Martin Vulaj – Dielli

BISEDE ME Z. MARTIN VULAJ, ISH-DREJTOR I KKSHA

July 10, 2020 by dgreca

Vulaj: Europa e ka manifestuar tendencën pro serbe si në të kaluarën ashtu edhe në të tashmen. Tërheqja e amerikanëve nga njëra anë dhe arsyetimi me aktakuzat ndaj UÇK-së në anën tjetër, mund t’i shërbejnë europianëve si mbulesë për t’i mundësuar Serbisë hyrjen drejt Evropës…

Nga Rafaela Prifti/

-Shkrimin tuaj të publikuar para pak kohe me titull “Rreziqet Përpara”, ju e hapni me fjalët: Kosovës po i kanoset një ciklon i vërtetë politik. A mund ta përshkruani këtë ciklon si e shikoni ju? A e kemi përjetuar diçka të tillë më parë në historinë tonë?

-Kushtet e këtij cikloni konsistojnë në tërheqjen e Shteteve të Bashkuara të
acaruara nga mbarëvajtja e procesit dhe rrëshqitjen e Kosovës në duart e një Europe tradicionalisht pro serbe, këto të dyja të kombinuara me ngritjen e aktakuzave ndaj UÇK-së çka iu dhuron europianëve edhe një mbulesë morale.
Europa e ka manifestuar tendencën pro serbe si në të kaluarën ashtu edhe në të tashmen. Tërheqja e amerikanëve nga njëra anë dhe arsyetimi me aktakuzat ndaj UÇK-së në anën tjetër, mund t’i shërbejnë europianëve si mbulesë për t’i mundësuar Serbisë hyrjen drejt Evropës dhe njëherit shansin për t’u arsyetuar përse po i pengojnë shqiptarët të ecin përpara. Në këtë rast ata e lënë Kosovën në një geto politike dhe i përdorin shqiptarët për të amortizuar influencën e Turqisë në Evropë. Unë nuk pretendoj se kjo do të ngjasë por në këto momente, shqiptarët duhet të jenë të vetëdijshëm dhe të përqiqen ta parandalojnë këtë variant që është realisht krejt i mundshëm. Për sa i takon rasteve të ngjashme në histori, mund të
përmend konferencën e Berlinit kur Serbia, Mali i Zi dhe Greqia ngritën
pretendime territoriale ndaj Shqipërisë, dhe pa pjesëmarrje të njëmendtë nga pala shqiptare, gjysma e trojeve u copëtuan. Sot aktakuzat kundër UÇK-së dhe luftërat e brendshme politike midis shqiptarëve e kanë dobësuar procesin negociator nga niveli ku duhej të ishte dhe kanë amplifikuar mundësinë që fati i Kosovës të vendoset nga Fuqitë e Mëdha pa pjesëmarrjen e plotë të shqiptarëve.

-Duke dhënë përshkrimin e ciklonit apo shtrëngatës, a keni synuar të jepni një sinjal alarmi të cilin nuk e kanë ndjerë sa duhet politikanët, apo diaspora? Apo të dyja këto bashkë?

– Po! Kemi arritur në një pikë kritike, ku duhet të sigurojmë pjesëmarrjen e
vazhdueshme të Shteteve të Bashkuara si edhe hartimin e një strategjie të
njësuar kombëtare. Përndyshe rrezikojmë që çështja e Kosovës të lihet pas dore pafundësisht në rastin më të mirë ose të ketë pasoja të padëshirueshme në rastin më të keq.

-Pak ditë përpara takimit midis Ambasadorit Grenell dhe disa përfaqësuesve të komunitetit në fund të muajit qershor, ju ripublikuat një artikull shkruar nga ju për rolin e diasporës, i botuar për herë të parë në 2013. Aty shtuat një koment se duhet të jesh pjesëtar në proces që të arrish të ndikosh mbi procesin. Kur unë ju pyeta nëse diaspora duhet të jetë pjesëtare në bisedimet që do të mbaheshin në Uashington në fund të qershorit, ju thatë se “deri tani nuk ka luajtur rol konstruktiv.” A jeni i këtij mendimi sot?

– Diaspora ka dhënë kontribut gjatë gjithë historisë por tradicionalisht ka mbajtur qëndrim konservativ ose ekstrem. Kështu ndodhi edhe para pak kohe me kritikën e ashpër ndaj procesit negociator dhe administratës. Shumë individë janë pozicionuar madje pa pasur asnjë komunikim me administratën dhe pa pasur njohuri për vetë procesin. Nuk mendoj se kjo ka sjell dobi. Megjithatë, dëshiroj që diaspora të jetë pjesëtare në proces qoftë edhe për ta kuptuar më mirë realitetin e procesit dhe prej andej t’ia transmetoj këtë mbarë diasporës sonë. Për këtë, diaspora do duhej të informohet më mirë dhe ta vendosë pozicionin e vet nisur nga ky informacion dhe jo nga paniku dhe manipulimet.

-A ka pasur reagime për shkrimin tuaj? Çfarë ju kanë thënë politikanët, aktivitstët e bashkësisë?
– Reagimet kanë qenë pozitive dhe këndvështrimi im i paraqitur aty është
vlerësuar. Kam biseduar me disa politikanë jashtë për ta përforcuar pikën
kryesore. Koncepti ka fituar përkrahje por druaj se interesat partiake do
vazhdojnë të dominojnë mbi ato kombëtare.
-Qeveria e Kosovës krijoi Këshillin e Ekspertëve muajin e kaluar për të cilin
kriktikët thonë se është një shtesë tjetër burokratike. A e shihni se mund të
angazhohet në proces? Për bisedimet Kosovë Serbi, një nga rekomandime tuaja është krijimi i një Ekipi Unik Negociator? Si do të dukej ky ekip?

– Këshilli i Ekspertëve kryen funksione konsultuese dhe u krijua nga zyra e
Kryeministrit për t’i dhënë mundësi të përftojë nga përvoja dhe ekspertiza në fusha të ndryshme. Ky organizëm nuk ka kompetenca vendim-marrje. Unë sugjerova krijimin e një ekipi negociator që përfaqëson partitë e mëdha shqiptare në parlament, dhe ku secili përfaqësues është pjesëmarrës në vendim- marrje. Krijimi i këtij organizmi sjell stabilitet politik pa zgjerim të qeverisë.
Në këtë moment maxhoranca qeveritare (61 nga 120 vota) është e brishtë dhe delikate ndaj presioneve. Pjesëmarrja e partive politike në ekipin negociator efektvisht e zgjeron qeverinë duke shangur makinacionet politike për ta rrëzuar atë, dekretimin e VV si fituese e zgjedhjeve të fundit për të krijuar qeverinë e re, pritjen për tu përmbushur afatin kohor sipas Kushtetutës dhe kalimi i kompetencave tek partia tjetër për të krijuar qeverinë. Shumë humbje kohe kur nuk kemi kohë për të humbur, Përfshirja e opozitës me të drejtë vendim-marrje në ekipin negociator krijon stabilitetin e nevojshëm politik për të çuar përpara dhe njëherit rrit besimin dhe kredibilitetin e procesit në sytë e popullit.

-Ambasadori amerikan Frank Wisner, ish emisari i bisedimeve për statusin e Kosovës, e ka cilësuar situatën e krijuar si krizë politike dhe kushtetuese? Cili është komenti juaj?

– Mendoj se është krizë politike dhe jo konstitucionale. Deklarata shokuese
nga ana e Prokurorit Special praktikisht e ka lënë anash Presidentin dhe më së paku është bërë pengesë për bisedimet. Megjithëse nuk janë paraqitur formalisht aktakuzat, nuk ka shumë gjasa që bashkësia ndërkombëtare të ulet në bisedime me Presidentin derisa çështja të qartësohet dhe ndërsa maxhoranca e qeverisë është shumë e pakët. E gjitha kjo krijon paqëndrueshmëri politike që duhet të tejkalohet për t’i hapur rrugën Kosovës të ecë përpara. Gjithsesi, nuk është krizë kushtetuese.

-Ambasadorët amerikanë Frank Wisner and Nicholas Burns kanë shprehur
kundërshti për sa i takon mbajtjes së bisedimeve në Shtetet e Bashkuara duke argumentuar se kjo e thellon ndarjen midis Europës dhe Amerikës. Si mendoni ju?

– Z. Wisner and z. Burns janë diplomatë me shumë përvojë dhe besoj se e shikojnë këtë çështje nga një këndvështrim tradicional diplomatik. Faktet kane tregua” se midis Evropës dhe Amerikës ekziston ndarje e thellë për procesin e paqes në Kosovë. Shpallja e Prokurorit Special (i cili e pranoi se synonte të ndikonte tek bisedimet) mund të shihet si manifestim i dallimeve mes tyre. E vërteta është se Evropa e ka pasur në dorë këtë çështje qysh nga mbarimi i luftës në 1999.
Pas 8 viteve pa rezultat, ishte Amerika që doli përpara dhe e shpalli Kosovën të pavarur. Përsëri Evropa kryesonte në procesin e “dialogut” që nga viti 2011 pa hapa të dukshme përparimi. Edhe pasi Kosova i përmbushi të gjitha kushtet për liberalizimin e vizave, Evropa nuk e mbajti fjalën as për atë. Në mënyrë konsistente Evropa është treguar e pazonja kur vjen fjala te zgjidhja e çështjes së Kosovës dhe për ta mundësuar atë të ecë përpara drejt të ardhmes evropiane, Prandaj, pa pasur Amerika vendin drejtues ky proces nuk shkon askund.

-Z. Harry Bajraktari ka bërë thirrje për ta shpërndarë Gjykatën Speciale të Kosovës duke e quajtur humje kohe, burimesh dhe për ndërhyrje në procesin politik? Ç’mendim keni ju?

– Harry Bajraktari është aktivist, protagonist dhe investues në Kosovë. Ai
është një nga njerëzit më të rëndësishëm të bashkësisë sonë për çështjen e
Kosovës dhe shumë të tjera. Thirrja e tij është shfaqje e acarimit me
mënyrën sesi e ka trajtuar bashkësia ndërkombëtare çështjen e Kosovës dhe reflektim i padrejtësisë së papranueshme me të cilën shihet dhe trajtohet Kosova. Mendo për një moment se kur të paraqiten aktakuzat nga Gjykata Speciale, numri i kosovarëve të akuzuar për krime lufte është shumë më i madh sesa i serbëve. Kjo është e paimagjinueshme dhe e paarsyetueshme!
Shqiptarët duhet të bëhen bashkë dhe të hartojnë një strategji kombëtare për këtë situatë dhe për të dalë prej saj. Evropa gjthmonë i ka favorizuar serbët ndërsa i ka parë shqiptarët me skepticizëm. Ne mund të gjendemi në një situatë ku europianët e kanë gjetur justifikimin për tu dhënë dorën serbëve dhe shqiptarët t’i lënë në një geto politike për t’i pasur si mburojë ndaj influences së Turqisë në Evropë. Prandaj mendoj se shqiptarët duhet t’i mbajnë parasysh të gjitha variantet e mundshme por mos të nguten.
Shqiptarët duhet t’i kuptojnë mirë pasojat që mund të sjellë çdo hap që hedhin përpara se të marrin një vendim dhe mbi të gjitha, të mos e rrezikojnë marrëdhënien me Amerikën. Nëse ka një rrugëzgjidhje, ajo kalon nga Uashingtoni.

-Përfaqësuesit e Prishtinës dhe Beogradit do mbajnë takim të kryesuar nga Presidenti i Francës Emmanuel Macron dhe Kancelarja gjermane Angela Merkel. Ambasadori Grenell ka publikuar këtë deklaratë: Jemi të kënaqur që Evropianët do organizojne takim me 10 korrik per bisedime te metejshme me Kosoven dhe Serbine. Çfare prisni ju nga takimi zoti Vulaj?

– Fakti qe takimi po mbahet ne nivelin e Makronit dhe Markel eshte diçka pozitive por historia e Evropes me Kosoven me ben te ndihem skeptik. Besoj se per te rikthyer besimin tek procesi dhe per te arritur sukses, duhen realizuar kater pika:

1. Miratimi i liberalizimit te vizave. Çeshtja e vizave nuk eshte e lidhur me dialogun por do jepte nje sinjal te qarte se Evropa ka marre drejtim serioz dhe te koordinuar.

2. Nderrimi i synimit te dialogut nga “normalizimi i marredhenieve” ne “njohje dypaleshe”. Kjo do harmonizonte pozitat e Evropes dhe Amerikes ashtu si paraqitet ne dy letrat e Presidentit Trump drejtuar presidenteve te Kosoves dhe Serbise. Me kete sigurohet edhe mundesia qe Kosova te arrije shtetesine e vet dhe te mund te integrohet ne NATO dhe OKB dhe eventualisht ne BE. Me formatin e tanishem kjo nuk eshte e qarte. Ne fakt, ka mundesi qe formati aktual te mundesoje Serbine qe te plotesoje artikullin 35 te kerkesave te BE dhe t’i jape dore Serbise te ece perpara dhe potencialisht te lere Kosoven aty ku eshte sot.

3. Evropa duhet të kerkoje nga 5 vendet anetare te BE-se qe nuk e njohin Kosoven qe t’i japin siguri se ato do ta njohin ose, se, te pakten, do te abstenojne nga procesi, qe te mos te behen pengese siç kane qene deri me sot edhe per çeshtjen e vizave.

4. BE duhet te jape nje program per bisedimet, ku paraqiten çfare pritet nga takimet ne momentin kur fillojne dhe te shmangen sorrollatjet e panumerta qe kane ndodhur me proceset e kaluara europiane.

Mendoj se te kater pikat jane shume te realizueshme dhe do te siguronin jo vetem besim tek procesi por edhe suksesin e tij. Pa u ndermarre keto veprime, kam ndjenjen se do hyjme edhe nje here ne rruge pa drejtim ku nuk ka as rezultate te qarta dhe as afate kohore.

CONVERSATION SERIES WITH MARTIN VULAJ, FORMER DIRECTOR OF NAAC

July 9, 2020 by dgreca

By Rafaela Prifti/

“Albanians must come together and devise a national strategy,” says Martin Vulaj on Kosova-Serbia negotiations. “They need to consider all of the consequences of each action before making decisions and, above all, they must never threaten their relationship with the United States.” At the end of our conversation, he suggests four items for the upcoming summit led by Europeans.

Dielli: Recently you wrote The Dangerous Road Ahead, which you open with these words: “Kosova is facing a perfect political storm on the immediate horizon.” Can you describe the political storm as you see it? Have we ever been “in a perfect storm” before? Is there a historical precedence to be considered?

Mr. Vulaj -The storm that could line up perfectly consists of the U.S. walking away from the talks out of frustration and leaving Kosova back in the hands of a traditionally pro Serbian Europe combined with the KLA indictments providing a thin moral cover to Europe. Europe has demonstrated their pro Serb bias not only historically but also recently and, with the US out and KLA indictments as cover, my concern is that they could use this cover as an excuse to enable Serbia to move forward towards Europe while justifying why they are keeping the Albanians back. They could leave Kosova in a political ghetto and use the Albanians as a buffer against Turkey’s influence in Europe. I am not saying that this is the likely outcome but this is now a clear possibility with which the Albanians must be aware and actively working to prevent.

In terms of historical precedents, the only one I could think of that is somewhat similar is the time of the Berlin conference when Serbia, Montenegro and Greece made claims on Albanian lands and, without meaningful Albanian participation, half of those lands were ceded to those claims. The KLA indictments and the political infighting amongst Albanians make participation in the current processes less meaningful then it otherwise could be and increases the likelihood that Kosova’s fate will be decided by the great powers without full participation by the Albanians.

Dielli: By making a statement about a perfect political storm, do you wish to impress a sense of urgency that you feel is not being recognized by politicians, or by the diaspora? All of the above?

Mr. Vulaj -Yes! We are at a critical juncture. We must ensure the continued participation of the United States and the Albanians must come up with a united national strategy or risk letting the Kosova issue endlessly drift without resolution at best or an unfavorable outcome at worst.

Dielli: Prior to organizing the Zoom meeting of Ambassador Grenell with community representative at the end of June, you reposted an article on the role of the diaspora from 2013 along with the comment about being or taking part in the process to influence the process. I asked you if diaspora should sit at the talks and you said that it has not been constructive so far. What are your thoughts today?

Mr. Vulaj – The diaspora has consistently been helpful throughout history but, traditionally, they always take a more conservative or extreme position. That has been the case recently as well with the heavy criticism of the process and the Administration. Many have taken these positions without any interaction with the Administration and without actually knowing much about the process. I don’t think this has been helpful.

However, I would like to see the diaspora as part of the process if only so we could better understand the realities of the process and so this reality can then be communicated to the greater diaspora. In this manner, the diaspora could be better informed and form positions based on information rather than fears and manipulations

Dielli: Any feedback on your Opinion piece? Have you heard from politicians, community activists?

Mr. Vulaj: The feedback has been quite positive and my perspective has been valued. I have had several conversations with politicians overseas to reinforce my message. The concept has been supported but I am concerned that party interests will continue to dominate national ones.

Dielli: Last month, Kosova Government has put in place a Council of Experts. Some critics see it as an additional bureaucratic body. Would it be part of the process? With regards to negotiations of Kosova and Serbia, you suggested A Unity Team? How do you see it?

Mr. Vulaj – The Council of Experts is an advisory body that the PM has created to enable him to draw on the experience and know-how of experts from various fields. They have no decision making capacity.

What I proposed is the creation of a negotiating team that represents all of the major Albanian parliamentary parties whereby each representative would fully take part in the decision making process. By creating this organ, you create political stability without the need for the expansion of the government. The government currently has a scant majority (61 out of 120 votes), is fragile and vulnerable to pressure. With the full participation of the political parties in the Negotiating team you effectively expand the government without the need to go through the political machinations of bringing the current one down, decreeing VV (as winner of last elections) to create new government, waiting for their constitutionally allotted time to expire, and then moving on to the next party to create the government. It is a lot of wasted time when we have little to spare. The inclusion of the opposition in a decision making capacity, into the negotiating team creates the political stability required to go forward and brings more faith and credibility to the process from the people’s perspective.

Dielli: Ambassador Frank Wisner, former US envoy ofKosova peace talks, has characterized the present situation as a political and a constitutional crises? What is your comment?

Mr. Vulaj – I do think it is a political crisis but not a constitutional one. The shocking announcement of the Special Prosecutor has effectively sidelined the President and, at the very least, disrupted the talks. Although there is no formal indictment, it is unlikely that the international community will interact with the President until the matter is cleared up and the government has a very thin majority. All of this creates political instability which must be overcome for Kosova to move forward. However, there is no constitutional crisis.

Dielli: Ambassador Wisner and Ambassador Burns have stated their opposition with respect to holding the summit in the US. Their argument is that it would deepen the divide between Europe and US. What do you say to that?

Mr. Vulaj – Mr. Wisner and Mr. Burns are very experienced diplomats and, I believe, they are looking at this issue from a very traditional diplomatic viewpoint. The fact is however that there already is great division between the US and Europe on the Kosova peace process. In fact, the announcement of the Special Prosecutor (which by his admission was aimed at impacting these talks) may very well be a manifestation of that division. The truth is that Europe has had this matter in their hands since the end of the War in 1999. After 8 years of futility, it was the US who stepped forward and declared Kosova independent. Europe again has had the “dialogue” process since 2011 with no signs of significant progress. Even after Kosova fulfilled all of the necessary conditions for the liberation of visas, the EU could not even keep their promise to do even that. Europe has consistently failed when it comes to resolving Kosova’s issues and enabling her to move forward into her European future. Therefore, unless we have US leadership this simply will not happen.

Dielli: Mr. Harry Bajraktari has called for disbanding Kosova Special Court, on the grounds of it being “a waste of time, resources and interfering with the political process”. What are your thoughts?

Mr, Vulaj -Harry Bajraktari has long been an activist, protagonist and investor in Kosova. He is amongst the most important members of our community when it comes to the Kosova issue and more. His call is a manifestation of frustration with how the international community has handled Kosova and a reflection of a fundamental unfairness with which Kosova is being viewed and treated. Just think for a second that when these indictments come down by the Special Court, there will have been far more Kosovars indicted for war crimes than Serbs! That is unthinkable and unjustifiable.

Albanians must come together and devise a national strategy for dealing with and emerging from this situation. Europe has always viewed Serbia favorably and Albanians with great skepticism. We could find ourselves where Europe has the excuse they need to enable Serbia to move forward and keep the Albanians in a political ghetto as a buffer against the influence of Turkey in Europe. Therefore, I believe that the Albanians must look at all options that they have but they also must not be rash. They need to consider all of the consequences of each action before making decisions and, this above all, they must never threaten their relationship with the United States. If we have a way out, it is through Washington.

Dielli: Tomorrow the representatives of Prishtina and Belgrade will attend a summit led by France President Emmanuel Macron and Germany Chancellor Angela Merkel. Ambassador Grenell has issued the following statement: “We are pleased to see the Europeans will convene a meeting on July 10^thfor further discussions with Kosovo and Serbia. We offer our total support and are grateful for their leadership”. What are your expectations if any Mr. Vulaj?

Mr. Vulaj – The fact that the process is being hosted at the level of Macron and Merkel is a positive sign but Europe’s history with the Kosova issue still leaves me skeptical. I believe that in order to restore faith to the process and have a successful outcome, four things should be done:

1. Approve the liberalization of visas. The visa issue is not tied to the process but it would be a small clear sign that Europe is increasingly serious and increasingly coordinated.

2. Change the goal of the dialogue from “normalization of relations”to“mutual recognition”. This would harmonize the EU position with that of the United States as reflected in the two letters from President Trump to the presidents of Kosovo and Serbia. It would also ensure that Kosova would be able to complete her statehood and be enabled to be integrated into NATO and the UN and eventually the EU. Under the current format that isn’t necessarily the case. In fact, it is possible that the current format would enable Serbia to fulfill her chapter 35 requirements of the EU and enable Serbia to move forward while potentially leaving Kosovo where it currently is.

3. Europe most work with the 5EU members that do not recognize Kosovo to secure that recognition or, at the very least, abstain from the process so that they are not an impediment as they have been even with the visa issue

4. The EU should provide a roadmap for the talks. This would set expectations from the start and prevent the aimless drift that have defined past European processes.

I think that all four points above are very doable and would ensure both faith in the process and its success. In the absence of such action, I am concerned that once again we will enter into the aimless drift with no certain outcomes and no timeline

The Dangerous Road Ahead

July 2, 2020 by dgreca

By Martin Vulaj /

Kosova is facing a perfect political storm on the immediate horizon. It is the biggest threat since the time when Serbian forces were marching through burning homes, raping women and killing children like a band of merciless medieval marauders and boxcars reemerged on the face of a Europe who had once sworn “Never Again!”. While that threat was physical, this one, while political, is hardly less existential.

The Frustration of the United States
The cancellation of the dialogue meeting scheduled on June 27th due to the announcement of the Special Prosecutor which was, admittedly, designed to target the talks, and therefore can only be characterized as political in nature, has left the dialogue process on life support. A frustrated White House has given the green light to Ambassador Grenell for a last effort to put the talks back on track with the goal of mutual recognition that would result in Kosova’s membership in NATO, the UN and in regional European integration.
The constant attacks on the process, the White House and the demonization of Ambassador Grenell by some circles had already taken a toll but the cancellation of the meeting is a direct threat. In fairness, the lack of full transparency of the process left an opening for speculation by some that Kosova’s interests were being compromised and also created the ability for the process to be targeted for political gain. The end result is that, if Kosova does not act quickly and decisively, the United States could likely walk away leaving the process in the incapable hands of the Europeans. The approaching vortex of US elections which will suck all the oxygen out of the room makes that possibility more likely and the maneuvering room and timing window extremely narrow.

Albanians on Trial
The pending indictments against President Thaci, Mr. Veseli and nine others along with the two other indictment documents that are expected after this one, present a particularly insidious threat. One can argue all one wants about “individual responsibility” and “the KLA is not on trial” but in the eyes of the world that is exactly who will be on trial and so will Kosova and so will Albanians in general. This is an inevitable fact. Despite the acquittal of Ramush Haradinaj and Fatmir Limaj, these pending indictments will likely mean that Kosova will have more people charged by the international community for war crimes then Serbia, who perpetrated genocide, will!!
In putting the KLA on trial, the enemies of Kosova and Albanians in general could succeed in their 20 year long attempt at relativizing the crimes committed by Serbia in her campaign of ethnic cleansing and genocide. In other words, they will have equalized the nature of the crimes. The numbers, they will coldly argue, to paraphrase Stalin’s infamous quote, “are just statistics.”
In so doing, this will provide the thin moral cover and opportunity that an Albanophobic Europe has been looking for as a way out for themselves and their Kosova dilemma.

The Unfavorable Terrain of Europe
There are 5 nations in Europe that do not recognize Kosova. There are other nations who do but are not particularly friendly towards Kosova. There are friendly nations as well who have been strong supporters. There are combinations of supporters and detractors in virtually everyone of these nations as well. However, the structural makeup of the EU and their cumbersome decision making process has made the EU practically impotent when it comes to any meaningful progress on Kosova. The monument of shame of this impotence will always be Srebrenica.
A strong historical Serbian bias by some EU members and the cumbersome EU decision making process has made it impossible for any meaningful breakthroughs by the EU on Kosova. We know how the U.S. stepped in to declare independence for Kosova after 8 years of futility by the EU. The same happened with the Transformation of Kosova’s army and the same is happening now with the dialogue. After ten years of effort which only produced a series of toothless agreements, most of which have not been implemented, the EU, once again has been forced to cede the leadership role to the United States. Because of this decision making process, they have even been unable to honor agreements when it comes to the liberalization of visas for Kosova despite all conditions being met. Clearly they do not have the collective will nor capacity to solve the Kosova-Serbia dilemma without strong US leadership.

The Perfect Storm
The above circumstances could line up like rare meteorological events to produce a perfect political storm where Serbia is set free towards Europe and Kosova is left in her current political ghetto.
Should the United States walk away from the dialogue process, a Serbian biased Europe, who has been wringing it’s hands in doubt and inaction, could use the occasion of the KLA trials as moral cover to equate the two sides and create a pathway for Serbia to unshackle Kosova from around her political neck and move into Europe.
The visa issue may seem small but it is a bell weather of Europe’s feelings towards Albanians in general and Kosova in particular. Albanophobia, as Dr. Berisha warned us nearly 20 years ago, exists and Europe may very well use the absence of the U.S. and the Excuse of the KLA trials as an opportunity to justify it.

The conversation with Ambassador Grenell

In the conversation I had with Ambassador Grenell the day prior to the call with other community members and during that call with the members, in addition to telling us that partition was never on the table, considered or discussed and that they were not looking to push a fast deal through, he also expressed real frustration with the process and the real possibility that the administration may become frustrated and fatigued, determine that the two sides are not ready for an Agreement, and move on from the process. The elections are around the corner and reassignment to something more productive is very feasible. From a first hand account, I can state without hesitation that the frustration is real and the threat is immediate.

The way forward

The most critical thing for Kosova to realize her goals of completing her statehood and joining NATO, the UN and, eventually the EU is to make sure that the United States remains fully engaged. In order to do this, it is imperative that the political class form a consensus regarding the willingness and need to continue the dialogue process and express such willingness to Washington. This must be done immediately. It simply cannot wait.

Unity negotiating Team
A Unity Negotiating team should be formed. This team must include all major Albanian Parliamentary parties, especially both opposition parties who must have substantial decision making power in the team. Such an undertaking would bring full transparency. It would enable the tensions to ease and proper focus to return. The make up and roles should be negotiated in good faith and should leave no doubt regarding the nature and content of the process. At the conclusion of the process new elections should be had and a new parliament created reflecting the electorate.
If this is followed, then, whatever agreement is potentially reached between Kosova and Serbia, the people will be assured that it was the best that could be reached. What is most important in the process is that Kosova finally be able to break from the bonds that have held her back from her potential and be able to move forward and finally prosper. This means a fully recognized Kosova as a member of NATO and the UN with a clear path into the EU fully engaged in regional and international trade and commerce.
In 1999 modern Kosova was a baby born in blood. In 2008 she was freed to make her own decisions and set her own course. In 2020, after years of mistakes and progress, Kosova is faced with the reality that decisions have consequences. The decisions we make now will reverberate for generations. It is time to come together and move forward or pay the heaviest of prices for failing to do so.

Rreziqet Para Nesh

July 2, 2020 by dgreca

Nga Martin VULAJ/

Një shtrëngatë e tmerrshme politike po i kanoset Kosovës. Ky është rreziku më i madh që nga periudha kur forcat serbe shkatërronin shtëpitë e djegura, dhunonin femrat dhe vrisnin femijë si cuba të pamëshirë të dalë nga mesjeta ndërsa vagonat e zinj të deportimit u shfaqen në trupin e Evropës 50 vite pasi që ishte betuar KURRE ME! Aso kohe kërcënimi ishte fizik dhe, në dukje më i rrezikshëm se ky i sotmi. Sot përballemi me rreziqe politike, të natyrës ekzistenciale, që janë po aq të rrezikshme e të dëmshme sa kanosjet e luftës spë vitit 1999. Në vijim analizojmë shkurtë aspektet kryesore të shtrëngatës politke me të cilën përballet Kosova sot.

1. Irritimi i Shteteve të Bashkuara

Anulimi i takimit negociator të datës 27 qershor për shkak të shpalljes së aktakuzave të Prokurorit Special, që është pranuar si veprim që synonte të ndikonte tek dialogu, dhe prandaj mund të karakterizohet një akt politik, e ka cuar procesin në reanimacion. Shtëpia e Bardhë, e irrituar tashmë, i ka dhënë Ambasadorit Grenell edhe një shans për t’i vendosur bisedimet në binarë, të cilët çojnë drejt njohjes bilaterale, i japin Kosovës anëtarësi në NATO, OKB dhe integrim rajonal europian.

Sulmet e parreshtura ndaj procesit negociator e Shtëpise së Bardhë, si dhe portretizimi keqdashës i Ambasadorit Grenell nga disa grupe tashmë kishin lënë pasoja, mirëpo anulimi i takimeve përbën kërcënim të drejtpërdrejtë dhe të pakuëptueshëm ndaj tërë procesit. Për të qenë të qartë, mungesa e transparencës së negociatave kishte krijuar kushte për hamendje tek disa për mundësinë e nëpërkëmbjes së interesave të Kosovës. Në anën tjetër, kjo bëri që disa të përdornin një mungesë të tillë transparence për të arritur ambicjet e tyre politike. Rezultati është ky, nëse Kosova nuk vepron shpejt dhe prerazi, ka gjasa që Shtetet e Bashkuara të mos jenë të pranishme në negociata dhe bisedimet të bien në duart jokompetente të europianëve. Vorbulla e zgjedhjeve që po afrojnë në Amerikë do të bëhet gjithnjë më e furishme. Rritja e saj do të dëmtojë rastin e krijuar për ndërmjetësim amerikan duke zvogëluar hapësirën si për manovrime ashtu edhe për zhagitje.

2. Gjyqi i shqiptarëve

Aktakuzat e paverifikuara ndaj Presidentit Thaci, z. Veseli dhe nëntë personave të tjerë, si edhe dy dokumente të tjera me aktakuza që priten të paraqiten pas të parës, përbëjnë një manovrim tejet tinzar dhe kërcënues. Sado të flitet për “përgjegjësi individuale” dhe se ky “nuk është gjyq ndaj UCK-së”, për opinionin publik, këto aktakuza janë ngritur kundër Ushtrisë, kundër Kosovës dhe kundër shqiptarëve në përgjithësi. Ky fakt nuk mund te mohohet. Pavarësisht shfajësimit të Ramush Haradinajt dhe Fatmir Limajt, ngritja e padive mund të sjellë më shumë dënime të paraqitura nga ana e bashkësisë ndërkombëtare për krime lufte kundër Kosovës sesa ndaj Serbisë, e cila dihet se ishte shkaktare e gjenocidit!

Me vendosjen e UCK-se në bankën e të akuzuarit, armiqtë e Kosovës dhe shqiptarëve mund të arrijnë të kenë sukses në orvatjet e tyre 20 vjecare për të relativizuar krimet e kryera nga Serbia përfshirë fushatën e spastrimit etnik dhe aktet gjenocidale. Me fjalë të tjera, mund të vendoset një ekuivalencë e krimit. Sipas tyre, numrat “jane vecse statistika”, nese do parafrazoja thënien famëkeqe të Stalinit. Kjo do t’i dhuronte velin e hollë të justifikimit moral dhe një rast të shumëpritur një Europe albanofobike për të gjetur rrugëdalje për vete dhe për nyjën kosovare.

3. Terreni i palakmueshem i Evropës

Pesë kombe në Evropë nuk e njohin Kosovën. Shumë shtete të tjera e kanë njohur por nuk kanë marrëdhënie miqësore. Ka një numër të vendeve që janë afruar dhe kanë dhënë perkrahje. Dhe në secilin prej këtyre shteteve ka si simpatizantë edhe kundershtarë të Kosovës. Megjithatë, konfiguracioni strukturor i BE-së dhe procesi i koklavitur i vendimmarrjes aty e ka bërë Europën impotente kur vjen fjala për veprime më vendimtare domethënëse për Kosovën. Ndërkaq, Srebrenica mbetet sot e përgjithmonë momumenti i turpit dhe pazotësisë evropiane.

Parapëlqimi historik për Serbinë nga disa vende anetare të BE-së dhe procesi i I ngatërruar dhe joefikas i vendim-marrjes e kanë bërë të pamundur ecjen përpara të Bashkimit Evropian në cështjen e Kosovës. Të gjithë e dimë se pas tetë viteve të humbura nga BE-ja, ishin Shtetet e Bashkuara që bënë të mundur shpalljen e pavarësisë për Kosovën. Kështu ndodhi me tranformimin e ushtrisë së Kosovës dhe kështu po ndodh me dialogun. Dhjetë vjet tentativa nxorrën vetëm një pako me marreveshje të dobëta, që në pjesën më të madhe as nuk jane vënë në zbatim. Edhe një herë, BE-ja është e detyruar t’ia lëshojë frerët Shteteve të Bashkuara. Pikërisht procesi i vendim marrjes së BE-së e ka penguar zbatimin e marrëveshjeve për liberalizimin e vizave për Kosovën, edhe pasi që ishin plotësuar të gjitha kushtet. Pra, mungon vullneti politik por edhe zotësia për ta zgjidhur dilemën Kosovë-Serbi pa rolin e fortë drejtues nga Shtetet e Bashkuara.

4. Stuhia politike

Rrethanat e parashtuara më lart mund të krijojnë një dukuri të rrallë metereologjike si paralajmërim për një stuhi të paparë politike e cila do të rezultojë me një Serbi të cilës i hapen dyert të shëtisë në Evropë ndërsa Kosova zhytet më thellë në geton e tashme politike.

Në rast se Shtetet e Bashkuara largohen nga procesi negociator/bisedimet, Europa me tendencën favorizuese ndaj Serbisë, duke ndrydhur duart me dyshime dhe pasivitet, mund ta përdorë procesin gjyqësor të UCK-së si arsyetim moral për një barazim midis dy palëve dhe krijon një rast për Serbinë t’ia heqi prangat Kosovës që të eci drejt Evropës.

Problemi i vizave mund të mos jetë madhor por shërben si barometër i qëndrimit europian ndaj shqiptarëve në përgjithësi dhe Kosovës në vecanti. Albanofobia, sic paralajmëroi Dr. Berisha thuajse njëzet vjet përpara, është e pranishme dhe, mungesa e SHBA-ve dhe ekzistimi i gjyqeve ndaj UCK-së vetëm se do ta ushqejnë më shumë një disponim të tillë ndaj shqiptarëve.

5. Biseda me Ambasadorin Grenell

Në bisedën tonë me Ambasadorin Grenell një ditë para telefonatës me anëtarë të komunitetit, si edhe gjatë atij takimi, ai e bëri të qartë se ndarja nuk ishte diskutuar, parashtuar ose prezantuar dhe se nuk kishte presion për një marrëveshje të shpejtuar. Ai shprehu irritimin e tij lidhur me procesin dhe mundësinë që administrata të ndihet e pakënaqur dhe e lodhur dhe, rrjedhimisht, të vendosë se palët nuk janë të gatshme për marrëveshje dhe kështu të tërhiqen nga gjithë procesi. Zgjedhjet jane shumë afër dhe mundësia e Ambasadorit për t’u riemëruar ose ngarkuar me përgjegjësi të tjera është krejt e mundshme. Mund të them pa hezitim se e ndjeva irritimin e Ambasadorit dhe se paralajmërimi është shumë real.

6. Ecja përpara

Pika më kritike për arritjen e synimeve të Kosovës për shtetësi dhe pranim në NATO, OKB dhe eventualisht BE është angazhimi i plotë i Shteteve të Bashkuara. Për këtë, cëshja më parësore është krijimi i konsensusit të klasës politike lidhur me gatishmërinë dhe domosdoshmërisë për hyrje në dialog – dhe këto duhet të shprehen qartë për Uashingtonin. Kjo duhet bërë tani. Nuk ka me prit!

7. Ekipi Negociator

Qeveria aktuale është e brishtë për t’u ballafaquar me sfidat e reja me të cilat përballet sot e në të ardhmen e afërt. Prandaj konsensusi politik është i domosdoshëm, por zgjerimi i qeverisë dhe riformini i një qeverie të re domethënë përsëritjen e procesit të cilin sapo e kemi kaluar. Kosova nuk e ka këtë luks kohor, mirëpo ekziston një mënyrë tjetër për të arritur konsensusin dhe stabilitetin e nevojshëm politik. Formimi i një Ekip Uniteti për Negociatat. Ekipi do përfshinte të gjitha partitë e mëdha të parlamentit kosovar, vecanërisht dy partitë opozitare të cilat duhet të kenë kompetenca të plota vendimmarrjeje në ekip. Ky hap sjell transparencë për procesin dhe votëbesimin e popullit, ulë tensionet dhe kthen fokusin aty ku duhet. Përbërja dhe rolet brenda ekipit duhet të negociohen me mirëbesim dhe pa lënë asnjë dyshim për natyrën dhe përmbajtjen e procesit. Në përfundim të procesit duhen mbajtur zgjedhjet dhe ndërtimin e një parlamenti të ri që pasqyron elektoratin e vendit dhe vullnetin e popullit.

Në këtë mënyrë populli do të jetë i sigurtë se marrëveshja e arritur midis Kosovës dhe Serbisë ishte më e mira e mundshme. Pika më kryesore e procesit është thyerja e prangave që kanë frenuar Kosovën të arrijë majat e mundësive të veta, të hedhë hapa përpara dhe më në fund të gëzojë mirëqenie. Kjo do të thotë që Kosova të njihet si vend anëtar me të drejta të plota në NATO dhe OKB dhe me shtegun e hapur për inkuadrim në BE si edhe në tregtinë rajonale dhe ndërkombetare.

Në 1999 shteti i Kosovës u lind me gjak. Në 2008 ajo u bë e lirë të vepronte dhe të vendoste për jetën e vet. Në 2020, pas shumë gabimeve por edhe përparimeve, Kosova ndeshet me realitetin në të cilin shihet se cdo vendim ka pasojat e veta. Vendimet e tashme do jehojnë për breza me radhë. Ka ardhur koha për t’u bërë bashkë dhe për të ecur përpara ose të paguajmë cmimin më të lartë të mundshëm si alternativë e vetme e mbetur nëse dështojmë.

Martin Vulaj: Nëse Europa merr drejtimin e dialogut, çështja e Kosovës do të zvarritet gjatë

June 28, 2020 by dgreca

Komuniteti amerikano-shqiptar i druhet shumë rimarrjes së drejtimit të dialogut Kosovë-Serbi nga Bashkimi Europian pas dështimit të Shtëpisë së Bardhë për të realizuar takimin e 27 qershorit, nga i cili kishte aq shumë pritshmëri.

Ish-drejtuesi i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve në SHBA, Martin Vulaj, në një intervistë për Ora News shpreson shumë që ky skenar të pamundësohet pasi nëse ndodh çështja e Kosovës do të zvarritet për një kohë të gjatë.

Ai sjell shembullin e Turqisë, e cila për vite me radhë vijon negociatat për anëtarësimin.

Vulaj: Uroj që jo. Brukseli, Europa në përgjithësi e ka pasur në dorë çështjen e Kosovës për një kohë shumë të gjatë. Dështimi i saj e ka detyruar Amerikën që në mënyrë të njëanshme në bashkëpunim me partnerët e saj të insistojë për pavarësinë e Kosovës. Edhe në fazën e dytë prej 2011 dhe deri tani nuk ka pasur asnjë progres të prekshëm. Amerika është e vetmja shpresë për ti dhënë fund këtij kapitulli, me mbaru shtetësinë e Kosovës dhe për ta anëtarësuar në NATO dhe OKB. Nëse na ik ky shans dhe kthehet çështja te Europa do të zgjasë për një periudhë të gjatë. Berisha ka pasur një shprehje Albanofobia, edhe unë besoj se kjo ekziston në Europë. E kemi parë çfarë ka bërë me Turqinë që e ka zvarritur për një kohë të gjatë. Edhe në fund me këtë veprim të fundit ligjor kam frikë se do të bëget një barazpeshim mes fajtorëve dhe viktimave, me i dhënë shkas Serbisë me ec përara dhe me e lënë Kosovën pas. Nëse lihet në dorë të europianëve kjo do të ndodhë. Progres në atë vend ka pasur vetëm kur Amerika ka marrë rolin e udhëheqësit.

Për të shmangur çdo të papritur, Vulaj thotë se Kosova duhet të organizohet menjëherë për të kapur këtë shans të fundit.

Nisur edhe nga takimi online me Grenell, Vulaj parashikon njoftimin e një datë të re takimi javën e ardhshme, i cili do të mund të realizohet jo më larg se 6 javë.

Vulaj: Hoti ishte në pozitë shumë të vështirë, ishte një goditje dramatike.Baza e saj është ligjore por qartësisht është një veprim politik dhe një goditje që shkon shumë përtej Thaçit, një goditje që ju drejtua dhe Amerikës dhe pasojat e saj po i vuan Kosova fatkeqësisht. Me Hotin nuk kam folur por e ka ndjerë nevojën me u kthy në vend. Ishte një pasiguri që po e përjetojmë ende, deri diku mirëkuptohet. Por është shumë e rëndësishme tani që pala kosovare të konsolidohet dhe të reagojë shumë shpejt që të shpëtojë këtë proces.Grenell shpreson që javën e ardhshme të arrihet kjo, të ricaktohet takimi i anuluar për 1 muaj, 6 javë më së largu.

Duke zbuluar detaje nga takimi me Grenell, ai tha se Ambasadori kishte pritur deri në fund që pala kosovare do të shkonte në Shtëpinë e Bardhë pavarësisht aktakuzave nga Haga.

Vulaj: Grenell ishte i zhgënjyer me anulimin e takimit, priti që ndoshta pala kosovare mund të vinte pavarësisht asaj që ndodhi. E ka kuptuar që ishte një goditje dramatike për vendin, e ka parë jo rastësi që ka ndodhur tre ditë para takimit që ishte thirrur. Kishte edhe një frikë që Amerika mund të tërheqë vëmendjen nga Kosova, pasi është një përpjekje për të zgjidhur situatën mes Kosovës dhe Serbisë. Ai shprehte drojën se Presidenti mund të frustrohet dhe mund ti japë detyra diku tjetër. Pasi folëm dje ai kishte takuar Trump dhe ai ja kishte dhënë dritën jeshile që të provojë dhe njëherë që të kthejë bisedat në binarët e duhur. Por i ka thënë që nëse palët nuk janë gati për të ecur përpara drejt një zgjidhje me përfundim njohjen reciproke atëherë ndoshta do ti japë detyra të tjera në administratë.

Dua të thekson se ka pasur shumë spekulime rreth planeve të ndryshme politike. Më ka pohuar më shumë se njëherë se kurrë nuk ka ekzistuar asnjë plan për një zgjidhje të shpejtë, kurrë nuk është konsideruar ndarja e Kosovës. Ka thënë që plani i tyre është një plan me dy faza. Faza e parë është përmirësimi i marrëdhënieve ekonomike mes Kosovës dhe Serbisë. Kanë firmosur marrëveshjen për hekurudhën dhe linjën ajrore, tani do të firmoset një marrëveshje për autostradën që lidh Kosovën me Europën përmes Serbisë, me kriju një klimë të përmirësimit ekonomik dhe punësim. Krijohet një klimë ku mund të bëhet një marrëveshje politike me ndihmën e Europës dhe me një injeksion financiar.

Vulaj tha ndër të tjera se do të dëshironte shumë të shihte një tryezë mbarëkombëtare për sfidat e shqiptarëve në rajon.

Vulaj: Do të doja një tryezë mbarëkombëtare nën patronazhin e Shqipërisë, kreu i shtetit shqiptar të ftojë të ftojë gjithë elementin shqiptar në rajon, me kriju një strategji mbarëshqiptare për rrugëdaljen jo vetëm të kësaj situate por të ballafaqohet me sfidat që kanë shqiptarët në rajon drejt një të ardhme ku mund të bëjnë progres dhe të integrohemi në Europë si europianë që jemi.

Intervista në studion e TV Ora News me gazetarin Sebastian Zonja, përgatiti për online Besjana Kuçana