Kastriot Aliaj – Dielli

SPEKTRI I TRAGJEDISË UKRAINASE, REFLEKSION PËR CMIMIN E SË ARDHMES

May 30, 2022 by s p

KASTRIOT ALIAJ/

Lufta në Ukrainë na tregoj se paqja është e brishtë, e kërcënuar nga regjimet autoritariste që se kanë njohur kurrë demokracinë. Rendi i ri ndërkombëtar, që mbajti pjesën më të madhe të botës në ankthin e qetësisë, mori goditjen si pasojë e invazionit Rus ndaj Ukrainës. Kjo koë zgjatje prej tre muajsh, që ka krijuar një situatë të përshkallëzuar në aspektin human, ekonomik e politik, është dëshmi e përplasjes së autoritarizmit dhe demokracisë liberale, që kërkon një modelim të ri sigurie, të bazuar në norma efikase e rregulla funksionale. Pas luftës së ftohtë u mendua se në Evropë, nuk do të kishte më invazione, genocide e krime lufte. Por ja që luftrat e përgjakëshme në ish.Jugosllavi, rrëzuan cdo mundësiu të devizës”kurrë më”. Në Evropë ishte prishur qetësia. por mbi të gjitha po “vritej”liria dhe integriteti i shteteve brënda federatës. Ata që i përjetuan këto ngjarje, u bënë dëshmitar të përplasjeve të vlerave për paqe e fqinjësi të mirë, ndërsa nga ana tjetër nacionalizmi agresiv sërb, po masakronte Kosovën, për ta mbajtuar akoma nën zgjedhën shekullore të genocidit. Por ishte epopeja e UCK që për herë të parë në histotri, flaku zgjedhën e shtypjes barbare, duke i sjellë asaj lirinë dhe pavarësinë e munguar. Askush nuk e kishte menduar se në këtë Evropë, të dominuar nga demokracia liberale, në kufijtë e saj do të sulmohej Ukraina nga regjimi autoritarist rus. Eksodi biblik i ukrainasve na kujton ne shqiptarëve, emigrimin drejtë përëndimit për një jetë më të mirë, ndërsa ata po largohen me dhimbje, për të shpëtuar kokën nga barbaritë e ushtarëve rus. Zmbrapsja e ushtarëve rus në disa drejtime, nga rezistenca mbresëlënëse e popullit të Ukrainës, është një sfidë për diplomacinë ndërkombëtare, që nuk mundi të bëjë asgjë për zgjidhjen e konfliktit, sepse rrolin e debatit diplomatik, po e luajnë mjetet dhe cilësia e armatimit, të dërguara nga disa vënde perëndimore. Për Rusinë si shkaktare e kësaj aventure pushtimi, mbeten dy mundësi të pranueshme, të cilat lidhen me nënëshkrimin e një traktati,të miratuar nga të dyja palët dhe nënëshruar ndërkombëtarisht. Ndërsa mundësia tjetër është që forcat ruse, të gjunjëzuara përpara rezistencës ukrahinase,duhet t’i jepnin fund kësaj aventure duke pranuar humbjen. Historia na mëson se lufta është akti i fundit pas dështimeve diplomatike, sepse ajo sjell vetëm pasoja dramatike. Zgjidhja e pranueshme do të ishte dhënia fund e kësaj masakre, për të mos rritur më koston e përballimit të saj. Pas mbarimit të dy luftrave botërore, shkaktarët u janë përgjigjur reparacioneve për dëmet e shkaktuara në vëndet pushtuese. E njejta gjë duhet të ndodhë edhe me Rusinë, e cila duhet medoemos të marrë përgjegjësinë për krimet njerëzore në Ukrainë. Kjo luftë që nuk dihet se sa mund të vazhdojë, nuk mund të përfundojë pa një paqe formale, ashtu sic ndodhi me Korenë dhe Gjirin Persik. Asnjë organizëm ndërkombëtar nuk ka patur sukses,për të frenuar këtë çmënduri të oligarkisë putiniste. C’farë zgjidhi takimi i kreut të OKB Guterres me Putinin? Asgjë,një dështim i plotë i kësaj organizate,me përjashtim të disa hapave në planin himanitar. Në këtë takim të dështuar Putini mohoj cënimin e integritetit të Ukrainës, si dhe përfshirjen e forcave ushtarake ruse në krime lufte. Duke qënë se shtetet antare të OKB, janë të ndarë sipas interesave e regjimeve në fuqi, kjo organizatë nuk është në gjëndje të mbajë qëndrim, jo vetëm nda invazorit, por edhe ndaj mbështetësve që i japin oksigjen Rusisë, për të vazhduar barbaritë mbi popullin e pafajshëm. Po në të njëjtën pozitë është edhe BE, e përcarë dhe pa unitet qëndrimi në vendimarrje, gjë që flet se këto organizata nuk bindin për mbrotjen e paqes dhe sigurisë në botë e rajon. Këtë e vërtetoj rikonfigurimi gjeopolitik i votimit në OKB, për dënimin e agresionit rus në Ukrainë dhe pezullimin e saj, nga Këshilli i të Drejtave të Njeriut, ku disa shtete me peshë në arenën ndërkombëtare abstenuan, duke mos qënë premtuese për sfidat e perëndimit. Lufta e ftohtë dha dy mësime historike, që lidhen me evitimin e konfliktit mes dy fuqive kryesore, sic janë SHBA dhe Rusia. Tjetra është se amerika për të shmangur kërcënimin e interesave jetike sovjetike, ajo pranoj shtypjen e revolucionit në Hungarti më 1956. si dhe atë në Cekosllovaki më 1968. Kjo politikë pati si qëllim mos kundërshtimin e këtyre veprimeve, sepse sipas tyre duke shtuar presionet, do vinte rënia e komunizmit në Evropë, sic ndodhi pas disa dekadave më vonë,me rënie e murit të Berlinit. Kjo politikë u ndoq edhe tani me invazionin ndaj Ukrainës, ku u bë e qartë që në fillim, se aleatët që dënuan pushtimin, nuk do të ndërhynin ushtarakisht, por as dhe do të krijonin zonë të lirë fluturimi mbi Ukrainë. Ky qëndrim frenonte përshkallzimin e luftimit, duke mos e acaruar edhe shumë situatën e krijuar. Në vënd të ndërhyrjes ushtarake, aleatët zgjodhen strategjinë indirekte, duke e ndihmuar Ukrainën me armatimet e nevojëshme,trajnime inteligjence, ndërkohë shtuan masat e sanksioneve ekonomike dhe izolimin politik të Rusisë. Duke u hedhur nëpër faqet e historisë, kemi vënë re se fuqitë e medha si Anglia,Franca,Gjermania dhe Japonia, u janë përshtatur ndryshimeve, duke pranuar realitetin pas cdo lufte botërore. Ato pas Luftës së Dytë Botërore, u bënë fuqi të mëdha ekonomike, ndërsa Rusia nuk ka besuar tek mbrekullitë ekonomike, por vetëm tek armatosja për të përcaktuar fatin e sigurisë në Evropë dhe në botë. Rusia në këtë luftë po konsumon tragjedinë e saj në Ukrainë, të cilën e ka shkaktuar vetë, duke e parë viktimën e saj herë si vasale e herë si armike. Rusia kundërshtoj dhe kërcënoj edhe aleatët e rinj të NATOS, Finlandën dhe Suedinë të cilat ndërmorën një hap të guximshëm për t’i paraprirë rrezikut rus.Por ky pejsazh që flet me gjuhën e armëve nga Rusia, i bën apel BP,që meqënëse për herë të parë jemi bërë më tre kryeministra shqiptarë, duhet medoemos të lënë mënjane mosmarrveshjet, dhe të përfshihen në projekte bashkëpunimi. Ky projekt partneriteti duhet të ketë si përparësi,jo vetëm afrimitetin politik, ekonomik kulturor, por mbi të gjitha garantimin për cmimin e së ardhmes,për paqe,liri e prosperitet demokratik në rajon.

SHQIPTARJA E PARË NË BOTË ME DOKTORATURË NË FILOZOFI

February 1, 2022 by s p

KASTRIOT ALIAJ/

Megjithse jemi një komb i vogël, me një etnogjenezë shumë të lashtë, mbrojmë dhe trashëgojmë vlera të mëdha historike.Këtë përcaktim nuk e kemi bërë ne, por studiues, historian, akademikë, politolog të huaj, që kanë ndricuar sadopak errësirën e shekujve, mbi të cilën kanë ecur të parët tanë. E në këtë rrugë të lashtë historike, nuk kanë munguar figurat e mëdha si Aleksandri i Madh, Pirro i Epirit, Skënderbeu e deri tek rilindasit,që bënë aq shumë për krijimin e shtetit shqiptar.Këto figura kanë rrafshuar kufijtë kohorë, dekada e shekuj, që me veprat e tyre janë gdhëndur në muret e historisë. Ata sot janë bërë të gjithkohshëm, duke kapërcyer kufijtë kohorë dhe me vlerat e tyre, kanë mbritur deri në ditët e sotme. Ndër këto figura është edhe emri i Elena Lukrecia Peshkopia, e para grua shqiptare në botë, që ka mbrojtur doktoraturën në filozofi me tezat e saj për Aristotelin. Në shek.e 17 kur ajo jetoj, pati privilegjin të cilësohet si gruaja më e ditur në Evropë. Në disa emisjone të kënaleve televizive italiane, është folur me superlativa për të, duke e motivuar si pjesë e historisë kulturore të tyre,pa i shkuar deri në fund të dhënave për figurën e saj. Pa folur asnjëherë për orgjinën e saj si shqiptare, të cilën e vërteton shkolla e shqiptarëve “Santa Maria San Gallo në Venecia”apo ( Scuola di Santa Maria e di San Gallo degli albanesi). Kjo shkollë ku mësoj Elena Lukrecia Peshkopia, është themeluar nga fisnikët e edukuar shqiptarë, që më 22 Tetor 1442, ku për rreth 200 vjet vazhdojë të funksionojë për arsimimin e shqiptarëve deri në fund të shek.XVIII. Kjo shkollë që frekuentohej nga djem dhe vajza së bashku, financohej nga taksat që paguanin vetë shqiptarët. Godina e shkollës ishte dizenjuar nga shqiptari Viktor Karapici, artist i njohur gjatë Rilindjes Evropiane, i cili ndoqi ndërtimin e saj si dhe u kujdes për dekorin e fasadave.Veprat e karapicit i kaluan kufijtë e Italisë,sepse ato janë gjetur në galerinë e Venecias, Milanos, Francës ( Luvër). Vienë si dhe në Londër. Si pasojë e pushtimit osman, shumë shqiptarë emigruan, duke u vendosur në Italinë e jugut në Sicili, Kalabri, Napoli, e deri në Venecia. Prezenca e tyre ndihet edhe sot, nga që në vitet e mëvonëshme ata u shpërndanë në të gjithë Italinë. Në se i takon sot pasardhësit e tyre,ata të flasin edhe për historinë e lezvizjes dhe kontributet e tyre si pjesë e diasporës.Por figurën e Elenës e bëjnë të madhërishme, statujat e gjetura në universitetin e Padovës, një ndër më të njohurit dhe më të vjetrit në Evropë. Ky universitet dëshmon për vlerat dhe arritjet në jetën e saj.Por emri i Elenës i kaloj edhe ujrat e Atlantikut, ku portretii i saj gjëndet në dritaren e qelqit 7 m e lartë, në bibliotekën “Frederik Ferris Thomson” në Nju Jork të SHBA. Elena ishte një grua e talentuar edhe në muzikë, por ajo vazhdoj studimet në filozofi dhe astronomi. Këto studime e nxitën atë,që t’i vihet mbrojtjes se teorive të saj të doktoraturës. Kështu ajo më 25 Qershor të vitit 1678, mbrojti doktoraturën me veprën e Aristotelit, para profesorëve të filozofisë, logjikës, mjekësisë dhe teologjisë. Për aftësitë intelektuale si një grua e përmasave të mëdha shkencore, ajo u bë lektore e matematikës në universitetin e Padovës. Në këtë qytet ku gjënden gjurmët e saj, ajo qëndroj deri në fund të jetës së saj të shkurtër. Sëmundja e tuberkulozit bëri që ajo të ndahet nga jeta, në kulmin e veprimtarisë së saj shkencore në moshën 38 vjecare. Ajo prehet në kishën e Shën Lukës, ku edhe flitet për figurën e saj të nderuar. Emri dhe vepra e saj hyn në plejadën e figurave të njohura të historisë sonë, pavarësisht se punuan jashtë atdheut të tyre. Këto figura si ajo e Elenës dhe shumë të tjerëve, mbeten një shëmbull për të gjithë brezat, jo vetëm për njohjen e tyre, por për t’i përjetësuar në historinë e kombit tonë.

TAKIMI ELBASANIT APEL I VETËDIJES SONË PËR BASHKIM KOMBËTAR

December 1, 2021 by s p

KASTRIOT ALIAJ/

Takimi i 26 Nëntorit midis dy qeverive shqiptare Shqipëri-Kosovë, në kuadrin e bashkëpunimit dy palësh, i ndërprerë për arsye nga më të ndryshmet,ishte një apel dhe vetëgjyqësi para shqiptarëve. Në se vite më parë u hodh ideja e takimeve të përbashkëta, kjo duhet medoemos të bëhej vazhdimësi dhe jo të ndërpritej për mosmarrveshjet midis drejtuesve të qeverive. Në se sot në Shqipëri drejton Rama, me anët e mira dhe të këqia, ndërsa në Kosovë Kurti, nesër do të vinë të tjerë kryeministra por bashkëpunimi nuk duhet të ndërpritet. Këto momerandume e programe bashkëpunimi, nuk janë pronë e kryeministrave dhe e asnjë qeverie, ato janë shprehje e vetdijes së dy populjve, që përbëjnë një komb, një gjuhë, një flamur. Cdo shoqëri ka nevojë për lidhje e bashkëpunim, sepse me vendimet e marra së bashku shtrohen shinat e ecjes përpara, për të ndërtuar një realitet të ri të munguar. Sot më tepër se kurrë, të dy vëndet kanë nevojë për afrimitet, për të lënë mënjanë paragjykimet, deklaratat senile që nxitin armiqësi, sherret, mosmarrveshjet, mos dakordësitë, por vetëm duhet parë përpara në plotësimin e kushteve drejtë integrimit. Ky bashkëpunim nuk mund të konsiderohet herezi por as edhe hipokrizi, siç janë munduar ca lapsa që e kanë bërë vijë, që mbas cdo takimi nuk kursehen, duke hedhur baltë me shkrimet e tyre. Ky bashkëpunim ka brënda dëshirën sinqeritetin dhe nxitjen, për qëndrueshmërinë e sistemit politik në të dy anët e kufirit, për t’u garantuar qytetarve vazhdimësinë e të ardhmes së tyre. Ai nuk është thjeshtë një takim zyrtar, por një program bashkëpunimi e zhvillimi në interes të dy shteteve, që fatmirësisht sot janë të lirë dhe të pamvarur. Ky bashkëpunim si vazhdim edhe i atyre më parë, do të promovojë idetë e ndryshimt të imazhit përpara botës demokratike, se shqiptarët që dikur kanë vënë themelet e qytetërimit Evropian, janë në gjëndje të ndërtojnë shtet dhe të kosolidojnë demokracinë. Këto marrëveshje për bashkëpunim, nuk kanë për qëllim që t’u vëmë notë organizatorëve, por për të modeluar qëndrime efikase ndaj një raliteti të ri, në pronovimin e programeve zhvillimore të përbashkëta në të gjitha fushat. Le t’u kujtojmë drejtuesve të këtyre takimeve thënien e mëncur të ish, presidentit amerikan Xhejms Medison i cili thoshte; “Një bashkëpunim i sinqertë dhe i qëndrueshëm, në pronovimin e një rindërtimi të tillë të sistemit tonë politik, do të sigurojë lirinë e përherëshme të shteteve të bashkuara”. Ky takim është prologu i një procesi në vijim, për të krijuar kushtet e realizimit të ëndrrës së herëshme, të mbetur në tentativë për bashkim kombëtar. Nënshkrimi i 13 marrëveshjeve për bashkëpunim, në fushat më me përparësi në forcimin e shtetit ligjor, janë vizioni i të ardhmes sot midis dy palëve ndërsa nesër ai i bashkimit në një shtet të vetëm. E themi këtë sepse flamuri i pavarësisë në Vlorën e historisë, nuk u ngrit vetëm për Shqipërinë e cunguar në vitin 1913 nga fuqitë e mëdha, por për të gjithë hapësirën e etnicitetit shqiptar. Fakti është që jemi i vetmi komb në botë, që rrethohemi nga vetvetja. Për këtë cështje kaq madhore, që lidhet me identitetin dhe dinjitetin tonë, shqiptarët e te dy shteteve i bëjnë apel politikës, që të lërë mënjanë interesar personale të luftës për karierë e pushtet, por t’i përkushtohet cështjes më të mprehtë të ditës, asaj të bashkimit kombëtar. Prandaj në këto takime me karakter të shumfishtë, një vënd të vecantë duhet zërë sensibilizimi i cështjes, së mbetur pezull nga faktorët negativë të historisë. Bashkimi i dy shteteve nuk është cështje dëshire, por aspiratë që buron nga vetëdija jonë dhe amaneti i rilindasve tanë. Ky bashkim nuk duhet kuptuar si një agresivitet ndaj fqinjve tanë, që i referohen metamorfozës së njohur “Të Shqipërisë së madhe ” të fabrikuar prej tyre. Ne jemi kombi i ndarë pafajësisht dhe padrejtësisht, nga ish.fuqitë e mëdha duke lënë jashtë trungut 2/3 e etnicitetit shqiptar. Prandaj shqiptarëve u lind e drejta e zbatimit të parimit të vetvendosjes, si një e drejtë legjitime që ka marrë rrugë që më 1919 në konferencën e Parisit. Duan apo nuk duan fqinjët si dhe disa nga antarët e BE, që nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës, kjo është cështje e tyre ndërsa ne jemi në të dretën tonë. Qëndrimi i tyre bie në kundërshtim me vijën politike të BE, e cila u krijua për t’u bërë një komunitet model në të gjithë botën demokratike, për mbrojtjen e lirisë pavarësisë dhe të drejtave të qytetarëvë brënda saj. Por është fakt dhe dukuri negative, që gjirin e saj janë shfaqur divergjenca, turbolenca, mos dakordësi për vendimmarrje, gjë që e ka zbehur rolin e saj si komunitet model. Por shqitarët sot në të dretat e tyre të pamohueshme, në të gjithë hapësirën etnike, do të bëjmë gjithcka që propozimi për bashkimin e dy shteteve Shqipëri-Kosovë të bëhet realitet.

KONSAKRIMI I PAVARËSISË NJË AKT TRIUMFAL MBI ANARKINË DHE TRADHËTINË

November 9, 2021 by s p

KASTRIOT ALIAJ/

Jo më kot për ne shqiptarët muaji Nëntor konsiderohet i shënjtë, për vetë rëndësinë historike që mban brënda tij, atë të shpalljes dhe konsakrimit të pavarësisë kombëtare. Në fund të tij shqiptarët kudo që janë, festojnë me krenari të ligjëshme një nga aktet më kulmore, atë të hedhjes së themeleve të shtetit të parë shqiptar. Për këtë akt të etnicitetit kombëtar, poeti dhe atdhetari i madh At’Gjergj Fishta apo “triteu i Shqipërisë” siç do ta quante elita franceze e kohës, do të shkruante: “Ne nuk e bëmë Shqipërinë që ta gëzojmë, por gëzojmë që Shqipëria u bë”. Ky akt triumfal i 28 Nëntorit të vitit 1912, bëri realitet ëndrrën dhe sakrificat e panumurta të rilindasve tanë me platformën e tyre, të përfshirë në lëvizjen kombëtare në fund të shek.XIX. Platforma ishte produkt i Lidhjes së Prizrenit, si një lëvizje e parë shqiptare e organizuar në mënyrë administrativo-politike e ushtarake, që prej kohës së Skënderbeut. Ajo ishte ngjarja më e rëndësishme e Rilindjes sonë Kombëtare, dhe një nga më të mëdhatë në historinë e kombit tonë pas Kuvëndt të Lezhës. Kjo platformë u bë moto përpos shpalljes së pavarësisë, si një domosdoshmëri imperative për të evituar orekset e mbretërive fqinje, që ishin akaparuar nga nacionalizmat për zgjerime të njëpasnjëshme. Ajo kishte si objekt tre opsione kryesore siç ishin:” 1-Çlirimi i Shqipërisë nga zgjedha otomane, 2-Mbrojtja e tërësisë teritoriale të atdheut, 3-Formimi i shtetit kombëtar shqiptar. Konsakrimi i pavarësisë ishte edhe një grusht për Traktatin e Shën Stefanit, por në mënyrë të vecantë për Kongresin famkeq të Berlinit. Ky kongres nuk mori parasysh kërkesat e shqiptarëve të paraqitura nga Abdyl Frashëri, por më keq akoma ishte qëndrimi mospërfillës dhe brutal, i kancelarit gjerman Oto Bismark, i cili u shpreh se;” Nuk ka një komb shqiptar, Shqipëria është një shprehje gjeografike”. Në këtë kongres të zi, fuqitë e mëdha kërkonin të modelonin një hartë të re të gadishullit Ballkanik, ku Shqipëria nuk do të figuronte si shtet. Ky kongres nuk mori parasysh liritë dhe të drejtat e popujve, por u fokusua tek interesat e tyre që breheshin nga kontrakdita të thella. Në këtë situatë aspak favorizuese për kombin tonë të përcarë, shpallja e pavarësisë kërkonte angazhim mbarë etnik. Ajo kërkonte mbrojtjen e saj jo vetëm nga kërcënimi i jashtëm, por edhe nga turbolencat e brëndëshme si rezultat i mungesës së sigurisë në të gjithë hapësirën etnike. Për këtë ngjarje madhore me përmasa kombëtare, kanë folur dhe shkruar jo pak historianë,studiues e hulumtues, të cilët kanë mbritur në të njëjtën përfundim se Ismail Bej Vlora, e pati të vështirë shpalljen e pavarësisë. Ky vlerësim rridhte nga një numur i madh kundërshtarësh, zotërues të çifligjeve që nuk e pranonin atë për egon dhe interesat e tyre, për të cilët plaku i urtë i Vlorës ishte shprehur ashpërsisht duke thënë:” Pa u vra tradhëtia nuk mund të bashkohet Shqipëria”. Kjo kategori njerzish që kishin për zëmër sistemin feudal turk, nuk ishin dakord sepse shpallja e pavarësisë i bënte ata të humbisnin pushtetin, privilegjet, pasurinë dhe sundimin. Në rrethanat që u shpall pavarësia, jo vetëm në qytetin e Vlorës por në të gjithë hapësirën e etnicitetit kombëtar, sundonte kaosi dhe anarkia. Vëndi ishte coptuar dhe sundohej nga “paria” e çifligjeve, që jo vetëm nuk e pranonin mëvetësinë nga Turqia, por një pjesë e tyre ishin të lidhur me mbretëritë fqinje. Në këto kushte qeveria e sapo formuar nga pjesmarrësit në ngritjen e flamurit, nuk ishte në gjëndje të ushtronte autoritetin e saj, në të gjithë viset dhe trojet etnike shqiptare. Nga dokumentet që hedhin dritë mbi ngjarjet post shpalljes së pavarësisë, eksponentë që nuk pajtoheshin me aktin historik të plakut të Vlorës, ishin Preng Bibë Doda në Orosh të Mirditës, Dedë Coku e Vath Marashi në Lezhë, Breg-Mat e Shëngjin, në Myzeqe Azis Pashë Vrioni, ndërsa Shkodra ishte nën pushtimin e një detashmenti të ushtrive ndërkombëtare, që komandohej nga koloneli Anglez Filips,por që kontrollohej nga Admirali Berni. Treva e bregut të Himarës qeverisej nga agjenti grek Spiro Milo, ndërsa Gjirokastra nga qeveria e vetshpallur e Zografos. Disa prej këtyre eksponentëve nuk u interesonte cështja kombëtare,sepse ishin vënë në shërbim të mbretërive fqinje.Kështu mund të përmëndim Arif Hyqmeti e Jusuf Bej Dohocishti në Dibër, që me dy mijë ushtarë të veshur me uniforma ushtarake, ishin në dispozicion të mbretërisë sërbe në cfarëdo lloj eventi për ndërhyrje. Por ajo që tërhiqte më shumë vëmëndjen, ishte gallamosja në politikë e komuniteteve fetare,të cilët mbështesnin sunduesit lokalë që kundërshtonin pavarësinë. Ndër ta ishte Myftiu i Tiranës Musa Qazimi, në Elbasan Dervish Beu, në Korcë dhespoti grek Germano, ndërsa në Durrës dhespoti Jakov. Brënda qeverisë të sapo formuar në qytetin e Vlorës,ishin të atashuar kasnecë që pretendonin se punonin për bashkim kombëtar,kur në fakt merreshin me detyrat që u kishin ngarkuar armiqtë e Shqipërisë etnike. Një nga feudalët tipik të kësaj fatkeqësie kombëtare,ishte dhe mbeti deri në fund të jetës së tij Esat Pashë Toptani.Për veprimtarinë e tij anti-kombëtare është shprehur edhe hulumtusja dhe vlerësuesja e cështjes sonë kombëtare,znj.Edit Durham, e cila e ka quajtur atë;” Sëpata e zezë e Abdyl Hamitit”. Si një feudal anti-shqiptar i dhënë pas orgjive dhe shthurjeve morale, ai përshkohej nga mungesa e patriotizmit dhe ndienjave kombëtare. Mungesën e patriotizmit ai e ka demostruar gjatë gjithë karierës së tij në shërbim të qeverive të huaja nga të cilat edhe paguhej. Që në vitin 1908 ai suvencionohej nga qeveria italiane me 60 mijë lira në vit, ndërsa nga mbretëria sërbe me 50 mijë dinarë në muaj derii në fund të jetës së tij. Anti-shqiptarizmin e ka konfirmuar në një nga intervistat e tij, dhënë shtypit të kohës në maj të vitit 1913, kur u pyet nga një gazetar i huaj se cmendim kishte për qeverinë e Vlorës, ai me shpërfillje i dha këtë përgjigje: “Unë jam turk, ç’lidhje kam unë me qeverinë e Ismail Qemalit? Si mundem unë një gjeneral turk, të kem marrdhënie me të”? Megjithse pjestarët e qeverisë së Vlorës e njihnin mirë se kush ishte Esat Pasha, ku me një marrveshje me Malin e Zi, ai e kishte dorëzuar Shkodrën në duart e tyre, ata përsëri i ofruan një vënd në kabinetin e parë të qeverisë shqiptare.Ai jo vetëm që nuk e përfilli ofertën e qeverisë, por kërkonte që qeverija të vendosej në Durrës dhe vetë të quhej princi i shqiptarëve. Për shërbimet që i kishte bërë mbretërisë sërbe, ai u shpall prej tyre hero dhe për ironi të fatit, qeveritarët sërbë shkojnë edhe sot e i vendosin lule në varrezat e Beogradit. Personazhe të këtij kallëpi me tipologji të ndryshme,si dëshmi e atyre ngjarjeve madhore për kombin tonë,i gjejmë tek vlersimi që i bëri vetë plaku i urtë i Vlorës kur u shpreh me keqardhje;”Se Shqipëria ishte helmuar dhe përcarë nga armiqësia”. Por shqiptarët në vlerësim dhe kujtim të asaj ngjarje të madhe historike,si dhe të tjerat të mëvonshme, pavarësisht nga qëndrimet kundër interesave kombëtare, mendojnë se është historia gjykatësi më i madh, që i jep kujdo vëndin që meriton. Këto e të tjera histori të natyrave profetike, që kanë hedhur baltë mbi dinjitetin tonë kombëtar, nuk mund t’i mbeten barrë të ardhmes tonë në breza, por le t’i kujtojmë si një ëndërr e keqe e hedhur pas. Shqiptarët kudo që janë brënda dhe jashtë Shqipërisë, ndihen krenar e dinjitoz për vëndin e tyre të lirë e të pavarur.Ata përkulen me respekt përpara veprës madhore të rilindasve, arkitektëve të shtetit të parë shqiptar, që nuk kursyen asgjë për interesat dhe groteskun e etnicitetit kombëtar. Ata i bëjnë apel politikës se sotme, që me cështjet kapitale të sovranitetit, lirisë dhe parimeve demokratoike, nuk bëhen pazare. Ato konsiderohen të shënjta dhe do të mbeten të tilla brez pas brezi, në të gjithë hapësirën shqiptare etnike, ku valvitet flamuri ynë kuq e zi.

GEORGE FRED WLLIAMS DHE PËRKUSHTIMI I TIJ PËR ÇËSHTJEN SHQIPTARE

October 25, 2021 by s p

KASTRIOT ALIAJ

Figura e George Fred Wlliamsit, ish. ambasadori i SHBA në Greqi e Mal të zi në vitet 1913-14, nuk është e pa njohur për ne shqiptarët, si amerikani më i përkushtuar për çështjen tonë. Ai u njoh me çështjen shqiptare dhe e përkrahu Shqipërinë, në periudhën më të zezë të historisë së saj në vitin 1913. Ishin vitet kur Shqipëria sapo kishte shpallur pamvarësinë,por që shovinistët grekë kishin ndërmarrë një operacion masakrash në Shqipërinë e Jugut. I thirrur nga miku dhe bashkëpuntori i tij Dankon në qytetin e Vlorës, ai pa me sytë e tij krimet ç’njerëzore, që kishin bërë grekët kundër popullsisë së pa mbrojtur shqiptare. Rreth 100 mijë gra, fëmijë dhe pleq të masakruar rrugëve të Vlorës,të ardhur nga krahinat e jugut të Shqipërisë. Këto krime të paimagjinueshme, e revoltuan dhe e drithëruan shpirtin njerëzor dhe demokrat të Ëlliamsit. Me t’u kthyer në Athinë ai mori takim me zyrtarët e lartë greke, njoftoj qeverinë e tij në SHBA dhe që nga ai moment, nuk e ndërpreu veprimtarinë e tij në mbrojtje të Shqipërisë. Ja si do të shprehej ai në mitingun e organizuar në Boston më 1915, për mbrojtjen e të drejtave të kombit shqiptar: ” Nuk vij të flas si mik i njerëzisë, por vij si mik dhe adhuronjës i rracës shqiptare, sepse e lashë Shqipërinë të mbytur në gjak për faj të Evropës”. Ishte dashuruar aq shumë me burrat e Shqipërisë, po aq sa dhe me ata që i kishin dhënë lirinë Amerikës. Ai protestoj për të gjitha padrejtësitë që i ishin bërë Shqipërisë,duke e konsideruar atë si vllau amerikan. Ishte aq i ngazëllyer për të ndihmuar çështjen shqiptare,sa që deklaronte se jam gati për lirinë dhe shpëtimin e Shqipërisë edhe me jetën time. I ngarkuar me cilësinë e vëzhguesit nga qeveria amerikane, në Komisjonin Ndërkombëtar për ndarjen e kufijve të Shqipërisë, Ëlliamsi ngriti zërin dhe protestoj ndaj planeve për coptimin e Shqipërisë, në të gjitha mbledhjet e ndryshme, në intervista, në gazetat greke, angleze e amerikane. Por qëndrimi i tij nuk i pëlqeu fuqive të mëdha të Evropës së atëherëshme,duke e akuzuar se kishte thyer rregullat protokollare, nga që i kishte tërhequr vrejtje qeverisë greke pa miratimin e qeverisë së tij. Por profesor G, F, Ëlliams, si një njeri i drejtë me karakter e dinjitet, dha dorheqjen nga kariera diplomatike, me fjalët e shkruara nga vetë ai si më poshtë:” Dukej si një detyrë njerëzore sheshazi për të shkyer maskën, që mbulonte diplomacinë evropiane dhe për të ekspozuar fytyrën e saj, të lyer me gjak patriotësh të një rrace të fortë me dëshira të zjarrta për liri ” .Ai ju përkushtua cështjes shqiptare duke qënë mik i adhuruar i presidentit Ëillson,për të sensibilizuar opinionin amerikan në mbrojtje të çështjes shqiptare, me motive fisnike tepër humane. Libri i tij ” Shqiptarët ” është një ekstrakt i historisë sonë të dhimbëshme, i botuar në vitin 1919. Më 7 Nëntor 1915 ai u rreshtua në mbrojtje të çështjes shqiptare,duke u shfaqur në krah të Fan Nolit, Kristo Dakos, e Prashqevi Qiriazit, ku lexoj edhe rezolutën për këtë qëllim. Qysh atëhere Ëlliamsi dhe ish. presidenti Ëillson, ishin për bashkimin e trojeve shqiptare, të mbështetur në kartën e Helsinkit dhe atë të Parisit për të drejtën e kombeve për vetvendosje. Në deklarimet e tyre, gjejmë shprehje që konfirmojnë qëndrimin e drejtë dhe të pakontestueshëm,duke i thënë Evropës se Shqipëria nuk mund të ndahet. Evropa e ka pranuar Shqipërine e pamvarur dhe nuk mund ta hedhë poshtë, por duhet ta mbështesë atë në kërkesat dhe të drejtat e saj. Ndërsa sot që ka kaluar më shumë se një shekull, politikanët shqiptarë duke mos qënë në unison me problemet aktuale të kohës së sotme, flasin nga llogoret e tyre pa përgjëgjësi dhe pa dhënë alternativa zgjidhje, duke i rënë njëri gozhdës dhe tjetri potkojit. Qysh atëhere para një shekulli është kundërshtuar modeli i një Shqipërie mbi një plan federativ,që do të përbënte kërcënim për planin e Ballkanit. Por atëhere është folur edhe për ndërtime hekurudhash,për përmirësimin e porteve,për marveshje tregëtare të përbashkëta me interes reciprok dhe jo për sundim e pushtim nga më të fortët. Ëlliams duke i ndjekur në front problemet e Shqipërisë në marrdhënie me fqinjët, u është kundërvënë deklaratave dashakeqëse për fyrjet që u bëheshin shqiptarëve, se ata janë egërsira. Për fat të keq shprehje të tilla dëgjojmë edhe sot, nga politikanë të vëndeve fqinj, të cilëve si kundërvënie do t’ju kujtonim fjalët e ish. këshilltarit amerikan Erikson, i cili thoshte:” Nuk ka popull më të dëshirueshëm dhe më të dashur në të gjithë Evropën se sa shqiptarët”. Por Ëlliamsi i njihte mirë shqiptarët dhe virtytet e tyre,që përbëjnë etnotipin e vecantë midis popujve të Ballkanit. E vërteta është ashtu sic shprehet edhe Ëlliamsi se ne zotërojmë elementët e forcës, burrërrinë, kurajon, të lidhura ngushtë këto me devotshmërinë më të butë dhe më të ligjëshme. Ai flet me superlativa për vizitën e Bajronit,që i bëri homazh kësaj rrace të fortë shqiptare,ashtu si dhe znj. e nderuar studiuese dhe mbrojtëse e shqiptarëve Edit Durham. Por Ëlliamsi nuk mund të linte pa ngritur lart trimërinë shqiptare, fjalën e dhënë të cilën e vlerëson më shumë se sa besimi tek popujt e qytetëruar. Besa ose fjala e nderit,është institucioni i shënjtë për ta,që vështirë se e gjen tek popujt e tjerë. Të gjithë këto elementë që përbëjnë etnotipin e shoqërisë shqiptare, janë të lidhura me ndjenjat e marrdhënieve njerëzore e paqësore. Sepse vetëm paqja siguria dhe fqinjësia e mirë, u siguron populjve të Ballkanit të drejtën e ekzistencës. E për të gjitha këto askush nuk mund të bëhet barrikadë,për ruajtjen dhe kultivimin e tyre,të ngritura e ruajtura me aq mund e sakrifica gjatë gjithë historisë. Detyra e politikës dhe institucioneve jashtë saj, është që këto ndjenja njerëzore që na karakterizojnë për të jetuar në paqe e harmoni, t’i bëjë pronë të brezave në vijimësi.