• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

TRADITAT E FAMILJEVE DIBRANE , KUJTOHEN ME NOSTALGJI

January 25, 2017 by dgreca

1 Vjollca Sadiku

NGA VJOLLCA SADIKU/Dibranët kanë qenë të dalluar  si për trimëri, bujari, arsimdashës, puntor të dennjt, zanatçi të shquar, por edhe për karakteristikat e   mënyrës e të jetuarit , duke filluar nga shtëpit, mobilimi i dhomave kuzhinën tradicionale , enët ,  veshjeve, zakoneve etjer. . Ato janë karakterizuar gjthmon edhe nga familjet më të pasura dhe ato me ekonomi më të dobët. Por modernizimi dhe koha e bëjnë të vetën , tani disa nga ato tradita ose janë haruar fare ose tregohen si në përallat e gjyshes na ishte një her një shtëpi me enë balte ose druri, me tavane të punuara etjer.

 Bashkë me zhvillimin e banesës popullore u zhvillua dhe u pasurua edhe mënyra e mobilimit të mjedisit të saj.

Në kuzhinat dibrane  zakonisht përdoreshin enë balte, prej druri dhe prej bakri për gatimin e ushqimit, pjekjen e bukës dhe ruajtjen e bylmeteve. Përdorimi më shumë i njërit grup apo tjetrit varej nga forca ekonomike e familjes dhe nga mjedisi gjeografik i vendosjes së objektit.

Në familjet e varfëra fshatare mbizotëronin enët prej druri dhe ato prej balte. Raporti i tyre ndryshonte varësisht nga vendodhja e fshatrave. Në zonat malore mbizotëronin enët prej druri si në ato të ngrenies, të bylmetit apo ato të ruajtjes së zahireve (ushqimet e konservuara). Në zonat fushore mbizotëronin ënët prej balte si ato që përdoreshin për ngrënie dhe për ruajtjen e ushqimit, ato për mbajtjen e bulmetit dhe enët e ujit. Rrallë ndonjë enë mund të ishte prej druri apo prej bakri. Në familjet me të ardhura mesatare dhe për më shumë në familjet e pasura, mbizotëronin enët prej bakri dhe ato prej porcelan

Osman Mashkulli i clili jeton moshën e tretë thotë se në fshatiun e lindjes ku ka jetuar Shullat , enët th enët thuajse në pjesën dërmuese të familjes të fshatit ishin nga bakri. Edhe tabakat e gostitjes ishin nga bakri..Por tepsiat shton Mashkulli thuajse në pjesën dërmuese ishin nga bakri, ndërsa piatat nga porcelani. Deri von thot bashkëbiseduesi i jonë kishin ruajtur  këto enë, mirpo sot e kësaj dite thuajse smund të gjejsh askund ose të rrallë janë familjet që i kan ruajtur, Kjo është një pakujdesi nga ana e nga ana e jon që skemi ruajt diçka nga e kaluara, të cilët flasin shum për çdo fshat, dhe çdo familje dibrane thot Mashkulli. Familjet e Bejlerëve kanë përdorur për gosti tabakë nga floriri si dhe finxhan kafeje nga florini. Enët i kanë pasur nga porcelani dhe ato janë dalluar si familje pasanike dibrane. Në familjet më të pasura dibrane kanë mbajtur edhe kazanë mishi, kazan hallve, legjen  janie, legjen hallve , ibriku i kafesë, mangall për prush  gjygim për ujë por edhe kuti ku i kan mbajt lirat e floririt

Edhe mobilimi i mjediseve të përdorura për fjetje ndryshonte sipas pozicionit gjeografik dhe forcës ekonomike të familjes. Zakonisht këto mjedise ishin mjaft të thjeshta. Në disa fshatrat të Dibrës  antarët e familjes flinin në shtretër prej druri mjaft të thjeshte të shtruar me fier të thatë ose me kashtë, të mbuluara me plafe prej leshi.. Në qytete këtyre mjediseve u kushtohej më shumë vëmendje, duke i paisur me shtretër, me dyshek dhe çarçafë të endur në avlëmend shtëpish. Njëkohësisht me këto mjedise zinin vend dhe baule të madhësive të ndryshme, ku ruheshin rrobat e çiftit dhe të fëmijve të tyre.Në këto sanduk siç i quajn dibranët kanë mbajtur teshat e dasmave, ato për çejz0  pajës të vajzës apo ato për fejesa të djalit..Por edhe në dhomat e nndenjes kishte një sergjen e punuar nga kapakë druri , aty i mbani dyshekët e jorganët ndërsa në disa familje edhe për tu larë.

Kujdes më i veçantë u kushtohej dhomave të caktuara për pritjen e miqve. Secila familje dibrane ka pasur dhomën e caktuar tëpritjes. Disat manjdej edhe sot e kësaj dite e kanë të caktuar një dhom të till e cila përdoret për raste dasme ose  vdekje.  Në disa raste ato ambjente  të dhomave u ngjanin ekspozitave të vogla etnografike në të cilat mund të admiroje llojet e shtrojeve më të mira, si qilima lleshi të punuara me bardura dhe me figura të ndyshme,  sexhade, velenca, jastekë etj; gdhendje të ndryshme në dru si tavanet, kapakët e dollapeve, trapazanët etj, etj. të punuara dhe gdhendura nga duart e mjeshtërve dibran të cilët kanë qenë të shquar për punime karakteristike sidomos të tavaneve.  Perveç këtyre në këto dhoma gjithnjë ishin të pranishme enë të ndryshme prej bakri apo prej balte e porcelani, takëmi i kafesë, instrumentet popullor të krahinës, armë të varura në mur etj. Veçanërisht në qytete dhomat e miqve shquheshin për paisjet e shumta e të punuara me mjeshtri, sidomos në familjet e pasura, mund të shiheshin mobilje e paisje të ardhura nga qendrat e zhvilluara të vendeve evropiane si dhe nga vendet e Lindjes.

Të gjitha këto mjedise dhe paisje të tjera ishin pjesë e mënyrës së jetesës të rrethit të Dibrës . Ndërkohë  edhe veglat e punës të përdorura nga bujqit, blegëtorët apo zanatçinjtë e ndryshëm, pasqyrojnë mënyrën e jetesës.

Filed Under: Komente Tagged With: KUJTOHEN, ME NOSTALGJI, TRADITAT E FAMILJEVE DIBRANE, Vjollca Sadiku

Artikujt e fundit

  • NDJESHMËRIA SI STRUKTURË – NGA PËRKORËSIA TE THELLËSIA
  • Si Fan Noli i takoi presidentët Wilson the T. Roosevelt për çështjen shqiptare
  • TRIDIMENSIONALJA NË KRIJIMTARINË E PREҪ ZOGAJT
  • Kosova dhe NATO: Një hap strategjik për stabilitet, siguri dhe legjitimitet ndërkombëtar
  • MEGASPEKTAKLI MË I MADH ARTISTIK PAS LUFTËS GJENOCIDIALE NË KOSOVË!
  • Veprimtaria atdhetare e Isa Boletinit në shërbim të çështjes kombëtare
  • FLAMURI I SKËNDERBEUT
  • Këngët e dasmës dhe rituali i tyre te “Bleta shqiptare” e Thimi Mitkos
  • Trashëgimia shqiptare meriton më shumë se sa emërtimet simbolike të rrugëve në New York
  • “Unbreakable and other short stories”
  • ÇËSHTJA SHQIPTARE NË MAQEDONINË E VERIUT NUK TRAJTOHET SI PARTNERITET KONSTITUIV, POR SI PROBLEM PËR T’U ADMINISTRUAR
  • Dr. Evia Nano hosts Albanian American author, Dearta Logu Fusaro
  • DR IBRAHIM RUGOVA – PRESIDENTI I PARË HISTORIK I DARDANISË
  • Krijohet Albanian American Gastrointestinal Association (AAGA)
  • Prof. Rifat Latifi zgjidhet drejtor i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT