Këngët e vendlindjes në mërgim/
Bisedë me Lindita Gjokën, një grua me një zë që të merr në fluturim e të çon maleve e fushave të vendlindjes…/
Bisedoi Abdurahim Ashiku/ Athine/
Mora një çmim, por nuk ishte çmimi ai që më gëzoi. Ishte diçka e veçantë për ne emigrantët. Edhe është. Edhe duhet të jetë. Të jetë në vazhdim. Se e di çfarë do të thotë? Se ti e di shumë mirë, se edhe ti je emigrant, të dëgjosh zanin e Shqipërisë, të këndosh kangët e Shqipërisë, të dëgjosh Himnin e Flamurit, të thërrasësh emrin Nanë Shqipëri në një vend të huej, nuk mund të mos kesh ndjenjë, të mos jesh patriot, të mos jesh shqiptar e të mos ta ndjesh këtë gja…
E pashë tek u ngjit në skenë si një zanë e maleve, me çifteli në gjoks, me plis të bardhë e flokët e artë derdhur mbi njerin krah. Thanë se ia kishte marrë pamjen Shote Galicës. Unë i shtova edhe Norën e Kelmendit, edhe Tringën e Grudës, edhe Zonja Çurren e Margarita Tutulanin, edhe… Ishte njëpamje që të merrte me vete në një udhëtim maleve të vendlindjes, atje ku zëri i bjeshkëve dhe tupanat pushojnë duke kënduar. E kur telat e çiftelisë dridheshin e zëri merrte arratinë, larg e larg, “Në Dardani ku bien tupanat” shikimin ta turbullonte pika e lotit dhe shpirtin ta mbërthente malli dhe brenga për vendlindjen…
Është Lindita Gjoka në një zë dhe pamje që të merr e të ngjit lart, në kujtime e melodi të përmallshme.
Më thotë se ka lindur në Rrubik, më saktë në fshatin Rrubik i Vjetër dhe se atje ka mësuar të shkruaj e lexojë shqipen e bukur. Është një ndër shtatë vajzat e familjes Gjoka me një vëlla të vetëm. E vogël, tetë vjeçe ka shkuar në Lezhë prej ku, dhjetë vjet më vonë ka marrë rrugën e kurbetit, një rrugë që e ndau nga shumë ëndërra për t’u përballuar me zhgjëndrrën më të madhe të shqiptarit në fundin e një shekulli dhe në fillimet e një shekulli tjetër. Është e martuar dhe ka një vajzë 17 vjeçe, gëzimi dhe krenaria e një familjeje të lidhur ngushtë me jetën dhe punën në mërgim…
Por le ta sjellim paksa portretin e saj nëpërmjet një bisede të lirë…
E pyes…
Çfarë ndjetë kur veshur si Shota kënduat këngën “Kur bien tupanat”?
Me vështrimin larg si të dojë të ngjitet maja malesh e t’u bije tutanave më thotë…
Kur mora rrobat dhe i vesha për herë të parë mu mbushën sytë me lot.
Nuk isha vesh ma para si Shota. Nuk më është dhënë mundësia nga që kam ikë e vogël. Këtu m’u dha shansi që ti vesh. Ishte hera e parë…
Ku i gjete rrobat?
M’i dhanë si dhuratë në festival, shoqëria, grupi im, Bardhok Ndoci, kryetari i grupit tim. E falenderoj sepse më bani me u ndje kaq krenare me ato rroba duke më dhënë një ndjenjë dhe emocion të papamë. Kur vesha rrobat dhe dola para pasqyrës me pa veten mu mbushën sytë me lot nga malli, nga vlerësimi i asaj rrobe që më sillte dashurinë e madhe për vendlindjen.
Pse pikrisht “Kur bien tupanat” dhe jo një këngë tjetër?
Ajo më frymëzoi si kangë sepse nuk desha të ndajë as Veri dhe as Jug, nuk desha të zgjedh çfarë kënge të këndoj, të Veriut apo të Jugut, apo të Shqipërisë së Mesme. Ishte një këngë patriotike që përfshin gjithë Shqipërinë kangë që na përket të gjithëve, Jugut, Veriut apo Shqipërisë së mesme. Jemi shqiptarë dhe na përket të gjithëve.
A mund të flasësh pak për veten tënde?
Po si jo. Vetëm 18 vjet kam jetuar në Shqipëri. Mbarova shkollën 8 vjeçare. Hyra në vitin e parë të gjimnazit. Filluan rrëmujat e vitit 1991. Jemi 7 vajza dhe një djalë. Djali është i treti në radhë. Kërkonin edhe për një djalë tjetër siç e kemi zakon. Babai ka punuar në Rrubik tek uzina e bakrit. Besoj se dinë për të.
Po. Kam bërë një reportazh për uzinën në vitin 1964 kur ishte në ndërtim. E kam parë edhe në rrugëtimet për Kosovë, tash të shkatërruar totalisht dhe të braktisur.
E kam parë edhe unë. Me të vërtetë të kap një melankoli.Si ishte dhe si u bë.
Nejse, si të gjithë të tjerët. Unë isha e vogël, tetë vjeçe.
Jeni marrë me këngën përpara?
Në festivalet e shkollës, në konkurimet e shkollave, biles kemi shkuar edhe në Durrës. Nuk më kujtohet në se kam qenë në klasën e tetë apo të shtatë. Atje morëm çmim. E mora vetë. I bija edhe çiftelisë. Isha veshur me rroba kombëtare si mirëditore. E kisha marrë me shumë pasion dhe nuk e dija se ka për të ardhur koha e bashkëpunimit edhe me këngën, me muzikën dhe me shoqërinë.
Kur u takove përsëri me çiftelinë?
Pas njëzet vjetëve.
Si u takove?
Në një bisedë me Bardhokun, kryetari i grupit tim. Shkuam në një mbrëmje rinore ku ishte ftuar grupi “Zëri i Vendlindjes” ku ishte edhe kryetari i grupit, Bardhoku me të cilin jemi të lidhur me kumari që për ne është si të jesh një gjak. Më thase do të bëhet një festival dhe më pyeti në se do të vija. Unë nuk isha në dijeni.
Kisha njëzet vjet që nuk e kisha prek çiftelinë me dorë. Në atë moment e marr në dorë dhe i bie çiftelisë. Sadiku, edhe ky i grupit tim,duartroket. Ku je, më thotë teksa i ndriste fytyra, pse nuk ke ardhur me kohë?
Kështu pas njëzet viteve preka çiftelinë dhe u bëra pjesë e grupit. I rashë me dëshirë dhe këndova në festival jo vetëm “Në Dardani bien tupanat” por nëtë gjitha kangët e grupit “Zëri i Vemdlindjes”.
Cilat ishin emocionet tek dëgjoje duartrokitjet për interpretimin e këngës?
Kur këndoja kangën nuk kisha emocione. Pas kangës, kur zakonisht ikin emocionet, mua më vijnë. Kisha momente që më dridhej i gjithë trupi dhe isha gati me qa.
Çfarë çmimi morët?
Çmimin e dytë.
I pari çmim për ju është ky?
Kam marrë shumë çmime në shkollë por nuk ishte çmimi ai që më gëzoi. Ishte diçka e veçantë për ne emigrantët. Edhe është. Edhe duhet të jetë. Të jetë në vazhdim. Se e di çfarë do të thotë? Se ti e di shumë mirë se edhe ti je emigrant, të dëgjosh zanin e Shqipërisë, të këndosh kangët e Shqipërisë, të dëgjosh Himnin e Flamurit, të thërrasësh emrin Nanë Shqipëri në një vend të huej,nuk mund të mos kesh ndjenjë, të mos jesh patriot, të mos jesh shqiptar e të mos ta ndjesh këtë gja. Nuk quhesh shqiptar për mendimin tem.
Isha shumë krenare, sidomos me atë rrobë që kisha vesh. U ndjeva…nuk përshkuhet me fjalë.
Kemi nevojë për mbështetje. E kemi pas këtë gjithëmonë. Dhe nga që nuk kemi pas mbështetje deri sot nuk kemi arritë të bëjmë diçka. Jo se jemi dikush ne si kangëtarë apo valltarë, apo si shkrimtarë, gazetarë apo si patriotë në radhë të parë. Të bëjmë diçka. T’i tregojmë botës se kemi kulturën tonë, kemi artin tonë, kemi shtetin tonë shqiptar. Asht gja e madhe kjo. Të sjellim tek fëmijët tanë, tek e ardhmja jonë, kulturën shqiptare, gjuhën tonë, gjuhën shqipe që asht kryesore.
Në “Botën e re” bien tupanat, një titull në kronikën e festivalit…
Ai titull më ka pëlqyer jashtë mase. Për ne është një Botë e Re. Ne si mërgimtarëjemi një botë e re.
Çfarë këngësh të pëlqen të këndosh nga këngët epike të Veriut?
Janë shumë kangë, janë shumë kangëtarë të mëdhenj të Shqipërisë. Kur këndojnë ata dridhen malet, dridhen fushat. Janë shumë. Nuk di kë të përmend ma parë. Jo vetëm të Veriut por edhe të Jugut. Për atë që e ndjen veten patriot e nxjerr nëpërmjet kangës, atjekuptohen.
Cilën këngë do të doje të këndoje në festivalet e tjerë?
Ajo do të jetë surprizë. Më mirë mos ta thom.
Bisedoi Abdurahim Ashiku
Athinë qershor 2014