• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Gjuhë e parë

December 10, 2020 by dgreca

Astrit Lulushi

Nga Astrit LULUSHI/

Cila është e para gjuhë? Përgjigja është, se kjo nuk dihet, dhe çështja mbetet e hapur. Sipas Shën Augustinit, secili nga pasardhësit e Noas themeloi një komb dhe secili komb formoi gjuhën e vet. Ai identifikoi 72 kombe. Konfuzioni dhe shpërndarja ndodhën në kohën e Pelegut, birit të Heberit, që ishte biri i Semit, birit të Noes. Pelegu ishte i pari i Pellazgëve.
Shën Augustini pastaj hedh idenë, se familja e Heberit ruajti atë gjuhë që besohej se ishte gjuha e përbashkët e racës hebraike. Shumica e 72 gjuhëve daton në shumë breza pas Heberit. Shën Augustini e zgjidh këtë problem, duke thënë se Heberi, i cili jetoi 430 vjet, ishte ende gjallë kur Perëndia caktoi 72 gjuhët. Hipoteza e Shën Agustinit qëndroi për më shumë se një mijë vjet.
Pastaj, në një seri traktatesh, botuar në 1684, duke shprehur skepticizëm në lidhje me besime të ndryshme, britaniku Thomas Browne hodhi dyshimin se megjithëse toka ishte shumë e populluar para përmbytjes, pas një shpërndarjeje të madhe dhe hapësirës në kohë, njerëzit mbajtën një gjuhë uniforme në të gjitha pjesët.  
Deri në atë kohë, zbulimi i Botës së Re dhe eksplorimi i Lindjes së Largët kishte sjellë njohuri të gjuhëve të reja përtej 72 gjuhëve të llogaritura nga Shën Augustini. Duke cituar gjuhët amerikane vendase, Browne sugjeroi që “ngatërrimi i gjuhëve në fillim preku vetëm ata që ishin të pranishëm në punën e kullës së Babelit …” Për banorët rreth kodrave, ku ndodhej arka … gjuha primitive me kalimin e kohës u degëzua në disa pjesë të Evropës dhe Azisë …. Sipas kësaj pikëpamjeje, thjeshtimi nga një gjuhë më e madhe vendase se hebraishtja mund të jetë përgjegjëse për ndryshimet në gjuhë. Ai sugjeron kinezishten e lashtë, ndër gjuhët që erdhën nga konfuzioni, përzierja dhe ndryshimi. Browne thotë se një dialog mund të hartohet në Saksonisht, vetëm me fjalët që mund të nxirren nga Helenishtja… dhe nëse gjuha e skithësve si gjuhë amtare shkon në të gjithë kombet e Evropës, dhe madje deri në Persi, bashkësia në gjuhë midis kaq shumë kombeve, ka një përhapje më të arsyeshme dhe më tepër mund të nxirret nga gjuha e përbashkët e shpërndarë nëpër të gjithë, sesa nga ndonjë komb i veçantë. 
Konfuzioni në Kullën e Babelit u hoq si pengesë duke u lënë mënjanë. Përpjekjet për të gjetur ngjashmëri në të gjitha gjuhët rezultuan në zbulimin gradual të një gjuhe të vetme antike nga e cila rrjedhin të gjitha gjuhët e tjera. Browne padyshim e bëri shkrimin mbi gjuhët para vitit 1684. Në të njëjtin shekull kur James Howell botoi Vëllimin II Epistolae me letra pothuajse imagjinare për persona të ndryshëm të rëndësishëm në fushën që përmbanin informacione të vlefshme historike. Në Letrën LVIII, metafora e një peme gjuhësh shfaqet plotësisht e zhvilluar. 
“Unë tani do të ngre velat drejt Hollandës, gjuha e së cilës është dialekt me anglishten, dhe ishte kështu që nga fillimi, duke qenë se të dyja rrjedhin nga holandishtja e lartë (Howell gabon këtu): Danishtja gjithashtu është degë e së njëjtës pemë. Tani, Gjuha e Lartë Hollandeze ose Teutone është një nga Gjuhët Amtare, e përhapur në shumë vende evropiane, dhe vazhdon akoma në pjesën më të madhe të Polonisë dhe Hungarisë, të cilët kanë një Dialekt për gjuhën e tyre vulgare … Disa nga shkrimtarët e saj do ta bënin këtë botë të besonte se ajo ishte gjuha që flitej në parajsë. 
Kërkimi për “gjuhën e parajsës” ishte temë e të gjithë gjuhëtarëve të Evropës. Ata që shkruanin në latinisht e quanin lingua prima, lingua primaeva ose lingua primigenia. Në anglisht ishte gjuha Adamike; në gjermanisht, Ursprache (gjuhë e parë). Ky koncept i gjuhës misterioze, hyri në përdorim shumë përpara se neo-gramatikanët ta përvetësonin për gjuhët e tyre të para. Dhe hendeku midis familjeve gjerësisht të ndryshme të gjuhëve mbeti i pa mbyllur.

Filed Under: ESSE Tagged With: Astrit Lulushi, Gjuhe e pare

Artikujt e fundit

  • Sounds of Albania…
  • Fuqia e vërtetë…
  • Qyteza dardane në Kodren e Pecës – Kukës
  • Realiteti i përballueshmërisë për amerikanët
  • IL PICCOLO DI TRIESTE (1913) / INTERVISTA EKSKLUZIVE ME PRENK BIB DODËN, PRINCIN E MIRDITËS, MBI DORËZIMIN E SHKODRËS DHE FATIN E ARDHSHËM TË SHQIPËRISË
  • NYC Flag Raising for Albania’s Independence Day – Recognition of our Community’s Contributions and History
  • Data 10 Dhjetor shënon Ditën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut
  • ELITEN E RE DUHET TA MBËSHTESIM
  • Në Parlamentin e Rumanisë u promovua fjalori akademik rumanisht–shqip: një ngjarje historike për dy kulturat
  • LAHUTA NE UNESCO FITORJA SHQIPTARE PERBALLE PRETENDIMEVE SERBE
  • Një reflektim mbi “Strategjinë Kombëtare të Mbrojtjes” të ShBA-së, miratuar ditët e fundit
  • “Ukrainë, paqe e pamundur me pushtuesin (Putinin)”
  • INSTITUTI I KUJTESËS KOMBËTARE SHQIPTARE NË STUTTGART
  • Presidentja Osmani priti në takim Raportuesin e Parlamentit Evropian për Kosovën, z. Riho Terras
  • ROLI I SALI BUTKËS NË SHPALLJEN E REPUBLIKËS SHQIPTARE TË KORÇËS

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT