RUAJTJA E IDENTITETIT KOMBËTAR SHQIPTAR PËRMES MËSIMIT TË GJUHËS SHQIPE NË SUEDI/
Fatmire Ismaili Bunjaku mësuese e Gjuhës Shqipe në Göteborg në Suedi, rrëfen ekskluzivisht për gazetën DIELLI, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Suedi nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe. Me Fatmire Ismaili Bunjaku bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.
SI ORGANIZOHET MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË SUEDI
Mësimi i gjuhës shqipe organizohet nga organet kompetente duke filluar nga Parlamenti suedez ku ka dhënë vendim që të gjithë nxënësit të cilët kanë një gjuhë amtare tjetër, jo gjuhën suedeze, mund të mësojnë gjuhën e tyre në shkollën fillore dhe në gjimnaz. Mësimi i gjuhës amtare u ofrohet të gjithë nxënësve që dëshirojnë të ndjekin gjuhën shqipe dhe u jepet mundësia që përveç suedishtes të mësojnë gjuhën shqipe si lëndë në shkollë. Komunat janë të obliguara të ofrojnë arsimim në gjuhën amtare sipas atyre dispozitave dhe kushteve që janë të përcaktuara në Rregulloren e shkollës fillore dhe të gjimnazit. Në Goteborg është Qendra gjuhësore (Språkcentrum) që organizon dhe bën mbështetjen në mësimin e gjuhës amtare. Në qendrën gjuhësore jemi rreth 300 mësues te gjuhës amtare ku gjithsej janë më shumë se 70 gjuhë. Kemi 8 shefe të njësisë (Rektore), 6 mësues të gjuhës shqipe dhe shefe kemi Aldis Einarsdottir dhe Shefen kryesore të Sektorit Inger Fält udhëheqëse e suksesshme në Göteborg.
Për çdo nxënës, prindërit duhet të aplikojnë tek drejtori në shkollë ku drejtori miraton kërkesën e nxënesit dhe pastaj raporton atë në Qendrën gjuhësore ku organizohet gjuha amtare. Në Suedi gjuha shqipe ka karakter vullnetar dhe mësimi nuk është i obligueshëm, është prindi që aplikon per mësimin e gjuhës amtare, këtu ka të bëjë me ndërgjegjësimin e prindërve se sa janë të interesuar për vijimin e fëmijëve të tyre në gjuhën shqipe. Çdo nxënës që regjistrohet për pjesmarrje në gjuhën shqipe ështe i obliguar të marrë pjesë në orarin e caktuar. Mësimi i gjuhës shqipe mbahet pas orarit të mësimit të rregullt ,ku një grup duhet të ketë së paku pesë nxënës dhe për të pasur orarin e plotë si mësues duhet të kemi 110 nxënës gjithsej. Një orë mësimore zgjat 80 minuta për një grup, ne mësuesit mundohemi të formojmë grupet sipas niveleve dhe grupe heterogjen nga kl.1-9. Ka dallime komuna ndaj komunës në organizimin e grupeve të nxënesve dhe orëve mësimore. Në Goteborg punojmë 6 mësues të gjuhës shqipe dhe kemi përafërisht 400 nxënës që vijojnë mësimin e gjuhës shqipe në Goteborg.
QYTETET KU ORGANIZOHET DHE KURRIKULAT MËSIMORE
Gjuha shqipe mësohet/organizohet në çdo qytet /shkollë të Suedisë. Mësimet e para të gjuhës shqipe organizoheshin për fëmijët e emigrantëve nga trojet shqiptare ku daton që në të 60-tat ku kanë marrë pjesë një numër i vogël nxënësish. Mësimi i gjuhës amtare u zyrtarizua me 1968 ku mësimi i rrregullt dhe i organizuar mbahej në qytetet më të medha të Suedisë si në Stokholm, Goteborg, Malme dhe Jonshoping. Mësuesit e parë ishin Sadulla Zendeli- Daja, Kosovë Rexha-Bala etj. Mësimi vazhdon të mbahet dhe organizohet dhe tani në çdo qytet të Suedisë. Numri më i madh i migrimit në Suedi ishte gjatë viteve 1990-1992 ku tani kemi përafërsish 9-10 mijë fëmijë të banuar në Suedi, ku 5-7 mijë marrin pjesë në gjuhën amtare. Nxënësve shqiptar u ofrohet mundësia të ndjekin mësimin e gjuhës shqipe, ata të cilët kanë njohuri themelore ose të mira për gjuhën amtare. Ekzistojnë planprograme pedagogjike për gjuhën amtare (Pedagogisk planering LGR 1 skolverket ) dhe notat e gjuhës amtare kanë vlerë kualifikimi të njejtë sikurse notat në lëndët e tjera. Në raste të duhura përdorim planprogramin-kurrikulen e Ministrisë së Arsimit të Kosovës dhe Ministrisë së Arsimit të Shqipërisë.
MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI FORMË E RUAJTJES SË IDENTITETIT KOMBËTAR
Gjuha shqipe ka rëndësi të madhe në ruajtjen e identitetit kombëtar në Suedi. Suedia është një ndër shtetet më të njohura që të hap dyert dhe të jep mundësine për të ruajtur gjuhën dhe identitetin tënd si shqiptar. Vitet e 2000-ta, në Suedi fliten shumë gjuhë, përse mos ta flasim dhe ruajmë dhe ne identitetin tonë. Unë bazohem gjithmonë tek fëmijët e mi, të vëllait dhe motres që i kam edhe nxënës, të gjithë e flasin dhe e shkruajnë gjuhën shqipe rrjedhshëm dhe bukur. Kështu lidhjet tona me atdheun, vizitat çdo vit në atdhe, pastaj miqësia, martesat me shqiptar, kjo na bën edhe më shumë që të mbajmë gjallë gjuhën dhe kulturen shqiptare. Festat kombëtare janë traditë në mësimet e gjuhës shqipe, festojmë të gjithë së bashku me nxënësit, vishemi me ndonjë simbol kombëtar, ftojmë në klasë mësuese suedeze, shokë dhe shoqe, ju tregojmë se ne shqiptaret kemi traditë ti ftojme miqtë në festat tona, siç e kemi ditën e Flamurit. Është shumë e rëndësishme të jesh mësuese që mëson fëmijët me zemër dhe jo vetëm me libra. Për të mbajtur gjallë mësimin e gjuhës shqipe dhe për të ruajtur identitetin kombëtar, si mesuese duhet të jesh e sinqertë me nxënësit, ti afrosh, të jesh e hapur me ata, ti dëgjosh, ti respektosh dhe të pyesesh çfare duan të mësojnë ,atëherë nxënësit edhe më shumë tregojnë interesim për të marrë pjesë në gjuhën SHQIPE. Të punosh me fëmijë shqiptar është gjëja më e bukur për mua që përjetoj në klasë.
SI PRITET MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË SUEDI
Organet kompetente të entit shkollor në Suedi na e mundësojnë që mësimi i gjuhës amtare të mbahet në shkolla dhe nxënësit i lejohet të përdorë gjuhë të ndryshme, ata shohin se gjuha është vegël për zhvillimin e njohurive të reja tek nxënesit dhe ështe një sukses për nxënësit në shkolla të Suedisë. Numri i nxënësve që nuk vijojnë gjuhën shqipe nuk është jo aq i madh, duke ju falenderuar prindërve që kanë interesim të madh dhe me shumë dëshirë i sjellin në gjuhën shqipe që nga parashkollorët. Gjithashtu edhe mësuesit suedez çdo herë ju rikujtojnë nxënësit dhe prinderit se sa ështe e rëndesishme të mësosh gjuhën amtare.
MESAZHI JUAJ PATRIOTIK PËR DIASPORËN NË USA
Ai që e zotëron gjuhën e vet vlen më tepër se ai që pushton një qytet “Themelin e diturisë dhe të atdhetarisë e perbën gjuha shqipe”M.F. Zoti i bekoftë shqiptarët kudo që janë. Përshëndetje të ngrohta nga Suedia e ftohtë me zemër të ngrohtë, për patriotët shqiptar në USA.
KUSH ËSHTË FATMIRE ISMAILI BUNJAKU
E lindur në Kumanovë të Maqedonisë, shkollimin fillore dhe të mesëm e mbaroi në Kumanovë. Ka mbaruar Studimet Universitare drejtimi Gjuhën dhe Letërsi Shqipe në Universitetin e Prishtinës,nëndega Gjilan. Pas studimeve u punësua në Kumanovë në shkollën fillore Vllazërimiku ku punoi 5 vite me radhë si arsimtare e Gjuhës shqipe me klasat e larta, ku si kolegë kishte babain, motren dhe dy kushërinjtë e saj që ishin dhe arsimtarët e saj. Pas pesë viteve punë u detyrua të lërë Kumanovën për arsye të dygjuhesisë shqip-maqedonisht të asaj kohe. Brenda dy ditesh vendosi të ikë në Suedi, 7 shkurti 1987, ishte dita më e vështirë e jetes së saj, që te largohej nga vendi dhe njerëzit e saj. Arriti në Stokholm, në kryeqytetin e Suedisë, qytet i bukur por me një temperaturë -27 gradë. Se imagjinonte dot që do të jetonte tërë jetën e saj aty. Pas lindjes së tre fëmijëve Flamuri,Vlora dhe Atdheu filloi të punonte në profesionin e saj ,në vitin 1993 në Goteborg ku si mësuese do ua kushtojë jeten dhe karrieren nxënësve të saj. Ndihet e bekuar dhe me fat që zgjodhi Suedinë (me dëshirë apo e detyruar) të jetojë dhe punojë në atë shtet demokrat, ku të hapen të gjitha dyert në çështjen e ruajtjes së identitetit dhe të gjuhës amtare.