Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

GJURMËT E KRENARISË SONË NË HISTORINË E LASHTË DHE TË AFËRME

by

Kastriot Aliaj/

Sa më thellë t’i futemi njohjes së historisë sonë, prejardhjes, si dhe vlerave të skalitura në këtë tokë të të parëve tanë pellazgo-ilire, aq më krenar do të ndihemi për identitetin tonë si popull i lashtë. Të gjithë studiuesit e huaj me argumente shifra dhe fakte, dëshmojnë se kur të hapen thesarët e historisë pellazge, shqiptarët e sotëm janë mbi trojet e tyre dhe flasin gjuhën e stërgjyshërve, të cilët motivohen me emrin aq shumë të diskutueshëm pellazg. Për të bindur veten dhe të tjerët rrotull nesh, se ku qëndrojmë ne në faqet e historisë, le t’u referohemi disa thënieve të figurave me emër, që  janë angazhuar për të hedhur dritë mbi cështjen e prejardhjes sonë. Një ndër to është Mauricio Drion, sekretar i Akademise frënge ku në shkrimin e tij, sa të vjetër janë shqiptarët, do të shprehej: “Shqiptarët i përkasin popujve më të vjetër se sa vetë historia, sepse gjyshërit e tyre ishin luftëtarët e luftës së Trojës, të udhëhequr nga Akili në njërën anë dhe Hektori në anën tjetër”. Albanologu Austriak që e ka tërhequr aq shume cështja e lashtësisë sonë dhe balta që është hedhur qëllimisht mbi të, do të shkruante: “Historia e vërtetë e njerëzimit do të jetë e shkruar, vetëm kur ajo do të shkruhet me pjesmarrjen e shqiptarëve”. Jo më kot historianët gjërmanë, austriakë, italianë, francezë, suedezë e të tjerë, albanologë të ndryeshëm, kanë qënë më të interesuarit për të shkuar tek e vërteta historike, duke hedhur dritë mbi errësirën e etnogjenezës sonë. Ata kanë treguar në mënyrë bindëse dhe jo hipotetike, për një vazhdimësi të gjuhës shqipe që nga epokat pellazgo-ilire. Kjo për vetë faktet se i vetmi komb që identifikohet natyrshëm me pellazgët, jemi ne shqiptrët e sotëm që përvecohemi nga etnotipi, karakteri ynë, rraca, gjuha, imazhi dhe geni. Të gjithë të huajt që i ka tërhequr historia pellazgo-biblike, që kanë bërë studime të thella etnografike, antropologjike dhe gjuhën që flasim sot, i ka cuar tek rrënjët e tona 12 mijë vjecare, si një ndër popujt më të vjetër të Evropës. Koha misterioze e mbajtjes së të vërtetës në errësirën e shekujve, ka qënë një nga padrejtësitë e mëdha historike, ku me fshehje dhe devijime të saj janë ndërtuar nga fqinjët tanë verior e jugorë, histori të ngritura mbi mite e gënjështra. Historiani dhe diplomati Georg Fred Ëlliams, me 1916 do të shkruante: “Po të kthehemi në parahistori, para se rapsodët homerikë t’u këndonin hyjnive dhe heronjve mitologjikë, para se të shkruhej gjuha greke, jetonte një popull i quajtur pellazg”. Duke vazhduar mendimin e tij të koncentruar dhe bindës, ai do të shprehej më poshtë; “se vetëm shqiptarët kanë ardhur nga kjo rracë e fuqishme parahistorike”. Pellazgët si paraardhës të ilirëve të lashtë kaluan edhe në gadishullun Apenine me emrin toskë, sic quhen edhe në Shqipëri por në itali quhen toskanë dhe etruskë. Gjuha si elementi kryesor që ka pasuar historinë, duke u ruajtur dhe folur brez pas brezi, ka qënë gjuha e vërtetë e Homerit, që grekët e huazuan nga rapsodët pellazgë, me eposin e tyre të shquar. Nuk është e rastit që shqiptarët e hershëm, kanë sunduar botën dhe kanë lënë gjurmë në historinë e njerëzimit. Kjo ka qënë një nga arsyet e forta që Evropa dhe Ballkani, nuk i lanë shqiptarët të ndërtojnë shtet, sepse e dinin që ata do sundonin botën. Në mesjetë ata i dhanë botës udhëheqës laikë fetarë, si Papa Klementi i XI, më i dalluar prej tyre. Këto personalitete që i gjejmë nëpër faqet e historisë, i kaluan kufijtë e Evropës duke lënë gjurmë trimërie dhe krenarie. Është e pamundur të mos përmëndësh emrin e skllavit që u bë perandor i Romës Diokleciani, i cili e reformoj Romën duke e nxjerë nga anarkia dhe e ktheu në monarki absolute, ku sundimi i tij u quajt si pikë kthese për shpëtimin e perandorisë. Këta udhëheqës të shquar shqiptarë në krye të perandorive dhe ushtrive, kanë përcaktuar fatin e betejave historike. Kemi shumë të drejtë të përmëndim heroin tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu, si një shëmbull gati universal i luftëtarit të lirisë, i nderuar në shumë vënde të botës deri në Melburn e Manila me përmendore. Në vitin 1515 ishte Mërkur Bua me kalorsinë e lehtë të Venetikut e përbërë nga shqiptarë, që përcaktoj fitoren e betejës së Marinjanit, që historia e emërtoj beteja e gjigandëve, ku Franceska e parë e Francës me atë moshë të njomë 19 vjece, në ato dy ditë beteje mësoj se si luftohej. Shqiptarët janë cilësuar heronjtë e revolucionit grek, që u bënë protagonistë të pavarësinë duke e cliruar Greqinë nga Perandoria Otomane. Ndër ta do të përmëndnim Kundurjotin, Marko Bocarin, Kanaris, Kollokotroni, Karaiskaqis, Bubulina që drejtonte një flotë me 7 anije etj. Por shqiptarët i dhanë Perandorisë Otomane 39 kryeministra, vezirë e gjeneralë, ku vetëm familja Qyprili i dha 5 figura të tilla. Nga historia e Italisë, janë nderuar figura si Francesko Krispi, ish shok lufte i Garibaldit dhe kryeministër i parë pas bashkimit të Italisë.Emrin e tij sot e gjen në emërtimin e rrugëve,në cdo qytet të Italisë si në jug edhe në veri.Muhamet Alia ishte reformatori Egjiptit modern,që historia franceze do ta quante;”Napoleon i Lindjes së Afërt”.Nuk mund të mos përmëndim arkitektin e Taxhmahalit në Agra të Indisë, kryevepra e arkitekturës islamike, ishte vepër e një shqiptari ashtu si xhamia Blu e Stambollit. Për këto e të tjera histori suksesesh jashtë trevave ku banojnë e jetojnë shqiptarët, Evropa nëpërmjet fuqive të mëdha të kohës, që nga kongresi i Berlinit më 1878, për të ulur vlerat dhe kontributin e shqiptarëve për qytetërimin e njerzimit, ndërmori izolimin e tyre. Kjo goditje filloj me ndryshimin e emrit, nga gaduiishulli ILIRIK në Ballkan. Nryshimi i emrit u bë qëllimisht nga diplomacia konservatore Evropiane, e cila përdori për shqiptarët termin “pexloratif” turq, për ti cilësuar të gjithë komunitetet në Ballkan munsliman. E megjithatë vlerat e kontributit të shqiptarëve më veprat e tyre në shumë vënde të botës, janë një histori e dëshmisë së madhe. Kjo histori me gjurmët e saj të krenarisë, bën apel për të gjithë shqiptarët kudo që janë, për ta njohur këtë realitet, e për t’ua lënë si trashëgimi brezave të së ardhmes.

TALEBANIZMI NJË KËRCËNIM EMINENT PËR DEMOKRACINË LIBERALE

by

Nga Kastriot Aliaj

Fitorja e paimagjinueshme e talebanizmit dhe vendosja e hegjemonisë mbi teritorin Afgan,erdhi si rezultat  i papërgjegjshmërisë së perëndimit, që premtuan paqen dhe më në fund u larguan me turp. Tabloidi mbi Afganistan që “dizenjuan”talebanët në të gjithë teritorin, shënon njollën  më tragjike në historinë e tij. Lëvzjet e tyre me hapa të qeta pa ju trëmbur syri, flet për dështimin e rezistencës afgane dhe forcave që i trajnuan ato, në këtë luftë pa lavdi për më shumë se dy dekada. Rendi i ri që kërkojnë të modelojnë talebanët, nuk mund të mos jetë kërcënim për demokracinë liberale, pamvarësisht nga premtimet e tyre të paqarta politike. Sot dhimbja afgane është jo vetëm një keqardhje, por edhe një paralajmërim se gjithçka mund të ndodhë, në se premtimet e tyre nuk kanalizohen në të mirë të paqes dhe sigurisë. Në se do të hidhemi larg në histori, disa shëmbuj janë të ngjashëm me ngjarjet që kanë tërhequr vëmëndjen e botës politike jo vetëm në rajon, por edhe në vëndet perëndimore me demokraci liberale. Kështu mund të përmëndim historinë e Tebës, që i dha fund hegjemonisë Lakoniane në shek.e IV p.e r, kur askush nuk e priste një gjë të tillë. Po kështu flet dhe beteja e vogël e Pidnas në Selanik, e cila u bë shkak për shëmbjen e ëndrrës së Aleksandrit të Madh, duke i hapur rrugë lindjes së perandorisë Romake. Por me gjithë rritjen dhe lulëzimin e saj, ishte beteja e Andrianopojës që nisi për shkatërrimin  ostrogotëve, duke shënuar rënien e perandorisë famëmadhe të Romës. Por ngjarjet e Afganistanit me një rrjedhë më të herëshme, kanë marrë vëëndjen e politikës por edhe të analizës, për vetë subjektin dhe karakterin e zhvillimeve të tyre. Krisja fillon kur në Kirkuk të Irakut ish.presidenti Donald Trump, braktisi aleatët që ishin kundërshtarë të Amerikës. Ky qëndrim donte të thoshte  se SHBA nuk mund të humbnin më njerëz dhe kohë në atë rajon,ku paqa dhe siguria nuk dukeshin në horizont. Po i njëjti skenar u shaplos edhe nga Joe Biden, që njoftoj largimin e trupave deri më 31 Gusht, duke e lënë Afganistanin në mëshirë të fatit dhe kërcënimeve të talebanizmit. Ky vendim tregonte se SHBA nuk kishin nxjerë mësime nga Sajgoni i vitit 1975, kur atëherë ish presidenti Gerard Ford u tërhoq pa lavdi, por të paktën organizoj tërheqjen e mbi 135 mijë vitnamezëve që kishin bashkëpunuar me forcat amerikane. Uashingëtoni dhe aleatët që operuan në Afganistan, duhet të ndihen të përgjegjshëm për gjithçka që nuk shkoj mirë, pa folur për imazhe patetike të tërheqjes nga Kabuli, kur spetakli i turpshëm u mbyll me 13 viktima. Kjo disfatë shkaktoi valë shokuese, që shkuan deri tek kundërshtarët historik të SHBA. Kjo bëri që të buzëqeshë dhe të fërkojë duart Irani, i cili tërheqjen e trupave amerikane e quajti disfatë e Satanajt të Madh. Këtë deklaratë ai e bëri në Korrik të këtij viti,kur dërgoj ministrin e jashtëm Mohamad Javad Zarif,i cili u takua me liderin taleban Mohamad Abbas Stanikzai. Këto valë që pushtuan botën e shokuar nga pandemia, fshinë besimin, solidaritetin dhe besueshmërinë tek kështjella e demokracisë liberale, siç janë SHBA për mbrojtjen e paqes dhe sigurisë në botë. Po kush janë disa nga kundërshtarët,që u ngazëllyen dhe po argëtohen me këtë dramë tragjike? E para nga kundërshtarët e saj që fërkoj duart ishte Turqia, e cila në bisedimet me presidentin e Rusisë Putin, premtoj një qasje graduale me talebanët. Nga ana tjetër ishte Putini që në një konferencë shtypi me Kancelaren Merkel i quajti amerikanët të papërgjegjshëm për çka ndodhi në Afganistan. Po në këtë korsi po noton edhe Kina komuniste,ku ministri i jashtëm Wang Yi në takimin e 28 Korrikut, me dorën e fortë të talebanëve Abdyl Ghani Barador, që tani është një nga figurat kryesore të regjimit, premtoi se do të ndihmojë qeverinë e talebanëve. Kjo dramë që po luhet në Afganistan i dha frymëmarrje internacionales radikale islamike, e cila duke qënë pas Katarit ka tani në dorë një shtet islamik krejtësisht të formuar. Ky shtet është tashmë më i organizuar se sa ai në Mosul e në disa qëndra të tjera, nga ku mund të shpërndahen materiale propagandistike për sulme ideologjike, apo më keq akoma veprime të karakterit terrorrist, kundër demokracisë liberale. Ardhja e talebanëve në fuqi në Afganistan, ka gjallëruar edhe hijet e zeza të ISIS-it, të cilët nuk janë më të ndryshëm nga ata. Si të tillë dhe me një histori të njohur krimesh, ata mund të bëhen më të rrezikshëm se dje,nga që mund të hakmerren për humbjen e njerzëve të tyre dhe bashkëpuntorëve. Kështu Afganistani me këtë gjëndje konfuze dhe të paqartë, po shënon vijën e ndarjes midis demokracisë liberale dhe kundërshtarëve të saj. Në se talebanët do të pranojnë idetë e guximshme të përendimit për bashkëpunim, mund të mos jetë ai që shohim sot, por këtë do ta vërtetojnë ngjarjet e mëvonëshme. Aktualisht bota po sheh se në atë vënd të lojës së madhe, për më shumë se një cerek shekulli, një rend i ri gjërash po shpalosen me shpejtësi, që vetë koha do konfirmojë saktësisht qëndrimin negativ apo pozitiv të talebanëve. Kjo dramë është tablloja e një paradigme me ndryshim rolesh, që mund të sjellë rritjen e mosbesimit tek aspiruesit e paqes dhe sigurisë në atë rajon. Sot kjo dhimbje që flet për keqardhje, më pas në se ngjarjet nuk marin për mirë në dobi të jetës së afganëve, nesër rreziku për demokracinë liberale mund të jetë akoma edhe më i madh.