Nga Fadil LUSHI/

Për të mos i gënjyer lexuesit e mi të nderuar, që në fillim më duhet të them se ky shkrim a vështrim i “radhës” është (ri) përsëritje e një të tilli që është botuar shumë kohë më parë në gazetën KOHA. Për hir të kodit gazetaresk, ca paragrafë do t’i vë në parantezë.

Me datë 23 mars 2013, në Bibliotekën Kombëtare të Prishtinës, nën përkujdesjen e nënkryetarit të Kuvendit të Republikës së Kosovës, nga radhët e Lëvizjes VETVENDOSJE, z. Glauk Konjufca, u bë promovimi i librit të Kim Mehmetit “SHKUPI” (i konceptuar si një ese historike). Në e tij të rastit, Kim Mehmeti, pos të tjerash tha: “Absolutisht, matematikisht mund të dëshmohet se islamizmi e ka shpëtuar shqiptarinë (lexo me logjikë dhe mes rreshtash) NË DISA VISE SHQIPTARE”! (autori i librit në asnjë moment nuk anashkaloi rolin dhe kontributin e kishës katolike dhe asaj ortodokse sa i përket ekzistencës së kombit…, ai në asnjë vend të librit të tij, nuk e përdhosi kontributin e rilindësve shqiptarë me përkatësi katolike a ortodokse e tjerë). Në vazhdim të këtij paragrafi unë do të mëtoj që të mos marr tarafe, gjegjësisht të mos bëj “avokatinë” të Kimit e as të ipeshkvit të ipeshkvisë së Kosovës, respektivisht të dioqezës Prizren-Shkup, të nderuarit Don Shan Zefit, i cili me a pa të drejtë iu kundërpërgjigj qëndrimit të Kimit, duke thënë se: “Shqiptarinë nuk e ka shpëtuar islamizmi, por është kisha katolike ajo që ka mbajtur gjallë fijet e shqiptarisë…, gjegjësisht  kisha katolike ka qenë roje e kombit shqiptar e assesi Perandoria Osmane dhe islamizmi i shqiptarëve…, së fundi kontributi i kësaj kishe është i pamohueshëm” (kjo assesi nuk mund të kontestohet qoftë edhe nga fundamentalistët myslimanë). Nëse Kim Mehmeti në librin e tij hetoi fenomenin historik dhe jo thashetheme, atëherë pse ipeshkvi i nderuar Shan Zefi nuk mëtoi ta ushqente fare pak idenë e Kimit, pse gjithë ky luks i tij mostolerance…, pse gjithë kjo “zaptisje” e fjalës së lirë dhe të drejtë…, pse nuk parashtroi kërkesën ndaj ndërtimit të një ideje të përbashkët…, pse gjithë ky mendim i tij i “gabuar”, i shpejtuar dhe i pambështetur në prova historike…, pse librit të Kimit duhet t’ia ngjisim “bishtin e dhelprës…, aq më tepër kur ke parasysh se në përmbajtjen e tij nuk kishte ndonjë gjymtim të theksuar”…, pse këtë libër duhet ta lexojmë mbrapsht dhe me emocione, në instancë të fundit, nuk mund të thuash se ky vështrim i Kimit ishte i ngulitur nga një njohje jo e plotë e kësaj problematike goxha e ndjeshme për rrethanat tona shoqërore.

Paragrafin e dytë të këtij vështrimi a opinioni gazetaresk po i fillojmë duke iu referuar disa opinioneve të kolumnistëve shqiptarë që mëtojnë të (mos) i shtrembërojnë faktet sa i përket tolerancës dhe harmonisë ndërfetare te shqiptarët. Këtë po e bëj që te lexuesit të mos krijoj përshtypjen se edhe unë si artikullshkrues kinse mbështes qëndrimet e tyre. Unë sot e gjithë ditën e Perëndisë nuk dua të besoj se Kim Mehmeti me librin e tij “Shkupi” si dhe ipeshkvi i nderuar Shan Zefi, me reagimin e tij, do të kishin mëtuar të rrezikonin harmoninë dhe tolerancën ndërfetare te shqiptarët. Nuk më jepet të besoj se gjithfarë (“hiper”) analistë a kolumnistë oportunistë nga të gjitha trevat shqiptare që hiqen si ateistë, të tjerët si katolikë, ortodoksë, myslimanë do ta kishin rrënuar kalanë e tolerancës dhe të harmonisë ndërfetare te shqiptarët…, nuk më jepet të besoj se të krishterët do të kundërshtojnë shqiptarët myslimanë pse ata me devotshmëri e praktikojnë islamin tradicional, nuk dua ta marr për të vërtetë se të krishterët do t’i kishin identifikuar myslimanët shqiptarë me gjithfarë rrymash obskurantiste dhe herë-herë do shkonin në skajshmëri duke i krahasuar edhe me fundamentalistë myslimanë!??… dhe, në instancë të fundit, duke dyshuar në kombësinë e tyre, do t’i barazojnë me arabët ose turqit… e të tjerë!? Nuk dua të besoj se kryefjala e qëndrimeve të myslimanëve dhe të krishterëve është urrejtja e tërbuar primitive dhe provinciale. Nuk dua të besoj në ekzistencën e tipave djallëzorë të ashtuquajtur kolumnistë që hiqen për myslimanë radikalë, jotolerantë, të cilët në vijimësi mëtojnë që shqiptarët me përkatësi fetare katolike a edhe ortodokse t’i konceptojnë si “kaurë”, si jobesimtarë e të tjera etiketime të rreme e të paqena, nuk dua të besoj në të qenët “analistë” mëhallësh, qofshin ata të jenë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi e gjetiu që vazhdojnë ta ushqejnë ndasinë fetare te shqiptarët. Në këto “fërkime fesh” a ndasi shqiptarësh, kurrën e kurrës nuk do të jenë protagonistë.

Nëse shqiptarët do të karakterizohen me fenomenin e një kombi që ka tri fe dhe nëse ata shekuj me radhë ndërtuan atë kështjellën e harmonisë ndërfetare (që kombet e tjera nuk e kanë), atëherë nuk duhet lejuar gjithsecilit shqiptar që hiqet për mysliman, katolik a ortodoks të devijojë nga kjo rrugë e ky koncept, nuk duhet lejuar që fenë së cilës i takon ta bëjë më ekskluzive, më përparimtare dhe më tolerante në krahasim me fetë e tjera. Thjeshtë, nga hapësirat e kësaj harmonie nuk mund të përjashtohet asnjë fe. Përkundrazi, nga kjo hapësirë duhet përjashtuar çdo majorizim a edhe ekskluzivitet i cilësdo qoftë fe, dhe për këtë e arsye e të tjera nuk duhet lejuar askujt që një fe ta proklamojë paqësore, parësore e tjetrën fe dytësore. Së fundi, secili që do të mëtojë të bëjë një gjë të tillë, është njësoj sikur ka prekur në themelet e kombit dhe ata që i prekin ato themele, kanë hyrë në radhët e tradhtarëve të kombit!

Sot qarqe të caktuara në Ballkan dhe përtej tij përpiqen që shqiptarët evropianë t’i “paraqesin a t’i konceptojnë si fundamentalistë që shikimin e kanë të drejtuar nga Lindja”!? Qëllimi i tyre përqendrohet në zbehjen e imazhit të shqiptarëve me përkatësi myslimane dhe njëkohësisht në trasimin e rrugës drejt fillimit të një konflikti fetar…, po shqiptarët shekuj më parë u konvertuan në fenë myslimane, ata asnjëherë nuk e ndërruan identitetin kombëtar. Edhe përkundër përpjekjeve të grekëve e serbëve (dhe të tjerëve si ata) për ta zbehur këtë harmoni dhe tolerancë ndërfetare të shqiptarëve, ata mbetën tok. Shqiptarët myslimanë, katolikë, ortodoksë dhe bektashinjtë gjatë gjithë zhvillimit të tyre ideologjik, kulturor dhe shpirtëror ishin bashkë në çdo kryengritje e luftë. Shqiptarët ishin një në punimet e Lidhjes së Parë dhe të Dytë të Prizrenit…, ata udhëtuan bashkë në qytetin e Kongresit të Alfabetit për të hartuar tërësinë e shkronjave të gjuhës shqipe.., ata ishin tok edhe në kohën e vuajtjeve të diktaturës së Enverit diku në Burrel, Spaç…, ata ishin tok edhe në vaktin e diktaturës së kralit, Rankoviqit dhe Titos, diku në “Petrova Rupa” të Goli Otokut, diku në Tivar e gjetiu…, ata ishin bashkë në luftën e Kosovës…, ata ishin tok edhe në rrebeshin e zhvendosjeve biblike të inicuara nga Millosheviçi…, ata u mblodhën tok në kufirin shqiptaro-maqedonas, atje në Bllacën famëkeqe për të qenë dëshmitarë të ndodhive ku nënat e reja kosovare do të lindnin fëmijët myslimanë a katolikë…, ata ishin tok edhe atëherë kur i bënin ballë mallit për liri të Kosovës! Ata edhe sot e kësaj dite janë bashkë falë tolerancës dhe harmonisë së bashkëjetesës së tyre fetare.

E gjithë kjo tolerancë dhe harmoni e lakmueshme sot, nuk është “…. as mit, as shprehje e zbehtë proverbiale e as shprehje frazeologjike e as idil”, po as e vërtetë e vockël historike, përkundrazi “… kjo harmoni fetare është pjellë e një historie dramatike e shqiptarëve”, siç do të thoshte Ismail Kadareja. Po, tekefundit, le të jetë një realitet yni, le ta konceptojmë si një testament politik të trashëgimisë sonë kombëtare. Sot me gjithë faktin se kohë pas kohe hetohen kundërshtime në relacionin laik-besimtar, mysliman-katolik, nuk besoj se do ta parafrazojnë atë shprehjen proverbiale “Për inat të vjehrrës, do fle me mullixhiun dhe delenxhiun”!?? Për historinë e tolerancës dhe të harmonisë fetare ndërshqiptare lakohen me qindra shembuj: dhe një i tillë ka të bëjë me ndërtimin e kishave katolike e ortodokse dhe kur ato rrënoheshin, krerët a autoritetet myslimane dilnin në mbrojtje të tyre…, apo ai shembulli dashamirës dhe fisnikërues i “atij prifti katolik të cilit i qe dashur të këndojë syret e Kuranit për të nderuar një mysliman të vdekur pasi hoxha dhe xhamia ishin shumë larg nga vendndodhja e kësaj vakie”. (Genc Myftiu) A mos vallë këta shembuj flasin pak për këtë “histori dramatike të shqiptarëve”. Nuk besoj që Kimi në librin e tij të kishte mbjellë farën e përçarjes mes shqiptarëve.

P.Sh.

Poeti dhe kritiku nga Kosova, Sabri Hamiti, poezinë e tij “DIMËR I EGËR” e përfundon me vargun: “Përsëritja përsëritet përsëri”. Kjo mua më dha të “drejtën” ta përsëris (pjesërisht) këtë shkrim.