brendshëm, duke përcaktuar rregullat e lojës në politikat e brendshme, me qëllim integrimin e serbëve të veriut në strukturat shtetërore të vendit. Ajo nuk flet për ndonjë lidhje të veçantë me Beogradin, edhe pse në dokumentin e Ahtisaarit kjo është e parashikuar. Në Marrëveshjen e Brukselit nuk jepen të drejta si ato që ka Republika Srpska, e cila ndikon dhe bllokon vendimmarrjen e qeverisë federale të Bosnjë-Hercegovinës. Por serbët e veriut kanë protestuar një ditë më pas, duke kundërshtuar kategorikisht autoritetin e Prishtinës në këtë pjesë të vendit. Kanë protestuar gjithashtu një grup të rinjsh në Beograd si dhe nuk janë pajtuar më firmat e dy kryeministrave disa udhëheqës të opozitës në Beograd e në Prishtinë. Ish-kryeministri serb, Vojisllav Koshtunica ka kritikuar ashpër këtë marrëveshje, e po ashtu lideri i Vetëvendosjes në Kosovë, Albin Kurti, e ka quajtur Marrëveshjen si shërbim të pushtetit të Thaçit e në kundërshtim me interesat e shqiptarëve në Kosovë e në Luginën e Preshevës. Sipas Kurtit “Dialogu politik i Thaçit i sakrifikoi edhe shqiptarët në veri të Ibrit edhe ata në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc për hir të pushtetit të këtij në Prishtinë”. Por lideri i VV nuk ndalet vfetëm në këtë konstatim. Ai thotë se “Marrëdhënia ndërmjet shtetit të Kosovës dhe këtij Asociacioni serb që u formua nga Thaçi e Daçiç është e ngjashme me marrëdhënien ndërmjet shtetit të Bosnjës dhe Republika Srpska-s atje”.

Në të vërtetë Marrëveshja e Brukselit eviton krijimin e një autonomie të tillë, e cila të mund të bllokojë Kosovën në vendimmarrjen e saj. Pikërisht kjo e bën atë të shihet si një sukses, së pari të Bashkësisë Ndërkombëtare, para së gjithash të SHBA-së e Gjermanisë, si promotorë të saj, por edhe të qeverisë dhe institucioneve të Prishinës. Megjithatë duhet thënë se marrëveshja le hapur mundësinë e intepretimeve e keqinterpretimeve dhe kjo do ta vështirsojë ndoshta zbatimin e saj në terrenin konkret.

Pala e Kosovës kishte rastin të bënte më shumë presion për të përfituar atë që quhet “vendin e saj në OKB”. Unë besoj se është e pmjaftueshme ajo që parashihet në pikën 14 të Marrëveshjes, ku thuhet se “që asnjëra palë nuk do të bllokojë ose inkurajojë të tjerët të bllokojnë palën tjetër në rrugën drejtë BE-së”. Kjo do të thotë se Serbia nuk ka obligime që t’i hapë rrugë peanimit të shtetit të Kosovës në OKB. Kjo do të thotë se Beogradi e ka një mundësi më shumë për ta penguar Prishtinën në arritjen e plotë të subjektivitetit të saj ndërkombëtar.

Sido që të jetë, klauzola e pikës 14 i rrit shanset për shtimin e njohjeve. Më së pari do të duhet të reflektojnë pesë vendet e Bashkimit Europian. Tri prej tyre, përkatësisht Sllovakia, Rumania dhe Greqia kanë dhënë sinjale të qarta se ato mund ta rikonsiderojnë njohjen e shtetit të Kosovës pas marrëveshjes pajtuese midis Prishtinës dhe Beogradit. Por asnjë sinjal nuk kanë dhënë Qipro dhe Spanja. Njohja prej këtyre vendeve është kusht i domozdoshëm për të ndërtuar marrëdhënie subjektiviteti ndërkombëtar midis BE-së dhe Kosovës. Nëse këto vende e njohin Kosovën, atëhere asaj i hapet rruga për t’u pranuar gjithashtu në NATO, pasi katër prej tyre, përjashtuar Qipros, janë njëkohësisht anëtare të Aleancës së Atlantikut. Pranimi në NATO i jep fund presionit të Beogradit, sipas të cilit forcat e sigurisë së Kosovës nuk do të duhej të vepronin në veri të Mitrovicës. Ndërkaq efekti i njohjes së subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës u rrit kur Parlamenti Europian vendosi që prej këtij momenti të mos përdorej më fussnota referuese për Rezolutën 1244 dhe GND.

Sa i përket disa pikave të tjera të marrëveshjes, ato kanë të bëjnë me detyrime të ndërsjellta, të cilat vijnë si obligim i ndryshimeve politike, ekonomike e sociale në favor të integrimit në shtetin e Kosovës. Eshtë për t’u parë sesi do të shkojë procesi i zgjedhjeve lokale, i parashikuar këtë vit. Ndërkaq do të duhet provuar nëse Beogradi do të përpiqet në të ardhmen të organizojë zgjedhje parlamentare e presidenciale në Kosovë. Evitimi i këtyre proceseve është i domozdoshëm për realizimin e plotë të objektivave të Marrëveshjes së Brukselit. Kurse tërheqja e forcave serbe të sigurisë është një çeshtje tjetër, e cila kërkon një monitorim të plotë, sepse Beogradi ende nuk është civilizuar aq shumë politikisht, sa të përpiqet të ndërtojë marrëdhënie korrekte me fqinjët e tij. Ka shumë mundësi që edhe më tej këto forca të jenë prezent në një mënyrë tjetër në territorin e Kosovës dhe të përpiqen të destabilizojnë vendin. Nëse ndodh kjo, atëherë forcat radikale serbe do të motivohen më shumë për një qëndrim destruktiv në këtë vend e në rajon. Për këtë arësye është e domozdoshme që presioni ndërkombëtar dhe monitorimi të arrijnë që asnjë individ i pjestarëve të ministrisë serbe të Punëve të Brendshme dhe të segmenteve të tjera të Serbisë të mos jetë më i pranishëm në territorin e Kosovës.

Sa i përket banorëve në veri, të cilët kanë udhëhequr institucionet paralele, kanë ndërmarrë akte dhune ose kanë shkelur ligjet e shtetit, është obligim i EULEX-it të hetojë veprimtarinë e tyre dhe të bëjnë që ligji të zbatohet me korrektësi, për të dhënë kështu sinjalin e qartë se kjo do të duhet të ndodhë me domozdo dhe në Prishtinë e në qytetet e tjera në Jug të Ibrit. Ndërtimi i një Kosove demokratike, ku sundon ligji nuk mund të ketë sukses pa ndëshkimin e krimit në veri e në jug të vendit. Të painkriminuarit do të integrohen në pushtetin e ri, i cili do të dalë përmes zgjedhjeve të reja lokale. Kjo do të duhet konsideruar si një proces normal, pa paragjykime dhe pa nxitur pakënaqësi e urrejtje.

Megjithatë duhet marrë në konsideratë fakti se serbët e veriut të Mitrovicës do të vijojnë ta kundërshtojnë për një kohë Marrëveshjen e Brukselit. Por zgjidhja tashmë është më e lehtë, nëse Beogradi i bashkohet përpjekjeve të Prishtinës dhe Bashkësisë Ndërkombëtare për integrimin e tyre në shtetin e Kosovës. Aq serbë sa jetojnë në veri të vendit e kanë vështirë të kundërshtojnë për një kohë të gjatë, nëse atyre u ndërpritet çdo ndihmë nga qeveria e Serbisë. Ndërkohë nuk mund të besohet se një pjesë e udhëheqësve lokalë, sidomos të atyre që janë mësuar të jetojnë përmes kontrabandës dhe shpërblimeve të majme, mund ta ketë mbështetjen e opozitës radikale të Vojisllav Koshtunicës e për pasojë edhe të rtezistojnë në përpjekjet për ta kundërshtuar sovranitetin e Prishtinës në këtë pjesë të vendit.

Kështu që nuk bëhet fjalë për një pajtim final midis shqiptarëve në Kosovë dhe serbëve. Problematikat do të jenë të natyrave të ndryshme. Pajtimi në fund të fundit nuk është e nuk mund të jetë një akt, ai është një process relativisht i gjatë. Më së fundi pajtimi do të arrihet kur qeveria e Serbisë të hedhë hapa të tjerë në këtë drejtim. Para së gjithash ajo duhet të kërkojë ndjesë për krimet dhe masakrat që janë bërë në Kosovë dhe duhet të angazhohet për të ndihmuar ndriçimin e të vërtetës, sado e hidhur të jetë ajo për palën serbe. Vetëm dënimi publik i këtyre krimeve mund të rikthejë frymën e besimit midis të dy palëve. Ndërkohë riformulimi i Kushtetutës së Serbisë dhe heqja nga preambula e saj e definicionit se “Kosova është Serbi” do të ishte hapi i parë praktik për njohjen e shtetësisë së Kosovës nga ana e Serbisë. Njohja reciproke është dhe mbetet akti final i normalizimit të marrëdhënieve midis të dy vendeve në konflikt.

Shumë personalitete ndërkombëtare, ”, midis tyre edhe ministri i Punëve të Jashtme të Gjermanisë, Guido Ëesterëelle si dhe Presidenti i Komisionit Europian, Barrosso, e kanë konsideruar nënshkrimin e Marrëveshjes së Brukselit të nënshkruar nga kryeministrat, Thaçi dhe Daçiç, si një “ngjarje historike”. Ndoshta kjo është e tillë sa i përket kthesës që do të marrë qëndrimi politik dhe orientimi europian i Serbisë. Përfundimisht ajo do të kyçet në integrimet europiane e më pas edhe ato atlantike. Por veç këtij efekti tejet pozitiv për Europën, asgjë nuk mund të konsiderohet si historike. Me mbështetjen e SHBA-së dhe vendeve kryesore të BE-së Kosova kishte mundësi të shumta që ta rivendoste sovranitetin e saj në veri të Mitrovicës. Dhe Serbia nuk do të kishte asnjë mundësi të reagonte. Por kostoja do të ishte e lartë për të dy palët, ndoshta më e lartë për Beogradin sesa Prishtinën. Kështu që Marrëveshja thjesht e ka lehtësuar këtë proces jo vetëm në dobi të shqiptaëve, por edhe në dobi të serbëve, të cilët marrëveshja i bën autonomë në ndërtimin dhe zgjidhjen e problemeve të përditshme. Autonomia e serbëve në veri të Mitrovicës është e një modeli të ri, specific dhe unik, sepse bëhet fjalë për një numër shumë të vogël të minoritetit serb në Kosovë.

Prandaj Prishtina dhe Tirana do të duhet tani të fillojnë të bëjnë presion mbi qeverinë e Beogradit e në Bashkësinë Ndërkombëtare, që të drejtat, të cilat i kanë fituar 40 mijë serbët e veriut të Kosovës, të mbarten te 70 mijë shqiptarët e Luginës së Preshevës. Shqipërisë, Kosovës dhe shqiptarëve kudo në rajon u lind e drejta që të këmbngulin të realizojnë pa kushte së paku aq të drejta sa kanë serbët në veri të. Para së gjithash të gjitha komunat shqiptare në Maqedoni ka nevojë të rivlerësojnë dhe ridimensionojnë marrëdhëniet me shtetin maqedon dhe të kërkojnë kompetenca lokale të nivelit të Marrëveshjes së Brukselit. Ndërkaq këto klauzola shkojnë edhe në favor të muslimanëve të sanxhakut, të hungarezëve të Vojvodinës dhe pakicave të tjera në Serbi e në Ballkan.

Në këtë kuptim, Marrëveshja e Brukselit mund dhe duhet konsideruar si një marrëveshje historike, sepse krijon modelin dhe precedentin e parë të ndërtimit të marrëdhënieve të shteteve ballkanike e më gjerë me minoritetet, sado pak të jenë ato në numër. Përtej Serbisë, këtë Marrëveshje mund ta përdorin shqiptarët e Malit të Zi, ata të Çamërisë, si dhe minoriteti maqedon e turk në vendin më jugor të rajonit, anëtaren e BE-së, Greqinë.

ANKTHI SHQIPTARO-SERB

March 20, 2013 by dgreca

Krijimi i Bashkësisë së Komunave të Veriut dhe pasojat e zgjidhjes me probleme/

Nga Dr. Enver Bytyçi/

U deshën gati 14 vjet që Kosova dhe Serbia të lodhen me veriun e Mitrovicës e më pas të vijnë te padurimi për zgjidhjen e krizës në këtë vend. Më së shumti europianët punuan që me injeksione të vazhdueshme rreth asaj që quhet “Proces i integrimit në BE”, t´i nxisë palët drejt një zgjidhjeje të integruar, e cila kënaq edhe Beogradin, edhe Prishtinën. Kënaqësia që të dy kryeqytetet ballkanike ndjejnë ka të bëjë me atë që quhet “Çlirimi i ndërsjelltë nga njëri-tjetri”. Kosova ka kërkuar e luftuar që prej një shekulli të çlirohej prej Serbisë dhe Serbia, së paku prej disa vitesh luhatet midis mitit të Kosovës dhe çlirimit prej saj. Po a do të çojë një marrëveshje e mundëshme në çlirimin e palvë nga paranoja e konfliktit kundër njëri-tjetrit?!

Një marrëveshje që mund të nënshkruhet të mërkurën e ardhshme apo me datën 28 mars, kjo s´ka rëndësi, besohet së do të çojë në normalizimin përfundimtar të marrëdhënieve shqiptaro-serbe në Kosovë dhe do t´i hapë rrugë një epoke të re në marrëdhëniet midis tyre e atyre rajonale. Në të vërtetë Mitrovica nuk ka mbajtur dhe nuk mban peng vetëm marrëdhëniet e boshtit Beograd-Prishtinë. Ajo ka bllokuar dhe acaruar shumë konflikte me sfond etnik në rajonin e Ballkanit Perendimor, pasi palët në këtë konflikt inspirohen dhe gjejnë një mundësi më shumë për të rezistuar dhe për t´u rikthyer në “fushëbetejën” e papërfunduar.

Marrëveshja që dy kryeministrat e të dy vendeve do të nënshkruajnë duket se do të aplikojë modelin gjerman të fillimit të viteve 70 të pranimit nga ana e Gjermanisë Perendimore të Gjermanisë Lindore. Deri atë kohë gjermano-perendimorët nuk e njohnin shtetin lindor të Gjermanisë, me arsyetimin se nuk kishte dy, por vetëm një Gjermani, çka u realizua më 3 tetor të vitit 1990. Po çfarë ishte në fakt marrëveshja e 21 dhjetorit 1972, e cila u firmos në Berlinin Lindor ndërmjet kancelarit gjerman, Willy Brandt dhe shefit të shtetit të Gjermanisë Lindore, Erick Honnecker? Deri në këtë kohë ndarja konsiderohej arbirtrare, e padrejtë dhe fiktive. Për këtë shkak grindjet e gjermano-perendimore shtriheshin më gjerë, deri te mosnjohja e disa vendeve të kampit socialist. Willy Brandt, me ardhjen e tij në pushtet (1969) solli vizionin e tij për një politikë të re ndaj Bllokut Lindor. Doktrina e tij u zhvillua përmes filozofisë së zgjidhjes së problemeve me bisedime. Deviza e tij ishte “Paqja nuk është gjithçka, por pa paqe nuk ka asgjë”. Më parë se të normalizohej marrëdhënia midis dy Gjermanive, kancelari i RFGJ nënshkroi marrëveshje të normalizimit të marrëdhënieve me Poloninë, Bashkimin Sovjetik etj.

Pjesë e kësaj doktrine dhe filozofie ishte normalizimi i marrëdhënieve me Gjermaninë Lindore, e cila për shkak të refuzimit gjermano-perendimor nuk ishte bërë ende anëtare e OKB-së. Me nënshkrimin e marrëveshjes së dhjetorit 1972 u krijua një etapë e re në marrëdhëniet midis të dy vendeve. U vendosën marrëdhëniet diplomatike, RDGJ u pranua në OKB, ajo u njoh nga të gjitha vendet e botës, u përmirësuan dhe zhvilluan të gjitha marrëdhëniet ndërmjet dy vendeve, përfshirë ato mbi kufirin, tregëtinë, etj. Normalizimi i këtyre marrëdhënieve u përshendet asokohe nga komuniteti ndërkombëtar dhe çtensionoi situatën e brishtë jo vetëm midis dy Gjermanive, por edhe midis dy blloqeve politiko-ushtarake më të fuqishme të globit, përkatësisht NATO-s dhe Traktatit të Varshavës.

Bashkimi Europian dhe Baronesha Ashton kërkojnë që të arrijnë të njëjtin objektiv në rastin e konfliktit midis Serbisë dhe Kosovës. Si shefe e Diplomacisë Europiane dhe ndërmjetësuese e bisedimeve Prishtinë-Beograd, Ashton javën e kaluar vizitoi të dy këto kryeqytete dhe në përfundim të kësaj vizite ajo ka lëvduar kryeministrat Thaçi e Daçi, duke u shprehur se ata “është e mundur të arrijnë marrëveshje”. Ajo është optimiste se pajtimi midis Serbisë dhe Kosovës do të arrihet shpejt. Serbia e ka kushtëzuar pajtimin e saj me një status special për serbët në veri të Mitrovicës. Ajo kërkon që të krijohet Bashkësia e Komunave me shumicë serbe, e cila të ketë pushtet të mjaftueshëm legjislativ e ekzekutiv, sa të shpërfillë kushtetutën e Kosovës, institucionet e saj dhe sovranitetin e qeverisë së Prishtinës në veri të vendit. Ndërsa një draft i BE-së ka ndryshuar emrin nga “Bashkësi e Komunave të Kosovës” në “Rajoni Europian i Serbëve të Kosovës” dhe Prishtina e quan Asocasion të Komunave Serbe në Kosovë. Duket qartë se më shumë i jepet rëndësi emërtimit, sesa përmbajtjes dhe kompetencave të kësaj bashkësie.

Por kryeministri Hashim Thaçi e kundërshton vazhdimisht këtë projekt të Serbisë. Ndërkaq në veri të Mitrovicës, serbët kundërshtojnë çdo lidhje të këtij rajoni me institucionet e Prishtinës. E pakta ata kërkojnë një status, çfarë e kishte Kosova me Kushtetutën e Vitit 1974, pra një autonomi të plotë në pikëpamje administrative dhe pavarësi nga Prishtina, duke pranuar vetëm autoritetin e shtetit të Kosovës në fushën e politikës së jashtme e të mbrojtjes. Eshtë e tepërt të bëhen krahasime midis Kosovës dhe tri komunave në veri të Mitrovicës, të cilat kërkojnë statusin e autonomisë së vitit 1974. Por mbi gjithçka synimi është që serbët në veri të kenë të drejtën e vetos, madje dhe gjykatë, me të cilën të përjashtohej autoriteti i Gjykatës Supreme e të prokurorisë së Përgjithshme të Kosovës.

Natyrisht që kaq shumë nuk do të lëshojë Prishtina. Por serbët e kanë në stilin e tyre të sjelljes politike e diplomatike, që përmes kërkesave maksimaliste të arrijnë të imponohen në thelbin e kërkesave të tyre. Prandaj dhe dalja nga kornizat e Planit të Ahtisaarit dhe të Kushtetutës së Kosovës është një precedent i rrezikshëm, për të ardhmen e të gjithë rajonit. Shefja e Shërbimit Amerikan Diplomatik në Prishtinë ka kërkuar që asnjë marrëveshje të mos kontestojë Planin e Ahtisaarit, i cili jep mjaft hapësirë për zgjidhjen e konfliktit dhe garanton të gjitha të drejtat e serbëve në Kosovë. Ndërkohë kryeministri Daçiç “fajëson” SHBA-të, të cilat, sipas tij, “Nuk lejojnë Prishtinën të bëjë lëshime përtej Planit të Ahtisaarit”. Nuk e di nëse vendet europiane dhe Baronesha Ashton është e gatshme të bëjë presion për ta shkelë vijën e kuqe të këtij plani, por mediat perendimore kanë cituar burime diplomatike të Brukselit, të cilat pohojnë se “Bashkësia e Komunave Serbe” do të ketë disa kompetenca përtej Kushtetutës ahtisaariane të Kosovës. Sipas gazetës austriake “Standard”, “Marrëveshja për normalizimin e Marrëdhënieve duhet që në mënyrë ideale të parashikojë që Prishtina do të jetë dakort me krijimin e Bashkësisë së Komunave Serbe në Kosovë”. Dy ditë më vonë ky emërtim është zevendësuar më gjetken “Rajon Europian i Serbeve”!!! Kjo bashkësi mund të ketë në lidhjen e saj vetëm komunat me shumicë serbe në veri të Mitrovicës, ose të gjitha komunat e Kosovës, gjithashtu me shumicë serbe, gjë që mbetet e hapur dhe në vullnetin e këtyre komunave.

Diplomati europian shprehet se Bashkësia e Komunave Serbe do të ketë parlamentin e saj si dhe drejtimin e policisë e të sistemit e të drejtësisë. Ndërsa sa i përket kompetencave ekzekutive, ai mendon se kjo do të ndodh, nëse Prishtina do t´i pranojë edhe këto lloj kompetencash. Por në analizën e kësaj performance mund të shkohet te përfundimi se asnjë rajon në botë, i cili ka e do të kishte një parlament, pra një legjislativ, me të cilin nxjerr ligje ose merr vendime, nuk mund të funksionojë pa kompetencat ekzekutive. Ndërkaq kompetencat ekzekutive janë të parapara për komunat nga ana e vetë Kushtetutës së Kosovës dhe do të ishte pa kurrëfarë dobie refuzimi i kompetencave ekzekutive, kur në anën tjetër pranohet krijimi i një parlamenti autonom. Eshte kretj logjike, se nëse pranohet të krijohet një parlament panserb i Kosovës, atëherë, ai do të ketë domozdo të drejtën e vetos ndaj institucioneve të Kosovës, e, de facto jo ndaj institucioneve të Serbisë, së paku sa i përket rregullimit të jetës së kësaj Bashkësie. Prishtina nuk do të guxonte në asnjë rrethanë revokimin e kësaj të drejte, sepse do të jepte një shkas që serbët e veruit “të shpallnin autonomi ose pavarësi të plotë” nga pjesa tjetër e territorit të Kosovës. Kështu që një deklaratë e zonjës Lunaçek se “Kosova nuk do të jetë kurrë më pjesë e Serbisë” duket pak si e paargumentuar, poqe se zgjidhja do të njohë të drejtën e kompetencave legjislative autonome për veriun e Kosovës, pasi nëse jo territorit nën Ibër, pjesës veriore i krijohet shansi që një ditë të bëhet pjesë e Serbisë.

Ndërkaq Beogradit, gjithnjë sipas diplomatit europian, do t´i kërkohet që në këmbim të kësaj zgjidhjeje të tërheqë nga Kosova forcat e saj të sigurisë e të shërbimit të fshehtë, të shuajë institucionet paralele, nëpërmjet legjitimimit të tyre përmes zgjedhjeve lokale dhe të pranojë anëtarësimin e Kosovës në të gjitha organizatat ndërkombëtare, përfshirë dhe OKB-në e OSBE-në. Në këtë kuadër Beogradi e Prishtina do të jenë të detyruar të këmbejnë ambasadorët e tyre, por, ashtu si në rastin e Gjermanisë Perendimore, Serbia nuk do të jetë e detyruar ta njohë shtetin e pavarur të Kosovës. Ndërkaq doganat në veri do t´i dorëzojnë të ardhurat e tyre në llogari të veçantë dhe jo në buxhetin e Kosovës, fond i cili do të shkojë për zhvillimin e këtij territori. Kjo llogari e veçantë thuhet se do të kontrollohet edhe nga Prishtina, edhe nga Beogradi, pasi të dy dognat do të derdhin fondin në këtë llogari, por praktikisht janë të njohura tashmë manovrat e Serbisë për fshehjen e të ardhurave dhe përdorimin e tyre me sfond politik.

Në historinë e Marrëdhënieve Ndërkombëtare marrëveshjet politike për zgjidhjjen e konflikteve janë imponuar, ose ato janë nënshkruar me vullnetin e të dy palëve. Mbas Luftës së Parë Botërore marrëveshjet me Gjermaninë u imponuan nga ana e Konferencës së Versajës dhe kjo praktikë çoi në lindjen e fashizmit dhe katastrofën e Luftës së Dytë Botërore. Kur Mbas Luftës së Dytë Botërore marrëveshjet u nënshkruan me vullnetin e palës gjermane dhe asaj franceze, atëherë filloi një erë e re në historinë e Europës moderne. Po kështu shtetet të cilat lindën përmes marrëveshjeve të vullnetit të mirë pas rënies së Murit të Berlinit, duket qartazi se kanë një përparim të pandërprerë në fushën e demokracisë dhe të zhvillimit politik e ekonomik. Ndërsa shtetet, të cilat lindën përmes konfliktit, siç është dhe rasti i Kosovës, ose Bosnjë-Hercegocinës. vijojnë ende të përjetojnë kriza të njëpasnjëshme. Kjo do të thotë se marrëveshja midis Prishtinës dhe Beogradit për veriun e Mitrovicës nuk duhet imponuar. Kjo do të thotë se Prishtina nuk ka pse t´i lutet Beogradit, përkundrazi është Beogradi, ai që duhet t´í bjerë në gjunjë Prishtinës, për shkak të masakrave dhe terrorit që ka ushtruar në Kosovë.

Por kjo nuk ka ndodhur e nuk po ndodh. Prandaj është ardhur tek një pikë zgjidhjeje të imponuar nga ana e Bashkimit Europian. A do ta pranojë Prishtina këtë lloj opcioni imponues. Gjasat janë se kryeministri Thaçi do të pajtohet me zgjidhje problematike për veriun e Kosovës, duke i lënë Kosovës një problem të madh nëpër këmbë, i cili do të prodhojë për shumë dekada konflikte dhe grindje. Nuk është e thënë se një marrëveshje me probleme e me pasoja do të sjellë në Kosovë forcimin e forcave radikale, por kjo nuk do të ndihëmonte në forcimin e shtetit të Kosovës e për pasojë do të kemi radikalizimin e të gjithë shoqërisë. Edhe nëse Kosova do të pranohej në OKB dhe të gjitha organizmat e tjera ndërkombëtare, edhe nëse Serbia do ta njihte shtetin e Kosovës, edhe nëse do të nënshkruhej një marrëveshje e njohjes së kufijve, përsëri dinamiti mbetet brenda kufirit të Kosovës. Serbët e asocuar në një bashkësi më vehte, me legjislativ, polici e sistem gjyqësie më vehte, por edhe me ekzekutiv te vetin, do të vijonin praktikisht të mos pranonin sovranitetin e Prishtinës në veri të Mitrovicës. Veçse këtë radhe jo me barrikada, jo me vrasjen e policëve shqiptarë, por me ushtrimin e kontrollin e të gjithë pushtetit në territorin e tyre, pavarësisht kushtetutës së Kosovës. Një marrëveshje e tillë nuk do ta ndryshojë aspak gjendjen në terren, krahasuar me situatën e sotme. Madje llogaria e buxhetit të komunave të asocuara serbe do të jetë më vehte, me status të paprekshëm nga ana e Prishtinës, ndoshta edhe me praktika dhe tarifa doganore e tatimore të përcaktuara nga parlamenti serb brenda Kosovës.

Një parlament i bashkësisë serbe në Kosovë, do të transferojë parlamentin e Serbisë në këtë vend, sepse aty do të aplikohen të gjitha ligjet serbe, por aspak ligjet e Kosovës. Dhe në të gjitha këto rrethana, konflikti shqiptaro-serb nuk do të gjejë zgjidhje, përkundrazi do të thellohet më tej dhe shqiptarët në këto kushte do të detyrohen t´u drejtohen mjeteve radikale të rezistencës. Grupi Ndërkombëtar i Krizave sheh vazhdimin e konfliktit nëse marrëveshja shqiptaro-serbe del përtej Planit Ahtisaari dhe ky parashikim është krejt real dhe i pashmangshëm. Një marrëveshje me probleme do ta qetësonte Beogradin dhe Serbinë, por do të shkaktonte një reaksion zingjir të të gjithë shqiptarëve në rajon. Më pas nuk do të kenë më vlerë këshillat dhe ultimatumet për “zbythje” nga retorika nacionaliste, sepse nuk do të ishin politikanët ata që do ta kontrollonin situatën.

ALBANOFOBIA SI ARMË E NACIONALIZMAVE BALLKANIKE

December 16, 2012 by dgreca

Nga Enver Bytyçi/

Albanofobia ka një histori të gjatë. Ajo ka lindur bashkë me lindjen e platformave nacionaliste të Greqisë, Serbisë dhe vendeve të tjera rreth nesh. Kjo dukuri është pasqyruar saktë dhe mirë në veprën e Sami Frashërit “Shqipëria ç´ka qenë, ç´është dhe çdo të bëhet”. Por albanofobia është riformuluar, ushqyer dhe mbajtur gjallë në të gjitha kohët, që prej kohës kur fqinjët tanë qenë marrë vesh në pragun e pavarësisë së Shqipërisë për ndarjen e territoreve shqiptare. Ajo marrëveshje e fshehtë fillimisht midis Serbisë dhe Greqisë e më pas me Malin e Zi dhe Bullgarinë tashmë është bërë publike dhe ekspertët, studiesit e historianët e kanë klasifikuar si marrëveshje antishqiptare. Ndërsa sot albanofobia po shfaqet në formën e bllokimit të saj për të mbërritur në destinacionin integrues, në Bruksel. Ndërkohë në historinë e saj njëshekullore, por edhe më parë, nuk ka hartuar e nënshkruar asnjë dokument antiserb, antigrek, antimalazez ose antibullgar.

Festa e 100 vjetorit të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë zbuloi një risi të panjohur më parë. Për herë të parë gjatë periudhës njëshekullore shqiptarët dëshmuan se janë faktor kryesor në rajon. Për herë të parë në historinë 100 vjeçare ata festuan në Shkup, në Prishtinë, në Tiranë, në Vlorë e madje edhe në Preshevë. Për herë të parë ne shqiptarët u ndjemë të lirë, në kuptimin real e më të plotë të fjalës. Ishte kjo ngjarje, e cila de facto i bashkoi shqiptarët, por ndërkohë shkaktoi reagime te fqinjët tanë. Dy prej tyre, presidenti maqedonas dhe ministri i Jashtëm i Greqisë në shenjë proteste refuzuan të merrnin pjesë në festimet e 100 vjetorit tonë panshqiptar. Ata nuk thanë se ishin të tronditur nga uniteti dhe bashkimi i shqiptarëve në liri, por shfrytëzuan ca kokrra vezë në xhamet e kryeministrit maqedonas dhe një fjali të kryeministrit Berisha për padrejtësinë historike të bërë ndaj shqiptarëve, brenda së cilës përfshihet Preveza, për të anoluar pjesmarrjen në festime. Mjaftoi që të përmendej emri i Prevezës, të banuar para 100 vitesh mbi 90 për qind prej shqiptarëve, dhe qeveria greke të nxirrte dhëmbët e saj kërcënues. Të njëjtën gjë u përpoqën të bëjnë dhe maqedonasit hajdutë të historisë dhe trashëgimisë kulturore të Shkupit.

Kushdo që ka ndjekur fjalimet, deklaratat, festimet, ka mbërritur te përfundimi se shqiptarët tashmë duhen llogaritur si faktor i padiskutueshëm. E ndërkohë të duket se deri në këto kohë ne nuk ishim llogaritur si faktor, edhe pse ishim këta që jemi sot. Fjalimet, veçmas ato të kryeministrit shqiptar, patën përmbajtje patriotike. Ato nuk patën asnjë konotacion nacionalist, me të cilat mund të llogaritet përdorimi i dhunës për ndryshimin e kufijve, apo për bashkimin me dhunë të shqiptarëve. Formula e Berishës ishte dhe mbetet e thjeshtë: Të bashkohemi si shqiptarë të lirë në Bruksel. Ata që janë mësuar të paragjykojnë i lexuan deklaratat e Berishës si “projekt për krijimin e Shqipërisë së Madhe”. Të tillë pati dhe vijojnë të shpallen me shumicë dhe brenda nesh, sidomos ndër politikanët e opozitës. Kurse fqinjët tanë shkuan edhe më tej – thanë se Shqipëria kërcënon paqen e sigurinë në rajonin e Europës Juglindore.

Eshtë shumë e sigurt se deklarimet e Berishës nuk kanë asnjë qëllim krijimin e ndonjë fantazme të fabrikuar në Beograd, Athinë e gjetke sa i përket asaj që quhet “Shqipëri e Madhe”. Por është fakt se festimet e 100 vjetorit të pavarësisë i bashkuan shqiptarët më shumë mes tyre dhe ngritën në një shkallë maksimale frymën patriotike ndër ne. Pikërisht ky moment ishte i dhimbshëm për fqinjët tanë, të cilët reaguan ashpër dhe me tone shoviniste, si gjithnjë në historinë tonë 100 vjeçare.

Nga studimi i këtij fenomeni më rezulton se ekziston ende në kokat e udhëheqësve politikë në Athinë dhe në Beograd projekti i “mbajtjes nën kontroll” të një Shqipërie të vogël, të tkurrur, të dobët, të paaftë për të reaguar ndaj orekseve shoviniste dhe të drobitur deri në atë masë, sa të mos jetë e zonja të reagojë kurrënjëherë e për kurrëfarë provokacioni, imponimi dhe ndërhyrje të fqinjëve tanë. Ky projekt i hartuar nga ish-kryeminsitri serb, Nikolla Pashiç dhe ish- kryeministri grek, Venisellos, në dhjetëvjeçarin e dytë të shekullit të kaluar, ka lënë gjurmë dhe mbahet në sirtarët e politikës shtetërore në vendet tona fqinjë si model për intervenime permanente kundër shqiptarëve. Ky projekt ka ushqyer gjithashtu në çdo kohë albanofobinë ballkanike dhe ka bërë shpesh herë që të gjithë fqinjët tanë, ashtu si në Luftrat Ballkanike të para 100 vjetëve, të bashkohen në politikat e tyre antishqiptare. Ky është një fakt, të cilin nuk do të munden ta zhbëjnë as historianët më në zë të botës së civilizuar.

Të mësuar e të shoqëruar me një albanofobi të stërgjatur, albanofobët ballkanikë janë shqetësuar së tepërmi nga ajo çfarë panë e çfarë ndodhi në festimet e 100 vjetorit të pavarësisë sonë. Prandaj dhe reaguan deri në atë masë, sa në Bruksel eurodeputetët grekë të deklarohen se “Në Greqi kurrë nuk kanë banuar shqiptarë”. Në librin tim “Shqiptarët, serbët dhe grekët” kam dhënë me qindra fakte e prova, me të cilat provohet se në Greqi kanë jetuar dhe jetojnë tri kategori shqiptarësh: Shqiptarët e Çamërisë, shqiptarët arvanitas dhe emigrantët e kohëve tona moderne. Këto fakte dhe prova janë mbështetur në shumicën e rasteve nga arkivat dhe dokumentet, botimet dhe shkrimet e autorëve grekë.

Por çfarë vihet re? Nëse deklaratat e Berishës për Prevezën, si territor i banuar dikur me shqiptarë, interpretohen si nacionaliste, ndonëse kjo është thjesht një deklaratë që i referohet historisë, deklaratat e politikanëve grekë, se “Në Greqi nuk paska pasur kurrë e nuk paska minoritet shqiptar”, kalojnë si pa u vënë re. Dhe megjithëse Europa ka si standard të saj kryesor mbrojtjen e të drejtave të njeriut, kur është fjala për Greqinë ajo e bën një sy qorr e një vesh shurdh. Ndërsa në Bruksel sponsorizohen reagime të ashpra për një aksident automobilistik të ndonjë minoritari grek në Shqipëri, heshtet dhe nuk dëgjohet aspak, kur dikush në parlamentin e europian, ngrihet dhe mohon ekzistencën e shqiptarëve si minoritet në Greqi. Para dy ditësh këtë sjellje jo normale e kritiko ashpër eurodeputeti gjerman, Bernd Posselt, i cili foli ndryshe nga kolegët e tij, duke përmendur se shqiptarët në Ballkan një një ndër popujt më të vjetër dhe se të drejtat e tyre janë mohuar nga Europa.

Standardi europian i gjykimit të europianëve rreth qëndrimeve nacionaliste është shumë i diferencuar jo vetëm sa i përket mbrojtjes së të drejtave të njeriut. Standardi i tillë diferencues është shfaqur edhe në fushën e sigurisë e të krijimit të klimës paqësore në bashkëpunimin rajonal. Kur grekët këndonin në paradë ushtarake vargje me të cilat bëhet thirrje që me zorrët e shqiptarëve të bëhen opinga, europianët heshtën. Për Brukselin kjo sjellje greke nuk ishte kërcënim dhe përpjekje për destabilizim të sigurisë dhe paqes në rajon. Ndërsa një deklaratë historike e kryeministrit të Shqipërisëe cila ka sjell në vëmendje një të vërtetë të pamohueshme, shërbeu këto ditë për kritika të ashpra në parlamentin europian, madje me paralajmërime për uljen e “toneve nacionaliste”. Po pse u dashka që vetëm “tonet nacionaliste” të shqiptarëve të quhen “të rrezikshme”. Kjo është njëra anë. Shembulli i dytë mbetet sjellja e Beogradit. Edhe pse në kushtetutën e Serbisë rivendikohen territore të shteteve fqinjë, përkatësisht Kosovës, edhe pse veprimet nacionaliste të Beogradit kanë provokuar destabilizimin e paqes e të sigurisë në Kosovë e në rajon, edhe pse udhëheqësit nacionalistë e ekstremistë në pushtet të implikuar në krime kundër shqiptarëve sillen me prepotencë nacionaliste, ata përshëndeten, nderohen e respektohen në Bruksel, madje veprimet e tyre shihen si shprehje e “qëndrimeve konstruktive”!!!

Duke medituar në këtë frymë, më vjen në imagjinatë rasti i Shkupit. Aty po fallsifikohet historia me qëllim që të mbahen gjallë ethet e nacionalizmit të Nikolla Gruevskit. Po tjetërsohet historia e Shkupit dhe e Maqedonisë, prejardhja dhe lavdia e Aleksandrit të Madhe e deri te ajo e Nënë Terezës. Po në Europë askush nuk ngrihet e të thotë diçka, aq më pak ta paralajmërojë dhe ndëshkojë Shkupin zyrtar për ndjenjat nacionaliste dhe albanofobinë që nxit dhe ushqen në këtë vend. Vetëm shqiptarët “janë fajtorë”, sipas përceptimit europian.

Ndërsa për shqiptarët ndodh ndryshe, edhe kur ata nuk e tejkalojnë etikën dhe nuk tolerojnë dhunën për qëllime nacionaliste. Të bën përshtypje kur sheh si fajësohen shqiptarët e Kosovës pse ata mund të flasin diçka të papëlqyeshme për ndonjë ose disa politikanë në Bruksel. Madje ata u ndëshkuan ditët e fundit nga Këshilli i Ministrave të BE-së, duke ua refuzuar fillimin e bisedimeve për Marrëveshjen e Stabilizim-Asocimit, gjë për të cilën kishin marrë një premtim të qartë. Kjo marrëveshje u asocua krejt papritmas me bisedimet me Beogradin e para së gjithash me “zgjidhjen e çeshtjes së serbëve” në veri të Mitrovicës. Mjafton ky lloj formulimi që të bëjmë një parashikim të errët të së ardhmes së Kosovës. Lidhja e “suksesit” në veri nga ana e qeverisë së Prishtinës me Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit për integrim europian është thika më e mprehtë europiane në shpinën e Kosovës. Kondicionimi i tillë do të thotë më së paku autonomi substanciale për rreth 40 mijë serbët e veriut të Kosovës e për pasojë bllokim të institucioneve, bllokim të marrjes së vendimeve, kantonizim në llojin boshnjak të Kosovës, përfundimisht perspektivë të zymtë e ndoshta integrim të pamundësuar të saj në strukturat e Bashkimit Europian. Ndonëse Martti Ahtisaari ishte përfaqësues i BE-së në hartimin e dokumentit të statusit të Kosovës dhe ky dokument u pranua plotësisht nga pala shqiptare, Europa ndryshoi qëndrimin e saj në standardet që vetë kishte vendosur për shqiptarët, duke kërkuar de facto ndryshimin në favor të Serbisë të atij dokumenti. Nëse shqiptarët refuzojnë, Brukseli kërcënon: Nuk ka integrim, nuk ka marrëveshje asocim.stabilizimi?!!! Kaq lehtë e ushtrojnë në Bruksel presionin e tyre ndaj institucioneve të Prishtinës e ndaj shqiptarëve, sa të duket se gjithçka imponohet prej andej e shumë herë në favor të orekseve serbe në territorin e shtetit të Kosovës.

Ndërkaq Beohgradit i janë hapur të gjitha kanatat, portat dhe dyert për të shkuar sa më shpejt në tavolinën e Këshillit të Ministrave të Bashkimit Europian, ashtu siç i dhanë edhe kryesimin e Asamblesë së Kombeve të Bashkuara. Ndërsa serbët shkojnë deri në karrigen e parë të OKB-së si nacionalistë, shqiptarët ndëshkohen, paralajmërohen dhe madje kërcënohen pse ruajnë gjakftohtësinë, disiplinën politike dhe pse janë mbështetësit më të zjarrtë të integrimeve europiane. As vetë gjermanët, hollandezët e popuj të tjerë themelues të BE-së nuk janë proeuropianë sa shqiptarët. Mos ndoshta kjo është arësyeja pse BE mban një qëndrim të tillë antishqiptar?! Do të duhen studime dhe kërkime të shumta për ta vërtetuar këtë hipotezë. Por intuita më çon në vërtetësinë e maksimës “Fëmija që nuk qan, nuk usheqehet nga e ëma”. Shqiptarët nuk qahen, nuk kërcënojnë, madje shprehen më europianë se europianët e për këtë shkak në Bruksel ndëshkohen sa herë që dosja jonë vihet në tavolinën e politikanëve.

Nëse nuk do të kishte ndodhur kjo me Kosovën, ndoshta do të isha i prirur të besoja në formulën se “politika shqiptare nuk është e pjekur që Shqipërisë t´i jepet statusi i vendit kandidat”. Por nuk rezulton kështu. Më krijohet përshtypja se edhe Maqedonia po ndëshkohet për shkak se aty shqiptarët përbëjnë 40-50 përqind të popullsisë dhe jo për shkak të një konflikti banal, “Ndërroje ose mos e ndërro emrin”. Më bëhet të besoj se Brukseli është shumë i interesuar që pesë vende të unionit të vijojnë të mos e njohin shtetin e pavarur të Kosovës, ashtu siç duket i interesuar që të mbahet pezull i ashtuquajturi konflikt greko-maqedon, me qëllim gjetjen e një alibie për ta bllokuar integrimin e Maqedonisë në BE. Në Bruksel duket fort qartë se ka interesa të kundërta sa i përket integrimit të shqiptarëve në Unionin Europian. Sipas tyre, integrimi i plotë i tyre do të thotë përfundimisht njohje e plotë e shtetit të Kosovës, më tej njohje e plotë e rolit shtetformues të shqiptarëve në Maqedoni, forcim të pozitave të Shqipërisë Londineze e pas kësaj, në mënyrë demokratike, askush nuk do të mund ta pengonte dëshirën e tyre të jetonin nën një çati të përbashkët. Çatia e përbashkët e shqiptarëve mund të kishte emër të ndryshëm, federatë, konfederatë, lidhje shtetesh apo ku e di unë çfarë. Dhe kjo do të mund të arrihej pasi të gjithë bashkë të takoheshim në Bashkimin Europian. Pikërisht këtë, pra bashkimin e shqiptarëve në Bruksel, përpiqen albanofobët ta pengojnë, ndonëse kjo është strategjia politike e nacionale e politikës shqiptare në të gjitha trevat ballkanike.

Fatkeqësisht qarqe të caktuara në Bruksel kanë gjetur në Shqipëri disa shërbëtorë të zellshëm dhe i nxisin ata për revolucione, dhunë, revoltabojkote e bllokime, me qëllim krijimin e alibisë në politikën e tyre albanofobike. Nuk është zor të inkurajosh një ose dy politkanë me ndikim që të të japin alibinë e kundërshtive. Nëse nuk do të kishte ndodhur bllokimi i tri ligjeve në parlamentin shqiptar nga opozita, ka shumë mundësi që albanofogët në Bruksel të sponsorizuar nga mafia politike antishqiptare në rajon të kishin sajuar diçka tjetër shtesë për ta bllokuar dhënien e statusit kandidat për Shqipërinë. Në Bruksel ka nga ata që mendojnë se pikërisht për të çbllokuar refuzimin e opozitës t´i jepej Shqipërisë statusi e me vullnet të mirë Këshilli i MInistrave mund të deklarohej publikisht: “Edhe pse kreu i opozitës shqiptare dëshiron ta bllokojë integrimin, ne nuk do t´i ndëshkojmë shqiptarët.

Duke u fokusuar në këtë aspekt, çdokush konstaton faktin se shqiptarët janë të injoruar dhe të diskriminuar nga disa europanë. Por si ndodh atëherë që ne shqiptarët në masën 87 përqind votojmë për të qenë pjesë e unionit Europian?! Kjo vjen për shkak të së kaluarës historike tonës, për shkak të vokacionit perendimor që kemi pasur në historinë tonë. Jemi i vetmi komb ballkanik, i cili në çaste dramatike për Europën, kemi sakrifikuar veten për mbrojtjen dhe ruajtjen e identiteti të saj. Jemi i vetmi komb ballkanik që në themelin e gjuhës sonë kemi alfabetin latino-europian. Jemi i vetmi komb ballkanik, që kemi pranuar me bindje e pa vështirësi të gjitha këshillat e të gjithë këshilltarët europianë, duke filluar te Princ Vidi, dhe që shprehim nderimin tonë të thellë për veprën e tyre. Jemi i vetmi komb ballkanik, që ruajmë mirënjohen si shprehje të karakterit dhe moralit tonë. Ndërsa shumë prej europianëve, me qëndrimet e tyre albanofobike na shtyjnë deri në dëshprim, duke na vënë alternativën: – Mos ndoshta duhet ndryshuar kursi ynë për të na vlerësuar më shumë dhe për të na dhënë vendin që na takon në Bashkimin Europian?! Megjithatë një debat në parlamentin europian ka zbuluar diversitetin që ekziston sa i përket qëndrimit ndaj Shqipërisë. Si thamë në fillim, deputetët grekë, thuajse njëzëri reaguan me ashpërsi kundër Shqipërisë dhe deklaratave të kryeministrit shqiptar gjatë festimeve të 100 vjetorit të pavarësisë. Ndërsa eurodeputeti gjerman, Bernd Posselt, theksoi se “pranimi i Shqipërisë në BE është në dorën e shqiptarëve dhe jo të komunistëve grekë”. Dhe shtoi se “Shqipërisë i janë bërë padrejtësi, që në Kongresin e Berlinit”, duke ripohuar deklarimet e kryeministrit shqiptar. Denoncimi i një eurodeputeti gjerman i padrejtësive të Kongresit të Berlinit pati një vlerë të dyfishtë: Nga njëra anë ai pranoi gabimet e paraardhësve të tij dhe nga ana tjetër vuri në piskamë faktin se Kongresi i Berlinit ishte zanafilla e nismës europiane për copëtimin e territoreve shqiptare, në atë rast më së shumti në favor të Greqisë. Ndërkohë shqiptarët pas Berlinit i mbrojtën trojet e veta në reqonë e sotme me vendosmëri e sakrifica të mëdha.

Sjellja e disa qarqeve europiane ndaj shqiptarëve më jep ndjesinë se edhe viti 1997 ishte sajuar mes tjerash për ta ndërprerë integrimin e shpejtë të Shqipërisë në Bashkimin Europian. Ritmet e zhvillimit të para atij viti sollën në vëmendje faktin se Shqipëria mund të afrohej shpejt me standarde në portat e Brukselit, por shumë europianë nuk donin që Tirana zyrtare të gjendej aty para Beogradit zyrtar. Dhe fatkeqësisht kështu ndodhi. Madje punët shkuan deri aty sa autorë të krimit të vitit 1997 ta keqpërdorin këtë fakt, duke akuzuar se “Ne jemi të fundit, pas Serbisë”.

Dhe jo vetëm kaq, por edhe krijimi i së paku dy organizatave politike, njërës në Tiranë dhe tjetrës në Prishtinë, të cilat shfaqen me veprime ekstreme, duket se është porositur diku për të barazuar viktimën, shqiptarët, me agresorët e kriminelët, serbët. Një iniciativë për referendum për bashkimin kombëtar të shqiptarëve, të cilën ambasadori amerikan, Arvizu, e kritikoi ashpër, mua më duket si pjesë e lojës që dikush në Bruksel e gjetkë të justifikojë alibinë, sipas të cilës “Shqiptarët janë problemi i Ballkanit”. Kjo iniciativë vjen në kundërshtim të vetë interesave të shqiptarëve. Nëse ne do të bënim një referendum të tillë në këto kohë, atëherë do të tërhiqnim vëmendjen nga qëllimi kryesor – integrimi – dhe do të harxhonim energji për bashkimin administrativ të shqiptarëve, duke i kontribuar një trendi antishqiptar të zhvillimit. Shqiptarët nuk kanë qenë kurrë faktorë në kohët e izolimeve. Ata u bënë faktor në rajon në kohën e globalizimit. Për këtë arësye mbështetja për integrimin është rruga më e mirë dhe më e sigurt për të rritur rolin e përgjegjësinë e shqiptarëve në Ballkan. Ndërkaq një referendum në kohët e sotme për bashkim, do t´i kontribuonte tezës së ish-presidentit të Serbisë, Boris Tadiç, i cili deklarohej se Beogradi është i gatshëm ta zgjidhë me Tiranën konfliktin shqiptaro-serb. Kjo do të thoshte e do të thotë, ndarjen automatike të Kosovës, nëse ajo bashkohet me Shqipërinë. Kuq e Zinjtë dhe Vetëvendosja nuk e kanë bërë të qartë sesi do ta evitonin këtë ndarje, në rastin e bashkimit të Shqipërisë me Kosovën. Dhe nëse ata janë të mendimit se në këmbim të bashkimit do të duhet të jepnin territore, atëherë kjo e ve në diskutim gjithë programin politik të shpallur si program nacionalist të këtyre dy organizatave politike.

Eshtë evident fakti se europianë të caktuar, të mbështetur nga Serbia e Greqia punojnë për të gjetur alibi e bashkëpunëtorë në këto alibi brenda në Shqipëri, në Kosovë e në trevat e tjera ku jetojnë shqiptarët. Më pas ata gjejnë pa vështirësi aleatë në Bruksel dhe prej këtej zgjerohet harta e albanofobisë, së paku në nivelin e paraqitjes së shqiptarëve si “rrezik dhe problem për paqen e stabilitetin në Ballkanin Perendimor”. Por kjo nuk do të thotë se politika shqiptare duhet të mbërrijë në nivelet e servilizmit idiotesk ndaj çdo projekti dhe këshille europiane. Ajo e ka për detyrë të ndërtojnë krahas strategjisë së mirëkuptimit edhe strategjinë e imponimit. Ndërsa e para ka qenë dhe është e vetmja rrugë e ndjekur deri më tash, deklaratat e kryeministrit të Shqipërisë në 100 vjetor, duket së synojnë strategjinë e imponimit. Dhe një kombinim i të dy rrugëve, përkatësisht mirëkuptimit dhe imponimit, do t´u bënte mirë Shqipërisë dhe shqiptarëve.