Shkruan: Prof. As. Dr. Thanas L. GJIKA/

 Në takimin e Maltës (1989) udhëheqësi sovjetik, Mikail Gorbçovi, i shpalli George Bushit (Plakut) se sistemi komunist, sistemi politik njëpartiak me ekonomi të centralizuar shtetërore, kapitulloi dhe se vendet e Europës Lindore do të ndërtonin sistemin pluralist me ekonomi private të tregut të lirë. Mirëpo, para se të mbyllej marrëveshja, Gorbaçovi shtoi se SHBA-të duhej t’i linin partitë komuniste të Europës Lindore që t’i kryenin vetë këto ndryshime, në mënyrë që në këto vende të mos vinin në fuqi kundërshtarët politikë të partive komuniste, sepse atëhere ish klasat e përmbysura do të kalonin në revansh dhe pas marrjes së pushtetit do të bënin gjakderdhje të ngjashme me atë që bënë dikur komunistët. George Bushi (Plaku) tha se SHBA-të ishin të interesuara që ndryshimet e reja të bëheshin pa gjakderdhje. Atëhere Gorbaçovi me stafin e tij përpunoi atë planin djallëzor që e shpalli në Katovicë të Polonisë. Sipas ketij plani udhëhejet e partive komuniste duhej të organizonin kalimin paqësor në sistemin shumëpartiak dhe në ekonominë e tregut të lirë duke krijuar parti të ndryshme politike, në krye të të cilave duhej të viheshin njerëz që të dukeshin si kundërshtarë politikë, por në fakt të ishin shërbëtorë të bindur të partive komuniste. Liria e veprimit të këtyre drejtuesve partiakë do të ishte e kufizuar, në mënyrë që ish komunistët dhe besnikët e tyre të pasuroheshin dhe të gëzonin në forma të reja pushtetin dhe pasuritë e vendit. Ish klasat e përmbysura do të nxiteshin që të largoheshin prej vendit, nuk do të lejoheshin që të merrnin pjesë të drejtpëtdrejtë në lojën politike dhe për marrjen e pronave duhej të sorollateshin me vendime të njëpasnjëshme, për të marrë një pjesë shumë të vogël të tyre…

Në një klimë të tillë tepër të minuar ka punuar Partia Demokratike e Shqipërisë, herë duke qenë në pushtet e herë jo. Gjatë këtyre 22 vjetëve të kalimit të Shqipërisë nga një vend njëpartiak me ekonomi të centralizuar në një vend pluralist me ekonomi private të tregut të lirë shohim se skemat e Katovicës në Shqipëri janë shkelur e kapërcyer me mjaft guxim. Dhe këtu nuk ka si të mos i njihen meritat z. Sali Berisha, drejtuesit të PD-së gjatë këtyre viteve. Pikërisht daljen nga kontrolli nuk ia fali ish kupola komuniste Sali Berishës, prandaj nuk la e nuk lë shpifje e sharje pa thënë kundër tij. Por drejtuesi i PD-së duhet përgëzuar se luftën për përmbysjen e komunizmit e ndërmori me shumë zell. Në këtë luftë atë e ndihmuan disa të dhëna personale si zgjuarësia, mprehtësia dhe guximi i madh. Mund të them pa frikë se ky burrë shteti luajti rolin kryesor për ta shpëtuar vendin tonë nga gjendja e komës ku e kishte katandisur diktatura komuniste dhe për ta ngritur në këmbë që të ecte normalisht. Por nuk duhet harruar se në këtë luftë titanike atë e penguan rrethanat kombëtare dhe ndërkombëtare, si dhe disa mendësi të ngulura në ndërgjegjen e tij, gjatë jetës nën diktaturë si komunist që kishte qenë, dhe gjatë fëmijërisë që kishte kaluar në zonat e varfra malore patriarkale. Të tilla dobësi ai shpesh herë nuk i kapërceu me sukses, sidomos në replikat e shpejtuara, kur nuk kishte mundësi reflektimi e meditimi.

Në rrugën e tij të ndryshimeve të mëdha, zotin Sali Berisha e luftuan jo vetëm ish komunistët dhe ish anëtarët fanatikë të PPSH-së, por, për turpin e tyre, dhe shumica e intelektualëve, krijuesve dhe studjuesve shqiptarë. Këta, në vend që të distancoheshin prej së kaluarës së tyre, kur kishin qenë shërbëtorë besnikë të diktaturës e diktatorit, u ngujuan në pozicionet prokomuniste dhe mbrojtën veprat e tyre të gabuara, në vend që t’i mohonin ose ripunonin ato.

Akademia e Shkencave u kthye në një bastion të mendësisë komuniste, mendësi të cilën e shpalosi hapur me hartimin dhe botimin e Fjalorit të Ri Enciklopedik dhe të Historisë së Popullit Shqiptar IV, 2008, Toena. Këtë akademi nuk e shkatërroi Sali Berisha, atë e shkatërruan akademikët e mykur me z. Luan Omari në krye, i cili e konsideronte atë si çifligun e vet.

Studjuesit e aftë, qofshin akademikë ose jo; dhe shkrimtarët e talentuar që përqafuan mendësinë demokratike, kudo ku punuan brenda ose jashtë atdheut gjatë këtyre 22 vjetëve, kanë hartuar vepra për t’u pasur zili prej kolegëve të tyre që kanë mbetur skllevër të mendësisë komuniste. Vetëm gjatë viteve 2005-2013 Shqipëria bëri ndryshime të tilla kulturore, artistike, shkencore, etj sa që Shqipërisë komuniste do t’i duheshin 100 vjet dhe ndoshta ajo nuk mund t’i realizonte me atë cilësi e vlerë.

Të shash e të hedhësh baltë mbi bëmat e z. Sali Berisha, do të thotë të hedhësh baltë dhe mbi realitetin e ri shqiptar që u krijua me aq mund e sakrifica këto 22 vjet.

Uroj që z. Edi Rama t’i mbetet besnik asaj thënies së tij të vitit 1991: Nuk po flas në këto refleksione për të hedhur baltë mbi Enver Hoxhën, por po perpiqem të heq baltën që ai ka hedhur mbi ne.

Tani, si kryeministër i Shqipërisë, z. Edi Rama ka rastin dhe mundësinë që ta shpjerë përpara punën e z. Sali Berisha për ta çliruar shoqërinë shqiptare nga mendësia komuniste, nga ajo balta që ka mbushur kokat e shumë shqiptarëve dhe na pengon të ecim përpara. Kjo luftë nuk mund të japë rezultate në rast se do të vijohet që pala tjetër të shahet e akuzohet pa fakte, në rast se do të mohohet puna e bërë prej saj në të mirë të popullit dhe atdheut. Kjo luftë nuk mund të ketë rezultate pozitive në rast se brenda PS-së nuk do të ketë liri, si kanë partitë eurosocialiste. Nuk ecet para pa kuptuar se një parti që nuk i siguron lirinë anëtarëve të vet, nuk mund t’i japë dot lirinë e nevojshme popullit.

Z. Edi Rama ka për detyrë të emancipojë anëtarët e Partisë Socialiste e sidomos bijtë e ish kupolës komuniste derisa të kuptojnë se sjelljet dhe bëmat e tyre dhe të prindërve të tyre në shërbim të diktaturës dhe diktatorit kanë qenë të dëmshme dhe duhen dënuar. Të gjithë anëtarët e PS-së duhet të ndriçohen nga thënia e Bashkim Shehut: Babai im, Mehmet Shehu, duke i shërbyer diktatorit me besnikëri u bë një kriminel dhe kriminelët nuk duhet t’i nderojë populli.

Vetëm një emancipim i tillë, një distancim i tillë nga e kaluara komuniste, do të na ndihmojë të ecim drejt qytetërimit për të zënë vendin e merituar midis popujve europianë…