Nga Fahri Xharra/
Atë Karma njihet për mbledhjen e thesareve të kulturës popullore: dokeve, zakoneve, gjuhës, këngëve popullore, toponomastikës, aforizmave, të cilat nisi t’ i botonte në revistat e jezuitëve “Lajmëtari i Zemrës së Krishtit” dhe “LEKA” e më vonë i përmblodhi në veprën “Ndër malet tona”, botuar më 1940.
Si të gjithë klerikët shqiptarë, vuajti për një kohë të gjatë ndër burgjet komuniste e ndër kampet e vdekjes. Iu desh të jetojë me duar të prangosura që nga viti 1946 e deri në vdekje. Nuk dihet me siguri as kur vdiq, as ku u varros. Çka dihet me siguri, është se vdiq duke krye deri në frymën e fundit misionin e tij kishtar e kombëtar, duke dhuruar jetën për Zot e popull të vet. Atë Gjon Karma lindi më 17 maj 1896 në fshatin Guri i Zi
Për ne si komb , figura e Atë Gjon Karmes duhet t duhet të njihet për kontributin të çmuar e dha gjatë të shtegtimeve me Misionin Shëtitës ndër malësitë e Veriut, ku predikoi, rrëfeu, shoi mëritë, pajtoi gjaqet, shkroi relacione me vlera të mëdha njohëse për historinë e popullsisë së këtyre trevave, të cilat studiuesi mund t’i gjejë nën titullin “Lettere Edificanti”, ‘vjetar i jezuitëve’, që ende mbetet për t’u studiuar.
Eshtë për të ardhur shumë se krahas Zotit e kishte me vlerë të madhe kombin. Asnjë predikim i tij fetar nuk biente në kundershim me kombin ;por ai predikoi, rrëfeu, shoi mëritë, pajtoi gjaqet, shkroi relacione me vlera të mëdha njohëse për historinë e popullsisë së këtyre trevave,
Si të gjithë klerikët shqiptarë, vuajti për një kohë të gjatë ndër burgjet komuniste e ndër kampet e vdekjes. Iu desh të jetojë me duar të prangosura që nga viti 1946 e deri në vdekje. Nuk dihet me siguri as kur vdiq, as ku u varros. Çka dihet me siguri, është se vdiq si dëshmitar i fesë së tij duke krye deri në frymën e fundit misionin e tij kishtar e kombëtar, Dihet me siguri se edhe qëllimisht u harrua .
Më shumëi humbën gjurmët sepse ishte prift , apo sepse punoi për mos harrimin e çështjes
kombëtare? ?

NDER MALET TONA
Gjishkush e din se teshma turizma ki marrë Europe. Djelmosha t ri, studenta shkollfish e Universltetesh tube e tube nder dit pushimi marrin malin e bjeshkfit e nalta, mblue me bore t’amshueshme,nevend qi m’ u talle neper rrugat e zhumhurshme te gjyteteve e nder pijetore. Me keso shetinash te fjeshta kfinaqen e
argtohen tui fitue energji trupore e mendore per te kryem te
detyrvet..Edhene Shqypni t’one ka nise ka pak disi me hi zekthi, iketyne ekskursjoneve, por mjerisht e pengojne mungesat e rrugavet e te mjeteve materjale!
Kush e ushqen ket dishir, por nuk mundet me e plotsue o per nji arsye o per nji tjeter, shpnesojme se paku se ka me kendueme andje shka kam menden me rreshtue nen titullin e sypershhkruem, tuj pershkrue katundet e krahinavet tendryshme, toponomastiken, doket, kallximet popullore, kanget kreshnike, qi popullii Malevet t’ ona, padijte as me shkrue as me kendue, xënper mea e mban mend, pune qi tregon hollsin e mamenden e bindshmete tyne.
Po fillojme me Maici te Pukes, asëShtat Bajraket. Thirren Shtat Bajrake, por nuk jane vegse pese, tuj kene se Thaç e Kabashnder me te permendunit, pershtjne ki dy Bajrake, qi kan fitue me trimni nder lufta te hershme.Qe si na i kallxoj Nik Quni, kryeplak i Arstit te Thaçit: —Bajraku i T,hasit, i Kabashit, i Malitzi, i Qerretit e t`Berishes. —Krahina e Pukes dahet ne shej per vorfnim: shkaku i tokes,
i mungeses se mjetevet e rrugavet; mjeft me thanese lergsijaprej gjytetit te Shkoders kapet 3-4 dit udhe me u ule e 3-4 m’u njitë.
“Në Zogun e Maleve . lexojmë ; Zogu i maleve shqiptare le rritet e plaket ne vetmi , large zhurme e potere se qyteteve t : mjes malesh e bjeshkesh se germueta e poetike , shtrue me bare e veshe me landë lisi , ahi , breu e pishe shumvjeçare. mjes malesh e bjeshkesh thuer e hijëshme me pyje te papreme kurr ; prekin kupen e qiellies me kreshta e veta. Mjes malesh e bjeshkesh jetike, gershetue me megje e bashtina, ujitë të njomë me kroje e gurra të krita, ku bylbyla e zogj te tjerë gjithfaresh me kangla e valle te thekshme e t`amla e gzojne e knaqin veshin e bjeshkatait te vetmuem , sa me i thane jetes “ a je ma “ ! “
Mua më intereson kur njeriu i fesë nuk e harron kombin dhe këte e gjeta tek Atë Gjon Karma

Fahri Xharra,20.12.15 Gjakovë