Nga Myslym Pashaj-Profesor në Universitetin Politeknik të Tiranës/
Këto ditë, pas problemeve të acarimit të marrëdhënieve me Greqinë për shfrytëzimin e hidrokarbureve në detin Jon, u afrua edhe marrëveshja e ndarjes së kufijve detarë. Doli nga istikamet një negociator i rëndësishëm (por jo kryenegociator), ai që përfaqësonte Ministrinë e Mbrojtjes nga Forcat Detare, i shfaqur pas gjashtë vjetësh tek çelte një dritare të prishur… që, për kujtesën e bashkësisë, ka një gjurmë të shënuar.
Emrin e këtij negociatori nuk e kam përmendur kurrë, por kur erdhi koha kam debatuar ballë për ballë, dhe ajo betejë nuk ka qenë asnjëherë personale. Kam paraqitur kundërshti në mënyrë të drejtpërdrejtë, më shumë se 130 shkrime analiza, në disa mediume të shkruara shqiptare, si dhe intervista e debate në mediumet pamore. Në një kohë të shkurtër, sapo Marrëveshja shkoi në Kushtetuese, botova librin “Deti që nuk falet”, 320 faqe, duke qenë i hapur dhe në përgjegjësinë shkencore të studimit.
Negociatori në fjalë, në hapësirën kohore prej gjashtë vjetësh është përfolur kaq shumë (jo nga unë), edhe pse qëndronte në grada të larta e funksione, të cilat i mori pas mbrojtjes që i bëri marrëveshjes.
Dhe ja … bëri fësht… e doli në “Ora News”, duke e drejtuar në mënyrë keqdashëse shënjestrën e tij të prishur ndaj një oponenti të pavarur, pa e nuhatur se kështu ia kish kthyer vetvetes.
Nuk tha asnjë fjalë se beteja, e cila kish përfshirë një formacion shumë të gjerë intelektual, mbaroi në Gjykatën Kushtetuese, ku u dha gjykimi i epërm që e mbylli veprën famëkeqe.
Në fund të asaj beteje të turpshme, ai pat deklaruar: “I dhamë më shumë det Greqisë se ka flotë detare më të madhe!”
Ata që ishin të pranishëm ia bënë “Ëh! Ëh!”
Kjo ishte njolla që s’shlyhet kurrë. Para saj, Berisha kish marrë kompasin në dorë, për ta ndihmuar njeriun që në detin e madh kish zgjedhur një shkëmb detar strukjeje.
Kush ia rriti frymëzimin këtij njeriu që të dalë në opinion pikërisht në këtë kohë kur “vepra” është dëshmi reale se i ka prishur edhe më shumë marrëdhëniet midis fqinjëve?
Deklarata vjen në një vijë bashkuese të Athinës, së cilës i doli natyrshëm në kohë turbullirash negociatori i dikurshëm që të deklaronte se shkaku origjinë është që një oponent i pavarur në manipulim të hartave “…ka dashur të krijojë një trekëndësh për t’u tallur me ndjenjat e njerëzve”. Sikur oponenti të kish aftësi sugjestioni! Konteksti ka lidhje me “nacionalizmat”, ku negociatori kërkon transhe për t’u mbrojtur. A nuk foli kështu edhe Bakojanis, Berisha etj.? Në të njëjtën fill.
Prej kësaj del natyrshëm përfundimi se Kushtetuesja qenka molepsur nga ky sindrom…
Në të gjithë dokumentacionin e paraqitur në Kushtetuese nuk ka asnjë dëshmi hartografike që t’i irritojë shqiptarët, çka është tanimë e vërtetueshme lehtësisht. Nuk ka asnjë hartë nga ato që paska ruajtur në sirtarin e tij negociatori.
Ka veç një dashamirësi ndaj detarit… që mund ta ruante sërish figurën e tij, duke iu qasur atij realiteti që u prodhua nga shkaqe që ai vetë i di.
Ndërkaq, Forca Detare ku ai ka shërbyer e komanduar dhe opinione të kohëve të fundit (shikoni kap. Meçollari apo kap. Petoshati) me urtësi dhe argumente për aq sa arrijnë të çmojnë, sjellin dyshime themelore për rolin e tij shumë të dukshëm duke anashkaluar FD.
Me naivitet (sërish më vjen keq tek e shpreh) kujton se gjithë kjo histori na qenka “e tija” dhe “e oponentit” , kur ajo fitoi një tejdukshmëri aq të madhe, kombëtare, ndërkombëtare, por edhe profesionale.
Del në pah se brenda tij negociatori ka një karakter tjetër …forca e të cilit e bën zap dhe nuk e lë të meditojë ndershmërisht me vetveten, është ajo, që në kahjen e keqe e kapërcen aktin e epërm të Kushtetueses, e cila nuk ka emrin e një oponenti, por gjykimin më gjakftohtë juridik e shkencor, që e hodhi poshtë atë pakt detgrabitës.
Prandaj, ai lypsej të merrej ndershëm me argumentet që sjell Kushtetuesja, të cilat duhet t’i ketë lexuar, por ka gjasa se i kanë lënë një mbresë vërtetësie aq goditëse, ndaj u largohet dhe u fshihet, si kurrë nuk duhet ta bëjë një kundëradmiral.
Teksa shprehem kështu, ndonëse ndodhem larg e nuk e kam parë hartën që ai shpjegon, them se “si vallë nuk i dridhet timoni i anijes dhe nuk i çrregullohet busulla në orientimin e saj, kur kalon lehtësisht te shkëmbi i Pleshtit (Barketa), ku ai braktis të vërtetën shqiptare historike të ‘pushtimit’ të këtij shkëmbi, ku u vendos kompasi i baraslargësisë dhe deri në vijën bazore të gjirit të Tetranisit na ngelën afërsisht 780 metra?
Si nuk i dridhet timoni teksa dëgjon kumtin “qorr” të baraslargësisë që e hedhin në hartë fqinjët dhe shmang metodën tjetër “equitable solution” që e rekomandon UNCLOS, për rrethanat aq komplekse që ka kufiri ynë detar me Greqinë dhe rri në “paqe me veten”?
Sa ka të tilla për të thënë, por këtu s’është vendi.
Mbajtja ende në dorë e kompasit politik, duke përmendur Lulzim Bashën që ishte në krye të ekipit të “përkushtuar”, çka sollën atë ngjarje unikale në dramën e kufijve tanë historikë, është një dimension tjetër i turpshëm, që lë jo vetëm shije të keqe, por edhe një damkë që shndërrohet sërish në bumerang.
Kristaq Gerveni (është hera e parë që po e përmend në shkrimet e mia kritike-teknike) ndodhet tani në paqe me veten…!
A nuk ju duket groteske!?
Ai pret që të bëhen rinegociata dhe ekipi i ri “të përfitojë më shumë sesa mori ai…”
Për të gjithë shoqërinë, kjo duhet të jetë dëshpëruese.
Aq më shumë me organizimin e shtetit dhe funksionimin e tij, se, siç shihet, fjala u ka ngelur atyre që e ndërtuan atë pakt të riflasin dhe riargumentojnë dështimin e madh, kur institucionet e shtetit s’kanë thënë ende gjysmë fjale, veçse kanë kallëzuar në Prokurori negociatorët, pas gjashtë vjetësh…
*Profesor në Universitetin Politeknik të Tiranës(Kortezi(Panorama)