Nga Sadik Elshani*/
Largimi, emigrimi i shqiptareve nga Kosova, eshte nje dukuri shqetesuese qe sjell dhimbje ne shpirtin e cdo shqiptari. Te sjelle ndermend shpernguljet me dhune te shqiptareve nga trojet e tyre ne periudha te ndryshme historike. Ishin ato kohera te veshtira, dhe as qe mund te krahasohen me gjendjen e tanishme te Kosoves, sado e veshtire qe mund te jete. Ishin ato periudha teper te veshtira, sidomos ajo ne mes te dy lufterave boterore, kur Mbreteria Jugosllave/Serbia kishte filluar kolonizimin e dhunshem te trojeve shqiptare, kur po zbatohej memorandumi famekeq i Vasa Cubriloviqit, kur ndaj shqiptareve po ushtrohej genocidi. Shkurt, kur kishin vendosur t’i crrenjosnin shqiptaret nga trojet e tyre shekullore, te zhduknin qenjen shqiptare. Po ne kete kohe kemi edhe akte te shumta atdhetare, ku shqiptaret kishin ngulur kembet qe ne asnje menyre te mos leviznin nga shtepite, nga trojet e tyre. Do te permend dy raste te treguara nga babai im Avdyl Elshani (ndjese past) qe vete ka qene deshmitar i ketyre ngjarjeve.
Rasti i pare eshte ai i Rame Bllaces (1880 – 1937), burre atdhetar e me shume respekt ne rrethin e Suharekes/Therandes e me gjere, deputet ne parlamentin e Jugosllavise se atehershme, babai i Qazim Bllaces. Kur ne vitet e 30-ta te shekullit te kaluar kolonizimi i Kosoves me kolone serbe e malazeze kishte marre hov dhe kur po ashtu edhe shperngulja me dhune e shqiptareve per ne Turqi kishte marre nje hov te pandalshem, Rame Bllaca ndertonte shtepi te re – edhepse nuk kishte nevoje per nje shtepi tjeter. Me kete ai ua bente me dije, u dergonte porosi te gjitheve, se ai nuk kishte ndermend ta leshonte Bllacen e tij e te shperngulej ne Turqi. Ne tere ate ane u perhap lajmi se Rame Bllaca po ndertonte shtepi. Porosia ishte e qarte: Shqiptare mos u largoni nga trojet tuaja. Eshte edhe nje akt tjeter heroizmi e atdhetarizmi i Rame Bllaces: Kur ne parlamentin jugosllav, si deputet qe ishte, ia ofrojne per te nenshkruar traktatin e marreveshjes Jugosllavi – Turqi per shpernguljen e shqiptareve, Rame Bllaca nuk e nenshkruan, por e gris ate. Keto akte burrerie e atdhetarie, Rame Bllaca i pagoi me koke – ate e vrasin me 1937 ne hyrje te fshatit te tij, Bllace.

Rasti i dyte ka te bej me familjen tone, Elshani nga Suhareka/Theranda. Edhe familja jone ka qene e njohur, e respektuar dhe e kamur ne ate kohe. Gjysh im, Muharrem Elshani dhe vellezerit e tij (ndjese paqin) jane marre me tregeti dhe kane patur nje dyqan te madh. Nje dite, sic tregonte babai, ne dyqan vjen xhandari serb dhe i drejtohet gjyshit serbisht, kuptohet, pak me ironi e arrogance: “Zoti Hemo (shkurt per Muharrem), kur do t’ia mbash per Turqi?” Gjyshi ka qene i verber ne te dy syte, por ka qene njeri shume i mencur, i vendosur e shume atdhetar dhe i eshte pergjigjur preras: Une nuk jam duke shkuar kurrkund, por nese vjen puna qe une detyrohem te largohem nga vendi im, atehere une nuk do te shkoj ne Turqi, por do te shkoj ne Shqiperi. Kur te me marre malli per vendin tim, une do ta marre nje buke misri me vete, do ta mbeshtjelle rreth shpines dhe do te dal ne maje te Pashtrikut e do te cmallem me vendin tim.” Xhandari kur i kishte degjuar keto fjale, ishte skuqur e egeresuar ne fytyre dhe u kishte dhene nje gjobe te majme. Arsyeja: Nuk e keni pastruar dyqanin. Babai tregonte, se dyqanin e kishin bere pasqyre, sepse ata kane qene njerez shume te organizuar, shume te paster. Por xhandari nuk kishte se si ta shfrynte ndryshe mllefin e tij.

Keto dhe veprime tjera te panumerta, ndoshta veprime te vogla, por perhapnin nje porosi te madhe, shprehin dashurine e shqiptarit per token, vendin e tyre dhe vendosmerine per ta mbrojtur ate me cdo kusht. Shqiptaret ben luftera te panderprera per liri e pavaresi, ben perpjekje mbinjerezore per te mbrojtur vendin e tyre, nderin dhe dinjitetin e familjes, qenjen e tyre, dhe me ne fund ngadhnjyen. Fatmiresisht, Kosova sot eshte shtet i pavarur, por sic shihet nga ngjarjet e koheve te fundit, hallet dhe problemet e Kosoves nuk kane mbaruar me shpalljen e pavaresise. Perkundrazi, tani ballafaqohemi me sfida te nje natyre tjeter, ndoshta edhe me te veshtira: ndertimi i vendit, ngritja e institucioneve funkcionale demokratike, ndertimi i nje shoqerie te lire e demokratike, zhvillimi i ekonomise, rritja e standardit dhe mireqenjes se qytetareve, etj.

Ngjarjet e koheve te fundit le te jene kembana e zgjimit per qeveritaret e Kosoves, qe drejtimin e vendit ta marrin shume seriozisht, se punet nuk kryhen vetvetiu, problemet nuk zgjidhen pa nje angazhim maksimal. Kosova ka trasheguar mjaft probleme nga e kaluara e saj dhe zgjdhje deux ex machina nuk ka, por duhet angazhim i te gjitheve: qeverise, pozites dhe opozites, qytetareve. Edhe qytetaret i kane detyrimet e tyre ndaj vendit, per te mos e perseritur ketu thenjen shume te njohur te kryetarit Kenedi. Hapi i pare, identifikimi dhe pranimi i problemeve – hapi i dyte, qasja per t’i zgjidhur ato. Dihet dhe po shihet qarte se Kosova nuk eshte ne gjendje aq te mire, por ndoshta jo edhe ne gjendje aq te mjerueshm sa qe njerezit te marrin masa deshperuese, duke rrezikuar jeten e tyre dhe te familjeve te tyre. Qeveria duhet te punoje dite e nate per zbutjen dhe zhdukjen e ketyre problemeve. Dikush duhet ta jep porosine e Rame Bllaces, dikush duhet t’u jep shprese ketyre njerezve. Dhe jo vetem shprese, por edhe mundesi per te jetuar. Sa te ekzistoje bota, do te kete edhe levizje te njerezve, por jo qytetaret e Kosoves te detyrohen ta lene vendin per te siguruar kafshaten e gojes, per te mbijetuar. Per cka u be gjithe ajo lufte shekullore per clirimin e Kosoves? Per ta gezuar Kosoven e lire, per te pasur nje jete dinjitoze e te rehatshme, apo per ta braktisur?!

Skena e ploget politike e Kosoves, korrupsioni i larte i politikaneve dhe joserioziteti i tyre, largimi i popullsise ne menyre deshperuese, jane nje deshmi se ne vete nuk e vleresojme shtetin e Kosoves. Mos valle me veprimet tona po e mohojme edhe vete ekzistencen shtetit te Kosoves? Ato qe nuk mund te na benin armiqte tane me luftera, dhune e terror, ne sot po ia bejme vetes te keqen me papergjegjesine, joseriozitetin, indiferntizmin tone. Dhe si do te kerkojme nga te tjeret qe te na njohin pavaresine, te na respektojne?! Ne situata te tilla, kundershtaret dhe armiqte tane jane duke i ferkuar duart e tyre. Nga nje gjendje e tille, vetem armiqte tane do te jene perfitues, ne do te jemi humbesit. Nje here vera, vjen kah dera – thote nje fjale popullore. Te mos e humbim rastin shekullor, rastin vendimtar, rastin jetik!
Sadik Elshani, Philadelphia, 13 shkurt, 2015
*Shenim: Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.