Nga Nga Endrit Topalli*/
Kohët e fundit kemi ndjekur inaugurimin e katedrales tonë “Ngjallja e Krishtit” në Tiranë, ku u nderuam me pjesëmarrjen e klerikëve më të rëndësishëm të fesë Ortodokse. Mirëpo, ato që vazhdojnë të jenë të diskutueshme janë jo vetëm veprimet e Kryepeshkopit të Shqipërisë, por më tepër heshtja e tij. Kemi të bëjmë me një figurë tepër të diskutueshme, i cili, ose nuk e njeh apo nuk e kupton kulturën e historinë e popullit shqiptar, ose nuk i intereson. Pra kemi një person që më shumë i intereson institucioni i Kishës, sesa një mision tolerant, humanitar, fetar apo nxitja e harmonisë e bashkëjetesës fetare. Kjo bazohet në faktet se, Hirësia e tij njihet më shumë për rindërtimin apo restaurimin e kishave e riteve fetare, të cilat qoftë me dashje apo qoftë pa dashje, nuk reflektojnë një identitet shqiptar. Është mëse e qartë sot se Kisha jonë sot nuk ka asgjë të ngjashme me Kishën e Fan Nolit. Pra, mund të themi se nuk është në vazhdimësi të punës së Fan Nolit, por është ndërtuar në imazhin e Hirësisë të tij Anastas Janullatosit. Atëherë, Janullatos nuk mund të njihet për rimëkëmbjen e Kishës Autoqefale Shqiptare, por më tepër për importimin e fesë ortodokse, e cila është shumë e ngjashme me modelin grek. Duam apo nuk duam ta pranojmë ne, elementi grek është shumë i pranishëm në Kishën tonë duke u nisur nga fakti që përveç Janullatosit janë disa peshkopë të tjerë grekë të besuar me punën e trajnimit të peshkopëve shqiptarë. Madje, mund të shkojmë deri atje, ku deri dje ishte një mit i shumë debatuar për meshat në gjuhën greke, të cilat sot vërtetohen me videot e shumta të Kishës Shqiptare në faqet e tyre të YouTube. Gjithashtu, në kremtimin e katedrales në një ditë kaq historike e shumë të rëndësishme për popullin shqiptar ortodoks, Kryepeshkopi Janullatos deklaroi shumë hapur para botës ortodokse se meshat e tij janë në greqisht, por të përkthyera në shqip. Madje, Kisha Shqiptare nuk e fsheh faktin që publikimet e saj bëhen në shqip dhe në greqisht, duke u mbrojtur pas pretekstit se greqishtja është gjuha ndërkombëtare e fesë ortodokse. Çuditërisht, jemi e vetmja kishë që kemi greqishten për gjuhën e dytë (apo të parë). Gjithkush me lidhje interneti mund ta vërtetoj këtë duke parë faqet e internetit të Kishës Maqedonisë, Bullgarisë, Serbisë, Rusisë, etj,.
Për sa i përket komitetit fyes të Hirësisë së tij të Serbisë, Irinej, e vlerësojmë për faktin që sado i shtrembëron faktet historike, e justifikon gjenocidin e popullit shqiptar për mbrojtjen e fesë së tij, qëndron në mbrojtje të kombit e identitetit serb me ndershmëri edhe pse është në konflikt me fjalën e Zotit. Ai foli për kombin e tij. Duhej edhe Hirësia jonë, nëse do të ishte shqiptar e jo grek që ta kundërshtonte homologun e tij serb. Por është grek Janullatus! Ëndërrojmë edhe ne shqiptarët, qoftë myslimanë, krishterë apo të pa fe, që të kemi një Kryepeshkop i cili plotësisht përmbush emërtimin “Kryepeshkopi i Durrësit, Tiranës e i gjithë Shqipërisë”, ku në mënyrë diplomatike të ruhet dinjiteti i kombit shqiptar e të drejtat njerëzore të shqiptarëve, që nga Lugina e Preshevës deri në Prevezë, nga Kumanova deri në Durrës, nga Podgorica deri në Kostur. Por jo një Kryepeshkop që mendon vetëm për një komunitet fetar, duke u treguar atyre një pjesë njerëzore e fetare të tij, ndërsa krijon një kontrast midis ortodokseve e të tjerëve, ku ai qëndron si një figurë e dyshimit e cila cenon kufijtë shqiptarë, po ashtu paqen ndëretnike e fetare mes shqiptarëve. Të theksojmë gjithashtu, se shqiptarët janë në pjesë dërmuese sekular mysliman apo indiferent dhe është kjo pjesë dërmuese e cila është treguar mëse mikpritëse e tolerante ndaj komiteteve minoritare fetare edhe është për tu admiruar e për mirënjohje e jo abuzim. Edhe pse kundra dëshirës tonë, ftoi në Tiranë një person me opinion shoviniste ndaj shqiptarëve, Hirësia e tij Janullatos nuk kishte të bënte aspak me komentet shoviniste të Hirësisë Irinej, apo me flamurin serb që valëvitej në Kishën tonë, nga disa huliganë sikur na kishin pushtuar, e cila qartësisht u bë për provokim, por heshtja e Kryepeshkopit Janullatos flet shumë qartë se ku qëndron ai ndaj nesh e sa besnik është tek ne. Apo ishte ky deklarim i hapur i Kishave Ortodokse për mposhtjen e Kombit Shqiptar?

*President “Albanian Roots”, Michigan