Nga BEPPE SEVERGNINI

Përktheu: Eugjen Merlika

          Për të shndërruar një ngjarje sportive suksesi në një rrënim nami duhet prirje. Dhe anglezëve prirja nuk u mungon: as në rastin e një shkeljeje në një dërrasë të kalbur. Një komb i qëndrueshëm, i organizuar dhe stoik, kur gabon, e bën në mënyrë të dukëshme.

            Skuadra e re e Tre Luanëve arriti, për të parën herë në historinë e saj, në finalen e kampionatit Evropian, të luajtur në shtëpi, në sytë e gjithë botës. Një sukses i padiskutueshëm, i errësuar nga ajo që ndodhi të djelën më 11 korrik. T’a përmbledhim shtruar: kaos dhe aksidente përreth Wembley-t, para ndeshjes me Italinë; hyrje e mujshi të tifozëve pa bileta; fishkëllima gjatë hymnit të Mamelit (fishkëllyer dhe hymnin gjerman në të tetat e finales); mbas mundjes zëmërim i lojtarëve anglezë, që heqin nga qafa medaljen e argjentë; pastaj sulme raciste kundër atyre që kishin gabuar njëmëdhjetëmetrashet (Rachford, Sancho e Saka, që të tre me lëkurë t’errët.

            Pyetje: a ishte vërtetë e paparashikueshme? Apo retorika kombëtariste e pesë viteve të fundit ka luajtur pjesën e saj? Brexit-e votuar më 2016, sendërtuar më 2020- nuk ka qenë një mbasthënie: dikush e ka marrë për një dhënie pafajsije, fillimin e një epoke të re. Kush mbjell erë, korr furtunë. Edhe n’anglisht janë shprehje të ngjajshme. You reap what you sow, korret ajo që mbillet.Whatgoes around, comes around, gjithshka kthehet mbrapsht. Më pak e njohur, por po aq vepruese, You’ve made your bed, now lie in it, e ke bërë shtratin, tani urdhëro e fli.

            Ja: çfarë shtrati i kanë përgatitur konservatorët e Boris Johnson, në pesë vitet e fundit, bashkatdhetarëve? Sigurisht Kryeministri nuk do të ketë dashur asgjë nga ajo që ka ndodhur: jo sjelljen e panjerzishme me të ftuarit, jo rikthimin e huliganëve, jo heqjen dorë nga mirësjellja, jo grafullimet raciste. Formimi i tij – Eton, Oxford, klasikët dhe gazetaria – është e kundërt me të gjithë këto. Por shprehjet e paradokset e tij, nga disa janë marrë fjalë për fjalë. Qëndrimi i tij kundrejt Bashkimit Evropian ka shëmbëllyer , shpesh, shpotitës. Atdhetaria e tij, cinike e zhurmëmadhe, ka pështjelluar shumë njerëz. Edhe gjatë këtij Evropiani: nëse krijon pritje të dalldishme, nuk mund të habitesh se zhgënjimi do të jetë i zemëruar.

            Ishte kaq i paparashikueshëm, sa që kapadaillëku i tepruar i gazetave – t’a quajmë mëndjemadhësi – pasqyrohej në sjelljet e atyre që i lexonin? Dhe janë ende shumë n’Angli: ato faqe të para mbarojnë tek social, së bashku me thirrjet që i shoqërojnë. Nuk ështëmburracakëria, një krenari jo fyese, që falet lehtësisht. Është një mënyrë të vetëbinduri e bindjeje  se jemi të paracaktuar për të fituar, përtej futbollit. Anglia ka edhe sot media të shkëlqyera: këtë javë e kanë provuar me një autokritikë të dhimbëshme. Por herë herë ngre krye qëndrimi i epërsisë pothuajse si njërefleks automatik. Ekonomisti – e përjavëshmja m’e mirë e botës – ka shkruajtur dje, duke folur për suksesin e të kaltërve: “Një fitore për idenë evropiane, por edhe për të djathtën italiane”. Një pohim për të cilin është i vështirë të merret vesh kuptimi dhe qëllimi.

            Ky kampionat evropian dhe finalja e madhe e luajtur në Londër, nuk janë bërë për Anglinë vetëm një arsye feste të përbashkët, si Olimpiada e shkëlqyer e vitit 2012, por një rast rifitimi.Një rifitim për të cilin një komb i madh nuk do të duhej të kishte nevojë. Rritja kombëtariste e muajit të fundit ka shkaktuar bezdi në shumë vënde të botës dhe turbullim në kombet e tjerë të Mbretërisë së Bashkuar. Mbështetja e hapur e të kaltërve para finales – në Skoci, Uells, Irlandën e Veriut – nuk ishte e lidhur vetëm me shemëri të vjetra sportive. Dukej se tregonte shqetësime krejt të reja.

            Disa episode kanë qënë tronditëse, pothuaj se të pakuptueshme.Shumë lojtarë të Kombëtares angleze janë djem të rinj. Veprimi i heqjes nga qafa të medaljes së argjentit mund të dukej diçka impulsive. Por u bë një zgjedhje e pahijëshme e skuadrës, që ka tronditur botën: nuk ishte ajo që pritej nga ata që kanë shpikur sportin bashkëkohor. Shumë më të rënda dhe absolutisht të paligjëruara fyerjet raciste në sociale. Lega e parë nuk është vetëm kampionati më i mirë i botës, më i luftuari e më pasionali, por edhe simboli i një Vendi t’arritur shumëkombësh. Çfarë ndodhi mbasfinales sëWembley-t është një autogol: për të rifilluar do të duhet kohë.

            Çdo shoqëri bashkëjeton me fantazmat e saj. Dukuria e huliganëve ka qënë për kohë të gjata arsye pështjellimi për Anglinë. Mjerisht edhe tragjedish. Pastaj ka qënë kundërveprimi, i admirueshëm. Një ligjëshmëri e zgjuar dhe puna metodike e policisë do të kishin bërë pak, nëse Vëndi – në vitet nëntëdhjetë – nuk do të kishte vendosur të thonte “Mjaft”. Më vonë vëmëndja u ul: në vitet e fundit institucionet e politika janë marrë me të tjera çështje. Kështu huliganët janë rishfaqur, më të tmerrshëm se përpara: alkolit,sot, i është shtuar edhe kokaina. Askush nuk u ka dhënë zemër. Por gjithashtu nuk i ka kontrolluar e dënuar.

            Nuk është gjithmnë e këndëshme ajo që lëviz në barkun e kombeve: të gjithëve pa asnjë përjashtim. Por gastroskopitë shoqëroreduhet të kryhen herë mbas here. Drejtuesve të rij, e lëvizjeve të reja – jo vetëm n’Angli – do të duhej t’i kujtonim një gjë. Disa tone e disa tema – retorika e parësisë, kundërvënia etnike, kërkimi i kundërshtarëve me çdo kusht – mund të bëjnë të fitohen zgjedhjet, por rrezikojnë të humbasin kombet.

            “Corriere della Sera”, 16 korrik 2021.