Nga Ilir Levonja/

1) 8 Marsi
Më 8 Mars të këtij viti, 2014, mbushen plot dhjetë vjetë nga dita që ndërroi jetë dhe mori dhe’ ime më. Për disa ditë ajo do të mbushte shtadhjetë. Nuk e arriti. Bëri në mënyrë përfekte avazin e të shoqit.
Sa herë që vjen marsi, javën e parë unë e kam thirrur gjithmonë si java e saj. Kjo grua me histori nga njerëzimi i madh, asnjëherë pjesë e ndonjë e hallke shteti, apo qeverie, veç në atë të fundit, punëtore. Një pastruese shkollash dhe spitalesh. Thjesht njerëzim i madh, kishte në vetvevete sharmin e një intelektualeje klasi. Arsimimi i saj, përvoja e jetës.
Vështrimin psikoanalist më të përsosur në botë, kulturën e domosdoshme për të folur fare qetësisht edhe me personalitetin më të lart. Qoftë ky nga shteti, arti apo shkenca. Asnjëherë e friguar nga miqësia, qoftë edhe kur shoqet e saj ishin gra të deglasuara. Priste dhe i shkonte me kënaqësi një gruaje nga Pluku. Gruaja e Kapllan Resulit. Me humor të hidhur. Aq sa do kënaqeshin duke ia hedhur dhe pritur njëri-tjetrit. Ajo dhe Cekja i madh.
Ajo dhe shkrimtari humorist, i ndjeri dhe i madhi Shaban Manahasa.
Në javën e saj unë do flas për kurajon në fundin e jetës. Dhe dashurinë. Ndofta këtë të dytën mund edhe ta kem. Të parën nuk e di. I përket së ardhmes.
2) Java teatrore
Përse java e saj? Ka të bëj me kurajon. Me zemrën. Duhet të jetë prova më e madhe për njeriun, afati i jetës. Të dish se ke edhe kaq ditë apo kaq orë, etj. Dhe pa diskutim që nuk është çështje moshe. Jeta është e dhimbsur për çdo të tillë. Eshtë bota e ethshme ku njeriu mund të t’i lyp fatit mëshirë. Nuk bëhet pis. Ose nuk i trëmbët faktit të të gjëndurit në atë lloj situate. Janë gjëra njerëzore. Ku ta dish.? Janë përvoja të trishta, aq sa edhe ti shkruash nuk ke dëshirë. Por, jeta, e tillë qënka. Ka qënë java teatrore e saj. Në fund do të ikte. E kishte vendosur. Ndaj ditën e parë, në dhomën e pastër, mes librave të mi. Të cilët i ruante me fanatizmin më të madh dhe ku unë vetëm asaj i besoja që të mos dilte ndonjë kopje nga shtëpia. Kërkoi të takohej me njerëzit. Afati vetëm për dy ditë. Të tjerat ditë i donte me fëmijët. I donte të pastra dhe pa një pasqyrë në dhomë. Ditë ku njeriu nuk do ta shohë veten as për fytyrë.
E filloi me krushkën e madhe. E donte atë njeri. Flisnin bashkë për tekat dhe grindjet e të rinjëve të tyre. Teatër njerëzor. I tha që po vdiste, i fali shallin e saj, ndërsa tjetra qante. U përqafuan…, ndërsa ajo i kërkoi të mos qante.
U ndanë pa fjalë. Unë dëshmitari i gofusor. Kisha urdhër të mbaja veten. Kështu e disa ditë me radhë.
Ditën e fundit, u tha vajzave dhe nuseve të mos mbanin zi. Urrente të zezën. Donte ngjyrat. Dritën, diellin.Mbylli sytë në prehrin e djalit të madhe. Dashuria e brishtë. Meraku i saj.
Edhe sot e kësaj dite pyes veten. A do e kem ndonjëherë këtë kurajo? Unë, biri i saj .?.
3) Dashuria për lulet
Izabel Aliende, autorja e famshme e Shtëpisë së shpirtrave, e përndjekura e Pinochetit për shkak se është e mbesa e Salvador Aliendes, të cilën e kam edhe në listën e miqve këtu në facebook, më ka edukuar ritin e magjik të dheut të vendlindjes. Në vitin 1973 ajo do të ikte nga Kili për në Venezuele, mori me vete një vazo me lule. Më pas do të shkruante, ajo tashmë është rritur njësoj si malli im. Zbulova së fundi, pavarsisht moskomunikimit, këtë e kishte praktikuar edhe një shoku im i shkollës. Fred Basha nga Fieri. Me siguri, me dhjetra e mijra emigrantë të tjerë. Im vëlla më vendosi një kalem begonje me një grusht dhe’ në një shishe plastike nga ato mbi njëlitroshet të Cocacola-s. Mu kujtua Izabela. Më kujtohet edhe tani që po shkruaj këto radhë. Begonja ia ka kaluar mallit tim. Si unë dhe Fredi nga Fieri, i kemi jo thjesht lule, por gjymtyrë të nënave. Kapilarë të zemrave.
Ka një tjetër dashuri tek njeriu, që herë me naivitet, herë me çiltërsi, me dashje, pa dashje, shpall një tjetër dashuri e cila gati gati bëhet e krahasueshme me atë të njëriut për njëriun. Pra ekzistenca e një tjetër dashurie, asaj për lulet. Oborri i sime mëje dominohej nga mullagat. Por debulesa e saj ishin zambakët, begonja. Mbronte me dhimbje një zhardhok zymbyli. Një kajsi të çelur nga një hedhurinë. Një mandarinë apo një nespull. Sa herë që vjen pranvera më shkon mendja tek kjo dashuri. Tashmë unë jetoj në një vend me pranverë të përhershme, aq sa më vjen keq që kur shoh si stinët të ngrëthurura tek njëra-tjetra, nuk kuptohen kur vijnë, nuk kuptohen kur ikin. Me një fjalë nga ana që lind dielli çelin sythë të rinj, nga ana që perëndon, bien gjethet e vjetra. Por prapë shenjat e asaj tonës i kam me vete. Mi tregon lulja e saj, begonja.
4) Disa fjalë me ‘të …
Cigaren e kam lënë, nuk të shoqëroj më. Begonjën e krasita, ia kaloi edhe shtatit tim. Kam mbjell dhe zambak, kam lule fasuleje plot të tjera. Gjeta Elvin duke shikuar fotot e mia me ty. Më pyeti i tregova gjerë e gjatë. Mu hodh në qafë, më përqafoi. Eshte bërë djal i madh. Të përshendes e bukura ime.