Nga Dr. Enver Bytyci/
Egoja njerezore eshte shkaku i smires, xhelozise, inatit, hakmarrjes e dhunes. Schopenhauer thote se bota eshte produkt i vullnetit te njeriut per te jetuar, prandaj ai e percakton boten si mbreteri te se keqes. Dhe filozofe te tjere pas tij, si Nicja, Zhan Pol Satri, Alber Kamy, Stefan Zvajk etj zhvilluan teorite filozofike te ekzistencializmit e nihilizmit. Sipas kesaj teorie te mbeshtetur dhe nga psikoanaliza e instktit e Sigmund Frojdit, njeriu nuk eshte nje qenie racionale, perkundrazi, iracionaliteti duket te jete vullneti e prirja e tij ne jete. Konfliktet, luftrat, spastrimet etnike, aktet terroriste, lindja dhe zhvillimi i ekstremizmit politik e fetar jane pasoje e filozofise iracionale te nihilizmit, dmth te vullnetit iracional te njeriut. Keto trajtesa filozofike te shekullit te XX kane tronditur principet morale te filozofise klasike te Emmanuel Kantit, thelbi i se ciles qendron ne relativitetin e racionalitetin e njohjes dhe zhvillimit te shoqerise e natyres bazuar ne logjiken njerezore. Nderkaq nihilizmi, ekzistencializmi dhe teorite e shfaqjes se instiktit njerezor te shekullit te kaluar vijne ne kundershtim edhe me filozofine e Hegelit. Filozofia e Hegelit eshte filozofia e jetes, e subjektit, e racionalitetit, e shpirtit qe jeton pavaresisht objektit, eshte filozofia e aktivitetit, vlerave dhe atributeve, pra eshte filozofia e pozitivitetit. Dallimi i ketyre dy kategorive filozofike eshte thelbesor: Racionalistet, moralistet klasike ushqejne vlerat e virtytet njerezore, stimulojne zhvillimin e ideve dhe misioneve njerezore, predikojne gjithashtu harmonine dhe ekuilibrin njerezor bazuar ne silogjizmin dhe racionalen. Filozofet e pas Schpenhauerit e shohin boten si mbreteri te se keqes. Madje Tolstoi e konsideronte ate si filozofin me te madh, i cili e pa te keqen e botes pa e zvogluar. E verteta eshte se filozofia e iracionalitetit ka frymezuar letersine dhe artin modern te zhvillohen ne permasa te reja, jashte skematizmit e dogmes. Megjithate te dy rrymat filozofike e ndihmojne njeriun t’i qaset me realizem realitetit ne zhvillimin e shoqerise njerezore. Nese e para, klasikja, na ndihmon te zbulojme vlerat e pozitivitetin e shoqerise njerezore, e dyta, iracionalistet, na ndihmojne te vleresojme se bota njerezore rrezikon veteveten me sjelljet e saj iracionale deri ne cnjerezore. Pra, filozofia na meson se bota mund te jete mbreteri e vlerave ose mbreteria e se keqes. Analizuar ne kete aspekt shoqeria shqiptare duket se ngjan ne nje udhekryq. Shume vlera te trasheguara, sidomos ne ceshtjet e humanizmit e te harmonise fetare, mund te shihen si reflektim i vlerave racionale te filozofise, konkretizuar edhe ne kode e kanunet perkatese. Megjithate ajo qe shihet ne siperfaqen e gjerave per momentin duket se Shqiperia i ngjan mbreterise se te keqes, te formuluar nga Scopenhaueri, ku sundon mashtrimi, genjeshtra, shpifja, egoizmi, inati ekstrem, konflikti politik, hakmarrja primitive verbale ose jo e tille. Ne diskursin e koheve te fundit te disa politikaneve ne pushtet, sidomos te kryetarit te Bashkise se Tiranes, ministrit te Brendshem e te kryeministrit shohim te reflektuara te gjitha veset e mbreterise te se keqes, per te cilat flet Scopenhauer. Po t’i shtojme kesaj dukurie edhe fenomenet shqetesuese te bashkepunimit me trafiqet e trafikantet, me krimin e kriminelet, me vrasesit dhe te korrupsionit, atehere tragjikja na del jo vetem si realiteti i momentit dhe mund te diktoje nje gjendje amullie e anarkie per nje kohe te caktuar. Ne perandorine e se keqes hyjne gjithashtu veprimtarite e paligjshme, devijimi nga zhvillimi normal i resurseve te vendit drejt nje zhvillimi anomal, iracional, jo ligjor e kriminal, sic eshte kthimi i Shqiperise ne nje plantacion kanabisi. Si te mos mjaftonin keto, lidere te caktuar, si kryeministri e vendit dhe kryekryeqytetari shqiptar, Erjon Veliaj, prej kohesh nxisin konfliktin civil ne Shqiperi, permes diskriminimit racist e krahinor te vendit e te kryeqytetit te shqiptareve. Ndersa diskursi i ketij te fundit, Velise, kundrejt presidentit te Republikes zbulon instiktin e nje njeriu te eger jo vetem iracional e te shfrenuar, por edhe te nje te semuri patologjik, te denje per eksperimente frojdiste. Bota moderne ua ka pare sherrin ketyre lloj monstrash, qe kane shkaterruar shoqerine njerezore ne kohet tona, duke filluar me Hitlerin, Stalinin, diktatorin hoxhist dhe perfunduar me Sllobodan Miloshevicin.