Europa e Lire – Dielli

Nga Frank Shkreli/

Javën që kaloi, Shërbimi Shqip i Radio Europa e Lirë (REL) festoi 15-vjetorin e themelimit të tij. Radio Europa e Lirë, si një ent transmetimesh ndërkombëtare i financuar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA) ka një histori më shumë se 60-vjeçare. Radio Europa e Lirë, tani me qëndër në Pragë të Republikës çeke, filloi transmetimet e saja në fillim të luftës së ftohtë, me programe lajmesh, komentesh dhe analizash, në gjuhët e ndryshme të Europës Lindore dhe të ish-Bashkimit Sovjetik, përfshirë edhe transmetimet në gjuhën shqipe, pasi politikanët dhe diplomatët e njohur amerikanë të asaj kohe, si Xhorxh Kenen dhe Xhon Foster Dulles e shihnin Luftën e Ftoftë me komunizmin ndërkombëtar si një luftë ideshë, që duhej zhvilluar nepërmjet valëve të radios. Përsa i përketë shërbimit shqip të REL, sipas autorit të librit mbi historinë e Radios Europa e Lirë, Michael Nelson, “seksioni shqip i REL filloi transmetimet me disa vështirsi në vitin 1951, për tu mbyllur më 1953”. Por, pas një mungese prej pothuaj dyzet vjetësh, qeveria e Shteteve të Bashkuara vendosi që më në fund të rifillonte transmetimet shqip të REL pak para fillimit të luftës për çlirimin e Kosovës më 1999, me programe drejtuar kryesisht Kosovës, por edhe më gjërë. Unë kam patur rastin të takoja stafin e ri të seksionit shqip në Pragë, në kohën kur isha i angazhuar tek Zëri i Amerikës dhe më patën lënë mbresa positive me entuziazmin rinor, në fillim të veprimtarisë së tyre gazetareske, tani 15-vjeçare tek REL.

Kështuqë 15-vjetë më parë, transmetimet në gjuhën shqipe (përveç atyre të Zërit të Amerikës) bëhen pjesë e një organizate tjetër lajmesh ndërkombëtare, financuar nga Kongresi i SHBA me objektivin për të transmetuar lajme, informacione, komente dhe analiza drejtuar pothuaj ekskluzivisht Kosovës. Si mision të sajë, Radio Europa e Lirë i ka venë vetes obligimin për të promovuar vlerat dhe institucionet demokratike, duke transmetuar lajme dhe informacion atje ku nuk ekziston liria e medias ose ku liria e shtypit nuk është ende plotësisht e zhvilluar. REL furnizon dëgjuesin ose lexuesin me lajme të pacensuruara, kryesisht mbi zhvillimet vendore dhe rajonale, si dhe diskutime dhe debate të hapura mbi ato zhvillime. REL, gjatë gjithë historisë së saj ka vepruar me besimin se, që një demokraci të jetë e suksesshme, duhet të ketë qytetarë të mirë-informuar, dhe se “Stabiliteti — i bazuar në demokraci dhe në një ekonomi të tregut të lirë — anë e mbanë zonës ku transmeton, është jetike edhe për paqën në botë.” Roli i REL gjatë luftës së ftohtë, së bashku më Zërin e Amerikës dhe BBC në rrëximin e Murit të Berlinit– njihet tanimë dhe pothuajse është bërë legjendë.

Edhe Shërbimi Shqip i REL, megjithëse i ri në krahasim me disa shërbime të tjera të këtij enti, gjatë 15 vjetëve të ekzistencës së tij, ka shënuar suksese të dukshme në informimin e dëgjuesve dhe lexuesve të tij dhe ka lënë gjithnjë gjurmë të një burimi informcionesh të sakta, të panashme dhe të përgjithshme, gjithnjë duke ndihmuar në projektimin dhe në zhvillimin e vlerave të një shoqërie demokratike, pro-perëndimore në Kosovë. Shërbimi shqip i REL, në portalin e saj ka shënuar këtë përvjetor duke pasqyruar deklarata dhe urime të ndryshme, përfshirë edhe Presidenten e Republikës së Kosovës, Atifete Jahjaga, e cila me rastin e 15 vjetorit të themelimit të Shërbimit shqip të Radios Evropa e Lirë, ka përgëzuar punën që kjo redaksi ka bërë gjatë kësaj periudhe 15-vjeçare. Presidentja Jahjaga i dërgoi këtë mesazh seksionit të REL në gjuhën shqipe. ”Ju uroj për profesionalizmin dhe objektivitetin me të cilin REL e ka ushtruar misionin e saj që nga fillimi. Programi juaj në gjuhën shqipe për vite me radhë ka krijuar një forum shumë të nevojshëm që inkuadron kriteret në debat rreth politikë-bërjes dhe që na bën të gjithëve përgjegjës dhe transparent në punën tonë.” Presidentja Jahjaga vazhdoi urimin e saj duke thënë se, “REL ka kontribuar njëkohësisht në ndërtimin e urës midis qytetarëve dhe institucioneve, duke na bërë shpesh të vëmendshëm për nevojat e qytetarëve tanë, prioritet ky për të ndërtuar demokracinë e vëretëtë”, përfundoi kryetarja e Kosovës.

Edhe Dr. Elez Biberaj, Drejtor i Divizionit të Euro-Azisë të Zërit të Amerikës përshëndeti kolegët dhe gazetarët me rastin e 15-vjetorit të shëbimit shqip të REL, duke i përgëzuar ata, “për këtë arritje të madhe dhe për përkushtimin tuaj që t’i shërbeni popullatës shqip-folëse në Evropën Juglindore, posaçërisht në Kosovë, përmes komunikimit të hapur të informacionit dhe ideve…Shërbimi shqip i Radios Evropa e Lirë”, thotë Dr. Elez Biberaj në mesazhin e tij, “ka ofruar në vazhdimësi lajme dhe informacione të sakta, të balancuara dhe të zgjëruara, dhe ka promovuar demokracinë, qeverisjen e mirë, paqën dhe stabilitetin në një rajon të trazuar, por shumë të rëndësishëm të Evropës”. Drejtori i Divizionit të Euroazisë të Zërit të Amerikës dhe eksperti i çështjeve europiane dhe të Ballkanit thekson nevjën për rolin e vazhdueshëm të Shërbimit shqip të REL duke thënë se, “Evropa Juglindore vazhdon të vuajë nga jo stabiliteti politik dhe ekonomik, qeverisja e dobët, tensionet etnike, përparimi i ngathtë në vendosjen e shoqërive demokratike dhe shumë-kombëshe, dhe nga një ambient i njëanshëm medial”. Veterani i transmetimeve ndërkombëtare shton se puna e shërbimit shqip të REL është sot aq me rëndësi sa ishte 15 vjetë më parë dhe njëkohësisht, Elez Biberaj ofron ndihmën dhe bashkpunimin e tij me kolegët e shërbimit shqip të REL .
Shërbimi shqip i REL mori me këtë rast urime edhe nga zyrtarët e REL, Kevin Klose, Xhef Trimble dhe Nenad Pejiç si dhe nga ekspertë dhe miqë të shërbimit shqip të REL si, eksperti i politikës së jashtme , ish diplomati amerikan Xhejms Huper, tani Drejtor Menaxhues i “Public International Law & Policy Group”, i cili në mesazhin e tij të urimit thotë se, ” Jam në vazhdimësi i mrekulluar me faktin se sa shumë ngjarje të rëndësishme, që prekin interesat e Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të Shteteve të Bashkuara në Europë, nisin në Kosovë dhe ato raportohen në programet tuaja.” “Kjo”, sipas tij, “me gjithë faktin se Kosova është vend i vogël, por e ka “hijen e gjerë” në ngjarjet botërore”, tha Xhejms Huper.

Shërbimi shqip i Radios Europa e Lirë feston 15-vjetorin e themelit të tij në një kohë të vështirë buxhetore dhe sfidash me të cilat përballen tani transmetimet ndërkombëtare të Shteteve të Bashkuara. Është e pamundur të merret me mendë shkurtimi i këtyre transmetimeve, qoftë nga pikëpamja praktike, diplomatike e politike, qoftë edhe nga një këndvështrim moral. Prandaj si i tillë, roli i transmetimeve ndërkombëtare perëndimore, sidomos të atyre që sponsorizohen nga Shtetet e Bashkuara, siç është shërbimi shqip i REL — sidomos në kohë krizash — duhet të konsiderohet si një armë e pazëvendsueshëme në informimin e saktë në zona ende të konfliktuara. Siç nënvijon situata e krijuar kohët e fundit në Ukrainë, gjëndje kjo e shkaktuar nga agresioni rus në Krime, roli i transmetimeve ndërkombëtare siç është Shërbimi Shqip i simotrave të saj të Radios Europa e Lirë, nuk ka marrë fund. Siç ka thënë edhe Lech Walesa, duke komentuar rolin që ka luajtur REL gjatë ekzistencës së saj, se “Përballë valëve të radios, perdja e hekurt ishte e paaftë. Asgjë nuk mund të pengonte përhapjen dhe pentrimin e lajmeve , as sputnikët, as minat, as muret e larta dhe as telat me gjëmba. Kufijtë mund të ishin të mbyllur por fjalët nuk mund të shuheshin.” Radio transmetimet ndërkombëtare të Shteteve të Bashkuara, si Zëri i Amerikës dhe Radio Europa e Lirë, vazhdojnë të jenë mjete të nevojshme që ndihmojnë në transformimin e shoqërive nepërmjet informacionit të saktë, të balalncuar dhe gjithpërfshirës, dhe jo diçka që i përket të së kaluarës.

Si një ish-transmetues ndërkombëtar i lajmeve, në këtë përvjetor i shpreh urimet e mia Shërbimit Shqip të Radios Europa e Lirë dhe lutem që fjala e lirë e transemtuar prej tij tani dhe në të ardhmen të mos shuhet kurrë, pasi historikisht është provuar se fjala e lirë është me e fuqishme se shpata.

Deshmia: “ Shkuarja ime në Siri ka qenë e bazuar në aspektin fetar, edhe e kam parë se në Siri është filluar lufta mes sunitëve dhe shiitëve cilët (luftë) e kanë filluar shiitët me alevit”./

Nga Fatmir Aliu/

“Duke e parë, ndihmesën që i ka ardhur sektit alevit, nga sektet e tyre që janë shiitët, atëherë unë kam vendosur, i frymëzuar nga Kurani dhe Syneti i Pejgamberit S.A.S., të marr rrugën për t’i dalë në ndihmë atij vendi, ku Allahu dhe vetë Pejgamberi S.A.S., e kanë obliguar çdo mysliman që të marrë pjesë në luftë kundër një zullumqari dhe në luftën kundër qafirëve. Kur them qafirit, po flas për gjendjen aktuale në Siri”, nisi rrëfimin për Radion Evropa e Lirë, një shqiptar i Kosovës, që luftoi si vullnetar në Ushtrinë për Çlirimin e Sirisë, për tetë muaj.
Ai thotë të jetë konsultuar për atë që po ndodhte në Siri, ndërsa skenat tronditëse që kishte parë kundër civilëve, e kanë detyrat të marrë rrugën drejt këtij vendi, duke kaluar përmes tri shteteve tjera.
“Unë mendoj se Zoti është i mëshirshëm dhe e kam parë me sytë e mi, se jam nisur nga kjo rrugë, dhe Zoti m’i ka hapur rrugët, sepse kam mbërritur në një vend, ku s’e kam ditur as gjuhën. Ka pasur gjuhë tjetër, këndej kufirit, e gjuhë tjetër andej kufirit”, tregon ai.
Vullnetari nga Kosova thotë të ketë parë shumë kombe duke luftuar në krah me kryengritësit sirianë.
Edhe pse nuk tregon se në cilën zonë luftoi në Siri, thotë se gjatë betejave kishte takuar edhe shqiptarë të tjerë. Dhe, rrëfen ngjarjen për takimin e tij me një tjetër shqiptar…
“Ka qenë shumë prekëse, sepse ai nuk e dinte se unë jam shqiptar. Ai fliste gjuhën angleze shumë rrjedhshëm. Edhe unë derisa e dëgjova duke folur, ku tregonte për vendin e tij, tregonte për një luftë që kishte bërë në Kosovë! Shumë trim! Edhe papritmas po e thërras unë në gjuhën shqipe dhe po i them ‘Hej, o burrë a shqiptar je a?’ E ai filloi të qante”, rrëfen për Radion Evropa e Lirë, në kushte anonimiteti një ish-luftëtar mysliman shqiptar i Kosovës.
“Ka plot të huaj. Plot ka. Kur them ka plot, nga Kosova nuk mund të ceki, sepse nuk e di. Por, nacionalitete të shumta kam parë. Nuk është më e mbyllur, kanë ardhur njerëz nga Gjermania – unë them me nënshtetësi gjermane, por mund të jetë edhe me prejardhje shqiptare – nga Holanda, nga Amerika, nga Britani, nga Turqia, nga Bosnja, Maqedonia, nga të gjitha vendet Arabia Saudite, Katari. Por, mund të themi se ka numër të madh”, shpjegon ai.
Prej fillimit të luftës në Siri, vetëm një shqiptar i Kosovës është raportuar të ketë vdekur në luftimet atje.
Bashkësia Islame e Kosovës, luftën në Siri e sheh si një luftë çlirimtare, e cila ka marrë përmasa globale dhe që po kalon përmes një krize humanitare.
Ahmet Sadriu, që është përgjegjës për media dhe publikime i këtij institucioni, argumenton për Radion Evropa e Lirë, se lufta në Siri nuk ka të bëjë asgjë me luftë fetare.
“Aty është duke u bërë një luftë për ndryshimin e regjimit. Është një regjim totalitar që sundon qe 40 vjet a më shumë. Krejt kjo ka një karakter të asaj [lufte] çlirimtare, e jo fetare. Absolutisht, nuk kemi të bëjmë me luftë fetare, sepse Siria faktikisht është një vend islam, vend mysliman. Ata nuk kanë nevojë të luftojmë për çështje fetare, kur vetë janë myslimanë”, thotë Sadriu për Radion Evropa e Lirë.
Ai krahason luftën atje, me luftën që Kosova e ka bërë, për t’u çliruar prej regjimit serb. E, për ata që shkojnë, apo duan të shkojnë për të luftuar në Siri, bazuar në bindjet fetare, ai thotë të mos ketë dëshirë të përfshihet në një kontekst të tillë.
“Nuk do të isha përzier në bindjet e askujt, sepse ne e kemi shumë të freskët luftën tonë që e kemi zhvilluar këtu në Kosovë, e që na kanë ardhur nga kënde të ndryshme të botës. Është çështje ideali i lirisë. Liria! Dhe, ka ardhur ai, e iu ka bashkangjitur ushtrisë sonë [UÇK-së], vetëm e vetëm, që të na mundësojë, e ndoshta edhe ne ta gëzojmë një liri siç e gëzojnë të tjerët. Këtu automatikisht po të them edhe në rastin konkret, se kemi të bëjmë me ideale, të cilat njerëzit në mënyrën e vet i konceptojnë dhe vendosin se si ata të veprojnë”, theksoi Sadriu.
Hoxhë Fatos Rexhepi, që ka jetuar në Siri, para shpërthimit të luftës atje, kurse tani është një nga drejtuesit e Lëvizjes Islamike “Bashkohu”, shpjegon për Radion Evropa e Lirë, se si regjimi aktual sirian sundon për 40 vjet me, siç thotë, “hekur, me vuajtje, dënime”.
“Kam parë ngjarje, dhe kam qenë përjetues i të gjitha atyre trazirave, luftërave, shpërthimeve që ishin në Damask – ato të mëdhatë. Edhe në qytet janë vrarë njerëz, kur snajperistët nga pikat e larta vrisnin njerëzit, vetëm për të shkaktuar kaos”, tregon Rexhepi për Radion Evropa e Lirë.
Hoxhë Rexhepi thotë se u gëzohet lajmeve kur dëgjon se ka shqiptarë që kanë shkuar për të luftuar në Siri.
“Më ka gëzuar, sepse shqiptari, që është mysliman po ia kthen atij vendi me të mirë, sepse ka shumë argumente që është vend i shenjtë”, thotë Rexhepi për të shtuar se ndihet krenar me ata që kanë zgjedhur këtë rrugë.
Ndryshe nga ai, mendon kryeimami i Pejës, Enes Goga, të cilit i dhimbsen shqiptarët që shkojnë për shkak të lidhjes fetare të luftojnë në Siri.
“Unë mendoj se ata djem kanë shkuar me motiv të mirë. Neve na dhimbsen, sepse unë kur e pashë në media, se një djalë i ri nga Gostivari ka humbur jetën, edhe pse absolutisht nuk e di se kush është ai, mirëpo na dhimbsen. Tek e fundit, ka qenë zgjedhje e tyre e lirë. Dhe, unë mendoj se nuk duhet ta bëjmë këtë çështje”, tha kryeimami Goga për Radion Evropa e Lirë.

Sidoqoftë, informacione të sakta për numrin e shqiptarëve që janë të angazhuar në Siri nuk ka, të paktën jo zyrtarisht, sikundër që s’ka as për numrin e atyre që mund të jenë vrarë, përveç disa raportimeve në mediat vendore.

15-Vjetori i Shërbimit Shqip të Radios Europa e Lirë

Europa e Lire: Lufta në Siri dhe shqiptarët e Kosovës