INTERVISTA E NEXHMIJES I “DHA JETE”KUJTESES HISTORIKE MBI KRIMET E KOMUNIZMIT…/
Nga Filip GURAZIU/
Jo vetem shoqeria shqiptare , por edhe ajo europiane e konsideron te nevojshem dhe te domosdoshem, sidomos per periudhen e tejzgjatur te tranzicionit demokratik postkomunist shqiptar, edukimin e brezit te ri me “Kujtesen historike te krimeve te komunizmit”.
Ne kete drejtim, intervista e gazetares Xhunga me vejushen Hoxha, gruan dhe bashkepunetoren me te ngushte te diktatorit komunist, perben rastin me te mire , ndoshta edhe te fundit, qe brezi i ri i lindur ne fund te viteve tetedhjete te mund te njihet ‘live’ me personazhin me te akuzuar per ndikimin negativ pro krimit dhe genocidit ne vendimet e diktatori komunist Enver Hoxha.
Eshte lehtesisht e kuptueshme se intervista u zhvillua sipas nje skenari te miremenduar nga te dy palet pjesemarrese ne ate ‘show’ televiziv, i programuar te zhvillohej nepermjet bisedave “roze” qe duhet te qendronin sa me larg problemeve pikante me te cilat anatemohet diktatori dhe gruaja e tij. Mirekuptimi mbi skenarin e mesiperm duhet te kete qene gjeja me e lehte, pasi te dy palet pjesemarrese trashegojne pika takimi ne bashkepunimin e familjeve te tyre me aktivitetin e sigurimit famekeq enverist.
Sipas nje kendveshtrimi siperfaqesor krijohet pershtypja sikur biseda me gruan e ish diktatorit komunist ja arriti qellimit, qe do te thote se Nexhmija se bashku me burrin e saje, Enverin, u paraqiten dhe dolen si njerez te mire, te qete, te dashur, te dhembshur, te vuajtur, te varfer, te ditur, patriote dhe idealiste, por kjo eshte njera ane e medaljes. Nje analize pak sa me e thelluar, lehtesisht nxjerr ne dukje edhe anen tjeter te medaljes; ate te hipokrizise dhe te mashtrimit gjate gjithe asaj bisede televizive, pasi plaka“e zgjuar” , besnike deri ne fund te parimit baze stalinist-enverist, atij te mashtrimit dhe demagogjise, pa i bere syri “terr” dhe me paftyresine e nje hipokriteje , pyetjeve te gazetares,ju pergjigj aq “drejte dhe sakte” saqe as logjiken e nje femije nuk arriti ta binde.
“Te lumte Nexhmije” !. Vertete i qendrove besnike parimeve dhe idealeve te diktatorit, burrit tend, por “ Na e bere qefin edhe neve; ish te perndjekurve politike” duke u bere e pabesueshme ne syte e atyre qe te ndoqen ne ate emisionin, fakt te cilin e vleresoj se tepermi , sepse keshtu , ne menyre krejtesisht te drejteperdrejte, larg çdo propogande, por direkt nga goja e jote , brezi i ri, i cili po merr fatet e demokracise shqiptare, arriti te kuptoje dhe nga kjo, te nxjerre konkluzionin ;se deri ku shkon paftyresia e atyre qe e dhunuan dhe e masakruan popullin shqiptar per 45 vite me radhe dhe sot, ne vend qe te kerkojne falje per krimet e bera, vazhdojne dhe mashtrojne me hipokrizi, por le te analizojme…:
1. Pyetje:Diskutohej në shtëpinë tuaj për paranë, për pronat, si ishin këto gjërat materiale?
Pergjigje:Enveri, sipas Nexhmijes , ishte aq idealist dhe painteresuar per pasurine materiale sa nuk i njihte as leket !?… “Ai merrte 16 mijë lekë, unë 11 mijë lekë. Kjo solli vështirësi edhe për familjen tonë pasi kishte momente që nuk ia dilnim dot…. Enveri megjithëse nuk e dinte këtë, më thoshte:- “Mos hyr në borxh”.
Koment:Pergjigja e mesiperme eshte e denje per romanin “Liza ne boten e çudirave”, pra e pabesueshme per shqiptaret. Ajo, (plaka mashtruese ) qane hallin ekonomik te familjes se saje, por nuk shqetesohet aspak per varferine e mijra dhe mijra familjeve shqiptaret qe merrnin rroge shume here me pak, ose per ato familje qe i kishin zbuar nga shtepite e tyre duke ja grabitur pronen dhe duke i internuar ne mes te kenetave ! ? A ka njeri qe mund te besoje ne sinqeritetin e fjaleve te gruas se diktatorit Hoxha? Natyrisht qe nuk ka! Me kot krenohen kinezet per Lej Fenin, ne paskemi patur shume me heret Lej Fenin shqiptar: EnverHoxhen, idealist i papare derisa nuk njihte as leket!
2. Pyetje:Kur u diskutua për fenë, për faktin që Shqipëria do të ishte vend ateist, kishat dhe xhamitë u prishën, ka qenë një vendim personal i Enver Hoxhës?
Pergjigje:Për këtë është folur kur ndodhi, as unë as ai nuk denim që një gjë e tillë po ndodhte. Ne e kemi thënë, dhe kjo është e vërteta, që iniciativa u mor nga poshtë. Natyrisht Sekretari i Partisë së Durrësit, nuk është se nuk e dinte, ndoshta dhe me shkollën Naim Frashëri që mori iniciativën, kishte rënë dakord…
Koment: Kush e beson nje perralle te tille, … !? Ne periudhen e diktatures enveriste, edhe gjerat shume here me te parendesishme se sa eleminimi i fese nuk mund te beheshin pa lejen e diktatorit. Ai dhe ajo jane ideatoret dhe zbatuesit e shkaterrimit te ndertesave te kultit, burgosjes dhe vrasjes me gjyqe te montuara te klerikeve te pafajshem shqiptar. Nexhmije; pergjigja qe dhe, eshte nje bumerang per ty. Sa per keshtu, me mire te mos e kishe bere fare intervisten se sa te poshterohesh ne kete menyre para shqiptareve.
3. Pyetje:Sa libra kishte biblioteka e Enver Hoxhës?
Pergjigje: Kishte nja 45 mijë libra. Kur i vinin libra nga jashtë, nga Franca për shembull, kishin një zakon të mirë ata nga Ministria e Jashtme, i dërgonin Enverit nga prodhimet më të mira. Më vonë na humbën fare, pasi e vodhën bibliotekën.
Koment: Ne pergjigjen e mesiperme mund te kuptojme perse familjes se Enverit nuk i dilte rroga mujore per ushqim! Ai i paskerka harxhuar tere parate per blerjem e librave ne France !?
4. Pyetje:Nuk flisnit për sigurimin e shteti, për dënimet, për internimet, këto nuk përmendeshin?
Pergjigje:Baza te ne ka qenë më konservatore, se ky kuadri që drejtonte vinte nga fshati, vinte nga lufta dhe niveli kulturor ishte i tillë. Më shumë stigmatizoheshin nga sektarizmi dhe konservatorizmi. Enveri jo. Unë gjithmonë kështu e kam përfytyruar, që Enveri vendimet më të vështira, si ekzekutimet, i ka bërë si një burrë shteti, i detyruar të bëjë detyrën, por në shpirt, në formim, në ndjenja ai ishte shumë i prekshëm, shumë i ndjeshëm, edhe mund t’i vuante, por ai e kish vendosur dhe ishte kalitur në këtë drejtim.
Koment:Te nderuar lexues, e kuptoni se deri ku qendron cinizmi i nje njeriu qe tere jeten e ka kaluar ne mes te gjakut dhe krimit?
Nexhmija ‘paraftyron’, nuk e di, por e merr me mend e ‘paraftyron’…!? “…Enveri kurre nuk mirrte vete vendime, sepse ne ate kohe vendimet ishin kolegjiale, Enveri kishte tendencen ti zbuste gjerat…”
O ZOT kujt ja thote keto, ne qe i kemi jetuar, apo popullit te Honolulus …!? Por çfar i konsideron ajo shqiptaret, bageti qe skane kujtese? Si mund te harrohen krimet mizore te diktatorit te dokumentuara edhe ne librin e B.Fevziut me gojen e arkivave!?. A ka gje me mizore qe te zhdukesh burrin e motres, bamiresin dhe mbrojtesin e vete Enverit? Po gjaku i 22 intelektualeve te pushkatuar pa proces gjyqesor me rastin e bombes ne ambasaden sovjetike a e shqeteson valle ndopak? Po ky krim, po ai krim, po zhdukja e tere shokeve te tij te luftes…jane vertete teper shume, nje gjenocid i vertete qe vetem nje perbindesh si Enveri do te mund ti bente. Si mund te lahet gjaku i dhjetramijrave shqiptareve te pushkatuar dhe te vdekur ne burgje nga tortuarat duke thene se krimet i bente baza sektariste dhe neve s’dinim gje !? Veni re nje detaj, qe duket i parendesishem, por teper domethenes! Plaka hipokrite, duke pershkruar jeten e rinise , kujton e qete, pa asnje shqetesim, e perseris pa asnje shqetesim, shoqet e saja qe me vone ajo dhe i shoqi i torturoi dhe i pushkatoi… !!
Nuk deshiroj ti perfundoj keto rreshta pa vene ne dukje ate qe qendron ‘pas kuinteve’ ne temen e politike se jashtme qe praktikoi Enveri. Sipas Nexhmijes cdo gje behej per te miren e vendit, kurse e verteta eshte krejte ndryshe, dhe shqiptaret qe e jetuan ferrin komunist e dine fare mire se: cdo gje behej dhe veprohej vetem per te siguruar postin e diktatorit dhe interesin e familjes se tij.! Ju kujtohet shprehja, tashme historike e udheheqies komuniste te atyre viteve “Edhe bare do hame dhe nuk dorezohemi”. Vertete rezistuan 12 vite duke i dhene bare popullit, por me ne fund komunistet e Enverit se bashku me Nexhmijen u dorezuan. Por per cfare sherbeu politika aq e ndritur e udheheqesit legjendar? Vetem per varferimin e popullit te tij deri ne ate shkalle sa cuditi boten mbare me eksodin masiv drejte ambasadave dhe arratisjen biblike me anije drejte Italise. “ “Njeriu i ri i Partise, prodhim i i xhaxhit diktor dhe largpames” rezultoi para gjithe botes si nje qenie e mjere, e cuditshme dhe jo tokesore, sikur vinte nga Marsi ! “Djalli ja la konopin mbi varr”, dhe eshte pikerisht ai moral dhe edukate qe trasheguam, me te cilin u formua “ njeriu i ri i partise” qe pengon sot shqiptaret te perparojme me rritmet e te tjereve, duke mbetur gjithenje ne vendin me te varfer dhe te korruptuar te Europes.Sidoqofte, “Kujtesa historike mbi krimet e komunizmit” u fuqizua nga intervista e Rudina Xhunges.
* Falenderojme autorin z.Filip Guraziu,qe shkrimin e tij e vuri ne dispozicion te lexueseve te Gazetes Dielli.
SHEMBULL SE SI NUK DUHET TË BËHET INTERVISTA
Nga Frank Shkreli/
Fjala është për intervistën e fundit që zhvilloi gayetarja shqiptare Rudina Xhunga me Nexhmije Hoxhën, bashkëshorten e diktatorit komunist Enver Hoxha. Dua të them që nga fillimi se nuk jam kundër idesë që të intervistohen persona, si Nexhmije Hoxha – të cilët në emër të një regjimi ose në emër të ndonjë ideologjie — në jetën e tyre kanë bërë krime që madje mund të cilësohen edhe si krime kundër njerëzimit; diktatorë që kanë vrarë dhe u kanë shkaktuar vuajtje të pa-imagjinueshme fizike, shpirtërore dhe familjare mijëra e mijëra bashkombasve të vet gjatë sundimit të tyre. Në këtë rast subjekt i intervistës ishte Nexhmije Hoxha, bashkëshortja e njërit prej udhëheqsve komunistë më të urrejtur botërorë të shekullit të kaluar.
Përkundrazi, dëshiroj të rrëfej se jam në favor të intervistave të tilla, përfshirë intervistën me Nexhmije Hoxhën, por jo si në këtë rast kur subjekti i intervistës ishte jo vetëm bashkëshortja, por për më tepër, dora e djathtë e diktatorit. Unë nuk fajësoj gazetaren Xhunga për bërjen e intervistës me Nexhmijen, por unë nuk jam dakort me mënyrën se si ajo zhvilloi atë intervistë. Do të ishte më mirë të mos bëhej fare intervista se sa gazetarja të pranonte ndonjë kusht më përpara, për sigurimin e intervistës me Nexhmije Hoxhën, ie, se cilat do të ishin pyetjet dhe cilat subjekte mund të diksutoheshin. Me pyetjet dhe me (mos)reagimet e saja ndaj përgjigjeve, gazetarja Xhunga e trajtoi Nexhmijen sikur ajo të ishte ndonjë yll Holivudi dhe jo një pjesëmarrëse aktivenë njërën prej tragjedive më të mëdha që ka njohur historia e kombit shqiptar. Megjithëse u bë zhurmë e madhe për intervistën e Nexhmijes si historike, gjykuar nga pyetjet dhe nga përmbajtja e përgjigjeve, intervista nuk ishte as efektive dhe as historike. Në të vërtetë, intervista për nga mënyra se si u zhvillua ishte një ofendim shpirtëror dhe fizik për të gjitha viktimat e atij regjimi gjatë të cilit Nexhmije dhe Enver Hoxha kryesuan dhe e sunduan me dorë të hekurt popullin shqiptar për pothuaj një gjysëm shekulli. Intervista nuk ishte as a balancuar, as objektive dhe as e gjithanshme. Ishte një intervistë ashtu si e kishte paramenduar dhe paracaktuar Nexhmija. Mund t’i ketë pëlqyer ndonjë apologjeti komunist, të cilët me çdo kusht dhe me gjithçka që kanë në dispozicion, ende mbrojnë regjimin enverist.
Gazetarja, duker se nuk dëshironte t’a ofendonte Nexhmije Hoxhën “gjatë intervistës së fundit” dhe “intime” me të, siç u shpreh edhe Nexhmija, para se t’i “bashkohet Enverit”. Siç duket jo në jetë të pasosur, por në fund të ferrit pasi ajo thotë se, “ nuk jam fare besimtare, jam një ateiste, darviniste”. Sikur nuk e dinte bota shqiptare, Nexhmija “zbulon” gjatë kësaj interviste se as Enveri nuk besonte në Perëndi, por i “respektonte adedet.” Shko pyet viktimat e revolucionit kulturor të 1960-ave në Shqipëri se si dhe sa i respektonte Enver Hoxha “adetet”.E gjithë intervista është një absurditet në ekstrem, qoftë nga pyetjet e gazetares, qoftë nga përgjigjet e Nexhmije Hoxhës.
Gjithnjë në përpjekje për të mos ofenduar të intervistuarën, gazetarja i bën asaj pyetje mbi jetën bashkshortore me Enver Hoxhën, për shtëpinë, për pronatdhe për paratë. Në lidhje me këtë, Nexhmija pohon se çifti komunist paska patur vështirësi financiare dhe materiale dhe shton se njerëzit nuk “e besojnë këtë, por unë e kamë shkruar në ditar, e shkruar e zeza mbi të bardhë” thotë ajo, e si të tillë njerëzit duhet ti besojnë se ajo e ka dokumentuar këtë në ditarin e saj.
Sa libra kishte Enver Hoxha? Shumë pyetje depërtuese kjo!!!!!!! Gjithashtu edhe me këtë pyzetje, bota shqiptare priste me pa durim përgjigjen që të mësonte për numrin e librave të Enverit, pasi ishte njeri me kulturë të gjërë botërore…. Sikur Nexhmija të ishte ndonjë akademike, “Ju lexoni frëngjisht, rusisht”, e pyet atë gazetarja, siç duket në pritje të një përgjigjejeqë do të rriste edhe nivelin kulturor të Nexhmije Hoxhës. Pastaj vjen pyetja mbi ndalimin e fesë: a ishte ky vendim personal i Enver Hoxhës, pyet gazetarja. Jo thotë Nexhmija, ky vendim u mor nga baza, “nga poshtë”, nga vet populli. Enveri nuk kishte paragjykime, shton ajo. Enveri nuk kishte paragjykime?! I donte të gjithë si veten! Ai ishte shënjt, të tjerët i kanë fajet!Kryesisht populli, pasi ata “nga poshtë” ndaluan fenë, sipas saj, dhe jo Enveri. Po kush i vrau ata që predikonin fenë? Sipas saj, me urdhër të popullit! U burgosën dhe u zhduken shumë, jo vetëm klerikët e të gjitha feve e sidomos ata katolikë, por edhe të gjithë kundërshtarët politikë të regjimit të Enver Hoxhës madje edhe shumë ish-bashkpuntorë të tij. Pretendimi seviktimat e komunizmit dhe familjet e tyre u vranë, u burgosën u internuan, dhe u ekzeketuan nga populli e jo nga regjimi enverist, është një absurditet në ekstrem, të cilin gazetarja nuk e sfidoi asnjëherë. Në emër të popullit! I shkreti ai popull shumë vuajti e shumë krime janë bërë në emër të tij.
Pasi kishin filluar me zhdukjen e fesë, thotë Nexhmije Hoxha në vazdhim të intervistës së saj plot kontradikta, Enveri bisedoi me Ramizin, si Sekretar i Sektorit ideologjik, si t’i jepnin zgjidhje, si t’i kundërviheshin rinisë në këtë gjë. Në fund të fundit (zhdukja e fesë) kishte një vlerë, ishte çështja e edukimit ateist dhe në fund vendosën që të aprovohej një gjë e tillë. Është tjetër gjë që baza shkoi vetë në ekstrem”, dhe jo regjimi enverist shton ish-gruaja e pare shqiptare.
Ndërsa pyetjes së gazetares nëse ajo fliste me Enverin për “Sigurimin e Shtetit, për dënimet, për internimet, këto nuk përmendeshin? Nexhmije Hoxha përgjigjet: “Jo, janë vetëm legjenda që janë krijuar”. Por njëkohësisht shton duke thnë se “Arsyet e shtetit, vetë arsyeja nuk i shpjegon dot”. Unë gjithmonë kështu e kam përfytyruar, që Enveri vendimet më të vështira, si ekzekutimet, i ka bërë si një burrë shteti, i detyruar të bëjë detyrën, por në shpirt, në formim, në ndjenja ai ishte shumë i prekshëm, shumë i ndjeshëm, edhe mund t’i vuante, por ai e kish vendosur dhe ishte kalitur në këtë drejtim.” Pra, vrasjet dhe ekzekutimet, janë legjenda që janë krijuar apo u bënë nga një burrë shteti për arsye të shtetit, për të mbajtur në pushtet regjimin komunist të Enver Hoxhës?
Unë nuk e fajësoj Nexhmije Hoxhën që gjenë gazetar/e për ta intervistuar sipas kushteve që ajo vendosë, kështuqë në muzgun e jetës së saj të përpiqet sado pak të shtrembërojë edhe më shumë historinë në favor të një regjimi që ajo dhe bashkorti i saj i imponuan me dhunë popullit shqiptar. Ishte kjo një përpjekje e fundit për të përjetësuar gnjeshtrat mbi të cilat ata kishin ndërtuar një sistem të tërë dictatorial, kriminel dhe të korruptuar. Por, “Dielli nuk mbulohet me shoshë”. Pa marrë parsyshë se ç’thotë Nexhmija tashti, ose çfarë thonte Ramiz Alia në intervistat e tija para se të vdiste, historia e komunizmit në Shqipëri – dhe jo vetëm në Shqipëri por në mbarë Europën Lindore,dhe specifikisht roli i Enver dhe Nexhmije Hoxhës në këtë histori tragjike – dihet mirë tanimë.
Është në interesin e Nexhmije Hoxhës që të paraqesë të “vërtetën”, nga pikpamja e saj. Gjatë intervistës, Rudina Xhunga nuk kundërshton asnjë nga pretendimet dhe deklaratat absurde të Nexhmije Hoxhës. Opinionistë/gazetarë të ndryshëm janë shprehur se nuk ishte detyra e Rudina Xhungës të luante rolin e gjykatëses. Por çdo gazetar/e nëqoftse e konsideron veten si të tillë në një shoqëri të lirë, e ka për detyrë të përpiqet të zbulojë të vërtetën dhe të kundërshtojë pretendimet fals.
Në gazetari duhet të ketë moral njerëzor dhe etikë gazetareske. Roli i gazetarisë së lirë duhettë jetë, mbi të gjitha, që t’i shërbejë të vërtetës, por edhe të jetë informuese dhe edukuese. Fatkeqsisht, kjo intervistë nuk i shërbën shtypit të lirë, as nuk është informuese, as edukuese, por duke shtrembëruar të vërtetën mbi regjimin komunist nepërmjet një prej protagonistëve kryesorë të tij, ajo nuk i shërbën astë së vërtetës historike. Liria e shtypit është ajo që dallon demokracinë e vërtetë nga diktatura dhe shoqërinë e lirë nga tirania. Më vjen keq të them por kjo intervistë e Rudina Xhungës me Nexhmije Hoxhën i shërben “këmbë e krye” vetëm për përpjekjeve nga apologjetët e atij regjimi që vihen re kohët e fundit në Shqipëri për të arsyetuar dhe për të legjitimuar tiraninë komuniste pothuaj gjyëm shkeullore në Shqipëri.
Nëqoftse për gazetarët shqiptarë — zbulimi dhe mbrojtja e së vërtetës historike — nuk shikohet si diçka në shërbim të publikut dhe të zhvillimit të demokracisë, atëherë në Shqipëri nuk ka asnjë shpresë për një shtyp të lirë dhe si rrjedhim as për një demokraci të mirëfilltë afatgjatë.
JA INTERVISTA E NEXHMIJE HOXHES DHENE RUDINA XHUNGES
Frank Shkreli