Festivali Folklorik Kombëtar Gjirokastër 2015 – injorojë Ansamblin Bashkimi Kombëtar i cili përfaqësojë Shqiptarët e Amerikës/
Intervistë e posaçme e gazetarit te komunitetit Beqir SINA me Gjergj Dedvukaj – kryetar i Ansambalit Bashkimi Kombëtar nga Nju Jorku, dhe kordinatorin e pjesëtarin e këtij ansambli këngëtarin e mirënjohur ulqinak Haxhi Zeneli/
Më pare se te shkojmë tek Festivali Folklorik Kombëtar Gjirokaster 2015, cila ka qenë rruga e juaj deri në këtë festival?
Haxhi Zeneli – kordinator dhe pjesëtari i këtij ansambli këngëtari i mirënjohur ulqinak : Rruga për në këtë festival, është vetë historia 23 vjeçare e këtij ansambli folklorik shqiptarë në Amerikë. Dashuria për folklorin ka qenë e madhe, kështu që një grup i këtyre adhuruesëve të asaj kohe, morën vendimin që këtu në qytetin e New York-ut, me qëllim të ruajtjes së identitetit të tyre të organizohen përmes formimit të ndonjë shoqërie kulturo- artistike, klubi apo shoqate. Kështu që në vitin 1984,me qendër në Bronx ( NY), nga një grup atdhetarësh u themelua Klubi“Jusuf Gërvalla”, përmes të cilit filloi angazhimi i organizuar për çështjen kombëtare. Në kuadër të Klubit u krijua edhe Shoqëria Kulturo-Artistike “Ded Gjon Luli”, e cila kishte synim që përmes të foklorit dhe këngëve shqiptare të ngritet vetëdia kombëtare e shqiptarëve që jetonin në diasporë,dhe njikohësisht të ndikohet në ngadalësimin e asimilimit të rinisë në mërgatë.
Siç n’a shpjegon drejtuesi i këtij ansambli z. Gjergj Dedvukaj, një ndër anëtarët e SH.K.A. ”Ded Gjon Luli” kjo Shoqëri, punoi për disa kohë, por për anëtarët e kësaj shoqërie, kjo nuk mjaftonte, ata donin diç më tepër dhe donin që mos të ndalen vetem në Malësi, ata donin që të formonin një ansambël ku mund të përfshihet folklori i të gjitha trojeve shqiptare, prej nga Jugu deri në Veri. Dhe, pikërisht para 22 viteve, Shoqëria Kulturo-Artistike “ Ded Gjo Luli” u shëndërrua në ansambël, i cili u pagëzu me emrin ”Bashkimi Kombëtar”. Në formimin e këtij ansambli të ri morën pjesë : Gjergj dhe Gjon Dedvukaj,Vasel Shkreli,Luigj Tinaj,Tom Gjergji etj. ”Bashkimi Kombëtar” shumë shpejt u bë i njohur dhe tërhoqi shumë artistë të tjerë të komunitetit nga të gjitha moshat, të cilët kaluan nëpër dyert e këtij ansambli, siç ishin: Arben dhe Xhon Krasniqi, Haki Krasniqi, valltarja e ansamblit Lile Cingu, Dile Gecaj, unë Haxhi Zeneli, Shaban Lajçi, Agim Rugova, Entela Ilirjani, e shumë, shumë të tjerë, të cilët morën pjesë në shumë koncerte dhe festivale në mbarë botën të banuara me shqiptarë, ku padyshim që kontribuan për të ruajtur vlerat kombëtare në diasporë.
Me këtë rast nuk mund të rrijmë pa përmendur edhe një artist mjaft të shquar të folklorit kombëtar, artistin e merituar Sali Mani,dhe kontributin i tij ndaj këtij ansambli i cili kompozoj shumë këngë pa asnjë kompenzim material. Sali Mani prej kohës që jetonte në Shqipëri kompozoi enkas këngën që u bë mjaft e njohur të asaj kohe, pra është fjala për këngën “Ku po shkoni djemt e ri, kujt ia leni këtë Malësi” me një motiv shumë prekës, dhe mesazh i rëndësishëm, për ata që u larguan nga trojet e veta ose u dëbuan nga oku- puesit e huaj. Kjo këngë u këndua nga vëllezërit Gjergj dhe Gjon Dedvukaj në festivalin e Gjirokastrës të vitit 1988. Pas këtij festivali kjo këngë u bë hit dhe u këndua nga shumë këngëtarë të tjerë.
Dhe kështu ju morët rrugën për në Festivalin Folklorik Kombëtar Gjirokaster 2015!
-Gjergj Dedvukaj (kryetar i Ansambalit Bashkimi Kombëtar): Po! Sigurisht! Të entuziazmur antarët që nga mosha 7 vjeçe e deri tek mosha 70 vjeçe,morëm rrugën e gjatë për në Festivalin Folklorik Kombëtar Gjirokaster 2015. Siç po shifet shqiptaret që jetojnë jashtë atdheut, të cilët arritën në mëmëdheun e tyre, që të festojnë së bashku me vellezërit e tyre të një gjuhe dhe gjaku, dhe për të treguar që edhe ne atje në botën e larget po mundohemi ti ruajmë këto vlera folklorike kombëtare.
Në mos gabohem ju jeni pjesmarrës i disa festivaleve kombëtare në Shqipëri, Kosovë e Mal të Zi dhe këtu në SHBA, cilat janë arritjet e juaja në këto festivale ?
Gjergj Dedvukaj : Arritje unë do të quaja në rradhë të parë – atë që ne e kemi edhe misonin tonë kombëtar – Bashkimin Kombëtar, ruajtjen dhe kultivimin e foklorit të bukur shqiptar dhe trasmetimin e tij brezave pra fëmijëve tanë në diasporë. Kjo ka sjell atë që interesimi i jonë, ka qen që mos të harrojmë traditat tona edhe këtu në gyrbet. Ne marrin pjesë më ansamblin tonë para shumë viteve, po thuajse prej nga viti 1983 e këtejë nuk jemi ndalur asnjëherë pa marr pjesë, në çdo festival kombëtar në vendlidnje. Duke konkuruar madje shumë suksesëshme në të gjitha festivalët që kemi marr pjesë.Të kujtojë vetëm atë, siç është viti 2013, dhe, Ansambli ynë u vlersua me çmim të parë në Festivalin Kënga Jehonë në Strugë, dhe në Festivalin Folklorik në Rapsha 2013 në trojet shqiptare nën Mal të Zi.
Pjesmarrjen tuaj në Festivalin e Gjirokastrës a mund t’a quajmë pjesën më te suksesshme të Ansamblit Bashkimi Kombëtar nga Nju Jorku ?
-Haxhi Zeneli : Pse jo! Ansambëli ynë shkoi në Gjirokastër kësaj rradhe, mbasi kishte pregatitur një program të larmishëm me pika mjaft domethënëse. Si për shembull hyrjen në skenë, jemi munduar të paraqesim një Bashkim Kombëtar, duke kënduar këngë nga veriu që këndojë Vasel Shkreli dhe u përcjell nga grupi, kurse në anën tjetër të skenës së festivalit na paraqitët këngëtari i ri Adem Kaliqi, i cili është lindur dhe rritur në Sh.B.A.me këngën labe, duke prezentuar një mozaik këngësh dhe veshjeve të mbarë trevave shqiptare, dhe nga pikat të tjera interesante për spektatorin ishin edhe fëmit të moshave shumë të reja si: Klement dhe Artoneta Bujaj, Klaudija Hysaj, Suzana Junçaj, Angjela Preldakaj, që lindën dhe u rritën në Amerikë. Këto fëmijë krijuan emocione disa herë spektatorëve, së bashku me grupin e talentuar të velltarëve nga Detroti,n ën udhëheqëjen e koreografës Joli Agolli, që i treguan Shqipëris se ne bijtë e juej nuk i harrojme traditat dhe këngët shqiptare kudo që shkojmë. Megjiatë, ne e konsiderojmë këtë pjesmarrëje të suksesëshme, për shumë arsy. Por ma kryesorja është ajo që këto të rinjë që morën pjesë në festival u knaqën, dhe nuk do të harrojn asnjëherë se cilit komb i takojnë, kjo është me rëndësi për neve që mos ti humbim brezat këtu por të punojme me ta, pa marr parasysh se atje në vendëlindëje nuk i japin rëndësi kësajë vepre.
Mbas kësaj pjesmarrje dhe ardhjes në Nju Jork, ju jeni shprehur së bashku me pjesëmarrësit, por edhe si drejtor shumë i pakënaqur , madje ju pretendoni se jeni injoruar në këtë festival – Përse ka ardhur gjithë kjo pakënaqësi ?
-Gjergj Dedvukaj : Shkuam me të vërtet të entuziasmuar të gjithë antarët së bashku, ku pjesëmarraja ishte e ndërthur shumë bukur – “brez pa brezi” nga njëra krahinë në tjetrën nga jugu në veri, që nga mosha 7 vjeçe e deri tek mosha 70 vjeçe, së bashku morëm rrugën e gjatë për në Festivalin Folklorik Kombëtar Gjirokaster 2015. Sshkuam për të treguar se shqiptaret që jetojnë jashtë atdheut, deri në Amerikën e largët, të cilët arritën në mëmëdheun e tyre që të festojnë së bashku me vellezërit e tyre të një gjuhe dhe gjaku, erdhën si vëllezër e motra të një gjaku që na vlon në vena – për të treguar që edhe ne atje në botën e largët po mundohemi ti ruajmë dhe mbajmë këto vlera të vyera folklorike kombëtare, vetëm shqiptare.
Por, siç dukët kjo nuk i beri përshtypje askujt në “Tokën Mëmë Shqipëri” ! simbas jush pse?
Gjergj Devukaj – Haxhi Zeneli : Çuditërisht! Si ka mundësi që shqiptarët të tregohen kaq të ftohët ndaj “mikut”, dhe pasi që hyre në shtëpi, nuk del as kushë në derë me të përshëndet, kjo nuk ka ndodhur në Shqipëri më kurr më parë. Mbasi ne si shqiptarë jemi dalluar për mik pritjen dhe bujarinë shqiptare. Sa herë që kemi shkuar jemi pritur në mënyrë të pa përshkrueshme, bile kanë shkruar edhe libra për neve. E themi këtë, me shumë përgjegjësi, se gjatë qëndrimit tonë në Shqipëri, pesë ditët e festivalit, as që u interesua dikush të kontaktojë, apo të paktën të na urojë një mirëseardhëje të thjesht, ashtu siç i ka hije Shqiptarit!
-Përse mendoni se ndodhi kjo ?
-Gjergj Dedvukaj : Përse ndodhi kjo ne nuk e dim?! do të kishte qenë mirë në se u jepet mundësia këtë pyetje tja drejtonit atyre qe e organizuan këtë festival. Ata duhët t’a din më mirë , pra vetëm ata që organizuan dhe udhëheqënin këtë festival. Ne nuk pam as organizatorët e festivalit apo dikush tjetër të na ofrohëshin më ndonjë përshëndetëje, përveç një shoqërues që kishin caktuar të na shoqëronte vetëm “3 ditë që ata mbulonin”, i cili nuk kishte shumë kompetenca që të marrin vendime pa pyetur ministrin. Vend-qëndrimi ynë ishte i caktuar në qytetin e Sarandës,dhe prej aty ne udhtonim për në Gjirokastër. Ne për të qenë ma të pregatitur, muerëm vendim, që ne të udhëtonim dy ditë para për në Shqipëri, sepse, donim që të i përshtashteshim sa më mirë vendit tonë. Me të mbrrrijtur në Tiranë, në aeroport ne pamë një njeri që qëndronte aty me një karton në dorë i cili priste, ku e kishte të shkruar Detroiti, por ne e dinim grupi i Detriodit kishin arritur dy ditë para neve, dhe e kuptuam se diçka ishte ndonjë gabim. Megjiatë vazhduam rrugën për në qytetin e Sarandës. Kështu, që pranë nesh qëndronte shoferi që kishte për detyrë të na shpiente në Gjirokastër natën e përformancës së ansamblit tonë,dhe çdo destinacion tjetër duheshim ne të pagunim nga xhepi, pikrisht ashtu edhe ndodhi.
Me duhet të sqarojë për lexuesin tuaj të respektuar se natën e 15 Majit që ne ishim të caktuar të shfaqnim programin tonë, shumë media televizive dhe gazetar qendronin për rreth nesh, por as që i shkonte ndër mend të na pyesnin se nga vinim? apo kush ishim? dhe kend prezentonim aty, shkurt ne nuk egzistonim, çka do të thotë një injorim total nga ana organizative e këtij festivali “madhështor”. Neve, na kishin caktuar si grup pershendetës të FFK, ndërkohë që Ansambli Bashkimi Kombëtar nga Amerika, ishte Grupi më i madh i festivalit, kishte një përbërëje prej 35 vetave, pra nuk ishim pak që dikush mos të na vrejë në prapaskenë apo në skenë.
Si u përcoll tek publiku shfaqja e Ansamblit Bashkimi Kombëtar nga SHBA?
-Gjergj Dedvukaj – Haxhi Zeneli : Sipas mesazheve që arritën tek neve nga bashkvendasit tanë, u tha se ishin shtangur para ekraneve televizive në Shqipëri, trevat shqiptare dhe SHBA, dhe vende të tjera ku jetojnë shqiptaret. Shumë adhurues të folklorit që kane kan mirëpritur dhe përcjellur programin e këtij festivali nga vëllezërit e tyre, që i shkuan në këtë festival kombëtar për t’i përfaqësuar sa më denjësisht vlerat tona kombetare, sidomos foklorit tonë ruajtur dhe mbajtur aq bukur jasht atdheut në diasporë, këtu përtej oqeanit në SHBA. Për të ju treguar të gjithë shqiptarve se edhe neve mburremi me brezin e ri që rritet në ShBA, me gjuhën e ëmbël dhe të bukur shqip, të këngës dhe valles së bukur shqip, sepse edhe ne kemi ruajtur të njëjtat vlera kombëtare që kemi bartur me vete, kudo ku jetojmë dhe nuk i harrojmë, por përkundrazi po i kultivojmë tek brezat tanë që lindën dhe rritën jashtë atdheut të baballarëve të tyre.
Por, fatkeqësisht, këto adhurues (telespektator) të cilët kishin pritur me kurreshtje para ekraneve, dolën të zhgënjyer nga televizioni shtetror RTSH dhe FFKGJ-2015, i cili transmentonte çdo natë grupet që merrnin pjesë në konkurimet e këtij festivali”mbarëkombetar” dhe nuk i dha vendin që i takonte Ansamblit Bashkimi Kombëtar nga Amerika. Aqsa për Ansamblin ”Bashkimi Kombëtar” ata nuk ja arritën të sigurojnë nji gjysmë ore në valët e kësajë medi-televizive. Dhe, ende edhe kësajë dite mendojmë se programi i ynë, nuk është shfaqur nga mediat televizive.
Po për Haxhi Zenelin si këngëtar i njohur dhe me eksperiencë të gjatë nëpër festivale, çdo të thotë pjesmarrja e Ansamblit Bashkmi Kombëtar nga SHBA në Festivali Folklorik Kombëtar Gjirokaster 2015? dhe ky vlerësim!
-Haxhi Zeneli : Pjesmarrëja e ansamblit tonë në FFKGJ, kuptohët se ka një rëndësi shumë të madhe, por, se këtu duhët të theksojmë diçka shumë me rëndësi : se ne si grupe të disaporës :”Pse të ndihëmi si të diskriminuar” ? siç ndodhi fatkeqësisht kësaj radhe. Unë, mendojë kjo ka radhur ngaqë grupet folklorike që jetojnë në Diasporë, ende trajtohën si grupe të hueja – nuk pranohën si grupe konkuruese, por si përshëndetëse. Ndërkohë, që të gjithë shqiptarët nga të gjitha trevat, brënda dhe jasht Shqipërisë, marrin pjesë si konkurues në festival, përveç atyre të diasporës, nuk mund ta kuptojmë logjikën e këtij koncepti dhe llojit të organizimit. Kurë dihet fare mirë se këto grupe nuk lëjnë asgjë mangut në ruajtjen e identitetin dhe vlerat e folklorit kombëtare atje ku jetojnë, bile për mendimin tim – kjo është ma me rëndësi, që këto vlera po ruhën jashtë Shqipëris, jo vetëm që i ruajn, por edhe i trashogojnë tek brezat e rinjë. Bile ne vrejtëm diçka të jashtzakonshme në FFKGJ-2015, se në mesin e grupeve vendore kishte shumë pak të rinj dhe fëmijë, kjo na jep të kuptojmë se ndoshta ka rënë Interesimi për folklorin tonë të vyer dhe të bukur. Për çka Ansambli ynë, Bashkimi Kombëtar nga Amerika, kishte së paku 10 fëmijë, çka nënkupton se ne e marrin me seriozitet trashigimin e folklorit kombëtar këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Shqiptarët, kudo që jetojnë janë Shqiptar, dhe ata duhët aty të marrin pjesë thjesht si shqiptar. Nëpër mes të këtij arti folklorik popullore, populli ynë do të jet edhe më i bashkuar. Mjaft ishim të ndarë, për 50 vjetë, tashti duhët të gëzohemi, dhe sot nuk na ndalon kush të bashkohemi.Përse shqiptarët e diasporës të trajtohën si të huaj, deri kurë kjo? përkundrazi festivali folklorik duhet të shërbej si urë lidhëse në mes shqiptarëve nga do që vinë. Sepse, unë mendojë se kjo do të stimulojë edhe më tepër në ruajtjën e vlerave tona kombëtare, kudo që shqiptarët jetojnë..
Zoti Zeneli – A mund t’a quajmë këtë çfarë ndodhi një “lapsus” apo disa njërëz në këtë festival kan pasur me qëllim t’a injorojnë me të vërtet diasporën ?
Haxhi Zeneli : Unë të ju them të drejtën nuk e kuptojë, dhe nuk dua që të besojë atë. Dhe, nëse diaspora injorohët me qëllim, atëherë mendojë se do të ishte një fat i zi për atë vend, e sidomos për Shqipërin, kur dihët fare mirë ndihma e diasporës me dekada, prej nga koha e Fan Nolit e këtej çfar ka bër dhi ka ka dhënë kombit shqiptar. Por megjithatë, nuk besojë të ishte një lapsus, edhe po të mendonim se ishte një lapsus, atëherë përse koncerti ynë as në Radio Televizionin Shqiptar – TVSH nuk u shfaqë? më vjen keq që shumë bashakatdhetar, që kanë pritur të shikojn këtë koncert, por më kotë, unë dhe kolegët e mi ju kërkojë ndijesë atyre, dhe ju them se ne ju kemi prezentuar në mënyrën më dinjitoze, por, faji nuk ishte i joni për mosshfaqëjen nëtelevizor dhe midiat e ndryshme. Ne kishim pasur dëshirë ta dimë se ku ka qen ngecja. Nuk e di se si ta quej, ne nuk duam të spekulojmë, por do të ishte e pikllueshme që dikujt si ka pëlqyar diçka?!Dhe, çfarë ka mundur mos t’u pëlqejë? emri i Ansamblit”Bashkimi Kombëtar”?,apo ndoshta flamuri Amerikan që kishim me vete së bashku me atë Shqiptar.
Po për ju Zoti Dedvukaj, mediat a e bënë punë në tyre? dhe ku i shihni mungesën e tyre?
-Gjergj Dedvukaj: Ishte për tu habitur lajmi i pa sakët nga media që u dha në emisionin e ”Zerit të Amerikës” në gjuhën Shqipe! nga krorespondenti i saj në Gjirokastër : se në FFKGJ-2015, Shqiptarët e Amerikës i përfaqësuan vetëm këngetarët : Merita Halili, Eli Fara, Gëzim Nika dhe fis-harmoniçisti Raif Hyseni, Çka do të thotë se ne nuk kemi asgjë kundra këngëtarëve dhe kolegëve tanë respektuar, por lajmi duhët të ishte i plotë dhe i sakët. Kurse, dihët se këta këngëtar ishin të ftuar special për natën “GALA”, ku aty ka pasur edhe këngëtar të tjerë të ftuar siç ishte edhe Rrona Nishliu, pra këta ishin speciale dhe nuk përfaqësonin vendet se nga vinin. Përfaqësues nga SHBA ishte Ansambli ”Bashkimi Kombetar”, që kishte 35 veta, së bashku me grupin e valltarëve të rinj nga Detroiti, me një histori prejë 30 e ca viteve që ky Ansambël i përfaqësonin Shqiptarët e diasporës së Amerikës,dhe emri ynë as që përmend.
Atëhere, për ne si drejtues vjen në pah pyetja nga kush “Zëri i Amerikës” e mori këtë lajm ? Si ka mundësi një lajm i till nga një medije prestigjioze të bëjë një gabim të till!?,ende s’po kuptojmë se ku ishte burimi i këtij lajmi? kurë dihët fare mirë se : Ansambli “Bashkimi Kombëtar” është një ndër grupet e herëshme, ku vite me radhë ka marr pjesë, që nga vitët e sistemit mmonist, kanë udhtuar për në FFGJ, për të prezentuar diasporën e shqiptarëve të Amerikës.
Shqiptarët e Amerikës, çdo herë janë pritur me një respekt të veçant nga e gjithë Shqipëria, kurse kësajë radhe a është bërë me ndonjë qëllim injorimi i ansamblit tuaj, si mendoni ju!
Gjergj Devukaj : Dua të shtojë se megjiatë, kjo që ndodhi kësajë rradhe, ishte diçka e jashtzakonshme, nuk ishte e rëndomët, ishte hera e parë që ne u injoruam nga të gjithë. Pas gjithë kësajë”mikpritje”, na jep të kuptojmë se ne si grup ishim të tepërt dhe ishim të “pa dëshiruar” simbas meje në këtë festival. Në të gjitha festivalët që kemi marr pjesë, natën e fundit të festivalit jemi ftuar që të na jepet së paku një mirnjohje e vlerave tona folkoroke, kurse kësajë radhë, jo që nuk u bë kjo, por na u premtua nga shoqërues i ynë që një mirnjohëje do të ju dëgrgohët në SHBA, por, deri më tani s’ka arritur asgjë nga ana e tyre.
Me këtë rast më duhet të sjell shembuj që duhen vlerësuar! Kurë Ansambli i ynë çmohët dhe merr çmim në festivalët të ndryshme , si për shembull në atë të: Struges, Rapshes, në Festivalin e Berlinit etj. A mos vall jemi të huaj atje në tokën mëmë Shqipëri?Kjo është për t’u habitur se ne web-faqen e FFKGJ-2015, as një fotografi e Ansamblit tonë “Bashkimit Kombëtar”, nuk egzistonte, prandajë edhe ne jemi kurioz ta dimë se:a ishim apo nuk ishim pjese e jueja?apo ishim të huaj!
Këtu dëshirojë të faleminderojë Dr.Pr. Agron Fico, i cili enkas ka udhtuar nga Tirana, për në Kalan e Gjirokastrës, që për rrespekt të ansamblit tonë, dhe RTSH, i mori një intervist , ku ai foli për vlerat e Ansamblit tonë në superlativ, por për çudi as intervista e tij nuk u transmetua, edhe kjo na bënë të dyshojmë edhe më tepër.
Ku e shikoni të ardhmen e këtij festavli mbarë kombëtar ?
-Haxhi Zeneli : Nuk e di pro do të thoja se duke filluar qysh nga pritja mendojë se janë shumë mbrapa për një të ardhme ku ëndërrojmë të gjithë shqiptarët. Andaj mund të përfundojmë se : nëse kjo do të ishte e ardhmëja e këti festivali, mendojmë se kjo është një ardhmëri mjaft e vaktë pa ndonjë premisë. Nëse nuk merren parasysh traditat dhe mikpritja shembullore e këtij festivali, atëherë do të ishte e kotë që ky festival të merret me hulumtimin e thesarit të vjetër kombëtar. Festivali mbarë Kombëtar i cili po harron traditën dhe mikpritjen kombëtare, sepse edhe mikpritja është pjesë e folklorit tonë kombëtar, atëherë Festivali Folklorik Kombëtar i Gjorkastrës do të humbi qëllimin e vetë, në ruajtjën e vlerave kombëtare.
Së fundi a prisni ndonjë reagim nga organizatori i këtij festivali për atë që ka ndodhur – pra një “falje” publike ?
Gjergj Dedvukaj (kryetar i Ansambalit Bashkimi Kombëtar): Kuptohët që faljet janë të mirpritura, por, më mirë do ishte të na sqarohët përse ka ndodhur kështu? ku janë shkaqet? dhe, nëse ne kemi ndonjë gabim, atëherë të na komunikohët, që në të ardhmën mos të ndodhi, e nëse ata kanë probleme në mes partive të tyre dhe i ndahën punët sipas politikës s tyreë ditore, se kush të transmetohët në televizor dhe kush jo, atehere shteti shqiptarë, po jeton ende në të kaluarën, e saj kur kënga dhe folklori ishin pjesë e politikës. Nese, kjo është e vërtetë, atëherë ne urojmë që atyre që të çlirohën nga këto komplekse. Ne Amerikë na drejtohen ndryshe kur vijnë këtu, dhe na harrojnë e injorojnë, kur ne shkojmë ate, tek ne këtu në SHBA të gjithë ata que vijnë triojet shqiptare, janë pritur si vëllezër me respekt e bujari shqiptare pavarësisht se kujt u takojnë nga partitë të ndryshme. Ne, si shqiptarë të diasporës tradicionalisht i presim thjesht si Shqiptar. Sepse në nuk na interesojë bindjet e tyre politike, nuk vuajm nga ato komplekse, sepse, tek e fundit ata janë vellezerit tanë të një gjaku que kane ardhur nga toka mëmë, dhe, ashtu do të mbetemi.
FESTIVALI KOMBETAR I GJIROKASTRES, NISIN TAKIMET PERGATITORE
Përgatitjet për Festivalin Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës kanë hyrë në një fazë të re dhe në të gjithë vendin, pas ekspeditave dhe hulumtimeve në terren, janë përcaktuar datat e organizimit të koncerteve folklorike zonale në nivel komune, bashkie dhe rrethi sipas zonave etnografike.
Grupet e specialistëve të trashëgimisë kulturore të Ministrisë së Kulturës dhe të Qendrës Kombëtare të Veprimtarive Folklorike kanë organizuar takime me grupet e punës në të gjitha qarqet, kanë bërë vlerësime për ecurinë e fazës së parë të përgatitjeve dhe kanë dhënë orientime për përmbylljen e fazës së dytë që lidhet me përzgjedhjen e grupeve dhe pjesëve folklorike më të mira.
“Faza e parë përgatitore ka gjetur vlerësimin maksimal nga administrata e qarqeve, qendrat kulturore të komunave dhe bashkive, grupet folklorike dhe shoqatat kulturore. Gjatë kësaj faze, krahas ngritjes së grupeve të punës në strukturat e qeverisjes vendore, komunë, bashki dhe qark me specialistë të trashëgimisë kulturore, folkloristë dhe etnomuzikologë, janë bërë ekspedita përzgjedhëse të repertorit të mundshëm muzikor, poetik, koreografik dhe ritualeve dhe në shumë zona kanë nisur provat dhe koncertet e para selektuese”, është shprehur Meri Kumbe, drejtuese e Qendrës Kombëtare të Veprimtarive Folklorike.
Sidomos muajt e fundit të vitit 2014 dhe javët e para të vitit 2015 janë shoqëruar me një varg veprimtarish folklorike të iniciuara nga vetë strukturat e qeverisjes vendore, qendrat kulturore dhe shoqatat kulturore artistike, veprimtari të cilat kanë nxitur interesin e bartësve të folklorit dhe i kanë vënë ato në lëvizje për një përgatitje dinjitoze për të shkuar me gjetje të reja në ngjarjen më të madhe të kulturës dhe trashëgimisë kombëtare në Shqipëri, Kosovë dhe në të gjitha trevat e banuara me shqiptarë.
Në këtë kuadër janë zhvilluar me shumë sukses disa festivale tipologjike dhe burimore si Festivali Folklorik Mbarëkombëtar i Fëmijëve në Tiranë, Takimi i Polifonisë në Vranisht të Vlorës, Festivali Folklorik Tipologjik Kombëtar i Këngës Qytetare në Elbasan, Festivali Folklorik “Sofra Tironse”, Festivali Folklorik Ballkanik në Gjirokastër, festivali “Oda Dibrane” në Peshkopi, Festivali i Këngës Epike në Burrel, etj.
Kryetari i Këshillit të Qarkut të Kukësit, Ipsen Elezi, thotë se përgatitjet kanë qenë të gjithanshme dhe tre grupe pune me ekspertë të njohur të folklorit në Has, Tropojë dhe Kukës kanë përzgjedhur grupet më të mira dhe pas koncerteve prezantuese në shkallë rrethi me grupet më të mira dhe të përzgjedhura do të organizohet një koncert i përbashkët, ku ekspertët do të vazhdojnë përzgjedhjen sipas kritereve shkencore për të përcaktuar përfundimisht grupin e përfaqësimit.
Puna përgatitore në fazën e parë të saj nxori në pah shumë vlera folklorike të thesarit të trashëgimisë kulturore të përcjellë me dashuri e respekt nga njëri brez te tjetri, vlera të cilat ekspertët e folklorit i mbajnë sekret për të befasuar dhe për të konkurruar fort në skenën e madhe të kalasë së Gjirokastrës.
NJE LETER E KAHERSHME PER KOSTUMET E SHKODRES
FESTIVALI I GJINOKASTRES DHE SHEMTUESIT E KOSTUMIT KOMBTAR SHQIPTAR/
Ne Foto: Rrëmaji, 11 Nandor 1990…”Liri…Demokraci !”/
Vazhdoj me korespondencën:
Nga Fritz RADOVANI/
Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë/
Akademia e Shkencave/
Instituti i Folklorit/
Tiranë, me 16.XI.1978/
Shokut Gjon Kamsi/
Shkodër/
Letren tuaj në lidhje me vrejtjet rreth kostumeve të grave shkodrane e mora.
Ju falemnderit. Shënimet tuaja janë interesante, por që ato kanë probleme që duhen studjuar.
Si duket nga shënimet tuaja ju keni njohuri të mira për kostumet e qytetit të Shkodrës.
Do t’ ju sugjeroja që ato ti zhvillonit në një punim më të gjatë, me ilustrime e vizatime me ngjyra.
Nga ana tjetër të mund të gjenit fotografi në banorë të Shkodrës, dhe një kopje t’ ia dergonit sektorit të etnografisë pranë Institutit të Historisë, që ka punonjës që merren me veshjet. Unë si Kryetar i Komisionit për veshjet kombëtare, letrën tuaj do t’ ua kaloj etnografëve të sektorit të etnografisë, të cilët mund t’u sugjerojnë për metoden e studimit mbi veshjet për të cilat bëni fjalë, si dhe për të dhenat rreth mjeshtrave që kanë prerë, qepur e qendisur kostume të tilla.
Drejtor
(Zihni Sako)
firma, vula.
Zotni Gjon Kamsi,
Mendoj se: Perderisa ka probleme që duhen studjue, duhet t’ ishte në festival, mbasi nuk besoj se ka ndonjë kostum që s’ka probleme…
Sugjerimi për një studim ma të gjatë asht i vlefshem per studjuesit e sektorit etnografisë së Institutit të Historisë, të cilëve, do t’ jua kishte anda me e marrë gati, bile edhe me ilustrime, vizatime e materiale fotografike.
Etnografët e sektorit etnografisë, të cilët, mund t’ ju sugjerojnë metodat e studimit, do të bajshin mirë me e lexue nja 3 herë letren Tuej, e mandej me mësue prej saj.
Ju falnderoj per kopjon e dorshkrimit të këtij materiali, të cilin, unë do t’ a studjoj me shumë kujdes, do të punoj vizatime dhe do t’ a ruej shumë, mbasi per kohen e ardhëshme ky asht brilant i kostumit shkodranë.
Me shumë respekt Fritz Radovani.
Shkoder, 30 Maji 1981.
Shenim nga FR: Duhet shenue se n’ aktet Burrnore të Shkodranit nderuem Gjon Kamsi, mbetet në fletët e Historisë së qytetit Martir të Shkodres, letra e Tij, drejtue në maje të kupoles së terrorizmit komunist anadollak, per “shpetimin e shkatrrimit të Vorrezave të Rrëmajit”; një projekt disa herë i menduem dhe i projektuem nga shteti…mbas 1967.
Kenja e atyne Vorrezave sot, i dedikohet guximit të pashoq t’ Atdhetarit Gjon Kamsi.
Melbourne, 2014.
* Pjesa e V